Prawo gospodarcze - 11 zagadnień

1. Konstytucyjne zasady prawa gospodarczego.
Naczelne zasady konstytucyjne prawa gospodarczego (działalności gospodarczej) mają na celu ochronę przedsiębiorstw. Stanowią zasady postępowania administracji rządowej i sądownictwa w procesach gospodarczych:
a) zasada wolności gospodarczej
Konstytucja w art. 20 potwierdza że wolność prowadzenia działalności gospodarczej jest zasadą fundamentalną. Państwo ogranicza ingerencję tylko do najbardziej niezbędnych wyjątków i to z uwagi na ważny interes publiczny lub w drodze ustawy. Ograniczenie główne (art. 10 UPDG) to obowiązek zatrudniania pracowników zgodnie z kwalifikacjami. Wolność gospodarcza to również swoboda podejmowania działalności gospodarczej (wyłączone są dziedziny podlegające koncesjonowaniu, zezwoleniom), swoboda wyboru formy organizacyjnej przedsiębiorstwa.
b) zasada równości podmiotów podejmujących i prowadzących działalność gospodarczą
Chroniona jest przez art. 32 Konstytucji i art. 5 UPDG. Podejmowanie i wykonywanie działalności gosp jest wolna dla każdego na równych prawach. Dotyczy to takich uprawnień jak:
- równość ochrony prawnej, sądowej dla wszystkich form działalności,
- równość obciążeń podatkowych i ciężarów publicznych,
- równość w dostępie do rynku (towarów, usług, kredytów),
c) zasada swobody umów
Wynika ona z prawa gospodarczego i cywilnego. Uprawnienia konstytucyjne:
- swoboda decyzji do zawarcia samego kontraktu.
- swoboda wyboru 2 stron umowy,
- swoboda wyboru treści umowy,
- swoboda wyboru formy.
d) zasada ochrony konkurencji
Zgodnie z art. 8 UPDG przedsiębiorca przy prowadzeniu działalności obowiązany jest kierować się zasadami uczciwej konkurencji- nie powinien podejmować działań mających na celu ograniczanie konkurencji.
e) zasada poszanowania dobrych obyczajów w obrocie gospodarczym.
Oznacza ona powstrzymanie się od przemocy, manipulowania, staranność, sumienność.
2. Organizacja i działalność MŚP.
W zależności od rozmiaru działalności Ustawa rozróżnia przedsiębiorstwa małe i średnie, a pozostałe uznaje się za duże. Przedsiębiorstwa małe zatrudniają mniej niż 50 pracowników, osiągają przychód netto poniżej 7 mln. Euro, suma aktywów bilansu na koniec roku obrotowego nie przekracza 5 mln. Euro. Przedsiębiorstwa średnie to takie, które zatrudniają mniej niż 250 pracowników, przychód netto nie przektacza 40 mln euro, natomiast suma aktywów bilansu na koniec roku obrotowego nie przekracza 27 mln euro.
Za małe i średnie przedsiębiorstwa nie uważa się przedsiębiorstw w których przedsiębiorstwa większe mają ponad 25% udziałów( w kapitale i zyskach oraz głosów).
3. Zasady prawne podejmowania działalności gospodarczej przez podmioty zagraniczne w Polsce (oddziały i przedstawicielstwa).
Przedsiębiorcami mogą być osoby zagraniczne fizyczne i prawne, czyli obywatele państw obcych. Mogą tworzyć oddziały i przedstawicielstwa z siedzibą w Polsce. Oddziały mogą prowadzić wyłącznie działalność z zakresu działalności przedsiębiorstwa za granicą. Przedstawicielstwa mogą prowadzić wyłącznie działalność z zakresu reklamy przedmiotu działalności przedsiębiorstwa zagranicznego i promocji swoich towarów.
4. Spółki prawa handlowego.
Podstawę prawną niżej wymienionych spółek stanowią przepisy Kodeksu Handlowego. Kodeks zawiera zasady łączenia, podziału i przekształcania spółek.
Spółka jawna Spółka jawna stanowi spółkę będącą połączeniem się co najmniej dwóch osób fizycznych w celu prowadzenia pod wspólną firmą przedsiębiorstwa zarobkowego na większa skalę. Jednak Kodeks handlowy dopuszcza, że członkiem spółki jawnej może być także inna spółka handlowa (np. jawna lub komandytowa). Umowa założycielska powinna być sporządzona na piśmie, a gdy wspólnik wnosi do niej nieruchomości to musi być ona potwierdzona notarialnie. Za zobowiązania spółki jawnej każdy wspólnik odpowiada jak przedsiębiorca jednostkowy- całym swoim majątkiem własnym. Odpowiedzialność ta jest solidarna. Spółka jawna nie posiada osobowości prawnej ale dysponuje jedynie relatywną osobowością prawną, która pozwala jej uczestniczyć wobec osób trzecich pod swoją firmą w postępowaniach prawnych.
Spółka komandytowa Spółka ta posiada dwa rodzaje wspólników- komplementariuszy, którzy odpowiadają za zobowiązania spółki nieograniczenie, całym swoim majątkiem, oraz komandytariuszy, których odpowiedzialność ogranicza się jedynie do wysokości wniesionego wkładu. Dla istnienia tego rodzaju spółki musi być co najmniej jeden komandytariusz i jeden komplementariusz. Posiada relatywną zdolność prawną. Firma musi zawierać nazwisko co najmniej jednego komplementariusza. Zarządzanie spółką i reprezentowanie jej na zewnątrz przysługuje jedynie komplementariuszom, a komandytariusz może reprezentować spółkę na podstawie pełnomocnictwa. Zawarcie umowy spółki komandytowej wymaga sporządzenia aktu notarialnego. Do tej spółki mają zastosowanie przepisy o spółce jawnej.
Spółka komandytowo-akcyjna Stanowi ona swoiste połączenie cech spółek osobowych (komandytowej) i kapitałowych (akcyjnej). Kodeks ukształtował ją jako spółkę osobową, skutkiem czego jest pozbawiona osobowości prawnej. Taka forma działalności pozwala przedsiębiorcy na pozyskanie kapitału przez emisję akcji. Cechą charakterystyczną tych spółek jest to, że co najmniej jeden wspólnik odpowiada wobec wierzycieli za zobowiązania spółki bez ograniczenia (komplementariusz), a co najmniej jeden wspólnik jest akcjonariuszem. Założycielami spółki są osoby podpisujące statut. Statut spółki powinien być sporządzony w formie aktu notarialnego i powinni go podpisać wszyscy komplementariusze.
Spółka partnerska Spółką partnerską jest spółka osobowa utworzona przez wspólników (partnerów) w celu wykonywania wolnego zawodu w spółce prowadzącej przedsiębiorstwo pod własną firmą. Spółka partnerska może być zarządzana tak jak spółka jawna (tzn. w zasadzie przez wszystkich partnerów) albo jak spółka z o.o. (tzn. poprzez wybrany zarząd, przy czym wspólnikom pozostającym poza zarządem przysługiwałyby wówczas uprawnienia rady nadzorczej).
5. Ochrona prawna, czyli podstawa prawna działalnosci gospodarczej.
Podstawę prowadzenia działalności gospodarczej stanowi ustawa z dnia 19 listopada 1999r. Prawo działalności gospodarczej. (Dz.U.1999.101.1178, z późniejszymi zmianami). Ustawa ta określa zasady podejmowania i wykonywania działalności gospodarczej na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej oraz zadania organów administracji rządowej i organów jednostek samorządu terytorialnego w zakresie działalności gospodarczej. Podejmowanie i wykonywanie działalności gospodarczej jest wolne dla każdego na równych prawach. Przedsiębiorca wykonuje działalność gospodarczą na zasadach uczciwej konkurencji i poszanowania dobrych obyczajów oraz słusznych interesów konsumentów.
6. Pojęcie przedsiębiorcy i formy jego działania
Zgodnie z UPDG Przedsiębiorca jest to osoba fizyczna, prawna oraz nie mająca osobowości prawnej spółka prawa handlowego, która we własnym imieniu podejmuje i wykonuje działalność gospodarczą. Za przedsiębiorców uznaje się także wspólników spółki cywilnej w zakresie wykonywanej przez nich działalności gospodarczej.
Formy przedsiębiorstw: Własność publiczna:przed państwowe i komunalne. Własność grupowa:spółdzielnie. Własność prywatna: przedsiębiorstwa jednoosobowe oraz spółki : osobowe i kapitałowe
7. Koncesjonowanie i zezwolenia w działalności gospodarczej
Uzyskania koncesji wymaga wykonywanie działalności gospodarczej w zakresie m.in.:
- poszukiwania lub rozpoznawania złóż kopalin,
- wytwarzania i obrotu materiałami wybuchowymi, bronią i amunicją
- ochrony osób i mienia,
- przewozu lotniczego,
- budowy i eksploatacji albo wyłącznie eksploatacji autostrad płatnych oraz dróg ekspresowych, do których stosuje się przepisy o autostradach płatnych,
- rozpowszechniania programów radiowych i telewizyjnych.
Jeżeli przepisy odrębnych ustaw nie stanowią inaczej, udzielenie, odmowa udzielenia, zmiana i cofnięcie koncesji należy do ministra właściwego ze wzglę¬du na przedmiot działalności gospodarczej podlegającej koncesjonowaniu. Koncesji udziela się na czas oznaczony, nie krótszy niż 2 lata i nie dłuższy niż 50 lat. Przedsiębiorca, który zamierza podjąć działalność gospodarczą w dziedzinie podlegającej koncesjonowaniu, może ubiegać się o przyrzeczenie wydania kon¬cesji, zwane dalej "promesą". W promesie można uzależnić udzielenie koncesji od spełnienia warunków wykonywania działalności gospodarczej objętej konce¬sją. Przedsiębiorca, któremu cofnięto koncesję z przyczyn, o których mowa w art. 22 ust. 1 i 2, może wystąpić z wnioskiem o ponowne udzielenie koncesji w takim samym zakresie nie wcześniej niż po upływie 3 lat od dnia wydania decyzji o cofnięciu.
Organ zezwalający wydaje zezwolenie po stwierdzeniu, że spełnione zostały wymagane prawem warunki wykonywania działalności gospodarczej w dziedzi¬nie objętej obowiązkiem uzyskania zezwolenia. Przedsiębiorca może ubiegać się o wydanie promesy zezwolenia. Zezwolenie wydaje się na czas nieoznaczony lub oznaczony na wniosek przedsiębiorcy lub jeżeli przepisy tak stanowią. Organ zezwalający może cofnąć zezwolenie. Organ zezwalający jest uprawniony do kontroli działalności gospodarczej w za¬kresie przestrzegania warunków działalności gospodarczej objętej zezwoleniem. Przedsiębiorca jest obowiązany zgłaszać organowi zezwalającemu wszelkie zmiany danych określone w zezwoleniu. Przedsiębiorca, któremu cofnięto zezwolenie z przyczyn, o których mowa w art. 32 ust. 1, może ponownie wystąpić z wnioskiem o wydanie zezwolenia w takim samym zakresie nie wcześniej niż po upływie 3 lat od dnia wydania decyzji o cofnięciu zezwolenia.
8. Przedsiębiorstwo i jego formy
Przedsiębiorstwo to zespół osobowych, rzeczowych i finansowych czynników wytwórczych zorganizowanych i skoordynowanych w celu prowadzenia działalności gospodarczej związanej z wytwarzaniem dóbr oraz świadczeniem usług- a zatem podejmowanym przedsięwzięciem gospodarczym- i wytwarzania w ten sposób nowych wartości, tworzących w sumie dochód narodowy. Przedsiębiorstwo może samodzielnie zawierać umowy i zobowiązania, samo za nie odpowiada, samo określa swe cele i plany a następnie wprowadza je w życie. Przedsiębiorstwo może występować samodzielnie w postępowaniach prawnych, sporządza swój własny bilans oraz jest samodzielnym płatnikiem podatku obrotowego. A więc przedsiębiorstwo obejmuje całokształt działalności produkcyjno-technicznej, handlowej i ekonomiczno-finansowej danej jednostki gospodarczej, czy danego przedsiębiorcy. Formy organizacyjno- prawne:Własność publiczna:przed państwowe i komunalne. Własność grupowa:spółdzielnie. Własność prywatna: przedsiębiorstwa jednoosobowe oraz spółki : osobowe (jawna, komandytowa, kom-akcyjna, partnerska) i kapitałowe.
9. Charakterystyka czynności podejmowanych przez przedsiębiorstwa w celu podjecia działalnosci samodzielnej.
Przedsiębiorca może podjąć działalność gospodarczą po uzyskaniu wpisu do rejestru przedsiębiorców. Zasady wpisu do rejestru przedsiębiorców określają przepisy dotyczące prowadzenia ewidencji działalności gospodarczej oraz Krajowego Rejestru Sądowego.
Po uzyskaniu właściwego dla wybranej formy prowadzenia działalności gospodarczej wpisu do rejestru, każdy przedsiębiorca zobowiązany jest zgłosić w terminie 14 prowadzenie działalności we właściwym ze względu na siedzibę Oddziale Głównego Urzędu Statystycznego, celem uzyskania indywidualnego numeru REGON.
Następnie, po uzyskaniu numeru regon, przedsiębiorca zobowiązany jest zgłosić podjęcie działalności gospodarczej we właściwym Urzędzie Skarbowym. Urząd Skarbowy nadaje każdemu przedsiębiorcy numer identyfikacji podatkowej NIP.
W przypadku, gdy przedsiębiorca prowadzi działalność objętą podatkiem od towarów i usług oraz miejsce wykonywania działalności jest inne niż siedziba (miejsce zamieszkania dla osób fizycznych), wówczas urzędem skarbowym właściwym dla podatku od towarów i usług jest urząd skarbowy dla miejsca wykonywania działalności (NIP pozostaje ten sam).
10. Zasady zawierania i zabezpieczanie wykonywania umów gospodarczych
Istnieje zasada swobody umów, która wynika z prawa gospodarczego i cywilnego. Art. 353 KC stanowi że strony zawierające umowę mogą ułożyć stosunek prawny wg swojego uznania byleby jego treść lub cel nie sprzeciwiały się naturze, ustawie ani zasadom współżycia społecznego. Przy sporządzaniu umowy bierzemy udział w jej realizacji. Unikamy druków formalnych, tylko do podpisu. Zabezpieczamy umowę zawarciem umowy przedwstępnej. Sprawdzamy zdolność prawną do czynności prawnych.
Kiedy czynność prawna jest ważna:
- umowa zgodna z prawem
- wykonana w odpowiedniej formie
- przez osobę posiadającą zdolność prawną do czynności prawnych
- kiedy jest pozbawiona wad oświadcz. woli.
Aby uchronić się od skutków błędu lub groźby należy złożyć pisemne oświadczenie do depozytu sądowego (KC 82-88).
Uprawnienia konstytucyjne:
- swoboda decyzji do zawarcia samej umowy.
- swoboda wyboru stron umowy,
- swoboda wyboru treści umowy,
- swoboda wyboru formy umowy.
11. Warunki prawne prowadzenia działalności gospodarczej.
Podejmowanie i wykonywanie działalności gospodarczej jest wolne dla każdego na równych prawach, z zachowaniem warunków określonych przepisami prawa. Podstawę prowadzenia działalności gospodarczej stanowi ustawa z dnia 19 listopada 1999r. Prawo działalności gospodarczej. (Dz.U.1999.101.1178, z późniejszymi zmianami). Ustawa ta określa zasady podejmowania i wykonywania działalności gospodarczej na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej oraz zadania organów administracji rządowej i organów jednostek samorządu terytorialnego w zakresie działalności gospodarczej.
Podmiot, aby jego działalność pojmowano jako gospodarczą ma podejmować i wykonywać działalnosć w sposób zorganizowany, ciagły, zarobkowy, profesjonalny i we własnym imieniu. Zorganizowanie działalnosci oznacza, że wybrana została forma prawna przedsiębiorczości. Zorganizowanie oznacza także, że przedsiębiorca tworzy potrzebne struktury działalnosci, zarządzania i nadzoru, w sposób umożliwiający wykonywanie przedmiotu działalnosci. Ciągłość nie oznacza wykonywania działalnosci bez przerwy. Chodzi bowiem o stabilnosć funkcjonowania przedsiębiorcy, stałosć, a więc odwrotnosć przedsięwzięć jednorazowych, okazjonalnych. Cel zarobkowy, czyli nastawiony na osiągnięcie dochodu. Zarobek nie musi się łączyć z zyskiem dla samego przedsiębiorcy. Działalnosć zwana non for profit oznacza zarobienie na koszty działalnosci oraz na realizację celów statutowych osoby prawnej. Jeżeli jednak ktos w ogóle nie osiąga dochodu z działalnosci, np. nie pobierając żadnego wynagrodzenia, finansuje konkretne przedsięwzięcia ze srodków pochodzacych z innych źródeł albo pokrywa dopuszczalną wysokosć kosztów własnych, to nie mamy do czynienia z działalnoscią gospodarczą w rozumieniu omawianej ustawy. Profesjonalizmem okresla się posiadanie odpowiednich kwalifikacji i umiejętnosci, odróżniajacych taka osobę od tzw. profana, czyli osoby nie majacej kwalifikacji, wykonujacej jakies czynnosci po amatorsku. We własnym imieniu to znaczy że ustawa chroni przed wykonywaniem działalnosci gospodarczej za kogos innego.