Polskie Państwo Podziemne w czasie II Wojny Światowej
POLSKIE PAŃSTWO PODZIEMNE W CZASIE II WOJNY ŚWIATOWEJ
Wojna rozpoczęła się 1 września 1939 roku. Już wtedy doszło do zmian w polskim rządzie na uchodźstwie. Prezydent Mościcki mianował swym następca Władysława Raczkiewicza. Ten zaś 30 września 1939 roku powołał nowy rząd. Premierem i Naczelnym Wodzem został wtedy Władysław Sikorski. Początkowo siedziba rządu był Paryż, potem Angers, a od połowy 1940 roku- Londyn. Zasadniczym celem rządu było wyzwolenie kraju spod okupacji. W tym czasie powstała na terenach Polski Służba Zwycięstwu Polski (SZP), na której czele stanął gen. Michał Karaszewicz- Tokarzewski, a szefem sztabu został płk Stefan Grot- Rowecki. SZP była organizacją wojskowo- polityczną, której celem było prowadzenie działalności konspiracyjnej i organizowanie akcji dywersyjnych. W listopadzie1939 r. na jej miejsce został utworzony Związek Walki Zbrojnej (ZWZ), którego komendantem został Stefan Grot- Rowecki.
Od grudnia 1940 roku zaczęto tworzenie Delegatury Rządu na Kraj. Była to podziemna organizacja obejmująca swym działaniem wszystkie ziemie polskie i posiadająca z czasem wszystkie struktury władz Polski przedwojennej. Delegatami Rządu na Kraj byli kolejno:
- Cyryl Ratajski
- Jan Piekałkiewicz
- Jan Stanisław Jankowski
Zgodnie z zaleceniami władz naczelnych w Londynie, Komenda Główna ZWZ oraz Delegatura prowadziły na szeroką skalę działalność konspiracyjną, mającą na celu podjęcie w przyszłości działań zbrojnych oraz organizowanie życia Polaków pod okupacją.
W lutym 1942 r. ZWZ przemianowano na Armię Krajową (AK). Komendantem Głównym nadal był Stefan Grot- Rowecki. Od II połowy 1942 r. podziemie polskie prowadziło działalność coraz bardziej aktywną. Kierownictwo Dywersji (Kedyw) zaczęło przeprowadzać na terenie całego kraju liczne akcje zbrojne. W lipcu 1943 r. po aresztowaniu gen. Grota- Roweckiego, komendantem AK został Tadeusz Bór- Komorowski. W połowie 1944 r. stan liczebny AK wynosił ok. 350 tys. Żołnierzy. W marcu
1944 r. powołano do życia namiastkę władzy ustawodawczej- Radę Jedności Narodowej, która reprezentowała cztery partie koalicji rządowej. Przewodniczącym RJN został Kazimierz Pużak.
Przez cały okres okupacji Polacy prowadzili walkę będącą odpowiedzią na represje stosowane przez okupantów wobec ziem polskich. Głownie zajmowały się tym organizacje bojowe Armia Krajowa, Bataliony Chłopskie, Gwardia i Armia Ludowa, oraz inne. Do najważniejszych form polskiego oporu zaliczamy:
• szerzenie propagandy antyhitlerowskiej wśród Niemców
• prowadzenie działalności wywiadowczej
• wysadzanie dróg i mostów(np. akcje „Wieniec I” i „Wieniec II”)
• tajne nauczanie ( TON – Tajna Organizacja Nauczycielska )
• akcje sabotażowe w gospodarce
• odbijanie więźniów ( akcja pod Arsenałem)
• zamachy na czołowych funkcjonariuszy niemieckich
• wykonywanie napisów na murach, kotwica- znak Polski walczącej
• działalność harcerska Szarych Szeregów
• powstanie w getcie warszawskim
• powstanie warszawskie i wiele innych akcji zbrojnych