Stosunki Polski z Niemcami, Czechami i Słowacją od końca II wojny światowej.

W roku 1918 na mapach Europy pojawiła się Czechosłowacja, państwo utworzone z części ziem Cesarstwa Austriackiego, Królestwa Węgier oraz Cesarstwa Niemieckiego. Natomiast po II wojnie światowej, w 1945 roku, według postanowień konferencji w Poczdamie, III Rzesza podzielona została na dwa odrębne państwa: Republikę Federalną Niemiec (RFN) oraz Niemiecką Republikę Demokratyczną (NRD). Jak, od tego momentu, układały się relacje Polski z tymi państwami ? oto pytanie, na które będę szukała odpowiedzi.
Pierwszym okresem, który należy wyróżnić, są lata 1945-1989, kiedy to w całym bloku wschodnim panował ustrój komunistyczny. Relacje utworzonej po II wojnie światowej Polskiej Rzeczpospolitej Ludowej (PRL) z RFN i NRD oparte były na wzajemnej nieufności oraz przerzucaniu win i zbrodni wojennych z jednej strony na drugą, czego konsekwencją była długo trwająca wzajemna wrogość. Antagonizm ten nasilił się, gdy do Polski zostały przyłączone tereny na wschód od rzek Nysy i Odry, które to miały od tego czasu stanowić zachodnią granicę PRL, rekompensując tym samym straty wywołane utratą Kresów Wschodnich. Ponadto w latach 50. Zaczęto straszyć Polaków niemieckim rewizjonizmem, obecne były hasła ?imperialistycznego rewanżyzmu? czy ?neofaszystowskiego odwetu?.
Dnia 6 czerwca 1950 r. podpisany został z NRD, będącą w kręgu państw satelickich Związku Radzieckiego, układ zgorzelecki, potwierdzający granicę na Odrze i Nysie. Było to jakoby poświadczeniem, iż stosunki obu państw były przyjazne. Wiadomo było jednak, iż dobre relacje między PRL a NRD (która de facto odcięła się od zbrodni niemieckich z czasów wojny) kreowane były sztucznie przez władze ZSRR.
10 marca 1947 roku zawarty został Układ o przyjaźni i wzajemnej pomocy między Rzeczpospolitą Polską a Republiką Czechosłowacką (SCRS). Miał on na celu zapewnienie dobrych stosunków między państwami, lecz nie było w nim mowy o granicach. Jednakże, o tego momentu, relacje obu krajów znacznie się ociepliły. Kształt granic między krajami ustalony został dopiero w 1958 roku. Natomiast w roku 1966 podpisana została Umowa o współpracy kulturalnej miedzy Rządem PRL a Rządem CSRS, która sprawiła, iż formalne dotychczas kontakty obu państw stały się bardziej rozluźnione. Niestety, dobre stosunki PRL-CSRS nie trwały długo. W 1968 roku w Czechosłowacji rozpoczął się okres prób wyzwolenia kraju spod władzy Związku Radzickiego. Interweniowały wówczas wojska Układu Warszawskiego utworzonego w 1955 roku z państw boku wschodniego, w tym Polski. Rozruchy zakończyły się krwawo, zginęło około 200 osób. Stosunki między PRL a CSRS w sposób uzasadniony popsuły się. Skutkiem udziału polskich wojsk w tej akcji jest to, iż Czesi i Słowacy do dziś zarzucają Polakom, iż nie przeciwstawili się woli ZSRR.
W 1975 roku podpisany został Akt Końcowy Konferencji Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie, na którym potwierdzone zostały granice ustanowione po II wojnie światowej, w tym zachodnia granica Polski i Niemiec. Pięć lat wcześniej, bo w 1970 roku PRL i RFN podpisały układ o normalizacji stosunków, w którym obie strony "...potwierdzają nienaruszalność istniejących granic, teraz i w przyszłości i zobowiązują się wzajemnie do bezwzględnego poszanowania ich integralności terytorialnej". Jak również oświadczyły one, iż "nie mają żadnych roszczeń terytorialnych wobec siebie i nie będą takich roszczeń wysuwać także w przyszłości". Jednakże RFN zaznaczyła, że nie ma wpływu na decyzje Rządu, który może zostać utworzony w latach nadchodzących, po prawdopodobnym zjednoczeniu Niemiec.
Natomiast 24 lutego 1977 roku wydany został dokument normalizujący stosunki PRL i NRD noszący nazwę ?Porozumienie między Rządem PRL a Rządem NRD o równoważności dokumentów o wykształceniu stopniach i tytułach naukowych wydawanych w PRL i NRD.? Na jego mocy świadectwa dojrzałości oraz inne świadectwa ukończenia szkół średnich i wyższych w tych dwóch państwach były przez nie uznawane. Podobny dokument ustanowiony został 16 grudnia 1987 roku między PRL a CSRS.
Drugim etapem, który można wyróżnić od zakończenia II wojny światowej, jest okres od 1989 aż po dzień dzisiejszy. Rok 1989 jest znaczący dla wielu krajów, a przede wszystkim dla Polski, której to właśnie w tym roku udało się wyzwolić od komunistycznych rządów ZSRR.
RFN i NRD zjednoczyły się 3 października 1990 roku, przyjmując nazwę Niemcy. Ponieważ układ o nienaruszalności granic zawarty został jeszcze za czasów istnienia RFN, Rządy Niemiec i Rzeczypospolitej Polskiej (nazwa PRL została zniesiona 29 grudnia 1989 roku) postanowiły podpisać traktat o potwierdzeniu kształtu istniejącej granicy. Nastąpiło to 14 listopada 1990 roku. Rok później udało się sygnować polsko-niemiecki traktat o dobrym sąsiedztwie i przyjaznej współpracy, która to miała polegać na wzajemnej pomocy w takich dziedzinach jak ochrona środowiska, kultura, polityka, a także ochrona mniejszości narodowych. Od tego momentu stosunki polsko-niemieckie układały się pomyślnie. Niemcy starały się nawet pomóc Polsce w wstąpieniu do Unii Europejskiej, stały się także głównym odbiorcą eksportu polskich towarów. Ponadto, w 1991 roku, powołana została organizacja złożona z Polski, Niemiec i Francji - Trójkąt Weimarski. Utworzona została w celu rozwoju współpracy między tymi krajami i promocji na arenie międzynarodowej odradzającej się Polski. Spotkania ministrów spraw zagranicznych państw odbywało się od tego czasu co roku do roku 2000, natomiast przywódców państw ? nieregularnie, gdyż w razie potrzeby. Ostatnie spotkanie odbyło się w roku 2006.
W 1991 roku trzy państwa: Polska, Czechosłowacja i Węgry utworzyły tzw. Trójkąt Wyszehradzki. Grupa ta za cel przyjęła sobie wzajemną pomoc, a także wspólną realizację celów polityki wewnętrznej i zagranicznej. W 1992 roku zawarte zostało Środkowoeuropejskie Porozumienie o Wolnym Handlu (CEFTA), które to dopiero zaczęło przynosić zamierzone efekty współpracy. W roku 1993, po rozpadzie Czechosłowacji, nazwa Trójkąt Wyszehradzki została zmieniona na Grupę Wyszehradzką, obejmującą odtąd 4 państwa. Mimo, iż między latami 1993-1999 nastąpiło pewne osłabienie kontaktów, to jednak po tym czasie szczyty V4 (państw członkowskich) odbywały się w miarę regularnie.
Na przełomie czerwca i lipca 2003 roku Komisja ds. Integracji Europejskiej Senatu Republiki Czeskiej zaprosiła do Pragi polską delegację Komisji Spraw Zagranicznych i Integracji Europejskiej. Omówiono wówczas nowe zadania Grupy Wyszehradzkiej w obliczu przystąpienia państw członkowskich do Unii Europejskiej, a także problem udziału wojsk polskich i czeskich w wojnie w Iraku.
Między Polską a Czechami i Słowacją, dzięki wejściu tych krajów do Unii Europejskiej, rozpoczął się Program Operacyjny Współpracy Transgranicznej, który obejmować ma lata 2007-2013. Głównymi założeniami owego programu jest poprawa komunikacji między tymi krajami, turystyki czy ochrony środowiska. Ponadto, od 2000 roku Polska jest dla Słowacji ważnym partnerem handlowym, co potwierdzone jest 4 pozycją w rankingu państw partnerskich.
W ostatnich latach zaobserwować można było lekkie pogorszenie się stosunków na linii Polska-Niemcy. Niewątpliwie spowodowane było to tym, iż Niemcy stanowczo sprzeciwiały się interwencji Ameryki w Iraku, natomiast Polska (jako wielki sprzymierzeniec USA) wyraziła uznanie dla tego projektu. Co więcej, niebezpiecznym dla Polski może być fakt zbliżenia się do siebie Niemiec i Rosji. Jednakże za to, co jest niewątpliwym sukcesem, możemy uznać stopniowe, lecz na coraz większą skalę pokonywanie stereotypów związanych z wojennymi represjami zachodnich sąsiadów Polski.
Stosunki Polski z RFN, NRD i Czechosłowacją po zakończeniu wojny były nikłe, gdyż w rzeczywistości każde państwo próbowało zająć się uporządkowaniem i przywróceniem ładu wewnątrz swoich granic. Kiedy jednak zaczęto nawiązywać stosunki dyplomatyczne, były one z reguły sterowane odgórnie przez stosujące politykę propagandy władze ZSRR. Z czasem jednak, gdy emocje wojenne zdążyły się już nieco ostudzić, kontakty miedzy państwami zaczęły, mówiąc potocznie, nabierać kolorów, były one bardziej elastyczne, wyzwolone spod kontroli socjalistycznej. Dobre stosunki między Polską a Niemcami, Czechami i Słowacją poczęły rozwijać się od przełomu XX i XXI wieku. Sprzyjała temu przede wszystkim Unia Europejska, lecz także wewnętrzna chęć tych państw, szczególnie Polski, Czech i Słowacji, by pomóc sobie nawzajem w zbudowaniu silnych, demokratycznych państwowości.