Specyfika postępowania podatkowego

Specyfika postępowania podatkowego
Postępowanie podatkowe jest prowadzone celem zapewnienia prawidłowego wykonania zobowiązań podatkowych, określonych w przepisach materialnego prawa podatkowego. Przepisy Ordynacji podatkowej o postępowaniu podatkowym regulują prawa i obowiązki uczestników postępowania podatkowego oraz zasady, jakimi organy muszą się kierować, począwszy od wszczęcia postępowania po wydanie decyzji w sprawie i ewentualne postępowanie odwoławcze.
Podatnik w postępowaniu podatkowym może działać osobiście lub ustanowić pełnomocnika (art. 136). Pełnomocnikiem może być osoba fizyczna mająca pełną zdolność do czynności prawnych. Pełnomocnictwo powinno być udzielone na piśmie lub zgłoszone ustnie do protokołu. Pełnomocnik dołącza do akt oryginał lub urzędowo poświadczony odpis pełnomocnictwa. Adwokat, radca prawny lub doradca podatkowy może sam uwierzytelnić odpis udzielonego mu pełnomocnictwa (art. 137).
Na niezałatwienie sprawy we właściwym terminie lub terminie ustalonym na podstawie art. 140 (w zawiadomieniu), podatnikowi służy ponaglenie do organu podatkowego wyższego stopnia oraz do Ministra Finansów, jeżeli sprawa nie została załatwiona przez izbę skarbową (art. 141 1).
W przypadku uchybienia terminu procesowego podatnik ma prawo wystąpienia do organu podatkowego z wnioskiem o przywrócenie uchybionego terminu, jeżeli uprawdopodobni, że uchybienie nastąpiło bez jego winy (art. 162 1). Podanie o przywrócenie terminu należy wnieść w ciągu 7 dni od dnia ustania przyczyny uchybienia terminowi. Jednocześnie z wniesieniem podania należy dopełnić czynności, dla której był określony termin (art. 162 2).
Podatnik może wystąpić do organu podatkowego z żądaniem wszczęcia postępowania podatkowego (art. 165). Datą wszczęcia postępowania na żądanie podatnika jest dzień doręczenia żądania organowi podatkowemu (art. 165 3).
Do czasu wydania decyzji przez organ pierwszej instancji podatnik może wystąpić o rozszerzenie zakresu żądania lub zgłosić nowe żądanie, niezależnie od tego, czy żądanie to wynika z tej samej podstawy prawnej co dotychczasowe, pod warunkiem że dotyczy tego samego stanu faktycznego. (art. 167 1).
Podatnik ma prawo wystąpić do organu podatkowego z żądaniem potwierdzenia wniesienia podania (art. 168 4).
W każdym stadium postępowania podatkowego podatnik uprawniony jest do przeglądania akt sprawy w lokalu organu podatkowego, w obecności pracownika tego organu oraz do sporządzania z nich notatek kopii lub odpisów. Czynności te dokonywane są w lokalu organu podatkowego w obecności pracownika tego organu. Podatnik ma prawo żądać uwierzytelnienia odpisów lub kopii akt sprawy lub wydania z akt sprawy uwierzytelnionych odpisów (art. 178). Wyjątek stanowią znajdujące się w aktach sprawy dokumenty objęte ochroną tajemnicy państwowej, a także inne dokumenty, które organ podatkowy wyłączy ze względu na interes publiczny(179 1).
W prowadzonym przez organ podatkowy postępowaniu dowodowym podatnik ma prawo:
- żądać przeprowadzenia dowodu, jeżeli przedmiotem dowodu są okoliczności mające znaczenie dla sprawy (art. 188),
- odmowy zeznań w charakterze świadka w sprawie dotyczącej jego małżonka, wstępnych, zstępnych i rodzeństwa oraz powinowatych pierwszego stopnia jak również osób pozostających ze sobą w stosunku przysposobienia opieki lub kurateli (art. 196).
Organ podatkowy może przesłuchać podatnika, po wyrażeniu przez niego zgody (art. 199).
Przed wydaniem decyzji podatnik ma prawo wypowiedzenia się, w terminie 7 dni, co do zebranego w sprawie materiału dowodowego (art. 200 1).
Na wniosek podatnika organ podatkowy może zawiesić postępowanie w sprawie udzielenia ulg w zapłacie zobowiązań podatkowych (art. 204).
Podatnik, w terminie 14 dni od dnia doręczenia mu decyzji, może żądać jej uzupełnienia co do rozstrzygnięcia bądź co do prawa odwołania, wniesienia w stosunku do decyzji powództwa do sądu powszechnego lub co do skargi do sądu administracyjnego albo sprostowania zamieszczonego w decyzji pouczenia w tych kwestiach (art. 213).
Na żądanie podatnika organ podatkowy może prostować błędy rachunkowe oraz inne oczywiste omyłki w wydanej przez ten organ decyzji (art. 215 1).
Na żądanie podatnika organ podatkowy wyjaśnia wątpliwości co do treści decyzji (art. 215 2).
Podatnikowi przysługuje prawo wniesienia odwołania od decyzji organu podatkowego wydanej w I instancji w terminie 14 dni od dnia doręczenia decyzji (art. 220).
Organ podatkowy ze względu na szczególnie ważny interes podatnika może na jego wniosek w drodze postanowienia, wstrzymać wykonanie decyzji w całości lub w części (art. 224 2).
Na żądanie podatnika organ odwoławczy może przeprowadzić dodatkowe postępowanie w celu uzupełnienia dowodów i materiałów w sprawie (art. 229).
Podatnik może cofnąć odwołanie przed wydaniem decyzji przez organ odwoławczy. Organ odwoławczy odmawia uwzględnienia cofnięcia odwołania, jeżeli zachodzi prawdopodobieństwo pozostawienia w mocy decyzji wydanej z naruszeniem przepisów, które uzasadnia jej uchylenie lub zmianę (art. 232).
Podatnikowi przysługuje prawo wniesienia zażalenia na wydane w toku postępowania postanowienia w terminie 7 dni od dnia doręczenia postanowienia, ale jedynie gdy ustawa - Ordynacja podatkowa tak stanowi (art. 236).
Podatnikowi przysługuje uprawnienie do występowania do organu podatkowego o wzruszenie ostatecznej decyzji organu podatkowego w określonych w ustawie sytuacjach poprzez:
- wznowienie postępowania (art. 240),
- stwierdzenie jej nieważności (art. 247),
- uchylenie lub zmianę (art. 253).
Podatnikowi, który poniósł szkodę na skutek wydania decyzji, która następnie została uchylona w wyniku wznowienia postępowania lub stwierdzono jej nieważność, służy odszkodowanie za poniesioną rzeczywistą szkodę (art. 260).
W przypadku odmowy orzeczenia odszkodowania lub orzeczenia o odszkodowaniu w wysokości mniejszej od zgłoszonej w żądaniu, podatnikowi przysługuje prawo wniesienia powództwa do sądu powszechnego w terminie 30 dnia od dnia doręczenia decyzji (art. 261 4). Za odmowę orzeczenia odszkodowania uważa się również niewydanie decyzji w terminie 2 miesięcy od dnia wniesienia żądania przez podatnika. W tym przypadku wniesienie powództwa może nastąpić w każdym czasie (art. 261 5).
Organ podatkowy, który nałożył karę porządkową, może, na wniosek ukaranego (podatnika), złożony w terminie 7 dni od dnia doręczenia postanowienia o nałożeniu kary porządkowej, uznać za usprawiedliwione niestawiennictwo lub niewykonanie innych obowiązków, o których mowa w art. 262 1, i uchylić postanowienie nakładające karę (art. 262 6).
Organ podatkowy, na żądanie podatnika, zwraca koszty postępowania obejmujące koszty podróży związane z osobistym stawiennictwem podatnika, jeżeli postępowanie zostało wszczęte z urzędu bądź gdy strona została błędnie wezwana do stawienia się. Żądanie zwrotu poniesionych kosztów podróży należy zgłosić organowi podatkowemu, który prowadzi postępowanie, przed wydaniem decyzji w sprawie, pod rygorem utraty roszczenia (art. 266).
Organ podatkowy, na wniosek osoby obowiązanej, może umorzyć w całości lub w części koszty postępowania w przypadku stwierdzenia niemożności poniesienia ich przez obowiązanego (art. 270).