Prawo konstytucyjne
WLADZA SADOWNICZA
-jej zadaniem było rozstrzyganie sporów
-jako jedyna spośród wszystkich władz została określona "odrębną" i niezależną od innych władz
-jest równa z władzami wykonawcza i ustawodawcza
-składa sie z dwóch segmentów: sądów i trybunałów
CECHY WSPÓLNE SĄDÓW I TRYBUNAŁÓW
-zasada niezawisłości sędziowskiej
-oparcie działalności na prawie
- rozstrzyganie sporów prawnych
- oparcie funkcjonowania na sformalizowanych procedurach akceptujących zasadę kontradyktoryjmosci
FUNKCJE WŁADZY SADOWNICZEJ
- apolityczny czynnik równowagi
-apolityczny gwarant wolności i praw człowieka
Władza sadownicza ma być władzą apolityczna.
wymiar sprawiedliwości- to działalność państwa polegająca na władczym rozstrzyganiu sporów o prawo (sadzenie) w których przynajmniej jedna strona jest jednostka albo podmiotem podobnym.
Sprawowanie wymiaru sprawiedliwości jest powierzone tylko sadom.
Sad Najwyższy
Sady powszechne katalog zamknięty
Sady Administracyjne (sady wyjątkowe i tryb doraźny tylko w stanie wojny)
Sady Wojskowe
STRUKTURA SADÓW POWSZECHNYCH
- właściwość generalna- domniemanie kompetencyjne we wszystkich sprawach
-Konstytucja- nakaz dwuinstancyjności
-praw o ustroju sądów powszechnych- trójszczeblowy charakter:
*Sądy Rejonowe
*Sądy Okręgowe- sady 2-instancji od sądów rejonowych; nieraz mogą byc sadami 1-instancji
*Sądy Apelacyjne
*Sąd Najwyższy
Sad Najwyższy nie jest sadem powszechnym.
SADY SZCZEGOLNE:
- sady administracyjne- wojewódzkie i NSA
- sady wojskowe- garnizonowe, okręgowe IW Sadu Najwyższego
sady szczególne sa usytuowane poza systemem sądów powszechnych. Obejmują swoja właściwością określoną grupę sądów.
SADY WOJSKOWE:
- wojskowe sady garnizonowe 1. instancji
- wojskowe sady okręgowe:
*jako 2 instancja dla sądów garnizonowych
*jako 1 instancja dla określonych spraw (odwołanie do izby wojskowej SN)
- sa to sady karne dla przestępstw popełnionych przez żołnierzy w czynnej służbie oraz niektóre przestępstwa popełnione przez osoby cywilne.
SADY ADMINISTRACYJNE
- sędziowie powoływani są przez Prezydenta RP na wniosek KRS
-Wojewódzkie Sady Administracyjne
- naczelny sad Administracyjny
-kontrola działalności administracji
-badanie prawa miejscowego
-rozstrzyganie sporów miedzy organami administracji
NACZELNY SAD ADMINISTRACYJNY
- finansowa
- gospodarcza
-ogolno-administracyjna
-zadania:
*sad 2-instancji
*sad "ostatniego słowa"
*skargi kasacyjne
*uchwały wykładnicze
SAD NAJWYZSZY
- sprawuje nadzór nad wszystkimi sadami powszechnymi i wojskowymi
-skargi kasacyjne
-sad "ostatniego słowa"
-wykonuje inne czynności określone w ustawach np. stwierdzanie ważności wyborów; odwoławczy od sądów korporacyjnych; sad dyscyplinarny dla sędziów.
STATUS PRAWNY SEDZIEGO:
zasada niezawisłości- niezależność od stron sporu i od organów państwa, korelatem niezawisłości jest obowiązek bezstronności, rozstrzygniecie sędzia opiera wyłącznie na wiedzy, doświadczeniu i prawie.
Gwarancja niezawisłości:
1. sposób powoływania- prezydent RP na wniosek KRS
* wymogi:
-obywatel polski
-ukończone 29 lat
-tytuł magistra prawa
-godny praw cywilnych i obywatelskich
-nieskazitelny charakter
2. aspekt personalny:
-stabilizacja urzędu sędziego
-nieusuwalność
-nieprzenoszalność- nie może być przeniesiony do innej siedziby
-immunitet sędziowski
-odpowiedzialność dyscyplinarna
-niepołączalność
-apolityczność
-status materialny i zasady wynagrodzenia
3. aspekt merytoryczny:
-sędzia jest poddany jedynie wskazówkom sędziów wyższych w ramach ustalonych procedur
-podlega Konstytucji i ustawom:
*nie może sam badać konstytucyjności ustaw
*nie podlega aktom podustawowym
KONSTYTUCYJNE ZASADY DZIALANIA SADOW
-zasada 2-instancyjnosci
-udział obywateli w sprawowaniu wymiaru sprawiedliwości
-jawność rozprawy