Zarządzanie ryzykiem- wykłady
Ryzyko i zarządzanie ryzykiem
09/02/2008
Ujęcie interdyscyplinarne
Zasady światowego porządku gospodarczego:
1. Międzynarodowy porządek bezpieczeńswa , (NATO, OSCE itd)
2. Międzynarodowy porządek społeczny, (ILO, FAO, UNDP itd)
3. Międzynarodowy porządek walutowy i finansowy, (IMF, BIS itd)
4. Międzynarodowy porządek w handlu i komunikacji (WTO, UNCTAD, OECD itd)
*Zasady porządku w Państwie
Porządek kulturowy Porządek polityczny i prawny
PAŃSTWO
Firmy Gospodarstwa domowe
Zagranica (imprt, export) konto zmian majątkowych państwa (banki)
Porządek gospodarczy
*Źródła ryzyka cywilizacyjnego
1. Powstaje absolutnie nowa infoekonomia (globalna)
2. Gwałtownie wzrastaja kontakty w obszarze:
- północ-południe oraz
- wschód- zachód
3. Świat stał się jednobiegunowy ? jedynym mocarstwem jest USA, po rozpadzie ZSRR
4. Pogłębia się w świecie drastycznie nierównośc ekonomiczna i społeczna
5. Terroryzm nuklarny i możliwość światowej wojny (wąglik, ospa itd)
6. Następują gwałtowne zmiany:
- produkcja (high-tech)
- zupełnie nowe rodzaje broni ? w USA
- sprzedaż (e-commers)
- bankowość elektorniczna
- marketing, public relations itp
7. Nadchodzi era planeryzmu (?) ? czy koniec naszej cywilizacji?
USA ? globalny system jednobiegunowy
Po rozpadzie ZSRR (1980) świat stał się jednobiegunowy ? USA zyskało absolutną przewagę w następujących dziedzinach:
1. Gospodarka
- ekonomia internetowa ?rozpoczęła się nowa era
- giełdy ? na rynkach finansowych dominuje $
- globalizacja ? gwarantuje USA rozprzestrzenianie sie amerykańskiego turbokapitalizmu na gospodarkę światową
- ze wzrostem bogactwa jednostek potęguje się nierówność społeczna
2. Wojsko
- 65 dużych baz USA na świecie
- uzbrojenie typu high-tech ? gwarantuje przewagę
- rakietowy system obrony oraz wojska szybkiego reagowania-powodują reakcję
Terrorystów
- impuls elektorniczny
3. Kultura
- Hollywood- film , muzyka, są znane i dominują w świecie
- język angielski jest światowym językiem
Trzecia rewolucja przemysłowa
- alternatywne źródła
- źródła odnawialne
*Rozwój i interakcje pomiędzy sześcioma ważnymi technologiami:
- paliwa odnawialne
- mikroelektronika
- komputery-nowe generacje(nanotechnologie)
- globalna łączność telefoniczna
- zupełnie nowe tworzywa sztuczne
- robotyka
- biotechnologie
Przyczyniają się do szybkiego wzrostu gospodarczego opartego o wiedzę.
Bill Gates stał się symbolem tej nowej ery. Kiedyś najbogatsi dysponowali zasobami naturalnymi, ziemią, złotem, ropą a tym czasem Bill kontroluje tylko proces wiedzy
Nadeszła era wiedzy.
*Ryzyko cywilizacyjne ? wariant pesymistyczny
1. Nastapi wielka katastrofa ekologiczna
2. W skutek efektu cieplarnianego w Europie zapanuje klimat subtropikalny
3. Nastąpi globalny kryzys policztyczny, kontrewolucja mas ubogiej ludności z Afryki, Azji, która zburzy światowy ład i podstawy dobrobytu
4. Nawiązany może zostać kontakt z cywilizacją pozaziemską, co zniesie system porządku
5. Może powstać superinteligencja i zdominować ludzkość
6. Życie ludzkie zostanie przedłużone, konsekwencje socjalne i ekonomiczne
Impuls elektromagnetyczny ? nowa broń, niezwykle groźna, mała a ma tysiące WAT mocy.
Broń laserowa ? niszczy wszystko, działa na setki kilometrów jest lepsza od rakiet.
Mobilny system niszczenia rakietniszczona jest w ciągu 8 sek, lasery działają na wszystkie materiały. Lasery bojowe już istnieją siła do 100km .
THEL ?niszczy cele w powyżej 15km czyli wszystkie latające rakiety, wypróbowany w Izraelu.
*Ryzyko polityczne dla Polski
Kapitalizm polityczny, czyli wykorzystywanie władzy w celu tworzenia kapitału.
Nepotyzm ? krewni na wielu poziomach gospodarki i polityki.
Nowe zjawisko- komercjalizacja funkcji państwa polskiego, czyli wyprzedaż ostatnich dostępnych źródeł kapitału (banki, firmy ubezpieczeniowe, energetyka, rafinerie, łączność itd)
Geoekonomiczne siły ? walczą ze sobą grupy zagranicznego kapitału o polskie banki i instytucje finansowe.
Geopolityczne siły ? scierają się na terenie Polski w walce o infrastrukturę strategiczną i przestrzeń informacyjną> Interesy USA, Niemiec i Rosji.
Syndrom 4 wskaźników:
- duży deficyt w handlu zagranicznym (mały eksport)
- wysokie załużenie u zagranicznych kontrachenów
- niski PKB i produkcja
-wysoka stopa bezrobocia
*Terroryzm wspólczesny niszczy zintegorwane systemy:
- energetyka
- transport (samoloty, pociagi itd)
- informacyjne (łączność-wirusy)
- bankowe
Co stanie się z cywilizacją wirtulaną? ROZPADNIE SIĘ ? zapisy komputerowe szlag trafi
Uwaga ? terroryzm, którego źródłem jest Islam nie ma konstruktywnego programu. Walczą z cywilizowanym światem zachodu. Frustracja, destrukcja.
*Ryzyko w obszarze infoekonomii
XXI wiek to wiek cywilizacji informatycznej opartej na wiedzy.
W związku z tym paradygmat info-ekonomii niesie za sobą czynniki potegujące ryzyko:
1. czynnik siły (władzy) w sakli mikro i makro
2. czynnik pracy vs robotyzacja
3. czynnik elektornicznego pieniądza
4. czynnik produkcji : produkty inteligentne
5. czynnik materii: przemysł potrzebuje coraz mniej surowców
6. czynnik energii: źródła energii odnawialnej
7. czynnik usług: rozwijać usługi zamiast zwiększać produkcję- ile można produkować?
8. czynnik przedsiebiorcy: pracownicy stają się udziałowcami firm, właścicielami lub współwłaściecielami
9. czynnik rynku: nieprzewidywalny rynek
10. czynnik zarządzania: ekologia, etyka, moralność, płynny chaos
11. czynnik świadomości społecznej: demokracja, emancypacja, transformacja
12. czynnik nowego społeczeństwa: dobrobyt, jakość życia a przestępczość.
*Ryzyko związane z prognozowaniem
Prognozując przyszłość nalezy miec na uwadze następujące kryteria:
1. Rozwiązywanie problemów w sposób rozsądny ? nie jest możliwe (????)
2. Uzaleznienie rozwiązań od doświadczeń z przeszłości ? prowadzi do fałszywych prognoz
3. Wiara w stabilność systemów- jest najczęściej błędem
4. Złudna jest nadzieja rozwiązywania problemów bez używania futurystycznej wizji przyszłości
5. Wiara w ideologizmy (totalitaryzm, faszyzm, fanatyzm) jest błędem metodologicznym
6. Tworzenie wizji przyszłości bez uwzględniania globalizacji ? nie jest konstruktywne i praktycznie nie jest możliwe
7. Błędem jest przekonywać że wizja przyszłego rozwoju państwa tworzy rządząca elita
8. Twórczą rolę w państwach demokratycznych pelni opozycja
*Ryzyko religijne
Historycznie : kult słońca, animizm (zwierzęta), pantheizm (wielu bogów), monoteizm (jeden Bóg)
Religie monoteistyczne:
- Judaizm ? Mojżesz- Stary Testament ? Tora ? Jerozolima ? najstarsza religia około
20mln wyznawców
- Buddyzm ? Budda ? Indie ? 560-480pne 1.5 mld wyznawców
- Chrześcijaństwo ? Jezus ? Nowy Testament ? Watykan ? 2000lat 1.6 mld wyznawców
- Islam ? Mahomet ? Koran ? Mekka ? VIIwiek po narodzinach Chrystusa 1.5 mld
Sekty ? zjawisko rodzące się w różnych epokach i kulturach, są zagrożeniem cywilizacyjnym (masowe samobójstwa, koniec świata ?)
Fanatyzm:
- nietolerancja
- zwalczanie odmiannych poglądów
- nieszczenie osób myślących inaczej
23.02.2008
Ryzyko obajmuje procesy dokonujące się poza człowiekiem w jego otoczeniu, ale w skutek jego aktywności ? wywołuje ryzyko.
Człowiek zawsze żyje w warunkach ryzyka, które jest od niego niezalezne lub zostaje przez niego spowodowane.
Ryzykiem jest zespół czynników lub działań powodujących szkodę na ciele lub stratę materialną , bądź wywołujących inne straty.
O ryzyku mówi się tylko w tedy kiedy następstwa są niepewne, zupełnie pewna strata ?nie jest ryzykiem.
Ryzyko jest kategorią mierzalną.
*Definicja ryzyka
Ryzyko jest możliwością zaistnienia niepowodzenia, a w szczególności mozliwością zaistnienia zdarzeń niezaleznych od działającego podmiotu, których nie może on dokładnie przewidzieć i nie moze w pełni im zaobiec,a które ? przez zmniejszenie wyników użytecznych i/lub przez zwiększenie nakladów- odbierają działaniu zupełnie lub częściowo ceche skuteczności i korzyści.
Ryzyko w działalności gospodarczej
Ryzyko w sferze działalności produkcyjnej Ryzyko w sferze działalności handlowej
Ryzyko w sferze działalności finasowej
Ryzyko bankowe Ryzyko giełdowe
Zmiany obszaru ryzyka producenta (lata):
?50-te ?60-te ?70-te ?80-te ?90-te
Odbudowa produkcji Tworzenie popytu Wzrost konsumpcji Nadprodukcja Globalizacja
Hamowanie(szok cenowy) Narastanie zjawisk kryzysowych Zatrzymanie wzrostu gospodarczego
Po 2000 ? narastanie konfliktów politycznych, gospodarczych, religijnych, rasowych ? zagrożenie globalnym konfliktem militarnym.
*Ryzyko prawne:
- ryzyko wadliwej identyfikacji potrzeb legislacyjnych
- ryzyko nadmiernego unormowania
- ryzyko niedostatecznego urególowania
- ryzyko niedostosowalności w praktyce określonej legislacji
- ryzyko idolencji (nieudolności) organów w stosowaniu prawa
- ryzyko naduzywania prawa z inspiracji politycznych i gospodarczych sił nacisku
- ryzyko negatywnych skutków znajomości prawa
*Ryzyko siły wyzszej ? losowej
- klęska, wypadki żywiołowe o dużym zasięgu, trzęsienia ziemi, powodzie, huragany, epidemie.
- wypadki, których źródłem są konflikty społeczne i czyny niedozowlone-terroryzm,wojny domowe
- awarie- zawalenia mostów, tuneli
- wypadki transportowe, zatoniecia statków
- wypadki losowe wynikające z poczynań organów suwerennego panstwa np. embargo handlowe,
nacjonalizacja wenątrz firm zagranincznych itp
*Ryzyko polityczne
1. Przyczyny wewnętrzne:
- stosunek do: obcokrajowców, inwestorów
- instrumenty: protekcjonalizm, cenzura, fałszowanie wyborów, więźniowie polityczni
- różnice: etniczne, językowe, religijne
- niebezpieczeństwo: radykalizacja ?prawica, lewica
Symptomy-konsekwencje: konflikty społeczne, demosracje, strajki
2. Przyczyny zewnętrzne:
- zalezność od innych Państw
- negatywny wpływ sił politycznych i różnych religii
Symtromy ? konsekwencje: polityczna niestabilność, przewrót lub zamach stanu, wojna domowa, powstanie, partyzantka
Skala ryzyka politycznego ( Political Risk Index- PRI)
0-19 minimalne
20-34 akceptowalne
35-44 wysokie
45-... nie do przyjęcia
Skala stosowana przez m.in. Amerykańską Agencję Ratingową
*Klasyfikacja ryzyka politycznego
Specyficzne ryzyko firm:
- ryzyko biznesowe
- związane z zarządzaniem
- wymiany z zagranicą
Specyficzne ryzyko kraju:
- zakaz transferu nalezności
- ryzyka kulturalne i instytucjonalne
- struktura własnościowa
- struktura społeczna (klasy)
- religia
- korupcja i nepotyzm
- własność intelektualna
Specyficzne ryzyka globalne:
- terroryzm i wojna
- przeciwnicy globalizacji
- ochrona środowiska
- bieda
-ataki w przestrzeni cybernetycznej
Inne rodzaje ryzyka:
1. Ryzyko związane z relizacją kontraktów eksportowych i importowych
2. Ryzyko transportowe
3. Ryzyko związane z wyborem zagranicznego ogniwa sprzedaży
4. Ryzyko występujące w transakcjach kooperacyjnych, licencyjnych i kompensacyjnych
5. Ryzyko w systemie płatności ? ryzyko kredytowe
6. Ryzyko finansowe : kursu walutowego, przelicznika walut, kredytowe, ubezpieczenia, inwestycji finasowej
7. Ryzyko polityczne (ryzyko kraju)
08.03.2008
Podstawowe potrzeby informacyjne:
Ocena kierunku strategicznego Analiza sprawozdań finansowych Ocena pozycji na rynku kapitałowym
Przesiębiorstwo/spółka 1. Identyfikacja i ocena strategii korporacji i jednostek gosp.,zasobów kierowniczych,pozycji rynowej,produktów itp 2. Ocena bieżących i przyszłych efektów stategii przedsiębiorstwa:sprzedaży,rentowności,przepływów pieniężnych 3. Rozpoznanie pozycji przedsiebiorstwa/spółki na rynku kapitałowym
Branża/sektor 4. Analiza sił konkurencji,jej mocnych stron,strategii.Przegląd najważniejszych czynników i przyszłego modelu rozwoju branży 5. Przeprowadzenie porównań z innymi przedsiębiorstwami/spólkami,działającymi na tych samych lub podobnych rynkach produktów 6. Ocana spólek w porównaniu z innymi przedsiębiorstwami tego sektora.Przegląd wyników na tle całego rynku
Makrootoczenie 7. Ocena podstawowych czynników zwanych PEST czyli ? P-polityka,E-ekonomia,S-społeczeństwo,T-technologia 8. Ocena możliwości podniesienia kapitału spółki,przewidywane zamin stóp % i podatkowych 9. Identyfikacja związana z całym rynkiem kapitałowym i prognoza kształtowania się przyszłych cen akcji
KRS ? Krajowy Rejestr Sądowy
Od 1 stycznia 2001 r obowiązuje ustawa o KRS wraz z Rozporządzeniem Ministra Sprawiedliwości w sprawie rozwoju i organizacji Centralnej Informacji Krajowego Rejestru Sądowego (CIRS) z 21 grudnia 2000 roku.
Zadaniem CIRS jest prowadzenie zbioru inforamcji Rejestru, utworzenie i eksploatacja połączeń w systemie informatycznym, udzielanie informacji. Bank danych obejmuje wszsytkie podmioty uczestniczące w obrocie gospodarczym. System ten pomoże wyeliminować szarą sferę polskiej gospodarki, stanie się narzędziem w walce z przestępczością zorganizowaną i pozwoli na efektywne respektowanie zasady jawności informacji. KRS upraszcza procedury sprawdzania partnerów.
Rejestr jest jawny i każdy ma prawo dostępu do danych zawartych w rejestrze za pośrednictwem Centralnej Informacji. Każdy ma prawo otrzymać poświadczenie , odpisy, wyciągi i zaświadczenia o danych zawartych w rejestrze. Wszystkie podmioty wpisane do rejestru mają swoje akta rejestrowe, które stanowią podstawę wpisu.
Rejestr składa się z:
1. rejestru przedsiebiorców
2. rejestru stowarzyszeń
3. rejestru dłużników niewypłacalnych
*Rejestr dłużników niewypłacalnych stanowi bazę danych o:
- osobach fizycznych prowadzących działalność gosp. Trafią do rejestru jak ogłoszono ich upadłość
lub jak wniosek o ogłoszenie ich upadłości został prawomocnie oddalony z powodu braku wystarczającego majątku na pokrycie kosztów postepowania upadłościowego.
- dłużnikach, którzy zostali zobowiązani do wyjawienia majątku w trybi przepisów Kodeksu postepowania cywilnego o postepowaniu egzekucyjnym
- osobach, które przez sąd prowadzacy postepowanie upadłosciowe zostały pozbawione prawa prowadzenia działalności gospodarczej, na własny rachunek oraz pełnienia funkcji reprezentanta przedsiębiorcy, członka rady nadzorczej i komisji rewizyjnej w S.A. i Sp. z o.o. lub spółdzielni.
*Źródła informacji o finansach spółek
Ustawa o rachunkowości narzuca zunifikowaną formę prezentowania danych. Badaniu i ogłoszeniu podlegają roczne skonsolidowane sprawozdania finansowe gróp kapitałowych oraz roczne sprawozdanie finansowe prowadzących działalność:
1. banków oraz zakładów ubezpieczeniowych
2. funduszy powierniczych i inwestycyjnych
3. funduszy emerytalnych
4. spółek akcyjnych
5. pozostałych jednostek które spełniały w roku obrotowym dwa warunki
- zatrudniały 50 pracowników
- suma aktywów 2 500 000 Euro
- suma przychodów netto 5 000 000 Euro
*Wywiadownie gospodarcze
Międzynarodowa Federacja Wywiadowni Gospodarczych. Zrzesza wiodące wywiadownie w Europie. Łączna liczba produkowanych raportów handlowych generowana przez członków osiąga 25 miln rocznie.
EUROGATE ? stowarzyszenie zrzeszające wiodące nizalezne wywiadownie handlowe z Europy. Dzięki przynależności do Eurogate jest stały dostep on-line do informacji handlowej na terenie 8 miln firm.
W PL działa Związek Firm Windykacyjnych i Wywiadowni Gospodarczych. Jego celem jest ochrona interesów wierzycieli przez promowanie standardowych warunków prowadzenia działalności i upowszechnianie zasad etycznego i rzetelnego postepowania. Coface Intercredit Poland był jendym z inicjatorów utowrzenia tego zwiazku. Ponad to duże znaczenie ma Polska Izba Gospodarcza Importerów, Eksporterów i Kooperacji.
29.03.2008
*Istota współczesnej rewolucji informacyjnej
Nazwa: społeczeństwo informacyjne ?powstałow Japonii gdzieś w ?63r T. Umesamo użył jej w artykule na temat ewolucyjnej teorii społeczeństwa ? opartego na przemyśle informatycznym.
Nazwa została spopularyzowana przez futurologa K. Koyama w książce pt.: Introduction to information Theory (?68). W Europie i USA zagadnieniem zaczęto się poważnie interesować w drugiej połowie lat ?70.
Specjaliści zajmujący się tym zagadnieniem uznają iż społeczeństwo informacyjne to społeczeństwo które:
- wytwarza informacje
- przechwuje je
- przetwarza
- wykorzystuje
Przemiany cywilizacyjne w latach 1950-2005
Do 1950 Człowiek posthistoryczny
1953-1956 Rewolucja organizacyjna-człowiek organizacji
1957-1975 Społeczeństwo postkapitalistyczne. Koniec ery ideologii, społeczeństwo przemysłowe, ekonomia wiedzy, rewolucja komputerowa, globalna wioska, nowe społeczeństwo usług, wiek nieciągłości przemian, trzecia rewolucja przemysłowa
1975-2005 Rewolucje elektroniczne, ekonomia informacji, Państwo sieciowe rewolucja mikroelektroniczna, informacyjna, wirtualna rzeczywistość
Informacja jako narzędzie diagnostyczne
Celem działalności przedsiębiorstwa jest kreowani zysku.
*Rozróżniamy informację:
-Podstawowe- dane liczbowe dotyczące przepływu gotówki, pynności finansowej oraz obejmujące różne
wskaźniki pomiaru
-Dotyczące wydajności- wydajność pracy umysłowej i pracy w usługach.Urzytecznym narzędziem jest
Banchmarketing- porównywanie własnego sposobu działania z najlepsza firmą
-Dotyczące innowacji- pojawiających się w określonej branży
-Dotyczące alokacji zasobów- chodzi tu o kapitał i pracowników firmy. Trzeba wybierać najlepsze projekty
Informacje pozyskuje sie z otoczenia przedsiębiorstwa
eEuropa ?An Informaton Society for All
Cel gospodarczy inicjatywy:
- Młodziez Europy ? w wieku cywilizacji cyfrowej
- Zapewnić łatwy dostęp do internetu
- Rozwijać szybciej elektroniczną gospodarkę
-Szybki internet dla potrzeb naukowców i studentów
-Karty elektroniczne dla bezpieczeństwa dostępu do inforamcji
-Udostępnić Venture Capital dla małych i średnich
-Uwzględnienie potrzeb osób niepełnosprawnych-zapewnienie aby rozój społeczeństwa informacyjnego uwzględniał potrzeby osób niepełnosprawnych
-Służba zdrowia on-line. Zwiększenie wysiłków na rzecz upowszechnienia usług sieciowych oraz technologii elektronicznych w opiece zdrowotnej
-Inteligentny transport zapewnienie lepszego planowania podróży, swobodnego komunikowania się podczas podróży oraz wykorzystania numeru alarmowego 112,podniesienie poziomu bezpieczeństwa podróżowania
-Rząd on-line. Zapewnienie skutecznego narzędzia dostępu obywateli do informacji sektora publicznego.Umożliwienie komunikowania sie obywateli z sektorem publicznycm przy korzystaniu z systemów teleinformatycznych.
Zarządzanie ryzykiem można ująć w następujacy sposób:
1.Identyfikacja ryzyka
4. Dokumentacja zarządzania i kontrola Zdywersyfikowane ryzyko 2. Zrozumienie istoty ryzyka
3 .Podanie wariantów
Celem zarządzania ryzykiem jest:
-poprawa wyników finansowych
-zapewnienie takich warunków, aby firma nie ponosiła strat
W praktyce chodzi o to aby ryzyko maksymalnie ograniczać i zabezpieczać się jak najlepiej przed jego skutkami.
Zarządzanie ryzykiem dotyczy rozpoznawania rodzajów ryzyka, jego kontrolowania i pomiaru.
O zarządzaniu ryzykiem można mówić tylko wtedy gdy ryzyko może być skwantyfikowane (mierzone).
Kolejne fazy opanowania ryzyka
Kolejne fazy Sposoby i środki zaradcze
1. Identyfikacja ryzyka a/ustalenie przyczyn ryzyka,
b/stwierdzenie możliwości nastepstw
c/identyfikacja podmiotów dotkniętych ryzykiem
2. Analiza ryzyka i zrozumienie jego istoty a/ustalnie prawdopodobieństwa zaisnienia ryzyka
b/ustalenie konsekwencji zaistnienia danego zdarzenia(ryzyka)
3. Podawać warianty możliwych rozwiązań a/sformułowanie mozliwych wariantów
b/analiza kosztów i skutków poszczególnych wariantów
4. Oszacowanie ryzyka i określenie granic a/stwierdzenie gotowości oraz ustlenie zdolności przedsiębiorcy do podejmowania ryzyka
b/ustalenie poziomu ryzyka politycznego czyli ryzyka kraju
c/kwalifikacja mozliwych rozwiązań do osiągnięcia celu
5. Decyzje w obszarze ryzyka(procedury) a/wybór odpowiednich narzędzi
b/ustalenie priorytetów
c/optymalna kombinacja do realizacji
6. Monitorowanie i kontrolowanie podjetych działań a/sprawdzenie skuteczności przyjętej koncepcji i ocena expost
b/nowe uformowanie procesu zarządzania ryzykiem banku,firmy ubezpieczeniowej,produkcyjnej itp
Alternatywne działania wobec ryzyka:
Alternatywne działanie Stopień ryzyka W jaki sposób?
Ponoszenie ryzyka Bardzo wysokie Przejęcie całego ryzyka na siebie
Własne pokrycie ryzyka Wysokie -kalkulowanie wysokich cen produktów
-rezerwa własnego kapitału
Dywersyfikacja i rozproszenie ryzyka Średnie Sposoby rozproszenia ryzyka na różne produkty, branże,rynki, klientów
Kompensacja ryzyka (hedging) Średnie -instrumenty zabezpieczające (derywaty)
-równoległe transakcje (hedge)
Przeniesienie ryzyka Małe -na partnera
-na ubezpieczyciela
-na inne podmioty
Uwolnienie ryzyka Brak Zaniechanie działań
Statystyczne metody oceny ryzyka:
-wariancje ? liczba charakteryzujaca średnią losową
-rozstęp ? różnica między wartością największą a najniższą w zbiorze danych
-odchylenie średnie ? wartość oczekiwanej zmiennej losowej
-odchylenie standardowe
Modele wskaźniokowe:
1. Model siedmiu obszarów analizy
2. Model sześciu wskaźników
3. Model pięciu wskaźników
12.04.2008
ZINTEGROWANE ZARZĄDZANIE RYZYKIEM
Obejmuje wczesne identyfikowanie zagrożeń, ich monitoring oraz ich usuwanie ? tak, aby przedsiębiorstwo nie popadało w sytuacje kryzysową.
Zintegrowane zarządzanie obejmuje wszystkie instytucje, procesy i narzędzia, które muszą być skierowne zapewnienie bezpieczeństwa podmiotu gospodarczego w kraju i za granicą.
Konieczna jest wspólpraca wszystkich przy rozwiązywaniu problemu zaistniałego ryzyka.
Zarządzanie ryzykiem jest częścią procesu kierowania przedsiębiorstwem w wielu tych samych obszarach.
Obejmuje ono:
-planowanie wraz z kolejnymi fazami analizy ryzyka, poszukiwanie środków przeciwdziałania ryzyku, ocenę oraz dobór właściwych narzędzi plus kontorlę podjętych decyzji.
Koncepcję integracji zarządzania ryzykiem można ując w schemat:
Ogólny standard ISO 31000
ISO 31000 Risk Managment
TOP DOWN
Terminologia
Wymagania
Zasady
Spec.Techniczne
BOTTOM UP
Moduły koncepcji całościowej:
- zarządzanie jako system
-określenie wymagań dotyczących zintegrowanej koncepcji
-całe przedsiebiorstwo objąć Risk Managementem
-ukierunkować na proces
Normatywne ukierunkowanie Risk Managemnet:
-przepisy i normy bezpieczeństwa
-konkretyzacja przez pisemne ustalenie polityki wobec ryzyka
-kultura ryzyka i kontorli w przedsiębiorstwie
Strategiczne zarządzania ryzykiem:
-strona organizacyjna i system wczesnego ostrzegania w przedsiębiorstwie
-program zarządzania ryzykiem jako inicjatywa strategiczna
-tworzenie płaszczyzny zaufania /komunikacja w firmie/
Operacyjne Risk Management:
-RM jako pozytywny proces wspierania bezpieczeństwa w firmie
-wybieranie optymalnych narzędzi bezpieczeństwa w firmie
-indywidualne zchowania pracowników
Cel: tworzenie zintegrowanego systemu zarządzania ryzykiem
-integracja różnych systemów zarządzania
-zarządzanie jakością produktów i procesów
-środowisko i ryzyko ekologiczne
-bezpieczeństwo pracy i ochrona zdrowia
Integracja różnych metod ocen:
-metody ilościowe i jakościowe
-
Integracja różnych procesów biznesowych:
-proces kontroli i nadzoru
-audyt
Zwiększenie wartości frimy przez zintegrowanie zarządzania ryzykiem:
-przy kalkulowaniu projektów
-uwzględnianie krytycznych sytuacji
Szczególnie obecnie wrażliwe obszary:
-przemysł farmaceutyczny (skandale)
-firmy audytorskie (afery)
-rynek ubezpieczeń i nieruchomości
Identyfikacja rodzajów ryzyka w tworzonym systemie celów:
Cele to przyszłe stany, do których dążą decydenci, a podjęte działania mają doprowadzić do osiągnięcia okreslonych wyników.
Ustalając cel należy doprowadzić do wolnego od sprzeczności realnego systemu, ale stale uwzględniać ryzyko.
Zapewnić przedsiębiorstwu bezpieczenstwo egzystencji czyli:
-zysk, konkurencyjność, wysoka jakość produktów i usług, terminowość dostaw oraz respektowanie wymagań ekologii
Analiza ryzyka w identyfikacji określonych problemów:
-trzeba zidentyfikować problemy i ustalić przyczyny ryzyka ? Jakie czynniki wpływają na ryzyko?
Jakie jest prawdopodobieństwo wystąpienia ryzyka? (Badać relację: przyczyna > skutek)
Skutki wywołane ryzykiem to szkody
Schemat kombinacji różnych narzędzi analitycznych:
Nowi konkurenci
Czynniki polityczne Zagrożenia ze strony nowych konkurentów Czynniki ekonomiczne
Kupcy
Importerzy Strategia przedsiebiorstwa Dostawcy
Presja na ceny Produkty,klienci,rynki,alianse Siła negocjacji
Czynniki społeczne Intensywność działalności konkurencji Czynniki technologiczne
Substytuty dotychczasowych produktów
Stopień zagrożenia
*Zintegrowane zarządzanie ryzykiem (podsumowanie)
/Cele przedsiębiorstwa/
Elementy zintegrowanego zarzadzania ryzykiem
Podstawy zarzadzania ryzykiem
Udokumentowane zasady zarządzania ryzykiem w przedsiebiorstwie
Proces zarządznia ryzykiem
Zintegrowane zarządzanie ryzykiem na wszystkich poziomach przesiebiorstwa
Odpowiedzialność za ryzyko w poszczególnych pionach przedsiebiorstwa
Jasno zdefiniowane dla pracowników zakresy zadań i odpowiedzialności z tytułu zarządzania ryzykiem oraz obowiązek raportowania
Kontrola wewnętrzna
Nadzorowanie funkcjonalności i adekwatności narzędzi stosowanych do zarządzania ryzykiem
/Dziłalność gospodarcza/
*Rating
To system oceny i klasyfikacji ryzyka inwestycyjnego.
Jest to kompleksowa ocena wiarygodności finansowej emitenta (państwa, banku itp) oraz jest to analiza wszystkich typów ryzyka które są z tą inwestycją związane.
Agencje ratingowe to firmy doradztwa inwestycyjnego. Które przeprowadzaja jakosciową kalsyfikacje dłużnych papierów wartościowych oraz innych papierów wartosciowych oraz innych zobowiązań ze względu na standing finansowy emitenta poprzez nadania stopnia zaufania finansowego wyrażonego za pomocą kodu literowego ( A, B, C, C, D)
Agencje raingowe są to firmy doradztwa inwestycyjnego które przeprowadzaja klasyfikacje dłużnych papierów wartościowych oraz innych zobowiązań ? pod względem pozycji finansowej podmiotu ocenianego, analizując rzetelność podmiotu w wywiązywaniu się z zobowiązań w przeszłości oraz prognozy jego zdolności finansowej w przyszłości wraz z wytypowaniem wszystkich rodzajów ryzyka.
Obecnie na świecie działaja 45 agencji ratingowych, większość na rynkach lokalnych, a część na międzynarodowych. Największą pozycję posiada 10 z tego 5 z USA, 3 z japonii, 2 z Kanady, oraz 1 z Wielkiej Brytanii. Najbardziej renomowane i znaczace są 3 z USA: Moody?s Investros Service, Standard & Poor?s oraz Fitch. Działają na rynkach międzynarodowych i obejmują ponad 50% rynku ocen ratingowych na świecie.
Procedura nadania Ratingu
Podmioty zainteresowane ratingiem, kraj, miasto, gmina, przedsiębiorstwo, bank i inne podmioty pisemnie występują do agencji o rating.
Podpisanie umowy z agencją ratingową.
Przekazanie niezbędnych informacji przez wnioskodawcę.
Zbieranie potrzebnych informacji przez Agencję ratingową.
Spotkanie ? co kilka miesięcy.
Przygotowanie analizy dla Komitetu ratingowego
Nadanie Ratingu
Poinformowanie wnioskodawcy i publikacja ratingu.
Monitorowanie i ewentualne zmiany oceny ? po przedłożeniu nowych ważnych informacji.
17.05.2008
Zarządzanie ryzykiem w przedsiębiorstwie.
Jakie są funkcje przedsiebiorstwa?
1. Zarządzanie
-informowanie i wyjaśnianie
-delegowanie
-umożliwianie
-wymaganie
-kontorolowanie
2. Produkowanie
-przygotowanie produkcji
-kierowanie produkcją
-kontrolowanie jakości wyrobów
3. Dystrybuowanie
-marketingowe i handlowe
-promocja i reklama
-sprzedaż
4. Funkcje logistyczne
-zaopatrzenie
-utrzymanie ciągłości produkcji
-kierowanie presonelem
-finansowanie
-budowa i rozwój
-administracja ogólna
*Ryzyko produkcyjne
Kryteria podziału ryzyka zwiazanego z produkcją dotyczą:
-organizacji procesu produkcji
-systemu planowania produkcji
-sterowania
-kontrolowania i informatycznego ujęcia
Mając na uwadze praktykę ubezpieczeniową celowym wydaje się zaproponowanie nastepującego podziału:
-ryzyko rzeczowe-obejmuje urządzenia produkcyjne,zapasy oraz wyroby gotowe i w trakcie produkcji. Chodzi o ryzyko zniszczenia, uszkodzenia, ubytku i kradziezy
-ryzyko osobowe-dotyczy dostępnosci personelu, jego fachowych umiejętności i integralności personelu kierowanego oraz pracowników produkcyjnych.
-ryzyko przerwy w produkcji-powoduje straty w przychodach i zyskach
-ryzyko odpowiedzialności cywilnej-zasadniczo wiąże się z obowiązkiem odszkodowania za szkody powstałe na skutek działalności produkcyjnej, samych produktów, a także szkody wyrządzone środowisku.
Poza wymienionymi rodzajami ryzyka ubezpieczalnego występuje takze ryzyko rynkowe i kapitałowe, a takze strategiczne ryzyko, które wynika z nowych technologii, błędnej oceny czynnika synergii lub politycznych uwarunkowań.
*Ryzyko logistyczne
1. Ryzyko w kontaktach z dostawcami ? jest wielopłaszczyznowe i dotyczy m in asortymentów, towarów, ich ilości , cen i know- how. Ryzykiem tym można sterować, co zależy od działu zakupów, który odpowiada za wybór dostawców towarów i usług oraz poziom paconych cen. Trzeba tu jednak mieć na uwadze ryzyko korupcji. Pozytywny aspekt: korzyści, które firma może osiągnąć poprzez uzyskiwanie dobrych cen, obnizanie kosztów, wybieranie towarów o wysokiej jakości, stosowanie dostaw just-in-time oraz zasad post-engering
2. Przy ocenie ryzyka transportu trzeba wziąść pod uwagę mozliwość wystapienia szkód opóźnień w dostawie oraz sposób, długość i jakość transportu.
3. Ryzyko magazynowania jest zawsze duże z uwagi na długi okres składowania i kolejne fazy przekazywania materiałów z magazynów zaopatrzenia do wewnętrznych magazynów przedsiębiorstwa aż do magazynu wysyłkowego właścigo. Starty mogą powstać w skutek ponadnormatywnych zapasów, których koszt utrzymania jest zwyke bardzo wysoki oraz w nastepstwie szkód wyrażajacych się w zniszczeniu towarów, ich uszkodzeń, ubytku czy kradzieży.
*Ryzyko w badaniach i rozwoju
Dziedzina badań i rozwoju dotyczy warunków:
- organizacyjnych,
- osobowych,
- technicznych,
- finansowych.
Badania i rozwój mają określić przyszły potencjał przedsiębiorstwa, który pozwoli mu utrzymać dotychczasową pozycję na rynku w konfrontacji z konkurencją.
Tworzona wiedza, z punktu widzenia strategii, pozostaje pod presją ryzyka technologicznego i rynkowego. O ile ryzyko technologiczne wiąże się z niepewnością co do szansy wykorzystania w przyszłości pewnych nowych rozwiązań, np. z uwagi na unormowania prawne, to ryzyko rynkowe odnosi się, do braku pewności co do tego, czy w ogóle uda się sprzedać efekty badań (np. nowe produkty nie zweryfikowane jeszcze przez rynek).
Działania badawcze i rozwojowe odnoszą się do produktów, projektów i procesów obarczonych ryzykiem, które dotyczyć może np. błędnych rozwiązań, nieprawidłowych konstrukcji itp.
Nowe udane produkty i rozwiązania powinny być prawnie chronione przez autorów i właścicieli, ponieważ w przeciwnym razie poniesione nakłady nie przynoszą oczekiwanych korzyści.
*Identyfikacja i analiza ryzyka
W celu uzyskania informacji potrzebnych do oceny ryzyka należy posługiwać się następującymi metodami:
- Wizja lokalna ? pozwala stwierdzić elementarne zagrożenia: powstanie uszkodzeń, pożaru, kradzieży itp.,
- Analiza dokumentów ? kontraktów, planów, decyzji, bilansów i innych dokumentów,
- Analiza struktur organizacyjnych ? braki w kompetencji, w systemie kontroli wewnętrznej, w systemie informacyjnym,
- Listy kontrolne ? umożliwiają stałe badanie działów, procesów, obiektów zagrożonych ryzykiem,
- Badania otoczenia przedsiębiorstwa ? dokonuje się tego poprzez badanie koniunktury, konkurencji, rynku, branż itp. Chodzi o zidentyfikowanie obszaru strategicznego ryzyka, a także zmian dokonujących się z zakresie zaopatrzenia i zbytu.
*Ryzyko w zarządzaniu zasobami kapitałowymi.
Finansowanie ? wszystkie przedsięwzięcia z firmie, które zapewniają jej kapitał.
Proces finansowania obejmuje:
- określenie potrzeb kapitałowych,
- kierowanie dopływem środków finansowych,
- kształtowanie wyniku kapitałowego,
- kierowanie wykorzystaniem środków,
- analiza odchyleń pomiędzy planem a realizacją.
1. Kapitał własny ? jest odzwierciedleniem finansowania działalności firmy przez samą firmę. Jego cechą jest długoterminowość.
2. Kapitał obcy ? ma charakter zewnętrzny w stosunku do firmy. Jego cechy to: czasowość wykorzystania środków obcych, konieczność zwrotu w określonym terminie, odpłatność za korzystanie.
Mechanizm dźwigni finansowej ? oparty jest na korzystaniu z kapitałów obcych, pod warunkiem niższego ich kosztu (oprocentowania) od generowanej stopy zysku. ROI: stosunek zysku operacyjnego do całości zaangażowanego kapitału.
Jak działa dźwignia finansowa?
- pozytywnie ?, gdy stopa zysku ROI jest wyższa niż stopa oprocentowania kapitałów obcych
- negatywnie - gdy stopa zysku ROI jest niższa niż stopa oprocentowania kapitałów obcych
ROI: Return on investment
*Zarządzanie zasobami obrotowymi.
Główne obszary w przedsiębiorstwie, to zarządzanie: zapasami, należnościami, gotówką, bieżącymi zobowiązaniami.
1. Zapasy ? należy w tym zakresie uwzględniać:
- wielkość i strukturę zapasów materiałowych dostosowanych do procesu technologicznego w przedsiębiorstwie,
- prawidłową ilościową wewnętrzną strukturę zapasów pomiędzy materiałami, produkcją w toku i wyrobami gotowymi,
- dostosowanie wielkości produkcji produktu finalnego do zapotrzebowania rynku.
2. Należności ? powstają od odbiorców jako efekt sprzedaży towarów, jeżeli zapłata zostaje dokonana poniżej niż termin odbioru towaru. Odroczenie terminu płatności oznacza kredyt. Zarząd musi ustalić czasokres kredytowania odbiorców np.: 30,60 dni. Ponadto musi określić: sposób windykowania, ograniczenia ryzyka, kryteriów oceny wiarygodności odbiorców.
3. Zarządzanie gotówką i bieżącymi zobowiązaniami (płynnością firmy) ? ma na celu:
- przyspieszenie wpływów gotówkowych,
- korzystne lokowanie nadwyżek,
- pozyskiwanie najtańszych źródeł finansowania niedoborów gotówki,
- utrzymanie stanu gotówki na racjonalnym poziomie.
4. Zarządzanie bieżącymi zobowiązaniami (strategia finansowania majątku obrotowego firmy) ? polega uwzględnieniu:
- związków zachodzących miedzy stałymi i zmiennymi składnikami majątku,
- stopa realności przychodów ze sprzedaży oraz ich regularność,
- kosztów wykorzystywanych kapitałów.
W praktyce wyróżnia się:
- strategię agresywną ? polegającą na finansowaniu majątku obrotowego firmy w całości w całości zobowiązaniami krótkoterminowymi i to jej częścią zmienną,
- strategię umiarkowaną ? opartą na podziale majątku obrotowego na część stałą i zamienną,
- strategię konserwatywną ? polegającą na finansowaniu majątku obrotowego prawie w całości kapitałem stałym.
RYZYKO WALUTOWE ? wykład (31/05/2008)
Klasyfikacja kursu walutowego:
- kursy stałe,
- kursy zmienne (płynne)
Ponadto:
- z uwagi na termin zawarcia transakcji: Kurs kasowy (spot), kurs terminowy (forward),
- z uwagi na ilość poziomów kursu: jednolity, zróżnicowany,
- z uwagi na stosunek do kursu równowagi: podwartościowy, nadwartościowy,
- z punktu widzenia siły nabywczej: efektywny, realny,
- ze wzglądu na stosunek do inflacji: nominalny, realny.
*Zarządzanie ryzykiem kursu walutowego.
Ryzyko kursu walutowego polega na wpływie wahań kursów walutowych pomiędzy wybranymi walutami wzglądem waluty bilansowej, na wynik finansowy banku lub przedsiębiorstwa. Ryzyko takie wynika z niedopasowania struktury walutowej aktywów i pasywów np. w banku lub firmie.
Transakcje międzynarodowe mają znaczenie większe ryzyko niż krajowe z powodu:
- zróżnicowanej struktury geograficznej kierunków wymiany, powstawania nowych firm, różnorodności operacji płatniczych,
- możliwości zmiany sytuacji politycznej i gospodarczej kraju, w którym prowadzone są transakcje walutowe.
Trzy rodzaje ryzyka kursu walutowego:
- Ryzyko strategiczne (ekonomiczne) ? wynika z czynników ekonomicznych, które urealniają kursy walutowe a zwłaszcza z inflacji,
- Ryzyko transakcyjne ? wynika ze zmiany jednej waluty na drugą (import/export),
- Ryzyko translacyjne ? powstaje na skutek konieczności przeliczania i ujęcia w sposób statyczny zmian kursów walutowych dla potrzeb bilansu i rachunku wyników.
Wynika to z międzynarodowych standardów rachunkowości. Dokonuje się poprzez sprowadzenie wszystkich składników aktywów i pasywów do bieżącej wartości rynkowej w oparciu o bieżące kursy walut.
*Przedstawienie ryzyka kursu walut
Otwarta pozycja walutowa ? różnica między wartością całości aktywów i pasywów w walucie obcej, wyrażona w walucie krajowej.
W zależności od znaku ( ,-) otrzymanej różnicy aktywów i pasywów można mówić o:
- pozycji długiej ? nadwyżka należności w danej walucie nad zobowiązaniami w tej samej walucie.
- pozycji krótkiej ? niedobór aktywów w danej walucie w stosunku do pasywów w tej samej walucie.
Wyróżnia się 3 rodzaje pozycji otwartych:
- w poszczególnych walutach: aktywa w danej walucie minus pasywa w danej walucie,
- globalna netto ? równa różnicy sumy pozycji w poszczególnych walutach,
- maksymalną (suma otwartych pozycji) ? łącznie ryzyko w obszarze zmian kursu walutowego.
Od czego zależy wielkość ryzyka walutowego w danym okresie?
- wielkości otwartych pozycji walutowych,
- terminów zapadalności vel wymagalności planowanych transakcji,
- zakresu zmian kursu walutowego.
Ryzyko wynikające z operacji walutowych powinno być zabezpieczone adekwatnym poziomem funduszy własnych.
Każdy bank prowadzący transakcję walutowe powinien posiadać system zarządzania ryzykiem, który:
1. Umożliwia ocenę i monitorowanie zdolności kredytowej każdego kontrahenta,
2. Zapewnia prawidłową działalność dealerów,
3. Określa wszystkie aktualne zobowiązania banku,
4. Umożliwia monitorowanie faktycznych i naliczonych zysków i strat, a także odnośnych opłat i prowizji otrzymanych i zapłaconych,
5. Śledzi przepływy gotówkowe i zabezpiecza środki banku,
6. Umożliwia monitorowanie narażenia banku na ryzyko rozliczenia,
7. Zapewnia sprawne przygotowanie informacji dla kierownictwa,
8. Odpowiada wymogom sprawozdawczości zewnętrznej,
9. Sprawdza przestrzeganie regulaminów i procedur,
10. Ujawnia pozabilansowe operacje dealerskie.
*4 techniki zarządzania ryzykiem kursów walutowych.
1. Analiza otwartych pozycji walutowych: mogą to być np.: pożyczka banku w USD na krótki termin oraz kupna jenów także na krótki termin.
Transakcja zabezpieczająca (np.; na 1 rok) polegałaby na sprzedaży krótkoterminowych jenów i kupnie długoterminowych jenów w transakcji terminowej.
2. Analiza średniego czasu oczekiwania kursów walutowych, w tym przypadku mogą zaistnieć następujące sytuacje:
- zmiana wartości obligacji w obcej walucie w stos. Do stopy % w tej walucie,
- zmiana wartości obligacji w obcej walucie w stos. Do stopy % w walucie obcej,
- zmiana wartości obligacji w obcej walucie w stos. Do stopy % spot.
3. Analiza symulacyjna kursów walutowych to technika oparta na rozkładach prawdopodobieństwa dla walut i stopy % w różnych krajach.
4. Analiza zmienności kursów walutowych opera się na modelu Blacka-Scholesa. Celem jest zabezpieczenie się przed ryzykiem opcji lub systematyczne tworzenie opcji walutowych,
*Sposoby ograniczające ryzyko walutowe.
1. Wyznaczenie odpowiednich limitów w banku,
2. Zawieranie tradycyjnych transakcji dewizowych natychmiastowych i terminowych,
3. Zabezpieczenie się przed ryzykiem walutowym za pomocą nowych instrumentów finansowych.
Ponadto:
4. Zawieranie transakcji tylko w walucie krajowej,
5. Klauzule kursowe,
6. Uzyskanie gwarancji kursowych od agend rządowych lub wykupienie odpowiedniej polisy w towarzystwie ubezpieczeniowym.
*Czynniki wpływające na ryzyko kursowe:
Podmioty gospodarcze narażone są w różny sposób na działanie ryzyka kursowego, przy czym decyduje o tym:
- obowiązujący system kursów,
- następujące zmiany parytetu w czasie,
- rodzaj działań związanych z zakupami i sprzedażą towarów na rynku krajowym i zagranicznym.
O poziomie cen określonym przez czynniki zewnętrzne decydują podmioty, których transakcje podlegają wpływowi zmian kursu walut.
Przedsiębiorstwo exportujące jest narażone na bezpośrednie ryzyko zmiany kursu przede wszystkim wtedy, kiedy roszczenie płatnicze za export towaru lub usługi nie zostało zafakturowane w mocnej walicie np. EUR lub USD.
O ile wierzytelności i zobowiązania zaciągnięte zostaną wzajemnie w walucie kontraktu, to w przypadku zbieżności terminów i kwot możliwa jest kompensata, tak ż ryzyko zmiany kursu wymiany nie istnieje. We wszystkich pozostałych przypadkach podmioty są zwykle bezpośrednio dotknięte ryzykiem kursowym. Dotyczy to zarówno wierzycieli i dłużników.