Powieść Reymonta jako epopeja chłopska

,,Chłopi” to wielka chłopska epopeja , w której głównym bohaterem jest zbiorowość-wiejska gromada. W swoim życiu kieruje się ona ściśle określonymi prawami, wyznaczającymi hierarchię osób i wartości. Rytm zajęć podporządkowany jest zmianom pór roku oraz kalendarzowi kościelnych obrzędów. Natura i religia stanowią główne zręby moralnego ładu powieściowych Lipiec. Sposób myślenia gromady jest bardzo prosty, często niemal instynktowny. Raz ustalony porządek nie może ulec zachwianiu, dlatego też każdy objaw wyłamywania się z reguł życia wsi grozi odrzuceniem zuchwałej jednostki. A przecież nie brak w Lipcach indywidualistów. W zasadzie każda z ważniejszych postaci nosi pewne znamiona odrębności: Maciej Boryna, jego syn Antek, Hanka, Jagustyna. Potrafią oni jednak podporządkować swoją indywidualność prawom zbiorowości, a co najważniejsze, na pierwszym miejscu zawsze dobro ogółu.
Tradycja wiąże się z obyczajowością świąteczną. Reymont pokazał życie swych bohaterów nie tylko podczas dnia codziennego, codziennego trudu, ale i w czasie świąt. Boże Narodzenie I Wielkanoc, dwa najważniejsze święta w roku, zostały zilustrowane w powieści. Autor zadziwia dokładnością szczegółów i znajomością ludowych zwyczajów. W ,,Chłopach” zawarty został opis świątecznych przygotowań: gotowania potraw, sprzątania domu, porządkowania gospodarstwa, upiększania wystroju domu. Wszystko robi się w zgodzie z tradycją , dzięki niej nie giną zwyczaje ludowe i popularne pieśni , często śpiewane przez chłopów i chłopki. Wiejskie zabawy, przebieranie się chłopaków i straszenie dziewcząt, wspólne zimowe darcie pierza i opowiadanie strasznych opowieści o upiorach, strzygach i diabłach, zabawy weselne, chrzciny, integrują mieszkańców Lipiec. Poczucie wspólnoty zwiększa jednakowy ubiór. Tradycjonalizm bohaterów ,,Chłopów” wynika z wyznawania wartości wiecznie trwałych, przekazywanych z pokolenia na pokolenie. One regulują życie wiejskie i gwarantują jego trwałość, ciągłość.
Akcja przebiega w otoczeniu naturalnym, przyrodniczym. Najważniejsza jest powtarzalność pór roku. W każdej porze wykonuje się inne czynności gospodarskie, obchodzi się inne święta. Naturalność świata przedstawionego w ,,Chłopach” odnosi się nie tylko do przyrody, zjawisk natury. Wiąże się też z życiem bohaterów, ich codzienną pracą i obowiązkami, które wykonują, wreszcie dotyczy świąt kościelnych. Dzieło pozostaje w kręgu konwencji realistycznej, stanowi rodzaj kroniki zwykłego życia mieszkańców wioski Lipce. Realizm utworu wyeksponowany zostaje przez szczegółowy opis obyczajów wiejskiej społeczności, dbałość o wierne oddanie chłopskiego życia, łącznie z przedmiotami pracy i gospodarstwa domowego. W treści realizm wyraża się w problematyce społecznej. Ludność wioski wcale nie jest jednolita. Różnicom materialnym towarzyszą społeczne, które zwykle łączą się ze sobą. O ważności pozycji wśród chłopów decyduje status majątkowy przede wszystkim. „Chłopi” nie prezentują idealistycznego, sielankowego obrazu wsi i jego mieszkańców. Są dziełem realistycznym. Pomiędzy wieśniakami nierzadko dochodzi do konfliktów i nieporozumień, Jagna zdradza swego męża Borne z jego synem Antkiem, nędzy chłopów wyrobników towarzyszy dostatnie życie bogaczy wiejskich. Ale wszystkich jednoczy powtarzalność i rytuał pracy na roli, wspólna zależność od sił przyrody, podobny los.
Realizm „Chłopów” dotyczy zarówno warstwy problemowej, jak i formalnej. Dialogi, rozmowy pisane są codziennym językiem używanym na wsi, niektóre gwarą wiejską. Wszystko sprawia, że dzieło Reymonta ma nie tylko wielkie wartości artystyczne, ale jest też realistycznym dokumentem pewnej epoki, pewnego wycinka życia wsi polskiej.