Ekonomika turystyki-wykłady AWF
Przesłanki rozwoju i upowszechniania się turystyki: *cywilizacja (ułatwienie,śr.masow prz, wykształcenie) *urbanizacja (rozwój miast) *mobilność (rozwój transportu) *czas wolny *siła nabywcza ludności (fundusz konsumpcji swobodnej) *środowisko (fiz. i biolog. otoczenie) Motywy podróżowania: związane z *udaniem się do określonego miejsca
*pragnieniem opuszczenia na jakiś czas miejsca stałego zamieszk. *pragnieniem spędzenia czasu z kimś poza miejscem st.zam. *zawieranie nowych znajomości *pozostanie w zgodzie ze stereotypami,normami *zaspokoj. potrzeb emocjonalnych i estetycznych (np.dzieła
sztuki,kultura) *twórczych *biologicznych (regeneracja sił) *zaspokoj. potrzeb zw. z uprawianiem turystyki dla celów rodzinnych,kult,sport,biznes,religijn,itp.
Podróże turyst. wg celów-charakt.ekonomiczna: *dla przyjemności (duża elastyczność cenowa i dochodowa, substytucyjność,moda,konkurencja) *w interesach (ograniczony zakres swobody,niska elast. cenowa,efekt demonstracji,wysoka jakość usług i kompleksowość np.kongresy) *odwiedziny u krewnych i znajomych (ograniczona swoboda wyboru miejsca i czasu,ogran.wydatek turyst.) *lecznicze (zdrowotne) zróżnicowana elast cenowai dochodowa, zw. z chartka walorów leczniczych terenu *religijne-niska elast cenowa i dochod,ogran.wydatek turyst. *pozostałe. Wzorce wakacyjnych wyjazdów Polaków: *wakacje w domu bliskich*letniskowe*wczasowo-pensjonatowe *wędrowne i kempingowe *zagraniczne. Charakter rodzinny,czas podróży zagr-7 dni,motyw-wypoczynek i zwiedzanie, turystyka zagr org przez biura podróży, samodzielnie odw-wybrzeże morskie,tereny górskie,obszary pojezierne.
Udzial w wyjazdach determinują:poziom wykształcenia, przynależność społ-zawodowa,sytuacja materialna,wiek,wielkość zamieszk.miejscowości. Osoby z wyż wykszt wyjeżdżają 2-6 razy częściej niż te z podst, pracownicy umysłowi 4 razy częściej niż rolnicy, 2-4 r niż niewykw pracownicy. Mieszkańcy miast 2-3r niż m.wsi. Osoby w wieku 15-24 lata 2-3r niż osoby pow. 64r.ż.
Typy turystów (wg.E.Cohena;turysta a kultura): *zorganizowany turysta masowy poznaje kraj gł.z okien autokaru,słabo przygot do podróży) *indywidualny turysta masowy-podróżuje wg.swoich planów,wiedza większa niż w/w *Explorer-nastawiony na penetrację środowiska,szukający nowych ścieżek *drifter-dąży do pełnej integracji z kulturą odw kraju. Typy turystów (wg.M.Bassand?a-motywy wyjazdów): *zorientowani hedonistycznie na
zabawę,rozrywkę *ukierunkowani na poznanie dóbr kultury *dążący do bliskiego kontaktu z przyrodą *pragnący zaliczyć jak najwięcej miejsc w krótkim czasie,w sposób powierzchowny.
I.GOSPODARCZE ASPEKTY TURYSTYKI I REKREACJI
Przykładowe elementy gospodarki turyst:popyt na samochody w części służącej turystyce, sprzedaż paliw,meble do wyposażenia hoteli,rozwój przemysłu lotniczego,sprzedaż aparatów fotograficz i kamer cyfr,produkcja żywności-regionalne dania.
Gospodarka turyst.-(Travel&Tourism Economy)-ma b.szerokie znaczenie wyznaczone
przez szeroko rozumiany popyt t obejmujący nie tylko dobra i usługi służące bezpośrednio konsumpcji t ale także takie rodz aktywności gosp,które są ściśle bądź częściowo uzależnione od ruchu podróżnych i których rozwój nie byłby możliwy lub ograniczony gdyby nie turystyka. Przemysł turyst.(Travel&Tourism Industry)-obejmuje produkcję dóbr i usług stricte turyst zw z zakwaterowaniem,wyżywieniem,usługami rekr i transportem. Popyt na usługi i produkty gospodarki turyst. wg WTTC obejmuje: *podróże indywidualne*p.służbowe *wydatki z budżetu państwa na turystykę *nakłady inwestycyjne *wpływy budżetowe z turystyki przyjazdowej *inne wpływy z eksportu zw z turystyką. Gospodarka turyst.-szacunki WTTC: w 2000 r g.t. przyczyniła się do wytworzenia 10,8%PKB (3,6bln USD), w okresie 2000-10 spodziewany jest wzrost tego wskaźnika do 11,6% (6,6bln USD). Szacuje się, że w g.t. w 2000r znalazło zatrudnienie 192 mln osób (8,0% ogółu miejsc pracy) a w 2010 znajdzie je 251,6mln (9,1% zatr ogółem). W Europie w okresie 2000-10 spodziewany jest wzrost udziału turystyki w PKB do 13,5% (2,1bln USD). Zakłada się, że w g.t. w 2000r znalazło zatrudnienie 20,9mln osób (13,2% ogółu m-c pracy) a w 2010 znajdzie je 23,6 mln osób (14%zatr ogółem). Przemysł turyst.-szacunki WTTC: w 2000r przemysł t przyczynił się do wytworzenia 4,1%PKB (3,1bln USD). W czasie 2000-10 spodziewany jest wzrost tego wskaźnika do 4,2%(2,4bln USD). Zakłada się równocześnie, że w tym przemysle w 2000r znalazło zatrudnienie 73,1mln osób (3,1%m-c pracy) a w 2010r będzie to 91,9mln (3,3% zatr ogółem)
II. KONSUMPCJA TURYST. I JEJ DETERMINANTY
Czynniki stymulujące ruch turyst. w skali międzynarodowej:
*ekonomiczne-turysta najczęściej wybiera kraj rozwinięty ekonomicznie,który zaspokoi jego potrzeby *polityczne-utożsamiane z ryzykiem,jakie ponosi turysta decydując się na wyjazd(wojny,terroryzm) *administracyjne-obowiązek posiadania paszportu,ob. Wizowy, meldunkowy,konieczność wymiany walut,formalności celne *społeczno-kulturowe-charakt zabytki,potrawy narodowe, stereotypy *geograficzne-położenie kraju,walory śr.nat. *pozostałe-dot. preferencji odwiedzających,mody na wypoczynek.
Standardowe czynniki ekonom wpływające na wielkość popytu t:populacja kraju emisji,PKB,koszt pobytu w kraju recepcji,koszt pobytu w krajach konkurencyjnych,koszt transportu do kraju recepcji, do kraju konkurenc, wielkość wymiany handlowej.
Najprawd liczba podróży na świecie wyniesie w 2020r 1561 milionów, a wpływy osiągną wartość ok. 2 bln USD. Europa pozostanie najczęściej odwiedzanym regionem świata-717 mln podróży w 2020r i 46%udział w światowym rynku. Wśród poszczególnych regionów Europy największy wzrost przyjazdów odnotują:kraje Europy Śr-Wsch (223mln) w tym Polska oraz rejony poludn-wsch krajów basenu M.Śródziemnego (212mln). Region Azji
Wsch i Pacyfiku stanie się drugim z kolei po Europie najczęściej odwiedzanym miejscem na świecie i jego udział wzrośnie do 25%. Liczba podróży m-regionalnych będzie rosła szybciej niż podróży wewnątrz regionów. Wszystkie te lementy zależą jednak od:braku zakłóceń w sferze politycznej oraz braku zagożeń świata przyrodniczego.
III. METODY POMIARU RUCHU TURYST.
Błędy pomiaru ruchu turyst.:*błędy narzędzia jakim mierzymy daną wielkość,np.wybór losowej próby badawczej z populacji *brak precyzyjnego oszacowania wielkości populacji *przyjmowanie struktury danych z roku poprzedniego jako struktury danych roku badanego *konieczność przystosowania pytań ankietowych do powszechnie stosowanej terminologii,
nie zawsze zgodnej z terminologią statystyczną (różne rozumienie takich słów jak pensjonat,kwatera prywatna,itd.) *problem uzyskiwania precyzyjnych odpowiedzi respondentów na zadawane pytania. !
Zastos. różnych metod pomiaru może dawać zupełnie różne wyniki i dopiero wnikliwa analiza wskazuje na prawdziwe źródła tych różnic.
Rodzaje pomiarów ruchu turyst.: *badania całościowe (pełne)-badania wszystkich osobników danej zbiorowości w danym okresie, np.liczba gości hotelowych wpisanych do rejestru hotelowego, liczba osób które wykupiły bilety wstępu do muzeum. W praktyce ten typ bada stosuje się wszędzie tam, gdzie można wprowadzić obowiązek udzielania odpowiedzi,zobowiązanie kierownictwa hotelu do rejestracji ruchu turyst. lub straż graniczną do rejestracji przekroczeń granicy). *badania reprezentacyjne-obejmuje badania części osobników danej zbiorowości (próby). Zaprojektowanie badania jest procesem ługotrwałym, a dobór próby powinien gwarantować każdemu osobnikowi badanej zbiorowości, równe szanse znalezienia się w tej próbie. W badaniach ruchu t. badania reprezentacyjne są rekomendowane szczególnie dla badania zachowań mieszkańców danego kraju. Szereg wyspecjalizowanych agencji posiada po kilka prób adresowych i stale doskonali ich reprezentatywność (min.próba ta ok.1000 osób)
TURYSTYKA KRAJOWA-BADANIA: badania wielkości i struktury turystyki krajowej realizowane są na typowej dla danego kraju losowej próbie dorosłych mieszkańców (raz lub kilka razy w roku). Badania te obarczone są niewielkim błędem statyst (ok. 2%). Przy odpowiednio dużej próbie dają wiele podstawowych inf o aktywności tur. mieszkańców danego kraju. Problemy, które mogą się pojawiać podczas badań to długo okres czasu, jaki upływa od momentu wyjazdu do momentu przeprowadzenia ankiety, a także np.duże zróżnicowanie akt.tur. mieszkańców miast i wsi.
TURYSTYKA WYJAZDOWA-BADANIA-podstawą inf o turystyce wyjazdowej były niegdyś inf służb granicznych oraz reprezentacyjne badania ankietowe prowadzone na
przejściach granicznych lub w m-narodowych środkach transportu. Likwidacja kontroli granicznych spowodowała że obecnie najczęściej korzysta się z badań ankietowych w miejscu zamieszkania połączonych z badaniem turystyki krajowej. Są one jednak obarczone dużym błędem-różnice w badaniach w m-cu zamieszkania respondentów dają zdecydowanie niższe wyniki niż badania prowadzone na granicach. Ten problem jest dziś jednym z najpoważniejszych w statystyce m-narod.
TURYSTYKA PRZYJAZDOWA-BADANIA- Wypracowano wiele metod definiowania i
mierzenia turystyki przyjazdowej. Mimo starań organizacji m-narod, dyrektyw i umów, problem porównywalności danych zbieranych przez poszczególne kraje jest nadal nierozwiązany. Dlatego też w praktyce stosuje się kilka typowych metod:
METODY BADANIA LICZBY TURYSTÓW ZAGRANICZNYCH- *liczba turystów zagranicznych=liczbie cudzoziemców ocujących w rejestrowanej bazie noclegowej. Przyjmuje się, że liczba turystów jest zbliżona do liczby cudzoziemców rejestrowanych w bazie noclegowej. Wychodzi się z założenia, że część nocujących wykorzystuje w
czasie podróży więcej niż jeden hotel a także jednocześnie część odwiedzających u krewnych i znajomych (metoda stosowana m.in. przez kraje skandynawskie i Niemcy) *liczba turystów zagranicznych=(liczbie cudzoziemców nocujących w rejestrowanej bazie oclegowej)/(udział
nocujących w bazie noclegowej w grupie turystów ankietowanych na granicy). Na podstawie sondaży lub badań granicznych szacuje się udział nocujących w bazie noclegowej i dzieląc dane o liczbie nocujących w rejestrowanej bazie noclegowej przez ten udział otrzymujemy szacunkowo liczbę turystów odwiedzających dany kraj (stosowane we Francji). W krajach o dużej liczbie nierejestrowanych obiektów bazy noclegowej dodatkowo szacuje się wielkość ruchu t. w tak zwanej szarej strefie (we Włoszech). *liczba turystów zagranicznych=(udział nocujących w danym kraju w grupie cudzoziemców ankietowanych na granicy)*(liczba cudzoziemców odwiedzających dany kraj). Modyfikacją tej metody jest stosowanie jej wyłącznie do mieszkańców krajów sąsiednich przyjmując, że mieszkańcy krajów dalszych muszą zanocować w danym kraju. *liczba cudzoziemców z krajów niesąsiednich=liczbie turystów z tych krajów (system stosowany w Polsce).
IV. METODY POMIARU OBROTÓW TURYST.
Wydatki cudzoziemców: WTO rekomenduje aby wszystkie wydatki cudzoziemców
związane z podróżą do danego kraju zaliczać do wpływów tego kraju z turystyki, zaznaczając jedynie podział na duże grupy turystów i odwiedzających jednodniowych gdy wpływ odwiedzających jednodniowych stanowią istotny procent wszystkich wpływów. Metody badania wydatków cudzoziemców w kraju recepcyjnym: *metoda banku centralnego-na podstawie obrotów z zagranicą centralny bank szacuje wielkość wymiany walut nie związane z handlem zagranicznym i uzupełniają o wpływ biur podróży od zagranicznych kontrahentów. *metoda badania wydatków indywidualnego turysty-na podstawie losowych badań ankietowych przeprowadzonych po powrocie w kraju pochodzenia turysty lub przeprowadzonych w kraju docelowym szacuje się średnią wielkośc wydatków turysty (osobno dla poszczególnych krajów) w czasie pobytu w kraju docelowym i mnoży się przez liczbę odwiedzających dany kraj. Jest to podstawowa metoda szacowania dochodów z turystyki regionów i miast w ramach jednego kraju.
Metody szacowania wpływu turystyki na gospodarkę kraju: do oszacowania wpływu różnych sektorów na gospodarkę danego kraju stosuje się przyjęty w UE system rachunków narodowych, który jest szczególnie przydatny dla sektorów, których produkt finalny jest stosunkowo jednorodny i łatwy do wyodrębnienia,jednolity. Turystyka jest typową dziedziną gosp. generującą dochody w różnych sektorach. Dla takich dziedzin proponuje się prowadzenie tzw. Rachunku satelitarnego. RACHUNEK SATELITARNY-od strony podaży rachunek sat. turystyki polega na analizie wielkości udziału produktów poszczególnych sektorów gospodarki w produkcie turyst. Tak obliczoną wielkość porównuje się z oszacowanym zrealizowanym popytem krajowym i zagranicznym na usługi i produkty zw. z podróżami turyst. Całościowy rachunek wpływu gospodarki i przemysłu turyst. na gospodarkę świata i poszczególnych krajów przedstawia corocznie Św.Rada Podróży
Tur. WORLD ECONOMIC LINK MODEL-wykorzystywane do modeli inf obejmują wiele zmiennych ekonom., tak z dziedzin stricte zw. z przemysłem tur.(np.liczba podróżnych,przewidywane nakłady na inwestycje hotelowe,rozwój usług transportowych) jak i ogólnogospodarczych (handel,przepływy finansowe,itd.) Skonstruowany na podstawie takich założeń rachunek symulacyjny pozwala szacować np. wydatki konsumpcyjne w sferze
turystyki, inwestycje kapitałowe, zatrudnienie,wydatki budżetowe państwa,bilans wpływów i wydatków w t m-narod. W badaniu szczególne znaczenie przypisuje się analizie zjawiska od strony popytowej, pozwalającej na bardziej precyzyjne pokazanie znaczenia sektora turystyki i podróży w całej gospodarce. Podstawowym zadaniem tego modelu jest stworzenie długoterminowych prognoz podstawowych wskaźników gosp.(PKB,handel m-narod,przepływy finansowe) i na tej podstawie opracowanie prognozy wskaźników charakt. gospodarkę t. i jej wpływ na gospodarkę kraju (wydatki na turystykę i podróże ind.,podróże służbowe, wpływy dewizowe z t. przyjazdowej, popyt zw. z t i podróżami, udział gospodarki i str.przemysłu t w PKB,zatrudnienie).
BADANIA MARKETINGOWE TURYSTYKI-poza statystyką publiczną w większości krajów świata prowadzone są badania marketingowe, najczęściej o charakterze komercyjnym obejmujące szereg różnych zjawisk zw. z turystyką. Należą do nich m.in.:porównawcze badania aktywności turyst. mieszkańców poszczególnych krajów. W Europie takie porównawcze badania o nazwie EURO PLAN TRAVEL MONITOR na zlecenie ue ropejskiej Komisji Turystyki prowadzifirma IPK w Monachium. Podstawą raportów z oszcz. krajów są reprezentacyjne badania na 12 tysięcznych próbach mieszkańców (realizowane co 2 miesiące na próbach 2tys. Respondentów ank. w m-cu zamieszk. Ankieta obejmuje zestaw pytań dot. zarówno wyjazdów krajowych jak zagranicznych, realizowanych w danym roku. Szczegółowe pytania dot. wyjazdów najdłuższych. Na podstawie tych badań corocznie publikowane są raporty o wyjazdach Europejczyków. Są one dostępne po uiszczeniu opłat.
BADANIA KONIUNKTURY RYNKU USŁUG TURYST.-w wielu krajach na potrzeby
przemysłu t prowadzi się specjalistyczne badania rynku usług t. Jednym z typowych narzędzi badawczych są tzw. badania koniunktury rynku usług t,polegających na powtarzalnych ankietach kierowanych do menedżerów w obiektach noclegowych i biurach podróży. Istotą badań jest subiektywna ocena wzrostu/spadku wybranych wskaźników w ostatimokresie w porównaniu z okresem poprzednim i identycznym okresem w roku poprzednim. Respondentów prosi się również o prognezę wzrostu/spadku wybranych wskaźników w okresie następnym. Badania koniunktury na rynku t. obejmują koniunkturę w biurach podróży, hotelach i ośrodkach wczasowych. Jako syntetyczny miernik koniunktury wykorzystywany jest tzw. Poznański Wskaźnik Koniunktury Turystycznej (PWKT), obliczany jako ważona suma wskaźnik koniunktury w biurach podrózy, hotelach i ośr.wcz. Podstawowym elementem badań koniunktury są tzw. salda koniunktury. Dla ich
interpretacji stosuje się nast. Oznaczenia:do 10-zjawisko bez zmian,10,1-25-in.zmiana,25,1-50-wyrazna,50,1-75-istotna,75,1-90-silna,ponad 90-b.silna. Instytut Turystyki prowadzi badania koniunktury w trybie kwartalnym. BADANIA RUCHU TURYST.-rejestrowane są przez GUS i Instytut turystyki. Na podstawie pełnej rejestracji ruchu granicznego przez straż
graniczną GUS sporządza comiesięczne raporty o wielkości ruchu obejmujące: *liczbę przekroczeń granicy w podziale na przejścia graniczne, kierunek i rodz ruchu, oddzielnie dla mieszkańców Polski i cudzoziemców *liczbę przekroczeń granicy przez cudzoziemców z
poszczególnych krajów *liczba przekroczeń granicy przez obywateli polskich. Zgodnie z obowiązującym systemem statystyki publicznej każdy obiekt prowadzący działalność noclegową zobowiązany jest do przekazywania co kwartał do GUS danych dot. liczby nocujących klientów oraz liczby udzielonych noclegów w rozbiciu na mieszkańców Polski i
cudzoziemców. Raz do roku każdy obiekt musi też dostarczyć inf o liczbie miejsc sezonowości funkcjonowania i wyposażeniu obiektu w infrastrukturę turyst-rekr. Dane te stanowią podstawę do obliczenia tzw. wykorzystania miejsc w obiektach noclegowych. Ankietowe badania cudzoziemców opuszczających Polskę prowadzone są na granicy corocznie przez Instytut Turystyki. Badania prowadzone 6 razy do roku na wylosowanych przejściach składają się z czterech części: *badania turystów zagr. Odwiedzających Polskę (obejmuje corocznie 12tys osób i dot. podstawowych aspektów pobytu w Polsce) *badania wydatków turystów zagr odwiedz Polskę (obejmują 20 tys osób i dot. podst.wydatków) *badania osób odwiedz Polskę na 1 dzień * badania wydatków osób odwidz Polskę na 1 dzień. Corocznie IT prowadzi badania uczestnictwa Polaków w wyjazdach turyst. Badania są prowadzone na reprezentacyjnej 3,5 tys. próbie dorosłych mieszkańcow Polski. Realizowane są w cu zamieszk i dot. aktywności turyst. w roku poprzednim. Ankieta poza danymi osobowymi zawiera bloki pytań dot. wyjazdów zagr,krajowych i urlopowo-wakacyjnych (min.5dni) i krótkich (do 4dni włącznie). Badania te pozwalają oszacować zarówno
liczbę mieszkańców Polski uczestniczących w wyjazdach t. jak i liczbę realizowanych podróży krajowych i zagran.
V.WPŁYW TURYSTYKI NA AKTYWIZACJĘ GOSPODARKI-MNOŻNIK TURYST.
Wpływ turystyki na dochód narodowy i bilans płatniczy-dochód narodowy-suma wszystkich produktów finalnych wyprodukowanych przez państwo w ciągu jednego roku. Udział turystyki w dochodzie narodowym nie jest łatwy do zmierzenia ze wzg na heterogoniczność turystyki tzw.,że w tworzeniu i realizacji produktów t. partycypują podmioty gosp. należące
do wielu sektorów gospodarki narodowej, a jednocześnie w wielu przypadkach z produkowanych dóbr i usług korzystają nie tylko turyści,a więc udział turystyki w ich konsumpcji jest tylko cząstkowy. Metody obliczania dochodu narodowego: 1)metoda strumieni produktów-polega na sumowaniu pieniężnych wartości wszystkich dóbr konsumpc. i inwest. oraz zakupów dokonanych przez rząd. Ponieważ nie zawsze wyprodukowane w kraju dobra i usługi znajdą zbyt,zatem to co rzeczywiście zostało skonsumowane można mierzyć za pomocą wydatków,które zarówno konsumenci dóbr i usług konsumpc. i incest. a także rząd ponoszą na zakupy. Część nie zakupionych dóbr pozostanie w formie zapasów,nie zakupione gotowe do sprzedaży usługi zostają bezpowrotnie stracone. Do wydatków rządowych możemy zaliczyć wszystkie te, które pochodzą z budżetu państwa na bezpośrednie i pośrednie wsparcie turystyki. To drugie przede wszystkim dot. nakładów na ochronę środowiska, modernizację i budowę dróg tranzytowych o znaczeniu ponad regionalnym,rozbudowa przejść granicznych,portów lotniczych itd. Wydatki bezpośrednie mają najcz. charakter statutowy. Zaliczamy do nich:promocję kraju-targi,wydawnictwa,ośrodki za granicą,wydatki na kształcenie kadr
turyst.,opracowanie narodowych planów zagosp.t.,utrzymanie parków narod. oraz zabytków o znaczeniu ponadreg. Wydatki inwestycyjne na rozwój produkcji dóbr i usług turyst:wydatki bezpośrednie przedsiębiorstw-hotele,gastronomia,biura podróży,transport t.itp.Wydatki samorządów terytorialnych:*bezpośrednie-budowa obiektów t,sportowo-rekr,renowacja dóbr kultury,budowa ścieżek,kładek,szlaków t. *pośrednie-służace poprawie infrastruktury technicznej,usługowej i ochronę śr. Turystyczne wydatki konsumpcyjne:*wydatki turystów zag.przyjeżdżających do Polski *wydatki turystów zagr przyjeżdżających do Polski w swoim kraju macierzystym,które przepływają na konta organizatorów t. w Polsce *wydatki turystów krajowych w firmach organizujących wyjazdy t. *pozostałe wydatki turystów w Polsce. 2)metoda kosztowa-polega na zsumowaniu cen czynników produkcji zużywanych w procesie wytwarzania. Cenami tymi są płace,odsetki,renty,zyski,które możemy traktować jako koszty wytwarzania dóbr końcowych w danym społeczeństwie. Wszystkie te ceny czynników produkcji są opodatkowane a podatki te wpływają do budżetu centralnego i budżetów terenowych zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa. Zasady podatkowe są tak skonstruowane aby uniknąć wielokrotnego opodatkowania i tym samym wielokrotnego liczenia pozycji występujących w różnych stadiach produkcji. Do tego celu służy podejście zwane metodą wartości dodanej-jako różnicy między utargiem danego przedsiębiorstwa a dokonanymi przez nie zakupami
materiałów i usług od innych firm. Stało się ono podstawą naliczania podatku VAT. Stosując metodę kosztową niezbędne jest wydzielenie strefy bezpośrednio i pośrednio zw. ze świadczeniem dóbr i usług t. Stąd też mierząc udział turystki w dochodzie nar. metodą kosztową musimy wziąć pod uwagę podatki od cen czynników produkcji z przedsiębiorstw
skupionych w nast. działach gospodarki nar.: *hotelarstwo (wszystkie rodz zakładów hotelarskich) *hotelarstwo (te obiekty świadczące usługi,które nie należą do przeds.hot) *gastronomia (wszystkie zakłady łącznie z gastronomią przyhotelową) *transport (przedsiębiorstwa transportu t.) *biura podróży (tour op,agenci łącznie z posiadanymi
śr.tr) *handel (artykuły sportowo-turyst,pamiątkarskie oraz literatura i mapy t.) *kultura(obiekty muzealne oraz parki rozrywki) *sport i kultura fiz (urządzenia sportowo-rekr). Dodatkowo chcąc szerzej ująć omawiane zagadnienia do działów gospodarki narodowej,mającej związki z turystyką zaliczamy:sektor bankowy łącznie z kantorami,ubezpieczenia,transport osobowy,firmy hadlowe,ochrona śr.nat. Udział turystyki w bilansie płatniczym: BILANS PŁATNICZY-jest syntetycznym zestawieniem wszystkich
płatności dokonywanych między krajowymi i zagran podmiotami dot. określonego czasu,zazwyczaj jednego roku kalendarzowego. Wpływ na ksztalecenie się tego bilansu na bilns pozarachunk. tylko turystyka m-narod. Wpływ turystyki na bilans płatniczy kraju odzwierciedla tzw.bilans turyst.,który jest zestawieniem wszystkich wpływów i
wydatków, jakie powstają w wyniku eksportu i importu produktu t. Eksport produktu t.-oznacza sumę wydatków turystów zagran. na terenie danego państwa. Import-to wydatki turystów krajowych na terenie krajów odwiedzanych. Eksport i import produktów t. są przejewami konsumpcji t.,stanowią wartość dóbr i usług użytych w celu bezpośredniego
zaspokajania potrzeb turystów. Bilans turyst. obejmuje wpływy i wydatki z tytułu: *przyjazdów odwiedzających z zagranicy i wyjazdów wlasnych mieszkańców za granicę *eksportu i importu towarów,artykułów konsump,sprzętu i urządzeń dla potrzeb turystyki *usług komunikacyjnych świadczonych odwiedzającym z zagranicy i nabywanych przez własnych mieszkańców w związku z podróżami zagr *inwestycji turyst. za granicą
*inwestycji t. zagranicznych w kraju *zatrudnienia własnych mieszkańców za granica i cudzoziemców we własnym kraju w sektorze turyst, promocji zagranicznej.
MNOŻNIK TURYST.-podstawowym wskaźnikiem określającym znaczenie poszcz
sektorów instytucjonalnych i branż w gospodarce jest udział w produkcie krajowym brutto, który równa się sumie4 wartości dodanej poszcz sektorów instytucjonalnych, ceł i innych opłat importowych oraz podatku VAT. -Oblicza się go jako sumę produkcji globalnej cła i innych opłat importowych oraz podatku VAT pomniejszoną o cła pośrednie. Jednymi z
sektorów, w którym notuje się globalny wpływ na gospodarkę danego państwa jest turystyka. Szacuje się, iż przekroczenie wartości 1% w PKB ogółem jest już czynnikiem znaczącym. -Wydatkowanie pieniędzy przez popytową strone rynku jest czynnikiem bardzo korzystnym dla gospodarki. Odnosić się to może zarówno do całego państwa jak i mniejszych terytorialnie jednostek wchodzących w skład województw,powiatów czy gmin. Powstanie nadwyżki popytu pobudza wzrost produkcji i dochodu narod. Spowodowane jest to wzrostem wydatków inwestycyjnych w celu produkcji dóbr i usług zaspokajający dodatkowy popyt. Najprostsza definicja mnożnika mówi, że jest to..stosunek ostatecznej zmiany dochodu narodowego do początkowej zmiany całkowitych, planowanych wydatków,które do niej doprowadziły. Pojęcia mnożnika dotyczy wielu dziedzin życia gosp. państwa. Teoria mnożnika t. wywodzi się z teorii mnożnika inwestycyjnego,rozwiniętej przez J.Keynesa. Mnożnik t. informuje jak zmienia się dochód nar. pod wpływem zmian i wydatków
inwestycyjnych.-Pojęcie mnożnika dot. wpływu inwestycji na wzrost produktu narodowego brutto.-Przyrost inwestycji wywołuje zgodnie z pojęciem mnożnika-nieproporcjonalny ale zwielokrotniony przyrost produkcji i zatrudnienia. Wysokość tej ekspansji inwestycyjnej zależy w gospodarce od krańcowej skłonności do konsumpcji tj.przyrostu konsumpcji
generowanej przez przyrost dochodu brutto o jednostkę. Im większa jest krańcowa skłonność do konsumpcji,tym wyższa wartość mnożnika. Z reguły krańcowa skłonnośc do konsumpcji jest wyższa tam, gdzie poziom dochodów jest niski. W przypadku bardzo niskich dochodów lustrzana odwrotność wskaźnika jaką jest krańcowa skłonność do oszczędzania przybiera postać ujemną co oznacza,że wydajemy więcej niż jesteśmy w stanie zarobić. W
społeczeństwach bogatych wraz ze wzrostem dochodów, krańcowa skłonność do konsumpcji maleje i tym samym mnożnikowy skutek nowych inwestycji przybiera coraz łagodniejszą formę.-Ogólnie mówiąc mnożnik t. określa zmiany wytworzonego dochodu narodowego przy uwzględnieniu wydatków turyst. (wzrost wydatków t. powoduje wzrost dochodu,zaś spadek wydatków spadek dochodu.). Środki, które wpływają na rynek krajowy czy regionalny w wyniku ruchu t. krążą między przedsiębiorstwami i konsumentami. Powoduje to wzrost płac i zysków ludzi i firm,które dzięki inwestycjom zaczynają produkować nowe lub dodatkowe produkty i usługi. W skali gospodarki nar. efekty mnożnikowe mogą zostać wywołane przez popyt t. z zagranicy, w skali regionalnej zaś przez turystów przyjeżdzającch z zewnątrz. Ich pieniądze wchodzą do obrotu niezależnie od innych przepływów finansowych i realizują się w postaci dóbr konsumpc. i dodatkowych usług. Wielkość mnożnika t. zależy od:*ilość pieniądza napływającego z zewnątrz (generowane przez ruch t. i oferowane składniki podaży w miejscu recepcji t.) *czynniki wpływające na kształtowanie się krańcowej skłonności do konsumpcji (im jest ona większa,tym wyższa wartość mnożnika) *czynniki wpływające na popyt inwestycyjny przedsiębiorstw t. (inwestycje nowe,popyt pośredni-przepływy materialne w pośrednich stadiach produkcji,popyt restytucyjny,odtwarzanie środków trwałych). Fundusz nabywczy realizowany w regionach turyst. posiada dwie charakt. cechy: *obroty gospodarcze powstałe w wyniku transferu ruchu t. (popytu) maja trwały charakter choć podlegają sezonowości *średnie obroty osiągane z popytu t. są wyższe od średnich obrotów w popycie ludności stale zamieszkującej. Cyrkulacja pieniądza w gminach turyst. i uzdrowiskowych wiąże się z bezpośrednio z produktem społecznym. Dochody generowane w wyniku ruchu t. oddziałuje na gospodarkę gmin i regionów nie tylko w aspekcie turyst. ale także innych działów gospodarki narod.
Znajduje to wyraz w przechodzeniu impulsów powstałych w jednym sektorze
na wszystkie inne sektory i gałęzie gospodarki narod. Impulsy te tworzą wtórne zmiany na zasadzie powiązań m-regionalnych i m-gminnych. Wg. Ekonomistów zachodnich pieniądze uzyskane ze sprzedaży produktu t. cudzoziemcom są w 3-4 a nawet 5-krotnym obiegu. Dlatego każda gmina powinna dynamicznie wchodzić na nowe rynki europejskie,promować się,umacniać organizację i wspomagać je w kontaktach zagranicznych, zdobywać wykwalifikowanych menedżerów i pracowników sektora turyst. oraz wykorzystywać w promocji swoje położenie. Efekt mnożnikowy w Polsce-w
Polsce nie prowadziło się badania efektów mnożnikowych krążenie pieniądza pochodzącego z konsumpcji turyst.,jest to utrudnione z powodu szybko zmieniających się cen a co za tym idzie zmian popytu przy względnej stabilności podróży, a także wynika z faktu iż obroty tur. nie są łatwe do wyodrębnienia. Tylko niektóre transakcje można bez obawy popełnienie błędu zakwalifikować jako turystyczne. Można do nich zaliczyć wszystkie obroty umowne dokonywane przez pośredników t. na rzecz turystów zbiorowych i ind. prowadzone sąDlatego też wszystkie próby obliczania mnożnika wpływów z turystyki dokonywane są w oparciu o mniej lub bardziej dokładne szacunki,np. różnica obrotów między sezonem
turyt. a okresem pozasezonowymi). Ostatnio jednak obliczenia efektu mnożnikowego i jego analizy w skali kraju podjęła się jedna z instytucji ekonomiczno-finansowych, która wykazała, że w Polsce mnożnik t. wynosi 4,8%.
Stymulowanie procesów gospodarczych w turystyce:
przedsiębiorstwa działające w gospodarce wolnorynkowej mają całkowitą swobodę podejmowania decyzji gospodarczych w ramach obowiązujących przepisów prawa. Oznacza to pełną suwerenność w podejmowaniu decyzji o wielkości i strukturze produkcji,rodzaju zawieranych umów gosp. dysponowanie kapitałem,kształtowania wielkości i struktury kosztów czy podejmowaniu decyzji inwestycyjnych. Przedsiębiorstwa działają w otoczeniu ekonomicznych uwarunkowań zewnętrznych. Uwarunkowania zewnętrzne: *uwarunk.ogólne (ustrój określający system gospodarczy) *uw.rynkowe (stan równowagi na rynku,pozycja przedsiębiorstw). Mogą być one zbieżne z interesami poszczegól. sektorów gospodarki lub im przeciwstawne. Do podstawowych założeń polityki ekonomicznej w Polsce należą: *wzrost eksportu *walka z inflacją *pobudzenie produkcji *zrównoważenie budżetu *walka z bezrobociem. Założenia polityki ekonomicznej: 1)wzrost eksportu-jest zbieżny z interesami sektora turystyki. Oznacza on dążenie do stałego rozwoju zagranicznej turystyki przyjazdowej do Polski. Warunkiem tego jest wzrost ilości i poprawa jakości usług t.,intensywna promocja, a także popieranie firm będących ogniwem współtworzącym system
dystrybucji produktu krajowego na rynku zagranicznym. Oznacza to prowadzenie takiej polityki. Polityka proeksportowa powinna oznaczać zerową stawkę produktu VAT na sprzedaż usług t. obcokrajowcom, co zwiększa opłacalność świadczonych usług. W pewnej mierze oznacza ono ograniczenie importowe (wywóz dewiz z kraju) stosowane w wielu bogatych krajach. Ważnym czynnikiem polityki proeksportowej jest możliwość przeżucenia części wysiłku inwestycyjnego w sferze infrastruktury na gminy. Oznacza to zmiany system finansowania i redystrybucji dochodów budżetowych. 2)Walka i inflacją-jest częściowo zbieżnym założeniem polityki ek. państwa z interesami sektora turystyki. Oznacza bowiem
działania zmierzające do powstrzymania podwyżek cen zarówno poprzez ograniczenie płac jak i umacniania wartości pieniądza. Stałość cen oznacza większą przewidywalność kalkulacji,jednocześnie tez utrzymuje istniejący nadal zjawisko niższych cen w Polsce w porównaniu z krajami wysoko rozwiniętymi. Umacnianie wartości pieniadza poprzez aprecjację (wolniejsze tempo wzrostu cen walut obcych od tempa wzrostu inflacji) pogarsza opłacalność eksportu i zmusza do wzrostu cen dla cudzoziemców,co powoduje spadek konkurencyjności ofert. Obserwuje się też próby umacniania złotówek poprzez wzrost oprocentowania kredytów,co spowalnia procesy inwestycyjne i hamuje wzrost eksportu turyst. 3)Pobudzenie produkcji-nierozerwalnie związany jest z inwestycjami,które
zależne są od ilości zaangażowanego kapitału. 4)Zrównoważenie budżetu-jest przeciwne intersowi sektora turystyki. Polega ono bowiem na wysokiej centralizacji wpływów budżetowych i centralnych decyzjach dot. podziału środków budżetowych pomiędzy poszczególne sektory gospodarki. Wskutek tego turystyka jest ym sektorem,w którym relacja wpływów odprowadzany do budżetów do udziału w wydatkach budżetowych jest
szczególnie niekorzystna. Wydatki budżetu na turystyke kształtują się poniżej 2% budżetowych dochodów z turystyki wywołanych obsługą ruchu t. Znikome wpływy jakimi dysponują budżety krajowe utrudniają działalność gosp. samorządów w sferze tur. co w znacznej mierze hamuje rozwój podaży i uniemożliwia podejmowanie skutecznych działań marketingowych. Przybiera postać nadmiernego fiskalizmu. 5)walka z bezrobociem-jest
zbliżone z sektorem turystyki ponieważ korelacja pomiedzy atrakcyjnością turyst. obszarów a stopą bezrobocia i rozwojem ekonomicznym tych regionów jest wysoka. Wiele obszarów atrakcyjnych tur. charakteryzuje się niskim rozwojem gosp. i co za tym idzie wysokim bezrobociem (zachodniopomorskie,warmińsko-maz,podlaskie) w tych warunkach rozwój
usług tur. jest jednym z najważ. narzędzi walki z bezr. Towarzyszą temu ulgi dla przyjmujących nowych pracowników i tworzących nowe miejsca pracy. Instrumenty kształtowania procesów ekon.:*stopy procentowe *podatki *regulowanie cen określonych przez monopolistów oraz dodatkowo przepisy prawa celnego,kształtowania stawek amortyzacyjnych, narzuty na płace, marże,prowizje, taryfy,przeliczniki walutowe,polityka płac. 1)stopy procentowe-służą stymulacji bądź hamowaniu procesów gosp. Dążąc
do pobudzenia gospodarki,zmniejsza się wielkość stóp procentowych,doprowadzając tym samym do potanienie kredytu i większej opłacalności przedsięwzięć inwestycyjnych. Chcąc hamować gospodarkę zwiększa się stopy procentowe,zmniejszając tym samym opłacalność
podejmowanych inwestycji. 2)Podatki-obok funkcji gromadzenia wpływów budżetowych,wpływają na wielkość i efektywność produkcji. Zbyt wysokie podatki ograniczają efektywność gospodarczą,zwiększają tzw.strefę, wpływają na przyrosty kosztów w przedsiębiorstwach. Są one z reguły wyrazem socjalizacji państwa. Zbyt niskie podatki zwiększają z jednej strony aktywność gosp.,z drugiej ograniczają popyt ponieważ
marginalizację dużej części społeczeństwa i pogłębianie nierówności społecznych. 3)Regulowanie cen-jest niezbywalną funkcją rządu. Monopol dąży do maksymalizacji utargu końcowego, a ten nie jest z reguły równoznaczny z maksymalizacją produkcji. Najwyższy iloczyn P*Q (cena*ilośc) osiąga się z reguły poprzez ograniczenie produkcj. Dlatego
ustawy antymonopolowe i kontrola cen monopolistów wpływają na wzrost efektywności całej gosp. Nawet państwa,które czerpią pokazne zyski z rozwoju turystyki muszą zdawać sobie sprawę z tego, że rozwój turystyki podlega wielu trendom i jest niestabilny. Najgorsza jest destabilizacja polityczna,która może całkowicie zahamować eksport tur. Częstokroć
jednak popyt t. ulega zmianom mody, na jego kształt i wielkość wpływa konkurencja m-narod,a także negatywne trendy zw. z nadmiernym rozwojem i eksploatacją dotychczasowych miejsc koncentracji ruchu t.. Wszystko to zmusza państwo do nieustannej interwencji zarówno w sferze ogólnokrajowej.
PAŃSTWO A TURYSTYKA:interwencja państwa w sferze ogólnokrajowej dot. działań zw. z utrzymaniem stabilizacji politycznej oraz prowadzenia polityki marketingowej dotyczącej całego kraju. Dotyczy ona kształtowania ogólnej polityki zagosp. turyst. i dbałość o harmonijny rozwój poszczególnych regionów,kształtowanie nowych regionów oraz stymulowanie nowych form ruchu t. (zgodnie ze strategiami rozwoju turystyki). Interwencja państwa w sferze turystyki polega na ułatwianiu rozwoju branży. Dotyczy to roli państwa w spożytkowaniu wydatków publicznych dla rozwoju turystyki. Może ona następować w formie bezpośrednich wydatków, w formie redukcji obciążeń finansowych lub też w formie gwarancji. Wydatki bezpośrednie-dotyczą następ. pozycji: *długoterminowe i niskoprocentowe-kredyty przy nowych inwestycjach bądź modernizacji,co pozwala uniknąć błędnego koła. Istnieje popyt ale jedynie wówczas kiedy ilość i poziom świadczonych usług wzrasta. Jednak podwyższenie tego poziomu nie jest możliwe bez kosztownych inwestycji,
na które w warunkach niewielkiego popytu nie ma wystarczających środków finanse. Państwo może też rozdzielać:subsydia i dotacje. *fundusze celowe-przeznaczone na rozwój ściśle określonych rodzajów działalności np.agroturystyka,rozwój infrastr. komunikacyjnej itp. z reguły dot. to działalności niekomercyjnej ale stanowiącej istotne uzupełnienia
produktu t. (ochr.śr,infrastruktura techniczna czy usługi). Podejmowana jest ona na podstawie badań naukowych, mające z założenia zwiększyć celowość i efektywność podejmowanych przedsięwzięć (lokalizacja, określenie optymalnych kosztów). Temu celowi służy finansowanie działalności badawczej przez państwo. Możliwym sposobem rozdziału
wydatków publicznch jest partycypacja państwa w części majątku stanowiącego część składową produktu t. *Redukcja obciążeń finansowych-którymi obarczeni są wytwórcy usług, polega na zwolnieniach bądź redukcji podatków. Ma to wpłynąć na wzrost konkurencyjności oferty (możliwość obniżki cen) z drugiej natomiast poprawić efektywność
inwestycji (redukcja podatku dochodowego w pierwszej fazie działalności po uruchomieniu nowych inwestycji. Redukcje podatkowe i preferencyjne kredyty mogą też być kształtowane w zależności od efektywności gospodarowania. Inną formą redukcji ciężarów finansowych są: ulgi celne lub całkowite redukcje cła na importowane materiały do realizacji
inwestycji lub zapewnienia korzystniejszych warunków prowadzenia bieżącej działalności. Preferencyjne warunki sprzedaży (dóbr służących procesowi wytwarzania). Regulacje zobowiązań z tytułu odpisów amortyzacyjnych, co zapewnia pełne i całkowite odtworzenie zużytych środków trwałych, w celu zapobieżenia procesom dekapitalizacyjnym (obniżenie się wartości środków trwałych wskutek niewyrównania bieżącego ubytku przez nowe inwestycje) Działaniem interwencyjnym rządu zmierzającym do sterowania rozwojem podaży usług turyst. są GWARANCJE. Dotyczą one szerokiego spektrum zagadnień wśród których do najważn. zaliczyć można:gwarancje kontraktów kredytowych oraz gwarancje
pozwolenia na pracę obcokrajowców. Te pierwsze mają zapewnić szybki rozwój podaży umożliwiający jej dostosowanie się do rosnącego popytu w sytuacji, której dotychczasowy kapitał nie pozwala na realizację kontraktów. Gwarancje te są wyrazem przekonania państwa o celowości podejmowanych przedsięwzięć i wysokim prawdopod. ich powodzenia. Państwo
prowadzi politykę pośredniego oddziaływania wówczas gdy: *poprzez stosowanie instrumenty ekonomiczne pobudza przedsiębiorstwa do polityki proefektywnościowej (wzrost efektow,obniżka kosztów) Są to tzw. parametry, które wyznaczają reguły gry ekonomicznej na rynku *poprzez pomoc udzielania firmom może przyczynić się do dynamicznego rozwoju na rynku *dotyczy takich sfer działalności, które z natury swej nie są
nastawione na osiąganie zysków ale których rozwój pośrednio przyczynia się do wzrostu atrakcyjności produktu t. co daje gwarancje zwiekszenia mopytu. Ekonom-finansowe instrumenty pobudzenia działalności gosp. stosowane są, choć w ograniczony sposób, na szczeblu oryginalnym, głównie przez gminy. Zasadniczo bowiem podstawą działalności gminy są dochody, których źródłem są podatki i opłaty lokalne, udział w podatkach
budżetu państwa, dotacje,subwencje oraz pożyczki publiczne. Bodzce inwestycyjne-stosowane w odmierzeniu do podmiotów świadczących usługi t. obejmują zachęty finansowe np.pożyczki,kredyty czy gwarancje kredytowe oraz fiskalne czyli zwolnienia z podatków lub ich obniżenia. Głównym rezultatem bodzców finansowych jest dla otrzymującego obniżenie kosztów inwestycji a bodzców fiskalnych-zmniejszenie kosztów operacyjnych.
Zadaniem bodzców quasi-finansowych jest zmniejszenie ryzyka inwestycyjnego. Celem zasadniczym jest pobudzenie do rozbudowy infrastruktury turystyki, należącej do przedsiębiorstw zajmujących się zawodowo świadczeniem usług t. jak też niespecjalizujących się w tej dziedzinie gospodarstwa. Stąd też wszystkie instrumenty
ekonomiczno-finansowe powinny być skonstruowane w ten sposób aby przyrost zysku był ściśle skorelowany z przyrostem bazy (w sensie ilościowym i wartościowym). Innymi słowy stopa zysku, przy założeniu wysokiego stopni a wykorzystania bazy, powinna wzrastać wraz ze wzrostem ilości bazy. Wynika to z dwóch przesłanek:*rozwój ruchu t. bardzo mocno
wyprzedza rozwój bazy tur. Już teraz jest to podstawowy czynnik hamujący rozwój turystyki w Polsce. Nienadążanie rozwoju bazy za wzrostem popytu w dłuższym okresie czasu może spowodować zahamowanie tego. *baza noclegowa jest kapitałochłonna a czas zwrotu zainwestowanych pieniędzy długi w momencie oddawania inwestycji do eksploatacji stopa zysku znacznie obniża się. Jest to zjawisko obiektywne i nie mające nic wspólnego z opłacalnością inwestycji tur. dłuższym czasie. *kolejny cel to stwarzanie warunków do dokonywania modernizacji majątku. Powstaje więc konieczność pozostawienia w przedsiębiorstwie znacznie większych niż do tej pory funduszy, które uzyskuje ono dzięki sprzedaży swoich usług. Wynika to z dwóch przesłanek: -dostosowanie systemów
kwalifikacyjnych szczególnie bazy noclegowej do standardów światowych poprawy jakości świadczonych usług. Chęć pobudzenia do działań proefektywnościowych polegających na zapewnieniu przedsiębiorstwu większej opłacalności wskutek obniżki względnego poziomu kosztów lub wzrostu wykorzystania potencjału. Ulgi i ułatwienia powinny być oferowane najlepszym firmom, które osiągają wyniki lepsze w gronie
porównywalnych przedsiębiorstw. Nagrodzona winna być oszczędność, działalność marketingowa prowadząca do wzrostu wykorzystania potencjału bądź obrotów na jednego zatrudnionego i prawidłowe decyzje lokalizacyjne. Preferowany powinny być firmy prowadzące działalność eksportową czyli obsługujące turystów zagr. Bardzo istotną powinnością jest zapewnienie warunków do rozwoju kompleksowego produktu t. w
istniejących już i potencjalnych regionach t. Najpoważniejszy problem to podziałśrodków budżetowych pomiędzy wladze centralne i samorządowe w aspekcie rozwoju infrastruktury technicznej (wodociągi, kanalizacje) a także służba zdrowia itp. Rozwój tych dziedzin zwiększa zarówno atrakcyjność t. jak i inwestycyjną. Konieczność wzbogacania
bezpośredniego produktu t. w regionie czego nie można przeznaczyć na braki przedsiębiorstwa i która pozostaje w gestii władz samorząd. Chodzi tu o konsekwencje i wykorzystanie niesprywatyzowanych obiektów zabytkowych, organizację imprez kult.sport.
Turystyka a zadania organów państwowych-powiązania turystyki z budżetem państwa: turystyka jest jednym z działów gospodarki kraju, w związku z tym stanowi ona przedmiot zainteresowania zarówno Parlamentu, prezydenta jak i odpow. organów administracji rządowej. Ogólne zasady zw. z organizacją i działaniem podmiotów w sferze turystyki są określane na forum parlamentu. Parlament uchwala w szczególności ustawy regulując
istotne dla turystyki. Prezes Rady Ministrów i Rada Ministrów-podmioty te prowadzą politykę wewnętrzną i zagr. Polski. Kierują także administracją rządową- w tym podmiotami zajmującymi się sprawami turystyki. Prezes rady Ministrów ma wyraznie określone kompetencje dot. usług tur.,najważ.z nich to: *określenie kwalifikacji osób, które mogą
organizować imprezy t. *wskazanie miast , dla których wymagane są uprawnienia przewodnika *ustalenie wymagań dla poszcz. rodzajów i kategorii obiektów hotelarskich co do ich wyposażenia,kwalifikacji personelu, oraz zakresu świadczonych usług, w tym gastronomicz. oraz trybu kontroli z tym związanej *określenie sposobu prowadzenia ewidencji obiektów hotelarskich. -Obecnie właściwym organem administracji rządowej
zajmującym się działem TURYSTYKA jest Minister Sportu i Turystyki. Do wymienionego ministra należą sprawy zagospod. Tur. kraju oraz mechanizmy regulacji rynku turyst.. Podlegają mu także dwa podmioty zw. z turystyką- Polska Organizacja Turystyczna oraz Instytut Turystyki w warszawie. Inne działy zw. z turystyką:rozwój regionalny,gospodarka przestrzenna i mieszkaniowa,rozwój wsi, transport,gospodarka
morska,kultura i ochrona dziedzictwa narodowego,sport,oświata i wychowanie,szkolnictwo wyższe,środowisko. Ministrowie rozwoju regionalnego i budownictwa-zajmują się m.in. zagospodarowaniem przestrzennym, gospodarką nieruchomościami,rządowymi programami rozwoju infrastruktury komunalej. Dla turystyki szczególne znaczenie ma rozwój regionalny kraju ze szczególnym uwzględn. opracowania i wykonywania projektów programów rozwoju regionalnego kraju oraz współpraca z jednostkami samorządu terytorialnego. Minister Rolnictwa i rozwoju wsi-w jego gestii jest m.in. rozwój wsi, który obejmuje inicjatywy zw. z
agroturystyką i turystyką wiejską. Jego działalność w omawianym zakresie a w szczególności w sprawach rozwoju bazy turyst. jest uzup. przez Minister Restrukturyzacji. Minister Kultury i dziedzictwa nar.-jego kompetencje są zw. przede wszystkim z dobrami i usługami t. Niemałą rolę odgrywa ochrona dóbr kultury i muzeów, miejsce pamięci narodowej jak i sprawy działalności rozrywkowej. Ponadto wymieniony minister jest
uprawniony do określenia zasady szkolenia i wykonyw. funkcji przewodnika t. w muzeach. Minister Sportu i Turystyki-upoważniony jest do zajmowania się działami: kultura fiz,sport,turystyka. Możliwość wypoczynku a take masowe imprezy sportowe ściągają wielu turystów do miejscowości w których się one odbywają. Minister Edukacji Narodowej i Nauki-w programach nauczania szkół różnych stopni nie może zabraknąć miejsca na
wycieczki przedmiotowe i krajoznawczo-turyst. Z kolei szkolnictwo średnie i wyższe przygotowują kadry do obsługi ruchu t. Ministerstwo transportu i Gospodarki morskiej-do ich kompetencji należy: *budowa i utrzymanie dróg publicznych,kolei,lotnisk,śródlądowych dróg wodnych *sprawy ruchu drogowego,lotniczego,kolejowego, żeglugi śródlądowej
*przewóz osób,komunikacja publiczna,transport morski i żegluga morska. Ministerstwo Ochrony Środowiska-zajmuje się sprawami ochrony i kształtowania środowiska nat, ochroną przyrody w tym w parkach nar,krajobrazowych,rezerwatach. Kształtują one istotne el. produktu t. oferowanego turystom krajowym i zagr. Podlegają mu też m.in.: Narodowy
Fundusz Ochrony Środ. i Gospodarki Wodnej. Rola wojewody w rozwoju tur.- wojewoda jest podmiotem administracji rządowej w województwie. Wojewoda jako przedstawiciel Rady Ministrów odpowiada za wykonywanie polityki rządu na terenie województwa, która dot. także turystyki-dopasowuje do miejscowych warunków szczegółowe cele polityki rządu. Zadaniem wojewody jest także zapewnienie współdziałania wszystkich jednostek
organizacyjnych administracji rządowej lub samorząd. w zakresie zapobieganiu zagrożeniu środowiska. Powiązania turystyki z budżetem państwa-działalność podmiotów zw. z turystyką jest źródłem dochodów podatkowych budżetów państwa. Obciążenia określonym podatkiem zależą w dużej mierze od tego czy omawianą działalność zajmują się osoby fiz czy prawne, a także od ich formy organizacyjno-prawnych. Podatki obciążające podmioty zajmujące się turystyką są ustalone na zasadzie ogólnym co oznacza, że nie ma podatków, które byłyby skierowane wyłącznie do podmiotów turyst. Obciążenia podatkowe: *podatek dochodowy od osób fizycznych gdzie przedmiotem opodatkowania są wszelkiego rodzaju dochody rozumiane jako nadwyżka sumy przychodów nad kosztami ich uzyskania w roku podatkowym. W przepisach prawnych wymienia się źródła przychodów, które bierze się pod uwagę przy opodatkowaniu. Możliwe są także zwolnienia przedmiotowe od omawianego podatku np.prowadzenie dział. agroturyst. *zryczałtowany podatek dochodowy w formie ryczałtu od przychodów ewidencjonalnych. W tym przypadku ustala się górną granicę uzyskiwanych przychodów w roku poprzedzającym rok podatkowy. Omawiany ryczałt może dotyczyć także osób fiz uzyskujący przychody z tytułu świadczenia usług hotel. podlegających na wynajmie pokoi gościnnych i domków z wydawaniem posiłków jeżeli łączna liczba pokoi nie przekracza 12. Usługi,które wykluczają podatnika z opodatkowania ryczałtem to usługi hoteli,usługi świadczone przez obiekty noclegowe turystyki oraz inne miejsca krótkotrwałego zakwaterowania,usługi pilotowania,usługi organizatorów,pośredników t,usługi z zakresu rekreacji,kultury,sportu. *Podatek dochodowy od osób prawnych gdzie przedmiotem opodatk. jest dochód bez wzg na rodzaj źródeł przychodu. Należy zaznaczyć, że do kosztów uzyskania przychodów nie zalicza się m.in. darowizn i wszelkiego rodz ofiar,wyjątek w tym zakresie stanowią darowizny na rzecz ,która
jest objęta zwolnieniem podmiotowym. Ma to zachęcać podatników do wspomagania POT. *Podatek od towarów i usług-podmiotem opodatkowania jest sprzedaż towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium Polski,eksport oraz import towarów i usług,zamiana towarów i usług. Podstawą opodatk. jest obrót rozumiany jako kwota sprzedaży brutto
pomniejszona o kwotę należnego podatku od tej sprzedaży. Inaczej mówiąc jest to opodatk. wartości obrotu netto każdej z faz działalności gosp. W podatku od towarów i usług występują 3 stawki: 22%,7%,0%. Wśród usług,których dotyczy stawka obniżona 7% znalazly się także niektóre usługi zw. z turystyką. Usługi agencji tur. i pilotażu (z wyłączeniem usług pośrednictwa w sprzedaży biletów,miejsc zakwater,wycieczek z kompleksowym programem imprez), usługi hoteli i restauracji (z wyłączeniem sprzedaży napojów alkoholowych o zawartości alkoholu pow. 1,2% oraz napojów których zawartość alkoholu przekracza 0,5% a także sprzedaży kawy i herbaty). Usługi pasażerskie
transportu,rozkładowego,lądowego,morskiego i przybrzeżnego. przewozy lotnicze pasażerskie opłaty pobierane za przejazdy autostradami.
SAMORZĄD TERYTORIALNY A TURYSTYKA- Samorząd terytorialny-jest to związek publicznoprawny,tworzony z mocy prawa obejmujący społeczność danego
regionu (gminy,miasta,powiatu) Wg. Europejskiej Rady Samorządu Terytorialnego-oznacza prawo i zdolność społeczności lokalnych,w granicach określonych prawem do kierowania i zarządzania zasadniczą częścią spraw publicznych na ich własną odpowiedzialność w interesie ich mieszkańców. Działalność samorządu można sprowadzić do 2 grup:*związany z funkcjami władczymi *działalności gospodarczej,która obejmuje sferę użyteczności publicznej oraz działalność zarobkową. W Polsce isnieje
trójstopniowy samorząd teryt. oparty na: 1.szczeblu wojewódzkim-zg.z ustawą o samorządzie województwa z dn.5 czerwca 98r. 2.szczeblu powiatowym-//- 3.szczeblu gminnym-//-. I właśnie ten ostatni szczebel wydaje się być najistotniejszy,gdyż zadania stawiane samorządom są najbliższe obywatelom,najbardziej szczegółowe,pozwalające wyzwolić inicjatywę i zainteresowanie lokalnych społeczności. GMINA-jest w
obecnej strukturze podziału administracyjnego kraju najmniejszą podstawową jednostką mającą określone uprawnienia decyzyjne,stanowiące i umożliwiające organizację działań gospodarczych z zakresu polityki społecznej i administracyjnych w kształtowaniu warunków bytu jej mieszkańców oraz funkcjonowaniu podmiotów gosp-przedsiębiorstw zlokalizowanych na jej terenie. Wszelkie dzialania podejmują podmioty samorządu ter.,jego rada i wyłoniony przez nią zarząd a realizację aparat administracji samorządowej (urząd gminy i jego wydział niezależny od administracji państwowej). Ustawa o samorządzie gminnym wymienia szczegółowo zadania i rodzaje spraw którymi zajmują się gminy: *ład
przestrzenny,gospodarka terenami i och.śr *z zakresu infrastruktury technicznej (gminne drogi,ulice,mosty,place,wodociągi) *z zakresu infrastruktury społecznej (ochrona zdrowia,urządzenia kulturalne,tereny rekreacyjne) *zieleń komunalna i zadrzewienia *porządek publiczny i ochrona przeciwpożarowa. Wśród w/w spraw nie wymienia się bezpośrednio turystyki. Jednakże znaczna ich część wiąże się z zaspokojeniem nie
tylko potrzeb mieszkańców, ale także potencjalnych turystów. Organy samorządu t. mogą prowadzić działalność zarobkową ale tylko w uzasadnionych, zastrzeżonych przez ustawodawcę przypadkach. *gdy isnieją nie zaspokojone potrzeby społeczności gminnej i na terenie występuje bezrobocie w znacznym stopniu wływającym na poziom życia tej
społeczności a zastosowanie innych działań nie doprowadziło do aktywizacji gosp. *Gdy samorząd gminy dysponuje nie pieniężnym majątkiem sprzyjającym działalności zarobkowej a jego zbycia spowodowały poważne straty majątkowe. *Bez ograniczeń samorząd gminy może przystępować do spółek ważnych do rozwoju gminy zw. np. z ubezpieczeniami,promocjami,edukacją na rzecz regionu. Gospodarka tur. wykazuje zazwyczaj znaczące związki z najistotniejszymi gałęziami gospodarki gminy. Najczęściej dotyczą one takich funkcji turyst. jak: ekonomiczna,miastotwórcza czy kształtowanie świadomości ekologicznej. Oceniając atrakcyjnośc t. regionów nie można zapominać też powiązaniach zwrotnym turystyki z transportem,och.śr.kulturą czy rolnictwem. Zadania
samorządu powiatowego są również bezpośrednio zw. z zasp. potrzeb ludności. Samorządowi powiatowemu zadania tylko ze sfer użyteczności publicznej. Jego organy nie mogą prowadzić działalności gosp. o charakterze zarobkowym. Zadania sam.powiatowego dot.m.in: infrastruktury technicznej,społecznej. Z punktu widzenia turystyki szczególnie ważne jest zajmowanie się transportem,gospodarką, nieruchomościami,zagosp. przestrzennym,gospodarka wodna. W kontekście zadań dot. infrastruktury infrastruktury społecznej wymienia się tutaj oprócz kultury fiz także turystykę. To samorząd powiatowy jest głównie odpowiedzialny za rozwój ruchu t. Dziedziny zw. z turystyką w ramach powiatu to:promocja i ochrona zdrowia,kultura,ochrona dóbr kultury,sprawy ochrony środowiska,przyrody,zapobiegania nadzwyczajnym zagrożeniom życia i zdrowia ludzi oraz środowiska,promocja powiatu. Duże znaczenie dla rozwoju turystyki może mieć także współpraca organów powiatowych z organizacjami pozarządowymi,w tym stowarzyszeniami o wieloletniej tradycji,które organizują i finansują działalność w omawianym zakresie a niekiedy także wymagają wsparcia ze strony samorządu teryt.:PTTK,PTSM,TKKF. Nieco inną rolę przypisuje się samorządowi wojewódzkiemu. Określa się niekiedy jako segment regionalny władzy publicznej. Do zakresu jego zainteresowania należy przede wszystkim gospodarka i jej podmioty a nie bezpośrednie zaspokajanie potrzeb w społeczności danego regionu. Podstawowym zadaniem jest wpływanie na promocje rozmaitych instrumentów, na rozwój gospodarczy i społecznywoj. Samorząd woj. określa strategie jego rozwoju,która obejmuje także cele z punktu widzenia ważne dla turystyki i związane z kreowaniem produktu t. Zajmują się one także sprawami pozyskiwania i łączenia środków finansowych (publicznych i prywatnych). Samorząd woj. współpracuje z innymi jednostkami samorządu teryt. z administracją rządową i organizacjami pozarządowymi oraz organ m-narod. TURYSTYKA W BUDŻECIE GMIN-w skład budżetowych dochodów gmin wchodzą: *dochody własne *dochody uzupełniające (subwencje część podstawowa,oświatowa, rekompensująca, dotacje celowe,pożyczki,kredyty). Dochody własne chartka. się tym,że są pobierane z źródeł znajdujących się na terenie działania danej jednostki samorządu teryt. i przekonywane do dyspozycji samorządu w całość. Dochody własne to:*podatki i opłaty
lokalne *dochody z tytułu posiadanego majatku komunalnego *spadki,zapisy,darowizny-wpłaty od gospodarstw pomocniczych i jednostek budżetowych *dochody uzyskiwane przez jednostki budżetowe. Podatki i opłaty lokale:podatek o nieruchomości,od środków transportu,od posiadania psów, opłata krajowa,miejscowa,administracyjna. Do podatków
regulowanych innymi ustawami należą:podatek wolny,leśny,zryczałtowany podatek w formie karty podatniczek,podatek od psów i darowizn, od czynności cywilnoprawnych,opłata skarbowa. BUDŻET POWIATU-do dochodów zalicza się dochody własne,udział w dochodach budżetu państwa,subwencję ogólną,dotacje celowe. W dochodach własnych powiatu nie występują podatki i opłaty lokalne z wyjątkiem udziału w jednym podatku
państwowym-podatku dochodowym od osób fiz. Udział organów powiatowych w w/w podatku wynosi 1% jest uzależniony od wpływów z tego podatku od osób fiz. mieszkających w gminach i wchodzących w skład danego powiatu. BUDŻET WOJEWÓDZTWA-Do dochodów zalicza się:dochody własne,udziały w dochodach budżetu państwa,subwencję ogólną,dotacje celowe. W dochodach własnych województw nie występują podatki i opłaty lokalne z wyjątkiem udziałów dwóch podatkach dochodowym od osób prawnych. Udział organów wojewódzkich podatku pochodnym od osób fizycznych i podatku dochodowym
od osób prawnych wynosi 1,5% zaś od os.prawnych 0,5%.
STRATEGIA ROZWOJU TURYSTYKI W REGIONACH-w praktyce zintegrowanego
systemu zarządzania w miejscu penetracji turyst. wyróżnia się 3 typy regionów: *nadmorskie *miejskie(zurbanizowane) *wiejskie. Jest to zw. przede wszystkim z rodzajami turystyki (sposobami wykorzystania środowiska przyrodniczego i kulturowego)oraz pozycją i sposobem funkcjonowania władz lokalnych i zapewnienie przywództwa. Zarządzanie
to jest realizowane przez 2 typy podmiotów: *władze lokalne reprezentujące społeczność lokalna oraz firmy turystyczne reprezentujące producentów usług. Wszyscy,którzy zajmują się obsługa odwiedzających (firmy oraz społeczność lokalna) mają za zadanie dokonać tego w sposób jak najbardziej satysfakcjonujący, co umożliwi w przyszłości powtórną
konsumpcję produktu t. Zintegrowany system zarządzania w regionie: na środku-REGION (ochrona i poprawa środowiska) przedsiębiorstwa t. poprawa wyników ekonomicznych firm usatysfakcjonowani odwiedzający bezkonfliktowy rozwój społeczności lokalnej społeczność lokalna odwiedzający. Przywództwo w prosesach zarządzania jakością dotyczy funkcji kreacyjnych i kooperacyjnych. W rozumieniu IQM (Integrated Quality Management)-Zintegrowane zarządzanie Jakością dotyczy jednej lub więcej organizacji stanowiących centrum działań, które są łatwo rozpoznawalne przez wszystkich uczestników gry rynkowej. W praktyce w grę wchodzą tu albo władze lokalne występujący jako inwestor wydający środki. W regionach tur. nie można jednak zaproponować jednoznacznych
rozstrzygnięć w tym zakresie ponieważ udział tych podmiotów w inwestycjach tur. zależy od ich rodzaju i stopnia dostosowania infrastruktury ogólnej do świadczonych usług. Aby wskazać taką instytucję trzeba odpowiedzieć na kilka pytań: 1.Kto ma najw udział w
finansowaniu inwestycji na danym obszarze? 2.Kto określa plany rozwoju turystyki,kto decyduje o ich realizacji? 3.Kto decyduje o kształcie rdzenia produktu tur. w regionie miejsca wokół,którego koncentrują się inwestycje tur? 4.Kto ma największe możliwości realizacji planów zarządzania jakością?.. Uzyskanie odpowiedzi na te pytania wskaże
przywódcę regionalnego, który będzie kształtował strategie turystyki na tym regionie. Przez pojęcie strategie turystyki rozumie się jasno wyrażone cele dla jej rozwoju. Wraz z marketingiem i określonymi zadaniami stanowiącymi podstawę programu działań. Strategia ta zależy od wielkości i struktury popytu,walorów naturalnych i posiadanej bazy,wielkości i chłonności obszarów,własności i stopnia koncentracji kapitału. REGIONALNA STRATEGIA TURYSTYKI-działania w regionie koordynowane przez przywódcę muszą dotyczyć: *badań popytu,określenia cen,wspólnej działalności reklamowej i promocyjnej
(katalogi,foldery,targi),określenia usług wiązanych i wypracowania wspólnych standardów jakościowych *organizowania szkoleń i kontroli jakości *wspólnej polityki kredytowej,stosowania ulg podatkowych,podejmowania wspólnych przedsięwzięć w zakresie
infrastruktury i ochrony środowiska *wykorzystania ludności miejscowej w realizacji zadań z zakresu obsługi ruchu t. W/w działania mogą być realizowane przy spełnieniu kilku warunków: *pełna partycypacja władz lokalnych *powiązanie z regionalnymi i narodową organizacją turystyki dla otrzymania poparcia i ekspertyz oraz w celu uniknięcia dublowania
działań *silna partycypacja lokalnych wytwórców usług t. *rozpoznawalność wśród szerokiej społeczności lokalnej *wdrożony program poprawy jakości. Jednym ze sposobów pobudzenia przedsiębiorstw t. i lokalnych społeczności w inicjatywy,których celem jest poprawa jakości usług w regionie t. jest tworzenie grup roboczych,powoływanych na bazie
segmentów działalności (np.agroturystyka) tematów (np.promocja) czy też lokalizacji (różne obszary-różne grupy). Celem strategii rozwoju turystyki jest skupienie uwagi na priorytetach,koordynacja działań uczestników,podniesienie rangi zagadnień zw. z turystyką i aspektów polityki regionalnej oraz dostarczenie argumentów przetargowych w procesie poszukiwania zewnętrznego wsparcia i finansowania projektów. Zintegrowane zarządzanie jakością podnoszące stopień zadowolenia turystów prowadzi do osiągnięcia celów ekonomicznych,społecz i środowiskowych. Strategia musi skupiać się na d