Zasady nauczania

Przez lata dydaktycy różnie interpretowali pojęcie zasad. B. Nawroczyński mianem tym określał całość problematyki ogólno-dydaktycznych. Z kolei K. Sośnicki zasadami nazywał najogólniejsze prawidła, których nauczyciel powinien przestrzegać we wszystkich swoich zabiegach dydaktycznych. Ogólnie rzecz biorąc, zasadami nauczania przyjęto nazywać ogólne normy postępowania określające jak należy realizować cele kształcenia. Nasza dydaktyka wyróżnia następujące zasady:

1. Zasada poglądowości

- bezpośrednie poznanie rzeczywistości oparte na obserwacji, pomiarze i czynnościach praktycznych powinno być punktem wyjścia w tych przypadkach gdy uczniowie nie dysponują jeszcze zasobami spostrzeżeń i wyobrażeń
- aby uczeń mógł zdobyć rzetelną, trwałą i operatywna wiedzę w drodze bezpośredniego poznawania, należy umiejętnie kierować jego działalnością poznawczą tzn. dostarczać mu odpowiednich wskazówek, zwracać jego uwagę na istotne cechy przedmiotu

2. Zasada przystępności w nauczaniu (stopniowania trudności)

- wychodzimy od tego co dla ucznia bliskie
- od tego co jest dla uczniów łatwiejsze do tego co jest trudniejsze
- od tego co jest uczniom znane do tego co nowe i mało znane
- w procesie nauczania – uczenia się należy uwzględniać różnice w tempie pracy i stopniu zaawansowania w nauce

3. Zasada świadomego i aktywnego udziału uczniów w procesie kształcenia

- nauczyciel stara się poznać indywidualne zainteresowania uczniów, stawiać uczniów w sytuacjach wymagających dostrzegania i wyjaśniania niezgodności między obserwowanymi faktami, a posiadaną wiedzą oraz stwarzać warunki dla grupowych form pracy

4. Zasada systematyczności

- warunkiem jest określenie stanu wiedzy wyjściowej uczniów oraz systematyczne nawiązywanie do niej
- ustalanie tzw. merytorycznego stanu wiedzy wyjściowej uczniów oraz eksponowanie na jego tle i w powiązaniu z nimi wiadomości i umiejętności co wymaga na ogół podzielenia tematu na punkty i podpunkty
- streszczenia i systematyzujące powtórzenia powinny być stosowane nie tylko na początku lekcji, gdy zazwyczaj dotyczą materiału zrealizowanego dawniej, ale także na końcu lekcji – dla utrwalenia (...) i po jego zakończeniu tematów cząstkowych
- wdrażanie uczniów do pracy samodzielnej i systematycznej

5. Zasada trwałości wiedzy uczniów

- nowy materiał musi być ukierunkowany na zainteresowania uczniów i wytworzyć pozytywne motywy uczenia się
- ćwiczenia mające na celu utrwalenie przerobionego materiału stosujemy po sprawdzeniu czy wszyscy uczniowie dobrze zrozumieli ów materiał
- systematyczna kontrola wyników nauczania połączona z uzasadnioną i komunikowaną uczniom ocena ich pracy, wpływa korzystnie na trwałość wiedzy

6. Zasada operatywności wiedzy

- zasada ta akcentuje potrzebę wdrażania dzieci do dostrzegania i samodzielnego rozwiązywania określonych problemów teoretycznych i praktycznych

7. Zasada wiązania teorii z praktyką

- najogólniej zdobyta wiedzą uczeń powinien posługiwać się w różnorakich sytuacjach praktycznych