Parlament

1. Geneza parlamentu

Parlament- z fr. parler = mówić

Francja XIIIw. Parlament du Roi sąd najwyższy; termin ten jako oznaczenie ciała reprezentacyjnego debatującego nad sprawami publicznymi został użyty w tym samym wieku w Anglii na określenie wspólnych zjazdów panów duchownych i świeckich oraz reprezentantów miast i hrabstw; „miejsce do mówienia”

Polska- Sejm w Piotrkowie Trybunalskim w 1496r.
II Rzeczpospolita- powołany przez Konstytucję Marcową w strukturze dwuizbowej
Po II wojnie światowej- referendum 30 czerwca 1946r. zniosło Senat, jego przywrócenie nastąpiło w wyniku podpisania 4 kwietnia 1989r. porozumień „okrągłego stołu”. Których następstwem była nowelizacja Konstytucji dokonana 7 kwietnia tego samego roku. 4 czerwca 1989r. wybrano pierwszy Senat.

2. Funkcje parlamentu
· Najstarsza kontrolna
· Poźniej kształtuje się ustawodawcza (pozostaje dominująca i najbardziej zasadnicza dla państw demokratycznych)
· Wynikają z tradycji, zasad doktrynalnych, kultury polityczno-prawnej, z regulacji konstytucyjnych (kompetencje i wzajemne relacje pomiędzy parlamentem innymi naczelnymi organami państwowymi)
· Funkcje:
Ustawodawcza
Kontrolna (instrumenty: udzielanie rządowi absolutorium, wotum zaufania, wotum nieufności, pociąganie do odpowiedzialności konstytucyjnej, powoływanie komisji śledczych, interpelacje i zapytania, wydawanie deklaracji, rezolucji, apeli i oświadczeń)
Kreacyjna (wyłanianie rządu, Sejm powołanie sędziów trybunału Konstytucyjnego oraz skłąd Trybunału Stanu; Sejm i Senat powołanie i odwołanie Prezesa NIK, RPO, Generalnego Inspektora Ochrony Danych Osobowych, Pierwszego Prezesa Sądu Najwyższego, Rzecznika Praw Dziecka; na wniosek Prezydenta powołuje i odwołuje Prezesa NBP; Sejm i Senat oddzielnie KRRiT [4:2], KRS [4 posłów i 2 senatorów]
Współkształtowania podstawowych kierunków polityki państwa (uchwalanie budżetu
· Senat nie ma osobnych funkcji, ale utarło się, że zajmuje się sprawami Polonii i Polaków za granicą propozycja funkcji dla senatu „integracyjno-opiekuńczej”

3. Problem dwuizbowej struktury parlamentu

Geneza dwuizbowości

Dwuizbowość parlamentu w państwie unitarnym trzeba wyraźnie odróżnić od parlamentu złożonego w państwach federalnych, służy on bowiem innym celom. Chodzi w nim głównie o zapewnienie reprezentacji dla podmiotów wchodzących w skład państwa związkowego. Ponadto różna jest ich geneza oraz odmienne zasady kreacji izb.

„System dwuizbowy i rządy parlamentarne są wytworem historii, a nie wynalazkiem rozumu” (Jean Paul Esmein)

Bikameralizm powstał jako jeden z przejawów rozwoju monarchicznej formy państwa. Od monarchii parlamentarnej zaczyna się bowiem wzrost niezależności organu przedstawicielskiego. Obydwa ośrodki władzy, monarcha i arystokracja, szukały instytucjonalnej formy aparatu państwowego, które zabezpieczały ich interesy. Wynikiem ich zbieżnych dążeń staje się dwuizbowy parlament.

Anglia Henryk III (1207-1272) od 1216r. rozwija się parlament jako formę konferowania

„Nikt go nie stworzył, ponieważ wyrósł sam w ciągu wielu stuleci, był naturalnym wynikiem zdrowego rozsądku i dobroduszności ludu angielskiego, który na ogół wolał komisje od dyktatorów, wybory od walk ulicznych, a <> od trybunałów rewolucyjnych” (Georg Macaulay Trevelyan)

Edward III (1327-1377) utrwala się formuła obrad parlamentu w formie dwuizbowej. (np. 1347r.) wyodrębnienie parlamentu dwuizbowego było procesem za jego panowania.

Doktrynalne uzasadnienie dwuizbowości

Charles Montesquieu- niedoścignionym wzorem parlament brytyjski; podział władz musi również uwzględniać istnienie mechanizmów wewnętrznych, które byłyby w stanie hamować ich ekspansję.; ograniczenie despotyzmu parlamentu może zostać osiągnięte także poprzez podział wewnętrzny.

Po zwycięstwie rewolucji mieszczańskich i liberalizacji zasad prawa wyborczego- dwie izby jako zapory dla zbyt radykalnych decyzji izb pierwszych. wentyl bezpieczeństwa dla zachowania istniejących stosunków społeczno-ekonomicznych

Międzywojnie:
Hans Kelsen- drugie izby powinny stać się reprezentantem interesów różnych grup społeczno-zawodowych. „ W rozwinięciu owej zasady podziału pracy proponowane jest zastąpienie centralnego i ogólnego ciała ustawodawczego, które pochodząc z wyborów demokratycznych nie jest przygotowane rzeczowo, do jakichkolwiek czynności specjalnych, przez fachowe parlamenty do różnych dziedzin ustawodawstwa, które by nawiązywały do resortowego podziału administracji i miały już pewne zaczątki w fachowych komisjach parlamentarnych” ( „O istocie i wartości demokracji”) korporacyjno-zawodowy kierunek reformy parlamentu

Bliskie tej koncepcji doktryny solidarystyczno-korporacjonalistyczne (Otman Spann i Charles Maurras)

Karl Loewenstein- druga izba jako czynnik refleksji i samokontroli

Najnowsze:
- czynnik reprezentacji interesów lokalnych,
- autonomicznych jednostek podziału terytorialnego (np. Hiszpania)
- bliskie tym koncepcjom jest uzasadnienie polskiego bikameralizmu wg Wojciecha Sokolewicza

Zdzisław Kędzia: im więcej izb tym lepszy parlament

Współczesny bikameralizm

W dwu postaciach:
· Bikameralizm formalny (dwuizbowość jednoizbowa) (Norwegia)- wybierany w jednorodnych wyborach skład parlamentu dzieli się wewnętrznie i procesowanie w nim odbywa się tak jak w parlamencie dwuizbowym.
· Bikameralizm rzeczywisty:
Zachowawczy (Senat Belgii)- odmienne zasady kształtowania składu drugiej izby, która w skrajnym przypadku może być powoływana automatycznie (np. przez głowę państwa) i posiada uprawnienia większe niż izba pochodząca z wyborów powszechnych
Klasyczny (bikameralizm równoprawny) (Włochy, Hiszpania, Polska pod rządami Konstytucji Kwietniowej)- izba wyższa ma kompetencje zbliżone do izby niższej, odmiennie kształtowany jest sam skład izby wyższej.

4. Źródła polskiego prawa parlamentarnego
· Ustawa Zasadnicza
Parlament rozdz. IV (art. 95-124)
· Regulamin Sejmu z 30 lipca 1992r. (w formie uchwały)
· Regulamin Senatu z 23 listopada 1990r. (w formie uchwały)
· Ustawa z 9 maja 1996r. o wykonywaniu mandatu posła i senatora
· Ustawa z 21 sierpnia 1997r. o ograniczeniu prowadzenia działalności gospodarczej przez osoby pełniące funkcje publiczne

5. Struktura parlamentu
Sejm i jego organy
· 460 posłów, kadencja 4 lata (rozpoczyna się w dniu pierwszego posiedzenia i trwa do czasu zebrania się posłów na pierwszym posiedzeniu Sejmu następnej kadencji
· Organy Sejmu:
Marszałek- wybierany na pierwszym posiedzeniu izby, któremu przewodniczy Marszałek Senior (najstarszy wiekiem poseł), kandydata zgłasza 15 posłów, a wybór następuje bezwzględną większością głosów w obecności co najmniej połowy ogólnej liczby posłów
Kompetencje:
- wewnętrzne kierownictwo i koordynacja prac organów izby:
F działanie Prezydium Sejmu, Konwentu Seniorów oraz komisji
F terminowość prac
F nadaje bieg inicjatywom ustawodawczym i uchwałodawczym
F udziela pomocy posłom w ich pracy
- przygotowywanie i kierowanie obradami izby
F zwołuje posiedzenie Sejmu
F zarządza druk projektów ustaw i uchwał
F zwołuje Prezydium Sejmu i Konwent Seniorów
F przywołuje „do prządku” (zakłócenie porządku), „do rzeczy” (odbieganie od tematu)
- reprezentacja Sejmu wobec innych naczelnych organów państwa i w kontaktach z innymi parlamentami
F stoi na „straży praw i godności”
F sprawdzenie stosunków z Senatem, innymi naczelnymi organami państwa i parlamentami państw obcych
- uprawnienia administracyjne:
F sprawowanie porządku na obszarze należącym do Sejmu
F nadawanie statutu Kancelarii Sejmu
F ustalanie budżetu Kancelarii Sejmu
F powoływanie i odwoływanie szefa (i jego zastępców) Kancelarii Sejmu
Wicemarszałkowie wybierani w tym samym trybie co Marszałek; liczba zmienna; nie maja kompetencji, wykonują czynności zlecone przez Marszałka lub w ramach zastępstwa

Prezydium Sejmu- kierowniczy wewnętrzny organ Sejmu; skłąd to Marszałek i wicemarszałkowie
Kompetencje:
- ustalanie planów prac Sejmu i tzw. Tygodni posiedzeń
- dokonywanie wykładni Regulaminu Sejmu
- opiniowanie spraw wniesionych przez Marszałka
- organizację współpracy i koordynację prac komisji
- ustalanie zasad doradztwa naukowego na rzecz Sejmu i jego organów, powoływanie doradców oraz korzystanie z ich opinii
Konwent Seniorów- Marszałek + wicemarszałkowie + przewodniczący klubów i kół poselskich; nie jest wybierany; głos doradczy ma Szef Kancelarii Sejmu; ma charakter opiniodawczy w zakresie planów pracy i projektów porządku dziennego, wyborów organów izby oraz zadań i przebiegu pracy Kancelarii Sejmu; forum uzgodnień międzypartyjnych

Komisje:
· Rodzaje:
- stałe i nadzwyczajne
- komisje resortowe i funkcjonalne
- komisje specjalne
· W Polsce- stałe i nadzwyczajne
· Skład: ustalany przez Sejm w drodze uchwały, na wniosek Prezydium Sejmu po zasięgnięciu opinii Konwentu Seniorów; pierwsze posiedzenie zwołuje i prowadzi Marszałek, wybiera się przew. i zastępców w głosowaniu jawnym większościowym; ustalan
· Funkcje:
- ustawodawcza
- kontrolna
· Liczba komisji jest zmienna (obecnie 27)
· Mogą być powoływane podkomisje za zgodą Prezydium Sejmu
· Komisje nadzwyczajne (w tym śledcze) powoływane są do określonej sprawy; stosują KPK;
· Np. Komisja do Spraw Służb Specjalnych (nie więcej niż 7 członków; ustala Sejm w drodze uchwały; kandydatury składają przewodniczący klubów lub 35 posłów do Marszałka Sejmu; skład komisji wybierany w głosowaniu łącznym) oraz Komisja Etyki Poselskiej (szczególna rola)
· Posiedzenia komisji (tych dwu) są zamknięte, a protokoły objęte klauzulą tajności
· Komisja Etyki Poselskiej: 1 z każdego klubu; kandydatów zgłasza przewodniczący klubu; Sejm wybiera w głosowaniu łącznym; podstawą rozstrzygnięć są „Zasady Etyki Poselskiej”; funkcje przewodniczącego Komisji oraz zastępców są rotacyjne- pełnią je kolejno członkowie komisji przez 3 miesiące. Może:
Zwrócić uwagę posłowi
Udzielić posłowi upomnienia
Udzielić posłowi nagany
Uchwała w tej spawie podejmowana jest bezwzględną większością głosów w obecności co najmniej połowy jej członków

Tryb pracy
Obrady i głosowania
Tryb ustawodawczy
Formy organizacji posłów: kluby, koła i zespoły
Mandat parlamentarny
Immunitet parlamentarny
Incompatibilitas parlamentarna
Interpelacje i zapytania
Prawa i obowiązki parlamentarzystów
6. Senat
· 100 senatorów, kadencja 4 lata- równoległa z kadencją Sejmu (w przypadku skrócenia kadencji Sejmu skraca się także kadencja Senatu)
· Organizację wewnętrzną określa Konstytucja (art.110 i 112 w związku z art. 124) oraz Regulamin, który sam sobie uchwala
·

7. Zgromadzenie Narodowe
· Odrębny organ z własnym regulaminem
· Powołany w Konstytucji Marcowej i jego jedyną funkcją był wybór głowy państwa
· Ponownie zaistniał w Konstytucji z 7 kwietnia 1989r.
· Nowelizacja Konstytucji z 27 września 1990r. wprowadziła powszechne wybory prezydenckie, więc pozbawiła go najważniejszej funkcji
· Ustawa konstytucyjna z 23 kwietnia 1992r. o trybie przygotowania i uchwalenia Konstytucji RP powierzyła mu zadanie przygotowanie i uchwalenie nowej Konstytucji
· Art. 114 ust. 1 Konstytucji: „ W przypadkach określonych w Konstytucji Sejm i Senat, obradując wspólnie pod przewodnictwem Marszałka Sejmu lub w jego zastępstwie Marszałka Senatu, działają jako Zgromadzenie Narodowe”
· Zachowało trzy kompetencje:
Przyjmowanie przysięgi od nowo wybranego Prezydenta
Stawianie Prezydenta w stan oskarżenia za naruszenie Konstytucji lub za popełnienie przestępstwa
Uznawanie trwałej niezdolności Prezydenta do sprawowania urzędu ze względu na stan zdrowia.
· Uchwałę musi podjąć większością 2/3 głosów ustawowej liczby jego członków na wniosek co najmniej 140.
· Sprawuje kontrolę nad przestrzeganiem prawa przez Prezydenta (jedyna funkcja)

Dodaj swoją odpowiedź
Edukacja europejska

Parlament Europejski

Typ organów parlamentarnych powstał po II Wojnie Światowej. Pierwszy parlament pod nazwą Zgromadzenia Doradczego utworzono w 1949 roku w Radzie Europy.
Korzenie obecnego Parlamentu Europejskiego sięgają 1952 r., kiedy na mocy Traktatu pa...

Edukacja europejska

Parlament Europejski

Jest to organa mający na celu prezentowanie poszczególnych krajów Uni Europejskiej. W parlamencie zasiada 626 przedstawicieli z 15 państw uni. Pierwsze bezpośrednie wybory do Parlamentu Europejskiego odbyły się w czerwcu 1979 roku. Ma on podo...

Wiedza o społeczeństwie

Parlament Europejski

W Parlamencie Europejskim zasiada obecnie 728 deputowanych, wybieranych na pięcioletnią kadencje. Liczba parlamentarzystów wybieranych w każdym kraju jest ściśle określona. Największa liczba przedstawicieli w Parlamencie Europejskim dysponuj...

Język angielski

Jak nazywa się parlament Polski. Jak nazywał się parlament Francuski. Jak nazywał się parlament USA.

Jak nazywa się parlament Polski. Jak nazywał się parlament Francuski. Jak nazywał się parlament USA....

Wiedza o społeczeństwie

PARLAMENT RADA MINISTRÓW PREZYDENT WYMIAR SPRAWIEDLIWOŚCI



Parlament w Polsce jest dwuizbowy. Składa się z Sejmu (460 posłów) i z Senatu (100 senatorów) wybieranych drogą wolnych wyborów odbywających się zgodnie z zasadami powszechności, równości, tajności, bezpośredniości. Parlamen...