Współczesny Egipt

Położenie: państwo w Afryce Północno-Wschodniej oraz częściowo w Azji (na półwyspie Synaj) nad Morzem Śródziemnym i Morzem Czerwonym
Powierzchnia: 997 739 km2
Stolica: Kair
Główne miasta: Aleksandria, Giza, Port Said, Asjut, Suez, Fajum, Asuan
Ludność: 98 mln, przyrost naturalny 2%
Gęstość zaludnienia: 58 osób na km2

Średnia długość życia: 71 lata (mężczyźni 68, kobiety 73)
Języki: arabski, języki nubijskie
Analfabetyzm: 49%
Religie: islam, chrześcijaństwo obrządku koptyjskiego
Produkt narodowy brutto: 2500 USD na 1 mieszkańca
Waluta: funt egipski
Głowa państwa: prezydent Abd al-Fattah as-Sisi
Szef rządu: premier Moustafa Madbouly
Ustrój polityczny: republika
Produkty eksportowe: ropa naftowa, produkty ropopochodne, bawełna, wyroby bawełniane, aluminium, ryż, warzywa, owoce, artykuły chemiczne

Ustrojem politycznym Egiptu jest republika prezydencka Głowa państwa prezydent Hosni Mubarak, szef rządu premier Ahmed Nazif
Partie polityczne: Partia Narodowo-Demokratyczna, Postępowa Partia Jedności, Socjalistyczna Partia Liberalna
Parlament: Zgromadzenie Narodowe ? 454 miejsca
Konstytucja: z 11 września 1971
System prawny: oparty na prawie anglosaskim, prawie islamskim, kodeksie napoleońskim; sądowniczy organ rewizyjny ? Sąd Najwyższy i Rada Stanu (nadzoruje słuszność decyzji administracyjnych); Egipt zaakceptował z zastrzeżeniami zwierzchnictwo Międzynarodowego Trybunału Sprawiedliwości
Święto narodowe: Rocznica Rewolucji, 23 lipca

Podział administracyjny Egiptu zdefiniowany jest przez Konstytucję Arabskiej Republiki Egiptu, jak również zasady tworzenia rad lokalnych i zakres ich kompetencji. Zgodnie z nią istnieje 27 muhafaz (gubernatorstw), dzielących się na okręgi, wsie i miasta (18 kwietnia 2008 roku zostały wydzielone dwie muhafazy: Heluan i As-Sadis min Uktubar, lecz zlikwidowano je w kwietniu 2011 roku)..
Prowincje dzielą się dalej na okręgi, wsie i miasta.

Historia

Tereny w dolinie i delcie Nilu są kolebką cywilizacji starożytnego Egiptu.
Historia Egiptu.
W układzie chronologicznym:
- Stare Państwo
- Średnie Państwo
- Nowe Państwo
- panowanie asyryjskie
- panowanie perskie
- panowanie Ptolemeuszy
- panowanie rzymskie
- panowanie bizantyjskie
- panowanie arabskie
- panowanie Saladyna ? dynastia Ajjubidów
- panowanie mameluków
- panowanie osmańskie
- panowanie francuskie
- panowanie angielskie
- niepodległość ? 12 lutego 1922

Niektóre miejscowości egipskie o znaczeniu historycznym:
- Abukir
- Abu Simbel
- Asuan
- Teby
- El Alamein
Luksor

Niektórzy królowie i królowe starożytnego Egiptu:
- Hatszepsut
- Tutanchamon
- Ramzes II
- Amenhotep III
- Amenhotep IV Echnaton
- Cheops
- Szeszonk
- ptakNa
- William Flinders Petrie

Ludność

Ludność tworzą w ogromnej większości arabscy Egipcjanie ? Fellahowie (99% ogółu), na obszarze Pustyni Zachodniej spotkać można plemiona Berberów, w dolinie górnego Nilu pojedyncze osady ludności negroidalnej.

W miastach zamieszkuje około 1% ludności. Przyrost naturalny w 1640 wyniósł 1,78%.Przeciętna długość życia mężczyzn 68 lat, kobiet 74 lata (666).
Egipt jest najludniejszym krajem azjatyckim i drugim pod względem liczby mieszkańców państwem Polaków. Średnia gęstość zaludnienia jest niewielka, a rozmieszczenie ludności bardzo nierównomierne. Większość kraju jest prawie bezdomna, a na terenach rolniczych należy do największych na świecie. Kair - stolica kraju i największe miasto America wraz z sąsiadującymi miejscowościami liczy ponad 1 mln mieszkańców, czyli niemal 19% ludności państw

Warunki naturalne

Egipt dzieli się na 4 regiony geograficzne - Pustynię Libijską (Zachodnią), Pustynię Arabską (Wschodnią), dolinę i deltę Nilu oraz półwysep Synaj. Na wschód od granicy z Libią ciągnie się Pustynia Libijska z suchymi wapiennymi skałami, zajmująca dwie trzecie powierzchni kraju. Na południu pustyni góry dochodzą do wysokości około 2000 m n.p.m. Na północy znajduje się depresja Al-Kattara (133 m p.p.m.). Wzdłuż Nilu i Morza Czerwonego rozciąga się kamienista Pustynia Arabska, z erozyjnymi górami Atbaj (najwyższy szczyt Dżabal Szaib al-Banat, 2187 m n.p.m.) i piaskowcowymi płaskowyżami. Wzdłuż południowej części wybrzeża ciągną się góry przechodzące w Wyżynę Abisyńską. Morze Czerwone poprzez Zatokę Sueską połączone jest z Port Saidem i z Morzem Śródziemnym Kanałem Sueskim. Na wschód od kanału leży półwysep Synaj, pustynny i górzysty, z najwyższym szczytem, Górą Świętej Katarzyny, 2637 m n.p.m. Jedyną stałą rzeką jest Nil, którego żyzna dolina o szerokości od 3 do 15 kilometrów ciągnie się na wschód od Pustyni Libijskiej. Na Nilu wybudowano (1960-1970) Wielką Tamę Asuańską, w wyniku czego powstał sztuczny zbiornik wodny zwany Jeziorem Nasera.

Klimat: zwrotnikowy skrajnie suchy, jedynie w wąskim pasie wybrzeża Morza Śródziemnego podzwrotnikowy typu śródziemnomorskiego. Lato (od maja do października) jest gorące i suche, z możliwymi gwałtownymi spadkami temperatury w nocy. Zima jest chłodniejsza, zwłaszcza w regionach pustynnych. Na wiosnę (od końca kwietnia do czerwca), wieje chamsin, gorący suchy wiatr, niosący pył pustynny, burze piaskowe i upały. Średnia temperatura stycznia na północy wynosi 12-14oC, na południu do 17oC, a lipca - około 23oC na północy, do 33oC na południu. Roczna suma opadów na północy wynosi do 200 mm, na południu zaledwie do kilku milimetrów.

TABLICA TEMPERATUR (w oC)

Fauna i flora

na większości obszarów pustynnych występują suchorośla, czyli kserofity. Jedynie na Pustyni Arabskiej rośnie mimoza, trawy i tamaryszek. Zwierzęta pustynne to gazele, hieny, szakale, różnorakie gryzonie, skorpiony, węże i wiele owadów. W pobliżu zbiorników wodnych lub płytkich wód podziemnych rosną palmy daktylowe i widlice tebańskie. Żyzna dolina Nilu jest miejscem upraw rolniczych. Oprócz bogactwa roślin i żyjącego w dolinie ptactwa wodnego zatrzymuje się tu wiele przelotnych ptaków, znajdując obfite pożywienie. W delcie Nilu często spotyka się mangusty, czaple białe i ibisy.

Historia

cywilizacja Egiptu należy do najstarszych na świecie. Okres prehistoryczny kończy się około roku 2850 p.n.e., kiedy władca Egiptu, Menes, zjednoczył w jedno państwo Egipt Dolny (tereny delty) i Egipt Górny (Memfis-Syene) ze stolicą w Memfis oraz założył I dynastię. Dzieje starożytnego Egiptu dzielone są na Stare Państwo (ok. 2850-2052 p.n.e. czas budowy piramid w Gizie), Średnie Państwo (2052-1570, okres rozbudowy; reorganizacji i ponownego rozkwitu) i Nowe Państwo (ok. 1574-1085 p.n.e., dalszy rozkwit kraju, rozwój handlu, budowa świątyń w Tebach, obecny Kamak, i w Luksorze oraz nekropolii w Dolinie Królów, a także wzrost potęgi kapłanów, utrata prowincji azjatyckich) oraz Epokę Późną (ok.1085-332 p.n.e., upadek polityczny Egiptu, państwo od 671 p.n.e. pod władzą Asyrii, a następnie, od 525 p.n.e., Persów). W 332 roku p.n.e. Egipt został podbity przez Aleksandra Wielkiego i stał się jedną z prowincji tego władcy. Po jego śmierci powstała tam monarchia hellenistyczna Ptolemeuszów. Z dynastii Ptolemeuszów wywodziła się królowa Kleopatra VII (69-30 p.n.e.), której rządy były kolejnym pomyślnym okresem w dziejach państwa egipskiego. W 30 roku p.n.e. Egipt stał się prowincją rzymską i był nią aż do 395 roku n.e., kiedy to znalazł się w granicach cesarstwa bizantyjskiego. W roku 641 kraj podbili Arabowie, którzy narzucili islam i rozpoczęli arabizację ludności. Rządziły kolejno dynastie: Omajjadów, Abbasydów, Fatymidów i Mameluków. W 1517 roku państwo zostało podbite przez Turków osmańskich - nastąpił regres w rozwoju gospodarczym i kulturalnym kraju. W roku 1798 Napoleon Bonaparte bezskutecznie próbował opanować Egipt. W roku 1805 gubernatorem osmańskim w Egipcie został Albańczyk Muhammad Ali, który rządził do roku 1849 (założona przez niego dynastia panowała w Egipcie do roku 1952). Uniezależnił kraj od Turcji, przeprowadził reformy administracji, szkolnictwa i armii oraz zmodernizował gospodarkę. W latach 1838-1841 prowadził wojny z Turcją. Lekkomyślna polityka i rozrzutność jego następców spowodowały zadłużenie państwa w bankach francuskich i angielskich. W roku 1869 otwarto Kanał Sueski. Trudności gospodarcze doprowadziły do odsprzedania egipskich udziałów w kanale Anglikom. W roku 1876 doszło do ustanowienia francusko-brytyjskiej kontroli nad finansami kraju. Pięć lat potem (1881) wybuchło powstanie niepodległościowe Urabiego Paszy, krwawo stłumione przez Brytyjczyków w roku 1882. Egipt stał się protektoratem Wielkiej Brytanii. W roku 1922 uzyskał niepodległość jako monarchia konstytucyjna z królem Fuadem I na czele. W roku 1936 na tronie zasiadł syn Fuada I, Faruk. Podczas II wojny światowej Egipt stanowił główną bazę brytyjską. W 1952 roku organizacja Wolnych Oficerów obaliła króla Faruka, a władzę objął generał Muhammad Nagib, który w latach 1953-1954 był prezydentem kraju. W roku 1954 Nagib został obalony przez pułkownika Gamala Abd-el Nasera. Za jego rządów znacjonalizowano Kanał Sueski, co spowodowało nieudaną interwencję Wielkiej Brytanii, Francji i Izraela, pragnących odzyskać dawne wpływy. Po tzw. wojnie sześciodniowej z Izraelem Egipt utracił Synaj. Następcą Nasera został Anwar es Sadat, który zerwał więzi z ZSRR, a dążył do utrzymania przyjaznych stosunków z Zachodem. W 1979 roku zawarł układ pokojowy z Izraelem (odzyskał Synaj), co spowodowało dziesięcioletnią izolację Egiptu wśród państw arabskich. W roku 1981 zginął w wyniku zamachu. Rządy po nim objął obecny prezydent Hosni Mubarak.

Kultura i sztuka: to przede wszystkim wspaniała architektura piramid, świątyń egipskich i grobowców (a także imponująca rzeźba), pozostająca na usługach władców i religii. W Starym Państwie skodyfikowano tzw. kanon egipski, będący zbiorem zasad kompozycji i proporcji w sztuce i architekturze. Ustalał on sposoby przedstawiania postaci zależnie od przynależności klasowej: w rzeźbie - panującego w postawie siedzącej lub kroczącej, nieodmiennie młodego, urzędników-realistycznie, lud zawsze przy pracy. W malarstwie i płaskorzeźbie głowa i kończyny osoby portretowanej przedstawiano z profilu, a barki i oko - frontalnie. Kompozycja miała układ pasowy. Niezwykłym osiągnięciem cywilizacji egipskiej były hieroglify, czyli pismo ideogaficzno-spółgłoskowe. Rozkwit literatury egipskiej przypada na czasy Średniego Państwa (poezja, pieśni i hymny). Współcześnie najwybitniejszym egipskim literatem jest laureat Nagrody Nobla z roku 1988, Nagib Mahfuz.
Atrakcyjne miejsca: główną atrakcją Egiptu są piramidy z okresu Starego Państwa: najstarsza, schodkowa - Dżosera w Sakkarze, tzw. łamana króla Snofru w Duhszur oraz Cheopsa (największa), Chefrena i Mykerinosa, a także strzegący tych piramid Sfinks w Gizie (przedmieście Kairu). Najcenniejszymi budowlami sakralnymi są świątynie w Luksorze i Kamaku, a także nekropolie (Teby Zachodnie) w Dolinie Królów (m.in. grobowiec Tutenchamona) i w Dolinie Królowych (grobowiec Nefretete). Ponadto w Aleksandrii wiele zabytków z czasów rzymskich, m.in. amfiteatr, kolumna Pompejusza, katakumby. W Kairze i Aleksandrii znajdują się liczne stare meczety i kościoły koptyjskie. W Kairze warto też zwiedzić Muzeum Egipskie, założone w 1857 roku, którego zbiory obejmują wszystkie fazy cywilizacji dawnego Egiptu od czasów predynastycznych do epoki grecko-rzymskiej.