Procesy integracji gospodarczej w Europie.

Integracja gospodarcza i polityczna między państwami członkowskimi znaczy, że państwa te podejmują wspólne decyzje w wielu sprawach. Ustanowiły więc wspólne polityki w wielu dziedzinach – od rolnictwa po kulturę, od spraw konsumenckich po politykę konkurencji, od ochrony środowiska i energetyki po transport i handel.
Idea połączenia państw europejskich znalazła swój wyraz na długo przed powstaniem Wspólnoty Europejskiej. Po I wojnie światowej ruchy zjednoczeniowe szczególnie nasiliły się. Zwolennikiem powołania „Stanów Zjednoczonych Europy” był austriacki hrabia Coudenhove Kalergi, który już
w 1923 r. postulował połączenie wszystkich narodów Europy. W tym celu powołał nawet do życia Ruch Paneuropejski. Jako wzór do naśladowania dawano przede wszystkim powołanie do życia Stanów Zjednoczonych Ameryki. Zacieśnieniu współpracy państw europejskich miała także służyć zaproponowana przez Aristide Briand’a, francuskiego ministra spraw zagranicznych, unia europejska funkcjonująca w ramach Ligi Narodów. Jednak wszystkie propozycje prowadzące do zjednoczenia nie spotkały się pozytywnym przyjęciem rządzących ówczesną Europą i dopiero kolejna wojn światowa sprawiła, że państwa europejskie przemogły uprzedzenia i zamiast rywalizacji zdecydowały się na współpracę.
Tak więc trzeba było dwóch wojen światowych, by Europejczycy zaczęli myśleć o swojej jedności w inny sposób niż w przeszłości. Zachód wybrał drogę integracji gospodarczej i politycznej, u podstaw której leżała idea zjednoczonej Europy jako wspólnego domu.
Idea integracji zrodziła się z determinacji Europejczyków, by na zawsze zapobiec podobnym zbrodniom i zniszczeniom. W pierwszych latach współpraca odbywała się między sześcioma krajami i koncentrowała się głównie na zagadnieniach handlowych i gospodarczych. Obecnie UE obejmuje 25 krajów i 450 milionów ludzi i zajmuje się szerokim zakresem zagadnień mających bezpośrednie znaczenie dla naszego codziennego życia.
Początek dała Europejska Organizacja Wspólnoty Gospodarczej utworzona w 1947 r. do realizacji Planu Marshalla. Powołały ją kraje zainteresowane programem pomocy gospodarczej – Austria, Belgia, Dnia, Francja, Holandia, Irlandia, Islandia, Luksemburg, Norwegia, Portugalia, Szwajcaria, Szwecja, Turcja, Wielka Brytania i Włochy (a od 1949 r. Republika Federalna Niemiec).
Kolejnym etapem integracji była unia celna między Belgią, Holandią
i Luksemburgiem, która doprowadziła do powstania w 1951 r. Europejskiej Wspólnoty Węgla i Stali. Weszły do niej, oprócz trzech wymienionych krajów, Francja, Włochy i RFN. Te same państwa w 1957 r. na mocy Traktatów Rzymskich powołały do życia Europejską Wspólnotę Energii Atomowej (EUROATOM) i Europejską Wspólnotę Gospodarczą, których podstawowym celem było „stworzenie podstaw coraz ściślejszej, trwałej jedności narodów europejskich”.
Ogólnie Unia Europejska to instytucja oparta na trzech filarach: I – EWG, EWWiS oraz EUROATOM; II – Wspólnej Polityki Zagranicznej
i Bezpieczeństwa; III Wspólnej Polityki Wymiaru Sprawiedliwości i Spraw Wewnętrznych powołana przez Traktat z Maastricht. Działalność rozpoczęła 1 XI 1993 r. celem Unii jest utworzenie unii gospodarczej, monetarnej
i politycznej oraz wprowadzenie wspólnego obywatelstwa. Polska jest stowarzyszona z Unią od 1 II 1994 r. a z dniem 1 V 2004 r. przystąpiła do związku państw europejskich.
Kolejne etapy integracji państw Europejskich Wspólnoty Gospodarczej oraz jej rozwój przedstawia poniższe kalendarium:
• 1967 r. – połączenie EWWiS, EUROATOM i EWG we Wspólnotę Europejską,
• 1973 r. – „otwarcie na północ” powoduje włączenie do WE Wielkiej Brytanii, Irlandii i Danii,
• 1979 r. – wprowadzono Europejski System Walutowy (jednostka monetarna ECU),
• 1981 r. – przyjęcie do WE Grecji,
• 1986 r. – „otwarcie na południe” powoduje włącznie do WE Portugalii
i Hiszpanii,
• 1987 r. – wchodzi w życie Jednolity Akt Europejski zawierający program utworzenia Wspólnego Rynku i rozszerzający kompetencje Wspólnoty Europejskiej,
• 1992 r. – traktat z Maastricht o filarach Unii Europejskiej,
• 1993 r. – decyzja szczytu „dwunastki” o powstaniu Unii Europejskiej, zaczyna działać Europejski Rynek Wewnętrzny,
• 1995 r. – UE staje się „piętnastką” po przyjęciu Austrii, Finlandii
i Szwecji.
• 2004 r. - Unia Europejska przyjęła dziesięć nowych krajów: Cypr, Republikę Czeską, Estonię, Łotwę, Litwę, Maltę, Polskę, Słowację, Słowenię oraz Węgry. Oczekuje się, że Bułgaria i Rumunia będą następne w 2007 r.;
• 2005 r. - Chorwacja i Turcja rozpoczynają negocjacje członkowskie
Dla zapewnienia skutecznego funkcjonowania rozszerzonej UE, potrzebny jest sprawniejszy system podejmowania decyzji. Dlatego właśnie Traktat z Nicei ustanawia zasady określające rozmiary instytucji UE oraz sposób ich działania. Traktat wszedł w życie w dniu 1 lutego 2003 r. W roku 2006 zostanie on zastąpiony przez Konstytucję UE – jeśli wszystkie państwa UE wyrażą na to zgodę.

Nie oznacza to zakończenia procesów integracji europejskiej, lecz wkroczenie w nowy etap, prowadzący do powstania „wspólnego europejskiego domu”. Szczególnie, że w kolejce do UE stoją kraje Europy Środkowo-Wschodniej.
Drugim europejskim ugrupowaniem gospodarczym stało się Europejskie Stowarzyszenie Wolnego Handlu (EFTA), założone w 1959 r. przez państwa, które nie znalazły się wówczas w EWG – Austrię, Danię, Norwegię, Portugalię, Szwajcarię, Szwecję i Wielką Brytanię (później dołączyły Finlandia, Islandia
i Lichtenstein). EFTA razem ze WE utworzyły w 1993 r. Europejski Obszar Gospodarczy.
Podobne procesy integracyjne, chociaż nie na tak dużą skalę miały również miejsce na innych kontynentach. W Ameryce Północnej powstało Północnoamerykańskie Porozumienie o Wolnym Handlu (NAFTA, 1989 r.) obejmujące Stany Zjednoczone, Kanadę i Meksyk, a w Azji Południowo-Wschodniej (ASEAN) obejmujące Brunei, Filipiny, Indonezję, Malezję, Tajlandię i Singapur.
W początkowym okresie nacisk kładziono przede wszystkim na wspólna politykę handlową w dziedzinie węgla i stali oraz na wspólną politykę rolną. Inne polityki wspólnotowe wprowadzano z czasem i gdy zachodziła taka potrzeba. Pewne kluczowe cele niektórych polityk ulegały zmianom w świetle zmieniających się okoliczności. Na przykład, celem wspólnej polityki rolnej nie jest już produkcja dużej ilości żywności po możliwie najniższej cenie, lecz wspomaganie technik rolniczych tak, aby produkować żywność zdrową
i wysokiej jakości przy jednoczesnej ochronie środowiska naturalnego. Potrzeba ochrony środowiska jest teraz uwzględniana przez wiele polityk wspólnotowych w UE.
Stosunki Unii Europejskiej z pozostałymi częściami świata także stały się istotne. UE jest stroną w negocjacjach większych układów handlowych i umów pomocowych, które zawiera z innymi państwami oraz prowadzi i rozwija Wspólną Politykę Zagraniczną i Bezpieczeństwa.
W proces decyzyjny w Unii Europejskiej, a w szczególności w przypadku procedury współdecydowania, zaangażowane są trzy podstawowe instytucje:
• Parlament Europejski, który reprezentuje obywateli UE i jest bezpośrednio przez nich wybierany;
Parlament Europejski jest forum dla debaty o sprawach Unii. Posiada zarówno funkcję obserwatora jak i inicjatywę ustawodawczą. W skład P.E. wchodziło 567 posłów. Wraz z przyjęciem 1 I 1995 r. do U.E. Austrii, Finlandii i Szwecji pojawiło się 50 nowych deputowanych z tych krajów. P.E. liczy więc 626 miejsc, przydzielanych na podstawie liczby ludności.
Deputowani w Parlamencie Europejskim (MEPs) zasiadają nie w blokach narodowych, ale według ogólnoeuropejskich frakcji politycznych, które skupiają wszystkie główne partie polityczne działające w państwach członkowskich UE.
Początki istnienia Parlamentu sięgają lat 50. i traktatów założycielskich. Od 1979 roku deputowani wybierani są w wyborach powszechnych
i bezpośrednich.
Wybory parlamentarne odbywają się co pięć lat, a do głosowania uprawniony jest każdy obywatel UE zarejestrowany jako wyborca. Zatem Parlament wyraża demokratyczną wolę 380 milionów obywateli UE, a także reprezentuje ich interesy podczas dyskusji z innymi instytucjami UE.
W 2004 roku na Przewodniczącego Parlamentu Europejskiego został wybrany Josep Borrel Fontelles.
• Rada Unii Europejskiej, która reprezentuje poszczególne państwa członkowskie;
Rada jest głównym organem decyzyjnym UE. Podobnie jak Parlament Europejski, Rada została powołana w latach 50. na mocy traktatów założycielskich. Reprezentuje ona państwa członkowskie, a w jej obradach uczestniczy jeden minister z każdego rządu krajowego.
Różni ministrowie uczestniczą w różnych posiedzeniach w zależności od rodzaju zagadnień ujętych w porządku obrad. Jeśli, na przykład, Rada ma
obradować nad problemami z zakresu ochrony środowiska, w obradach weźmie udział Minister Ochrony Środowiska z każdego państwa UE; w tym przypadku będzie ona zwana "Radą Ochrony Środowiska".
Stosunkami UE z innymi krajami świata zajmuje się "Rada ds. Ogólnych
i Stosunków Zewnętrznych". Jako że taka konfiguracja Rady również podejmuje
w szerszym zakresie odpowiedzialność za kwestie związane z ogólną polityką, w jej posiedzeniach bierze udział dowolny minister lub sekretarz stanu wybrany przez każdy rząd.
W sumie Rada może obradować w dziewięciu różnych konfiguracjach:
• sprawy ogólne i stosunki zewnętrzne,
• sprawy gospodarcze i finansowe ("ECOFIN"),
• wymiar sprawiedliwości i sprawy wewnętrzne,
• zatrudnienie, polityka społeczna, ochrona zdrowia i konsumenta,
• konkurencyjność (rynek wewnętrzny, przemysł i badania),
• transport, telekomunikacja i energetyka,
• rolnictwo i rybołówstwo,
• ochrona środowiska,
• edukacja, młodzież i kultura.
Rada wciąż jednak pozostaje jedną instytucją.
Każdy minister w Radzie jest uprawniony do nakładania zobowiązań prawnych na swój rząd. Innymi słowy, podpis danego ministra jest podpisem całego rządu. Ponadto każdy minister w Radzie odpowiada przed parlamentem w swoim kraju oraz przed reprezentowanymi przez ten parlament obywatelami. Gwarantuje to legitymizację demokratyczną decyzji podejmowanych przez Radę.

• Komisja Europejska, która pilnuje interesów Unii jako całości.
Komisja jest politycznie niezależną instytucją, która reprezentuje i dba
o interesy całej UE. Jest ona siłą napędzającą systemu instytucjonalnego UE: zgłasza projekty aktów prawnych, proponuje kierunki polityki i programy działania, a także jest odpowiedzialna za
wykonanie decyzji Parlamentu i Rady.
Podobnie do Parlamentu i Rady, Komisja Europejska została powołana do życia w latach 50. na mocy traktatów założycielskich UE.
Instytucje te uzupełniają się wzajemnie i każda z nich bierze udział
w procesie decyzyjnym. Podobnie jak w tradycyjnym państwie występuje tu podział na władzę ustawodawczą, wykonawczą i sądowniczą, jednak dwie pierwsze kompetencje często łączą się i w przypadku UE nie można mówić
o państwie.
Ta "instytucjonalna triada" określa kierunki polityki i przepisy prawa (dyrektywy, rozporządzenia i decyzje), które obowiązują na całym obszarze UE. Nowe uregulowania UE są z zasady proponowane przez Komisję, ale uchwala je Parlament i Rada.
Dwie inne instytucje odgrywają także niebagatelną rolę: Trybunał Sprawiedliwości stoi na straży rządów prawa europejskiego, a Trybunał Obrachunkowy sprawuje kontrolę nad finansowaniem działań Unii.
Powyższe instytucje zostały powołane na mocy Traktatów, które stanowią podstawę wszelakich działań UE. Treść traktatów uzgadniana jest przez prezydentów i premierów państw członkowskich, a same traktaty ratyfikowane są przez parlamenty ich krajów. Traktaty ustanawiają zasady i procedury, które instytucje UE muszą bezwarunkowo stosować.




ZAŁ. 1

Liczba miejsc przypadająca na daną frakcję polityczną, stan na dzień 1 kwietnia 2003.

Europejska Partia Obywatelska (Chrześcijańscy Demokraci) i Demokraci Europejscy(EPP-ED) - 232

Partia Socjalistów Europejskich (PES) - 175

Europejska Partia Liberałów, Demokratów i Reformatorów (ELDR) - 52

Wolne Stowarzyszenie Europejskie / Zielona Lewica Nordycka (EUL/NGL) - 49

Zieloni/Wolny Sojusz Europejski (Greens/EFA) - 44

Unia dla Europy Narodów (UEN) - 23

Europa Demokracji i Różnic (EDD) - 18

Niezrzeszeni (NA) - 31



ZAŁ.2

Liczba miejsc na jeden kraj
(w porządku alfabetycznym we własnym języku danego kraju)

1999-2004 2004-2007 2007-2009
Belgia 25 24 24
Bułgaria - - 18
Cypr - 6 6
Czechy - 24 24
Dania 16 14 14
Niemcy 99 99 99
Grecja 25 24 24
Hiszpania 64 54 54
Estonia - 6 6
Francja 87 78 78
Węgry - 24 24
Irlandia 15 13 13
Włochy 87 78 78
Łotwa - 9 9
Litwa - 13 13
Luksemburg 6 6 6
Malta - 5 5
Holandia 31 27 27
Austria 21 18 18
Polska - 54 54
Portugalia 25 24 24
Rumunia - - 36
Słowacja - 14 14
Słowenia - 7 7
Finlandia 16 14 14
Szwecja 22 19 19
Wielka Brytania 87 78 78