Społeczeństwo (socjalizacja, grupy społeczne, rodzina)

Socjalizacja - proces, który przygotowuje ludzi do życia w społeczeństwie przez uczenie się reguł, norm i kultury. Proces ten towarzyszy nam od narodzin aż do śmierci.

Rodzaje socjalizacji

a) pierwotna - obejmuje okres dzieciństwa, zachodzi w grupie pierwotnej, najczęściej na obszarze rodziny. Charakteryzuje się ona silnym emocjonalnym oddziaływaniem znaczących innych na jednostkę. Reguły i normy społeczne są przyswajane na drodze zabawy czy naśladownictwa.

b) wtórna - okres, w którym człowiek uczy się nowych norm, umiejętności, aby przygotować się na pełnienie kolejnych, nowych ról społecznych (tzw. profesjonalizacja). W toku wzrastania jednostka wchodzi w kolejne grupy wtórne (partie polityczne, zakład pracy itp.

Kategoria społeczna - zbiór ludzi wyodrębnionych na postawie posiadania danej cechy, np. długich włosów czy wzrostu powyżej 1,7m. W kategorii społecznej nie występują więzi społeczne.

Grupa społeczna - składa się z co najmniej 3 osób - wg Szczepańskiego powiązane ze sobą więzami społecznymi, posiadające wspólne wartości, poczucie odrębności od innych grup oraz dążące do realizacji wspólnego celu i interesów.

Jako ciekawostkę podam, że można się spotkać z definicją grupy która musi posiadać minimum 2 osoby (a nie 3 osoby) - taką definicję podaje G. Stimmel

OK, musisz koniecznie znać rodzaje grup społecznych:

A) W zależności od wielkości:

Małe - wszyscy się znają; ludzie potrafią rozpoznać innych członków grupy z wyglądu; wchodzą ze sobą w bezpośrednie relacje (face to face relation)

Duże - członkowie grupy stykają się ze sobą i komunikują za pomocą medium; ludzie nie znają się osobiście, ich kontakty mają charakter pośredni

B) W zależności od rodzaju więzi społecznej:

Pierwotne - pierwsze grupy, z którymi stykami się po narodzinach: rodzina, grono rówieśników i grupa sąsiedzka. Grupy te są pierwsze w doświadczeniu życiowym jednostki - każdy styka się najpierw z nimi zanim dojdzie do kontaktu z innymi grupami.

Mają charakter uniwersalny - występują we wszystkich społecznościach.

Cechy charakterystyczne: intymność, nieformalność, bezpośrednia komunikacja, grupy niewielkie, tworzone spontaniczne; wywierają największy wpływ socjalizujący

Wtórne - oficjalność, formalność, anonimowość, mocniej sformalizowane, stosunki pośrednie (za pomocą medium), bardziej liczebne, tworzone dla osiągnięcia jakiegoś celu

C) W zależności od rodzaju organizacji / typu więzi:

Formalne - więź rzeczowa, oparta na interesie; istnieje prawo (np. statut organizacji, partii politycznej), które reguluje strukturę, cel i normy danej grupy

Nieformalne - więzi osobiste, oparte na uczuciach, emocjach

D) Ze względu na charakter członkostwa:

Automatyczne - jesteśmy członkami danej grupy w wyniku urodzenia
dobrowolne - wybieramy daną grupę na podstawie własnej, dobrowolnej decyzji; zapisujemy się do niej

Zamknięte (ekskluzywne) - o przynależności do grupy decyduje spełnienie surowych warunków i kryteriów

E) Ze względu na typ solidarności:

Wewnętrzne - silna więź wewnątrzgrupowa; członkowie darzą się wzajemną sympatią

Zewnętrzne - pogarda i lekceważenie wobec innych. Jesteśmy przekonani o naturalności naszych obyczajów i dziwactwie zwyczajów innych

F) Ze względu na stopień trwałości:

Sporadyczne - powstają na rzecz realizacji jakiegoś projektu; grupy oparte na przelotnych kontaktach czy znajomościach

Trwałe - istnieją dłużej niż czas trwania ludzkiego życia - np. naród, katolicy, muzułmanie. Naród trwa i zachowuje swoją tożsamość mimo, że ma coraz to nowych członków i następuje nieustanna zmiana jego składu. Jest to możliwe dzięki kulturze przekazywanej z pokolenia na pokolenie.

>>Role społeczne możemy podzielić na przypisane i osiągane.

Role przypisane nabywamy niezależnie od naszej woli, przez sam fakt urodzenia są one związane z biologią, np. rola kobiety czy mężczyzny.

Ten typ roli dominuje w społeczeństwach zamkniętych, np. w systemie kastowym w Indiach, gdzie praktycznie brak możliwości awansu. Role osiągane uzyskujemy w wyniku własnej pracy, starań - np. rola prawnika, studenta, dziennikarza.

Niektóre role osiągane wymagają niewielkiego przygotowania, inne znowu są
ekskluzywne i wymagają długotrwałego szkolenia.

>>Przeszkody w zawarciu związku małżeńskiego

A) Jedna osób w związku nie ukończyła 18 lat (sąd rodzinny może zezwolić na zawarcie małżeństwa kobiecie, która ukończyła 16 lat)

B) Jeden z partnerów jest całkowicie ubezwłasnowolniony ze względu na chorobę psychiczną lub niedorozwój umysłowy

C) Zakaz bigamii (dwużeństwa)

D) Partnerzy nie mogą być krewnymi w linii prostej (np. ojciec-córka, babcia-wnuczek)

E) Nie można zawrzeć małżeństwa z rodzeństwem rodzonym i przyrodnim

F) Zabroniony jest związek małżeński między powinowatymi w linii prostej (np. zięć - teściowa), ale z ważnych powodów sąd może zezwolić na zawarcie związku małżeńskiego między tymi osobami

Jeżeli małżeństwo zostało zawarte przez osobę niespełniającą warunków prawnych, to sąd może pozbawić małżeństwo mocy prawnej i uznać za nieważne od samego początku.


Powinowactwo - związek rodzinny pomiędzy małżonkiem, a krewnymi współmałżonka (np. teściowa - zięć).

Rodzice są przedstawicielem ustawowym dziecka reprezentują go we wszystkich sprawach (np. w sądzie podczas sprawy spadkowej), ponoszą również odpowiedzialność za jego występki i zachowanie. Władza rodzicielska wygasa wraz z uzyskaniem przez dziecko pełnoletniości.

>>Rodzina adopcyjna

- Adopcja naśladuje naturę; dziecko adoptowane nabywa prawa spadkowe, majątkowe, dziedziczy nazwisko nowych opiekunów

>>Rodzina zastępcza

- Dzieci zachowują nazwisko swoich rodziców biologicznych, a po 18-stym roku życia usamodzielniają się.

Państwo wspiera finansowo rodziny zastępcze.

>>Główne problemy współczesnej rodziny:

A) Przemoc w rodzinie

B) Alkoholizm, patologie

C) Wysokie koszty utrzymania, wynajmu mieszkań

D) Niskie zarobki, bezrobocie

E) Konflikty pokoleniowe między rodzicami a dziećmi; sekty

Rozwód to rozwiązanie ważnego związku małżeńskiego przez sąd okręgowy na żądanie jednego lub obojga małżonków. Nie można go udzielić, jeżeli z tego powodu ucierpiałoby dobro nieletnich dzieci.

Separacja polega na uchyleniu przez sąd wspólnoty małżeńskiej. Po orzeczeniu separacji małżonkowie nie mogą jednak wrócić do swoich rodowych nazwisk (tak można uczynić tylko w przypadku rozwodu). Separacja może być wieczysta dozgonna) lub na określony czas.

>>Przyczyny rozwodów i separacji:

A) Zdrada małżeńska

B) Nadużywanie alkoholu, hazard

C) Przemoc

D) Zanik więzi między małżonkami