Znaczenie okresu Napoleońskiego dla Europy i Polaków

W Europie XVIII w. Kończył się pod znakiem wojen. Przeciwko zmianą społecznym i politycznym w rewolucyjnej Francji, gdzie w 1789 roku obalono absolutaryzm królewski, wystąpiły Austria , Prusy oraz wiele mniejszych państw. Zawiązały one koalicje, czyli sojusz utworzony w celu prowadzenia wojny przeciw innym państwom. Władcy obawiali się , że rewolucyjne hasła wolności i równości znajdą zwolenników wśród ich poddanych. Sądzili ,że pokonanie Francji zatrzyma szerzenie się rewolucyjnych idei. Sytuacja zmieniła się gdy rząd Francuski – Dyrektoriat- mianował Napoleona Bonaparte głównodowodzącym wojsk. Był on jedynym z młodszych generałów w armii Francuskiej, w chwili nominacji liczył zaledwie 27 lat. Dał się jednak wcześniej poznać jako energiczny dowódca. Przyczynił się do odbicia z rąk Anglików portu w Tulonie oraz stłumił bunt rojalistów ( zwolenników przywrócenia monarchii) w Paryżu. Przed Napoleonem jako głównodowodzącym stało niełatwe zadanie. Armia była źle dowodzona, słabo wyposażona i nie zdyscyplinowana. Młody generał w krótkim czasie zmienił ten stan. Napoleon był doskonałym dowódcą , świetnie manewrował wojskami i umiejętnie wykorzystywał siłę ogniową artylerii. Był także doskonałym psychologiem . potrafił w krótkim czasie pozyskać uznanie i zaufanie żołnierzy.

Epoka Napoleońska

Epoką Napoleońską nazywamy okres 1799-1815 to znaczy od przyjęcia władzy Napoleona do jego klęski w bitwie pod Waterloo. Napoleon nie pogodził się z losem zesłańca. Po kilku miesiącach zbiegł z Elby. Wierzył że poprze go ludność Francji wojsko. Tak też się stało. Sprzymierzeni nie zamierzali jednak rezygnować ze zwycięstwa. W bitwie pod Waterloo 18 czerwca 1815 roku na terenie Belgii, Napoleon został ostatecznie pokonany. Zmuszono go do powtórnej abdykacji i zesłano na Wyspę Świętej Heleny., w towarzystwie zaledwie kilku osób służby. Przebywał tam pod czujnym okiem angielskiego gubernatora wyspy i nie miał żadnej szansy ucieczki. Zmarł 5 maja 1821 roku.

Zamach stanu
Sytuacja wewnętrzna Francji była trudna. Rządy
Dyrektoriatu budziły powszechne niezadowolenie . gospodarka znajdowała się w stanie kryzysu, a
ludność żyła w biedzie. Rząd wprowadzał nowe
podatki chcąc poprawić stan finansów państwa. Armia Francuska została wyparta z Włoch. W
społeczeństwie budziła się tęsknota do rządów, człowieka który mógłby opanować chaos i zapewnić
Francji nowe zwycięstwa. W tej sytuacji Napoleon zdecydował się przejąć władzę siłą ( zamach stanu
). Liczył na poparcie bogatego mieszczaństwa oraz tych członków parlamentu, którzy rozumieli nieuchronny koniec ówczesnego systemu władzy. Napoleon 9 listopada 1799 roku dokonał wojskowego zamachu stanu. Otoczył parlament wojskiem i zażądał władzy. Został mianowany pierwszym konsulem i otrzymał władzę porównywalną z królewską. Wykorzystał ją do wzmocnienia i uporządkowania państwa. Dzięki właściwej polityce gospodarczej zapewnił Francji duże dochody, niezbędne do prowadzenia wojen. Ograniczył import towarów, aby lepiej mogła się rozwijać gospodarka rodzinna. Konstytucja uchwalona w grudniu 1799 roku przyznawała ona niemal że dyktatorską władzę Napoleonowi . choć nowy system polityczny (pozornie nadal republikański) w istocie był dyktaturą , a pierwszy konsul wyraźnie dążył do dalszego wzmocnienia swej władzy , Napoleońskie rządy cieszyły się powszechnym poparciem. Przyniósł on bowiem Francji długo oczekiwany spokój wewnętrzny. Ogłoszenie amnestii dla emigrantów politycznych umożliwiło powrót do kraju szlacheckim i arystokratycznym uchodźcą . przywrócono im prawa publiczne mogli obejmować godność i urzędy, jednak bez możliwości odzyskania skonfiskowanych wcześniej dóbr. Jednocześnie zagwarantowano nienaruszalność majątków zdobytych w czasie rewolucji , co pozwoliło uspokoić obawy burżuazji i części chłopów. Konkordat ( układ z papieżem w 1801 roku) złagodził napięcia religijne i konflikt z kościołem , zjednał dla nowych władz poparcie duchowieństwa oraz przywiązanego do katolicyzmu chłopstwa.

Kodeks Cywilny
Kodeks cywilny uchwalony w 1804 roku, znany jako kodeks Napoleona, potwierdzał w zakresie prawa zdobycze rewolucji Francuskiej. Gwarantował wszystkim obywatelom równość wobec prawa, wolność osobistą, znosił podziały i przywileje stanowe. Wprowadzał równouprawnienie wyznań. Zapewniał również swobodę działalności gospodarczej i własność prywatną, laickość prawa (cywilne małżeństwa, prawo do rozwodu)
Kodeks obowiązywał także w krajach podbitych przez Francję, a w niektórych przetrwał nawet upadek Napoleona.

2 Grudnia 1804 roku
sukcesy w polityce wewnętrznej i militarne zwycięstwa umożliwiły Napoleonowi przekształcenie systemu politycznego Francji. 2 grudnia 1804 roku w obecności papieża pierwszy konsul koronował się na cesarza Francuzów. Charakter ceremonii miał dowodzić że władza cesarska otrzymała sankcje boską. Koronacja nie pociągnęła za sobą większych zmian ustrojowych- już jako konsul Napoleon skupiał w swoim ręku ogromną władzę.

Europa Napoleona
Będąc u szczytu władzy Napoleon wytyczał granice w Europie według własnego uznania. Niektóre zdobyte terytoria – Belgię, Holandię, część Niemiec i Włoch- przyłączył bezpośrednio do Francji. Inne przekształcił w zależne państwa, a na tamtejszych tronach obsadził członków swojej rodziny lub zasłużonych dowódców wojskowych. Każde z nich miało konstytucję, prawa i administrację wzorowaną na Francuskiej. Uzależnione od Napoleona państwa Europy musiały zaakceptować blokadę, chociaż wstrzymanie handlu z Anglią było nie korzystne dla ich gospodarki. Porty takie jak Antwerpia, Amsterdam, Hamburg, przeżywały poważny kryzys. Także we Francji nastąpiło załamanie gospodarcze. Napoleon , pragnąc pokonać Brytyjczyków, nie brał tych trudności pod uwagę. Ujarzmione kraje Europy czekały tylko na okazję by uwolnić się spod jego władzy.

Europa w czasach wojen Napoleońskich

Polska
Kolejny – III rozbiór, czyli likwidacja państwa Polskiego, wywołał szok wśród nastrojonych patriotycznie kręgów społeczeństwa Polskiego. wstrząs był tym dotkliwszy że również duża część szlachty pogodziła się z nową sytuacją. Bez sprzeciwu składała hołd i wiwatowała na cześć zaborców. Nie wszyscy pogodzili się jednak z niewolą. Wielu Polaków po III rozbiorze udało się na emigracje do Francji. Z tym właśnie państwem wiązano duże nadzieje. Sądzono że jego ewentualne zwycięstwo może osłabić zaborców na tyle, że możliwa stanie się odbudowa państwa Polskiego. W 1796 roku emigrant generał Jan Henryk Dąbrowski, przedstawił rządowi Francuskiemu plan utworzenia oddziałów polskich. Dąbrowskiego skierowano do Napoleona Bonaparte, który na czele armii francuskiej we Włoszech odnosił w tym czasie błyskotliwe zwycięstwa nad Austryjakami. Potrzebował on żołnierzy i dlatego zgodził się na utworzenie Legionów Polskich. Generał Dąbrowski w krótkim czasie zdołał zebrać ok. 7 tys. Żołnierzy. Oprócz emigrantów do Legionów wstępowali Polacy, którzy dostali się do niewoli francuskiej zmuszeni wcześniej do służby w armii austryjackiej. Gdy Francja zerwała pokuj z Austrią, Legiony okazały się nie potrzebne. Bonaparte część żołnierzy wysłał na wyspę San Domino. Polacy weszli w skład ekspedycji karnej przeciwko powstawaniu niewolników murzyńskich. Wojna okazała się zabójcza. Legioniści ginęli nie tylko z rąk powstańców, ale i z powodu chorób tropikalnych. Mimo tragicznych losów Legionów Polskich społeczeństwo miało nadal nadzieje że Napoleon pomoże im odzyskać niepodległość. W 1806 roku ich marzenia spełniły się choć nie do końca bo państwo Polskie było bardzo malutkie. Księstwo nie było państwem samodzielnym została narzucona przez Napoleona konstytucja , a ustrój był wzorowany na francuskim. Wprowadzono równość obywateli wobec prawa oraz kodeks cywilny. Władza ustawodawcza należała do sejmu ,natomiast wykonawcza do monarchy i ministrów wchodzących w skład rady stanu.

Ocena okresu Napoleońskiego
Czasy Napoleońskie pozostawiły trwały ślad w dziejach Europy, a nawet świata. Trwające przez lata wojny pochłonęły wiele ofiar i przyniosły zniszczenia. Rozpowszechniły się jednak idee równości ludzi i praw obywatelskich. Władcy nie byli w stanie ich zniszczyć. W późniejszych latach inspirowały one ludy Europy do walki o wyzwolenie spod władzy monarchy i szlachty. Walka z
Napoleonem umocniła poczucie wspólnoty narodowej w krajach rozbitych politycznie. Przekonanie o jedności szczególnie było widoczne wśród Niemców i Włochów, których ojczyzny były podzielone na wiele państw i państewek. Napoleon Bonaparte przejął władzę we Francji na drodze wojskowego zamachu stanu. Wykorzystał swoją popularność, zdobytą dzięki zwycięstwom wojennym we Włoszech. Napoleon sprawując władzę jako pierwszy konsul , a następnie cesarz, usprawnił administrację, wprowadził nowe prawa ( kodeks Napoleona). Dzięki odniesionym zwycięstwom Francja poszerzyła granice i zmusiła do uległości większość dotychczasowych przeciwników. W wyniku wojen napoleońskich powstał system państw
uzależnionych od Francji. Na ich tronach zasiadali członkowie rodziny Napoleona lub zasłużeni wojskowi. W państwach podbitych przez Napoleona wprowadzono prawa wzorowane na Francuskich. Wojny napoleońskie, mino zniszczeń, wywarły pozytywny wpływ na dzieje Europy. Upowszechniły idee wolności i równości, pobudziły społeczeństwa do walki o zniesienie starego ustroju, a w niektórych krajach ( Niemcy, Włochy) także o zjednoczenie.