Książki, które znać wypada, które znać należy, których nie wolno pominąć. Moje rozważania o lekturach XXI w.
Książki, które znać wypada, które znać należy, których nie wolno pominąć... Moje rozważania o lekturach XXI w.
Czym jest literatura i co nam przynosi? Do czego możemy potrzebować literaturę? Co daje nam czytanie? Jakie wartości przekazuje nam autor? Wiele pytań i wiele odpowiedzi na każde z nich. Każdy sam sobie znajdzie odpowiedź i każda odpowiedź będzie inna dla każdego człowieka.
Literatura od samego początku swojego powstania miała przynosić rozrywkę, oderwanie się od codziennych trosk, naukę. Wraz z rozwojem człowieka zmieniała się i literatura, którą dostawał czytelnik. Niosła ze sobą różne wartości i różny oddźwięk wywoływała w społeczeństwach. Samo przekazywanie wiedzy w formie nauki to za mało dla współczesnego człowieka. Kanon literacki czytany i rozumiany powoduje wzrost własnej wartości duchowej, ubogacenie życia, inne spojrzenie na świat – bardziej rozumne. W większej perspektywie możemy odczytywać życie toczące się obok nas. Do poznania własnej osobowości potrzebujemy odnośników, takimi odnośnikami mogą być bohaterowie powieści i nowel czytanych przez nas. W jednych odnajdziemy siebie, w innych przeciwieństwo. Rozumienie przeczytanych dzieł literackich pozwoli nam w naszym życiu na lepsze wykorzystanie wiedzy w ten sposób nabytej.
Do tego dochodzą kwestie poprawności używania języka ojczystego, człowiek oczytany nie popełnia rażących błędów zarówno ortograficznych, składniowych jak i stylistycznych. Posiada bogatszy słownik, którym może opisać świat istniejący wokoło. Literatura, zarówno poezja jak i proza, niezależnie od okresu swojego powstania niesie ze sobą określone wartości. Korzystanie z nich, na co dzień pozwala innym patrzeć na nas jako na ludzi mądrzejszych, bardziej wywarzonych, kulturalniejszych. Czytając literaturę zawsze wynosimy z niej coś dla siebie, mimo że tego nie zauważamy w pierwszym momencie.
Co warto czytać a czego się wystrzegać? Literatura uznana za wartościową dostępna jest zarówno w bibliotekach, czytelniach i księgarniach. Zarówno bibliotekarz jak i księgarz zawsze będzie nam służył pomocą w doborze lektury jaka nas akurat teraz zainteresuje. Nie ma recepty na to, co czytać, jest zestaw lektur obowiązkowych np. dla szkół licealnych. Korzystając z niego możemy rozpocząć swoją przygodę z literaturą. Dalsze kroki w poznawaniu pereł literackich musimy już sami sobie określić.
W lekturach licealnych znajdziemy wiele pozycji ważnych dla każdego człowieka. To trzeba znać, to są podstawy. Od tego zaczynamy. Lektura polskich romantyków pozwoli nam poznać tragiczne dzieje polskiego narodu i trudną drogę do wolności i samostanowienia. A. Mickiewicz w III części „Dziadów” dobitnie pokazuje nam jak wyglądała ówczesna zdrada i wierność ideałom. Są to uniwersalne wartości, nie tylko właściwe epoce romantyzmu, w której żył i tworzył wieszcz polski. Dziś też możemy się wzorować na szlachetnych postawach pozytywnych bohaterów a wystrzegać się negatywów. Wartości pokazane w utworach Mickiewicza są ponadczasowe i uniwersalne. Ale nie tylko Mickiewicz tworzył takie dzieła. Równie uniwersalnymi wartościami dzieli się z nami autor sagi fantastycznej, Frank Herbert, w swoich powieściach z cyklu „Diuna”. Dla mnie jest to cykl książek, dzięki któremu poznałem wartości takie jak dbałość o ekologię, przyjaźń, wierność ideałom. W swoich powieściach porusza wiele wątków dotyczących dzisiejszego człowieka, człowieka XXI wieku, zabieganego i niemającego czasu na nic innego jak tylko pogoń za pieniądzem. Nieinteresującego się ekologią, na co dzień. Wizjonerstwo Herberta w moim przypadku procentuje do dziś, mimo upływu już kilkunastu lat od spotkania się po raz pierwszy z jego literaturą. Wiem, że wiele osób powie o tego typu literaturze „bajki”. Tak, bajki, ale z jakim kunsztem i wirtuozerią napisane. Jeśli już jestem przy temacie fantastyki. Polskim pisarzem, uznanym na całym świecie w dziedzinie literatury fantastycznej był niezapomniany Stanisław Lem. Moje spotkanie z jego powieściami zaowocowało całą seria przeczytanych książek tego autora. I do dziś wracam z sentymentem i za każdym razem odkrywam coś nowego w nich. Zaliczam je do kanonu książek, które znać należy i nie wolno ich pominąć.
W literaturze pisarzy współczesnych a niezwiązanych z fantastyką, cenię sobie Zofię Nałkowską, Bolesława Leśmiana, Wisławę Szymborską czy Czesława Miłosza. Nie wolno również pominąć takich autorów jak Władysław Reymont, Henryk Sienkiewicz, Juliusz Słowacki, Eliza Orzeszkowa i wielu innych.
Czytelnictwo w ostatnich latach spadło do bardzo niskiego poziomu, książka przegrywa z telewizją, kinem, komputerem. Nieznajomość wielkich dzieł literackich powoduje wtórny analfabetyzm. Wiele cytatów ze znanych dzieł pisarzy weszło do języka potocznego, wezmę za przykład fragment dialogu prowadzonego pomiędzy Kmicicem a panem Wołodyjowskim z powieści H. Sienkiewicza „Potop”. „Kończ waść, wstydu oszczędź” – dość często można spotkać się z tym powiedzeniem w życiu codziennym. Nie znając powieści nie będziemy wiedzieć, w jakim kontekście użyte jest to powiedzenie.
Jest jeszcze pytanie czy czytać wszystko, co nam w ręce wpadnie? Moim zdaniem nie wolno czytać wszystkiego jak leci. Wiele książek zostało napisanych nieudolnie lub nawet niechlujnie. W dobie dzisiejszej komercjalizacji życia, sprzedaje się to, co może przynieść zysk a nie to, co jest wartościowe. Czytanie wszystkiego, co zostało wydane drukiem może przynieść więcej szkody niż pożytku. Literatura jest narzędziem obosiecznym, pozwala rozwinąć się, ale i potrafi ogłupić. Tworzenie faktów na potrzeby podniesienia sprzedaży książki jest praktyką wydawnictw zapatrzonych tylko i wyłącznie na zysk. A w literaturze zysk nie jest najważniejszą wartością. Wobec tego jak rozpoznać literaturę wartościową od bezwartościowej? Recepta jest tylko jedna, przeglądać periodyki zajmujące się literaturą, poszukiwać opinii uznanych krytyków literackich, czytać recenzje w prasie. Na pewno znajdziemy coś dla siebie w literaturze współczesnej do czytania.
Bibliografia:
http://www.biblioteka.acz.pl/
http://www.sciaga.pl/tekst/15896-16
http://www.sciaga.pl/prace/szukaj.html?szukaj_w=prace&q=ksi%B1%B
http://pl.wikipedia.org/wiki/Henryk_Sienkiewicz