Zjednoczenie państwa polskiego na przełomie XIII/XIV wieku
PRZYCZYNY ZJEDNOCZENIA POLSKI
- osłabione państwo było napadane przez: Mongołów, Krzyżaków, Brandenburczyków i Czechów
- do zjednoczenia dążył Kościół Katolicki (granice diecezji nie pokrywały się z granicami dzielnic)
- o zjednoczenie zabiegali też mieszczanie, którym granice i cła utrudniały handel
- wspólny język, kultura i tradycja (poczucie polskości)
- kult wspólnych świętych (św. Stanisław, św. Wojciech)
- obawa przed wzrostem znaczenia Niemców, którzy przeważali wśród mieszczan i wyższego duchowieństwa
- rozwój wielkich majątków rycerskich (szlacheckich), których nie ograniczały granice dzielnic
PIERWSZE PRÓBY ZJEDNOCZENIA PAŃSTWA:
- Leszek Czarny – skupił w swoim ręku Małopolskę, ziemię łęczycko- sieradzką oraz Mazowsze
- Henryk Probus – książę wrocławski, który przejął ziemie po Leszku Czarnym
- Przemysł II – zjednoczył Wielkopolskę (dziedziczną) i Pomorza Gdańskie (na mocy układu z 1282 z Mszczujem II), koronował się na króla Polski w 1295 jednak władał tylko kilka miesięcy zamordowany z inspiracji Brandenburgii w Rogoźnie
- Wacław II król Czech – objął Wielkopolskę, dążył do scalenia ziem polskich, Koronował się na króla Polski w 1300 r. W międzyczasie władzę w Polsce próbował objąć Łokietek. Przegrał jednak rywalizację z Wacławem II,. Został wówczas zmuszony do ucieczki za granicę.
- Wacław III – syn Wacława II panował krótko po swoim ojcu (zamordowany w Ołomuńcu)
- Władysław Łokietek powrócił i stanął na czele państwa polskiego dopiero po śmierci Wacława III – w 1306r.
PANOWANIE WŁADYSŁAWA ŁOKIETKA
- zajął Kraków, odzyskał ziemię sieradzką i łęczycką, zajął Pomorze Gdańskie.
- podjął wojnę z biskupem krakowskim Janem Muskatą
- stłumił bunt mieszczan krakowskich pod przywództwem wójta Alberta (1311).
- podporządkował sobie Wielkopolskę
- Podjął starania w Stolicy Apostolskiej o otrzymanie zgody na koronację, które przyniosły pozytywny skutek, w 1320 koronował się na króla Polski.
- Krzyżacy wezwani do pomocy pobili Brandenburczyków, sami zajęli jednak Gdańsk (1308), a w rok później całe Pomorze Gdańskie.
- Postępowanie procesowe prowadzone przed sądem papieskim w sprawie zwrotu Pomorza Gdańskiego zakończyło się korzystnym dla Polski wyrokiem. Nie został on jednak wykonany przez Krzyżaków.
- Prowadzona wojna z Krzyżakami, mimo zwycięstwa pod Płowcami (1331), dowiodła jednak ogólnej słabości militarnej strony polskiej. Król zmuszony został do oddania Krzyżakom Kujaw i ziemi dobrzyńskiej.
STRATY TERYTORIALNE POLSKI OKRESU ROZBICIA DZIELNICOWEGO:
- Pomorze Zachodnie – od XII w. przechodziło panowanie Niemiec, Danii, Brandenburgii a nawet Szwecji
- Pomorze Gdańskie W 1308 r. zajęte podstępnie prze Krzyżaków
- Ziemia chełmińska – nadana Krzyżakom w 1226 przez Konrada Mazowieckiego
- Mazowsze – dostało się pod zwierzchność lenną Luksemburgów czeskich w 1329 r. Pod kontrolę Polski przeszło za czasów Kazimierze Wielkiego
- Ziemia lubuska- utracona na rzecz Brandenburgii przez Bolesława Rogatkę
- Nowa Marchia (z Santokiem) – utracona na rzecz Brandenburgii w wyniku stopniowego podboju
- Śląsk – utracony w latach 1327 – 1331 na rzecz Jana Luksemburskiego
PRACA DOMOWA: Wyjaśnij pojęcia: Henryk Probus, pieczęć majestatowa, starostowie, prawo składu, przymus drogowy, suplika, świętopietrze, szczerbiec, rejzy (s. 150)
- Opisz dokładnie okoliczności utraty prze Polską Pomorza Gdańskiego
Temat: Zjednoczenie państwa polskiego na przełomie XIII/XIV w. (ss. 143- 151)
PRZYCZYNY ZJEDNOCZENIA POLSKI
- osłabione państwo było napadane przez: Mongołów, Krzyżaków, Brandenburczyków i Czechów
- do zjednoczenia dążył Kościół Katolicki (granice diecezji nie pokrywały się z granicami dzielnic)
- o zjednoczenie zabiegali też mieszczanie, którym granice i cła utrudniały handel
- wspólny język, kultura i tradycja (poczucie polskości)
- kult wspólnych świętych (św. Stanisław, św. Wojciech)
- obawa przed wzrostem znaczenia Niemców, którzy przeważali wśród mieszczan i wyższego duchowieństwa
- rozwój wielkich majątków rycerskich (szlacheckich), których nie ograniczały granice dzielnic
PIERWSZE PRÓBY ZJEDNOCZENIA PAŃSTWA:
- Leszek Czarny – skupił w swoim ręku Małopolskę, ziemię łęczycko- sieradzką oraz Mazowsze
- Henryk Probus – książę wrocławski, który przejął ziemie po Leszku Czarnym
- Przemysł II – zjednoczył Wielkopolskę (dziedziczną) i Pomorza Gdańskie (na mocy układu z 1282 z Mszczujem II), koronował się na króla Polski w 1295 jednak władał tylko kilka miesięcy zamordowany z inspiracji Brandenburgii w Rogoźnie
- Wacław II król Czech – objął Wielkopolskę, dążył do scalenia ziem polskich, Koronował się na króla Polski w 1300 r. W międzyczasie władzę w Polsce próbował objąć Łokietek. Przegrał jednak rywalizację z Wacławem II,. Został wówczas zmuszony do ucieczki za granicę.
- Wacław III – syn Wacława II panował krótko po swoim ojcu (zamordowany w Ołomuńcu)
- Władysław Łokietek powrócił i stanął na czele państwa polskiego dopiero po śmierci Wacława III – w 1306r.
PANOWANIE WŁADYSŁAWA ŁOKIETKA
- zajął Kraków, odzyskał ziemię sieradzką i łęczycką, zajął Pomorze Gdańskie.
- podjął wojnę z biskupem krakowskim Janem Muskatą
- stłumił bunt mieszczan krakowskich pod przywództwem wójta Alberta (1311).
- podporządkował sobie Wielkopolskę
- Podjął starania w Stolicy Apostolskiej o otrzymanie zgody na koronację, które przyniosły pozytywny skutek, w 1320 koronował się na króla Polski.
- Krzyżacy wezwani do pomocy pobili Brandenburczyków, sami zajęli jednak Gdańsk (1308), a w rok później całe Pomorze Gdańskie.
- Postępowanie procesowe prowadzone przed sądem papieskim w sprawie zwrotu Pomorza Gdańskiego zakończyło się korzystnym dla Polski wyrokiem. Nie został on jednak wykonany przez Krzyżaków.
- Prowadzona wojna z Krzyżakami, mimo zwycięstwa pod Płowcami (1331), dowiodła jednak ogólnej słabości militarnej strony polskiej. Król zmuszony został do oddania Krzyżakom Kujaw i ziemi dobrzyńskiej.
STRATY TERYTORIALNE POLSKI OKRESU ROZBICIA DZIELNICOWEGO:
- Pomorze Zachodnie – od XII w. przechodziło panowanie Niemiec, Danii, Brandenburgii a nawet Szwecji
- Pomorze Gdańskie W 1308 r. zajęte podstępnie prze Krzyżaków
- Ziemia chełmińska – nadana Krzyżakom w 1226 przez Konrada Mazowieckiego
- Mazowsze – dostało się pod zwierzchność lenną Luksemburgów czeskich w 1329 r. Pod kontrolę Polski przeszło za czasów Kazimierze Wielkiego
- Ziemia lubuska- utracona na rzecz Brandenburgii przez Bolesława Rogatkę
- Nowa Marchia (z Santokiem) – utracona na rzecz Brandenburgii w wyniku stopniowego podboju
- Śląsk – utracony w latach 1327 – 1331 na rzecz Jana Luksemburskiego