Teoretycy socjologii, grupy społeczne, więzi społeczne, konflikt, kultura zaufania, nowoczesność, ponowoczesność, globalizacja

Auguste Comte
Pozytywizm oparty na:
- wierze w wiedze
- badaniu faktów
- pozytywnej wizji pokonania kryzysu
Hierarchia nauk:
- matematyka, astronomia, fizyka, chemia, biologia, socjologia
Podział socjologii:
a) statyka społeczna (teoria struktury społecznej)
- rodzina (stanowi rzeczywistość każdego z nas, jest najtrwalsza, formułuje wzorce zachowań)
- własność i praca (poczucie bezpieczeństwa i potrzeby)
- język (komunikacja)
- państwo (łączy rodzinę)
- religia (ogólne wzorce postępowania)
b) dynamika społeczna (teoria rozwoju społecznego)
- stadium teologiczne (fetyszyzm, politeizm, monoteizm)
- metafizyczne (abstrakcja zamiast Boga)
- naukowe (nauka wyznacza kierunek rozwoju)
Funkcje Socjologii:
- deskryptywna (opis zjawisk socjologicznych)
- eksplamencyjna (wyjaśniająca)
- predyktywna (przewidująca)
Metody badań socjologii:
- obserwacja (ukierunkowana i intersubiektywnie sprawdzana)
- eksperyment (bada skutki nietypowych zachowań)
- porównawcza (porównanie podobnych przedmiotów)
- historyczna (badanie jednego w różnych okresach)

Emile Durkheim (społeczeństwo jest czymś innym niż jednostka)
?prymat społeczeństwa nad jednostką?
- jednostka musi dopasować się do grupy
- jednostka inaczej zachowuje się w grupie
- społeczeństwo jest zastane
- świadomość jednostki jest fałszywa
- pierwiastki mają inne cechy niż związki chem.
Fakty społeczne (wszelki zasób myślenia i działań zewnętrznych które wymuszają na jednostce pewne zachowania)
- religia, moda, prawo, język, obyczaje
Jak badać fakty społeczne:
- obiektowo bez żadnych emocji
- badacz powinien zachować neutralizm
Religia (pozytywna rola)
- nadaje sens działaniom człowieka
- integruje działania
- funkcja kulturotwórcza
Rodzaje samobójstw:
- egoistyczne
- altruistyczne
- fatalistyczne
- anomijne
Dwa typy organizacji społecznych:
- o solidarności ?mechanicznej?
- o solidarności ?organicznej?

Max Weber (przedmiotem socjologii są działania społeczne)
Trzy poziomy aktywności człowieka:
- zachowania ludzi (instynkt)
- działania (w określonych celach)
- działania społeczne (znaczenie nadaje kultura)
Działania społeczne dzielą się na:
- tradycyjne (motywem jest tradycja)
- emocjonalna (motywem emocje)
- racjonalne
. zasadniczo
. celowe
Metody badań socjologii Webera:
- typ idealny
- rozumienie

Teoria osobowości Freuda:
Życie psychiczne składa się z dwóch sfer:
- świadomej
- podświadomej
Dowody na istnienie podświadomości:
- dowód natury medycznej
- przyczyny i skutki są czasowo oddalone
- do podświadomości wypierane są marzenia erotyczne
Struktura osobowości:
- id ? popęd zasada przyjemności
- ego ? wyobrażenie o sobie samym
- super ego ? warstwa norm kulturowych
Mechanizmy regulujące ego:
- racjonalizacja
- wyparcie
- regresja
- sublimacja
- projekcja
- reakcja upozorowana
- mechanizm kozła ofiarnego

Elementy osobowości Szczepańskiego:
- biogenne (są dziedziczone: anatomia, popędy, odruchy, mózg)
- psychogenne (pamięć, temperament, możliwości, inteligencja, wola, wyobraźnia)
- warstwa socjogenna (kulturowy ideał osobowości, role społeczne, jaźń subiektywna, jaźń odzwierciedlona)
O sukcesie decyduje inteligencja emocjonalna:
- zdolność do rozpoznawania własnych stanów emocjonalnych
- zdolność do panowania nad własnymi stanami emocjonalnymi
- zdolność do rozpoznawania emocji u innych
- zdolność dopasowywania się do innych
- zdolność mobilizacji samego siebie

Schemat klasowy marksowski:
Struktura klasowa traktowana jako pochodna struktury ekonomicznej. Marksiści wskazują na występowanie we wszystkich społ., w których istnieje prywatna własność środków produkcji antagonizm klas: posiadających i nie posiadających.
Antagonizm ten wynika ze schematu że wzrost dochodu jednej klasy odbywa się kosztem klasy drugiej.
Klasa dla siebie ? posiada świadomość własnych interesów, tworzy struktury, chroni własne interesy.
Klasa w sobie ? duża grupa ludzi których charakteryzuje podobieństwo własnej sytuacji życiowej. Klasa ta nie wykształca jednak świadomości własnych interesów ani nie tworzy reprezentacji chroniących własne interesy.

Socjalizacja (pierwotna i wtórna)
Socjalizacja pierwotna:
- umiejętność panowania nad fizjologią
- umiejętność panowania nad emocjami
- umiejętność komunikowania się
- umiejętności techniczne
opiera się o:
- nagrody i kary
- mechanizm gry
- naśladownictwo
- mechanizm identyfikacji
Socjalizacja wtórna:
- umiejętności techniczne zawodowe
- język, słownictwo
- umiejętność odszyfrowywania ukrytych znaczeń
- nabywanie motywacji

Grupy społeczne:
Rola społeczna to: oczekiwany zespół określonych postaw i zachowań, oraz faktyczne postawy i zachowania.
Czynniki wpływające na realizację roli:
- cechy biologiczne i psychiczne
- wzór osobowy
- stopień identyfikacji jednostki z grupą
- definicja roli przyjęta w grupie
- struktura grupy
Rodzaje zbiorowości społecznych:
- pary i dwójki
- kręgi społeczne
- społeczności lub wspólnoty
- zbiorowości oparte na podstawie zachowań
- zbiorowości oparte na wspólnej kulturze
Podstawowe wyróżniki grup społecznych:
- zbiorowość względnie trwała
- zbiorowość zorganizowana
- zachodzą względnie trwałe interakcje
- składa się z wybranej liczby członków
Wartości grupowe:
- idee wyrażające cele i ideały grupy
- symbole
- przedmioty materialne
- ośrodek skupienia
Grupa określa:
- wzór fizyczny człowieka
- wzór moralny człowieka
- funkcje członka
Rodzaje grup społecznych:
- grupy małe
- grupy duże
/ze względu na typy więzi/
- grupy wtórne
- grupy pierwotne
/ze względu na zasadę funkcjonowania/
- grupy formalne
- grupy nieformalne
Grupy odniesienia (związanie emocjonalne):
- porównawcze
- normatywne
Grupy terytorialne
Grupy celowe

Więź społeczna:
Trzy wymiary więzi społecznej:
- jako coś naturalnego, spontanicznego
- jako intencjonalny związek
- jako przymus, nacisk
Typy integracji:
- integracja kulturowa
- integracja normatywna
- integracja komunikatywna
- integracja funkcjonalna
Proces tworzenia się więzi społecznej:
- styczność
- styczność psychiczna
- łączność psychiczna
- styczność społeczna
Rodzaje styczności społecznych:
- przelotne i trwałe
- publiczne i prywatne
- rzeczowe i osobiste
- pośrednie i bezpośrednie
Cztery wymiary instytucji społecznych:
- jako zespoły ludzi
- jako zespoły czynności
- jako dobra materialne i środki działania
Istytucje:
- formalne
- nieformalne
Rozpad więzi społecznych:
Powód:
- podział zbiorowości na dwie wrogie grupy
- brak wspólnego celu
- brak identyfikacji z grupą
- obojętność wobec wartości
- konflikt wobec sposobów osiągania celu
Wielowymiarowa koncepcja alienacji przejawia się:
- poczucie bezsilności
- poczucie bezsensu
- poczucie anomi i braku norm
- poczucie izolacji kulturowej i społecznej
- poczucie wyobcowania

Rodzina:
Cechy rodziny:
- powiązania emocjonalne członków
- trwałość więzi
- silne poczucie więzi
- wzajemne powiązanie
- uwarunkowania wewnętrzne i zewnętrzne
- spójność wewnętrzna rodziny
Trzy typy rodzin:
- rodzina patriarcharna
- rodzina matriarcharna
- rodzina partnerska
Funkcje rodziny:
- ekonomiczne
.materialno-ekonomiczna(produkcyjna, zarobkowa, gospodarcza, usługowo- gospodarcza)
.opiekuńczo-zabezpieczająca
- społeczno wyznaczające
.klasowa
.legislacyjno-kontrolna
- socjopsychiczne
.socjalizacyjne
.kulturalna
.refleksyjno-towarzyska
.emocjonalno-ekspresyjna

Konflikt:
Formy walki w konflikcie:
- bojkot
- sabotaż
- szykana
- agresja słowna
- agresja fizyczna
Źródła społeczne konfliktów:
- nierówność i dystanse społeczne
- władza i panowanie
- społeczne systemy wartości
- zmiany społeczne
Rodzaje konfliktów:
- interpersonalne
- grupowe
Typy konfliktów:
- konflikt interesów
- konflikt adaptacyjny
- konflikt postaw
Fazy konfliktu:
- sprzeczności
- napięcie społeczne
- racjonalizacji sprzeczności
- walki
- eliminacji konfliktu
Formy rozwiązywania konfliktów:
a) podejście tradycyjne (kompromis, arbitraż, odwlekanie, pokojowe współistnienie)
b) podejście nowoczesne (interwencje stron lub osoby trzeciej, spotkanie poświęcone rozwojowi organizacji w której rozgrywa się konflikt)
c) wymiana wizerunków
Funkcje konfliktów:
- interująca
- demaskatorska
- progresywna
- regresywna
Elementy składowe konfliktu:
- przedmiot konfliktu
- strony konfliktu
- cel konfliktu
- walka

Kultura Zaufania:
Źródła kultury zaufania:
- dziedzictwo historyczne
- strukturalne
- podmiotowe
Strukturalne czynniki kultury zaufania:
- stabilność normatywna lub przeciwnie normatywny chaos
- przejrzystość organizacji społecznej
- trwałość porządku zaufania
- podporządkowanie władzy regułom prawa
- konsekwentne realizowanie uprawnień
Rodzaje zaufania:
- zaufanie osobiste
- zaufanie pozycyjne
- zaufanie komercyjne
- zaufanie technologiczne
- zaufanie instytucjonalne
- zaufanie systemowe


Konflikt społeczny ? proces społeczny zachodzący kiedy grupa lub jednostka dążąc do jakiegoś celu, eliminuje inne grupy, jednostki dążące do tego samego celu.

Zmiany charakteru produkcji na produkcję masową, przemysłową spowodowały:
- powstanie konfliktów społecznych na tle podziału dóbr społecznych
- zmiana więzi społecznych z bezpośrednich na wynikające z charakteru produkcji
- oparcie relacji ekonomicznych na indywidualnej społeczności

Cechy społeczeństwa nowoczesnego według Comte?a:
- zasada indywidualizmu (jednostka ma prawa i ma możność decydowania o własnym losie, brania odpowiedzialności za swoje ewentualne porażki, sukcesy)
- zasada dyferencjacji (rosnąca pula szans rozwoju: prawo wyboru drogi, brak presji na wybór, akceptacja wyboru
- zasada racjonalności (5 ważnych cech w interesach: rozwaga, rozum, obiektywność, kalkulacja, efektywność)
- zasada ekonomizmu (wskazuje drogę rozwoju dla danej społeczności)
- zasada ekspansywności (jednostka winna być aktywna i przedsiębiorcza)

Cechy osobowości nowoczesnej:
- otwarcie na świat
- świadomość mnogości poglądów i opinii
- prospektywna orientacja względem czasu
- poczucie mocy podmiotowej
- planowanie przyszłych zadań
- zaufanie do zasad społecznych
- zasady merytokratyczne
- zasada samodoskonalenia się
- szacunek dla niższych szczeblem

Społeczeństwo ponowoczesne:
- względny relatywizm (brak jasnych reguł życia społecznego dla wszystkich jednostek)
- pojawienie się nowej formy zaufania niezbędnej do poczucia bezpieczeństwa i ciągłości życia społecznego
- pojawienie się nowej formy ryzyka
- nieprzejrzystość (niemożność zrozumienia wszystkich reguł życia społecznego)

Globalizacja:
Zdefiniował ją Ronald Robertson jako ?zbiór procesów które prowadzą do ujednolicenia społeczeństwa?
Na postępującą globalizację ma wpływ: internet, rozwój komunikacji i telekomunikacji, nowoczesna technika, zależności ekonomiczne i polityczne pomiędzy państwami, korporacje, brak przywiązania niektórych kręgów społecznych do swoich miejsc.

- imperializm J.A. Hobson w 1910 r. to neokolonializm, wykorzystanie taniej siły roboczej i surowców z biednych państw, nowe rynki zbytu
- teoria zależności Paul Prebish 2 poł. XX wieku ? silna zależność ekonomiczna pomiędzy byłymi koloniami, a bogatymi państwami
- zależność rozwoju (Enrique Caroloso, Eduardo Faletto) ? uzależnienie technologiczne biednych państw
- teoria systemu światowego Immanuel Wallerstein (epoka ?mini-systemów?, epoka ?imperiów światowych?, epoka ?systemu światowego?)

Teoria globalizacji kulturowej:
- globalna ekumena ? Ulf Hennerz ? obszar ciągłych interakcji kulturowych
- globalna homogenizacja ? dominacja kultury zachodu
- nasycenie kulturowe
- deformacja kulturowa ? zubożenie kultury zachodu poprzez przyswajanie jej przez kraje peryferyjne
- amalgamacja kulturowa ? wzbogacenie kultury wschodem i zachodem
- kreolizacja kultury ? nie ma czystej kultury (mieszanie się ich)