Parlament Europejski

Typ organów parlamentarnych powstał po II Wojnie Światowej. Pierwszy parlament pod nazwą Zgromadzenia Doradczego utworzono w 1949 roku w Radzie Europy.
Korzenie obecnego Parlamentu Europejskiego sięgają 1952 r., kiedy na mocy Traktatu paryskiego powstało Zgromadzenie Ogólne Europejskiej Wspólnoty Węgla i Stali.
Zgromadzenie przeszło w ciągu pięćdziesięciu lat najbardziej głęboką ewolucję spośród organów wspólnotowych. Zmieniła się liczba deputowanych, tryb ich powoływania i rola w systemie organów wspólnotowych. Na mocy konwencji o wspólnych instytucjach dołączonej do Traktatów Rzymskich nastąpiło połączenie Wspólnego Zgromadzenia EWWiS ze Zgromadzeniem Parlamentarnym EWG i Zgromadzeniem Parlamentarnym EUROATOMu. W marcu 1958 roku w Strasburgu odbyła się pierwsza sesja scalonego Zgromadzenia. Jako wspólna instytucja przyjęło nazwę Europejskie Zgromadzenie Parlamentarne, a w 1962 roku Parlament Europejski.
Nazwa Parlament Europejski przyjęła się już na dobre w nomenklaturze Wspólnot Europejskich i uzyskała swe potwierdzenie w zapisach traktatowych. Jest to jedyny organ wspólnotowy, mający pełną demokratyczną legitymację do sprawowania funkcji, a rola tego gremium rośnie sukcesywnie, wraz z postępem procesów inercyjnych w Europie.
Oficjalnej zmiany nazwy dokonał jednolity Akt Europejski z 1987 roku. Akt ten wzmocnił też pozycję Parlamentu, poszerzając kompetencje konsultacyjne o procedurę zgody i współpracy.
Zgromadzenie EWWiS liczyło 78 deputowanych, natomiast połączone Zgromadzenie – 142. W związku z procesami poszerzania Wspólnot, a także w wyniku zjednoczenia Niemiec liczba deputowanych wzrosła do 626. Traktat z Amsterdamu określił maksymalną liczbę posłów na 700, z kolei Traktat nicejski zwiększył ich maksymalną liczbę do 732.
Parlament Europejski ma rangę organu głównego Wspólnot Europejskich, a w jego skład wchodzą „przedstawiciele narodów państw zjednoczonych we Wspólnocie”.
Podstawą prawną funkcjonowania Parlamentu Europejskiego są artykuły 189 -201 TWE oraz regulamin wewnętrzny.
Mimo że siedziba Parlamentu Europejskiego mieści się w Strasburgu, to eurodeputowani pracują również w Brukseli i Luksemburgu (gdzie mieści się sekretariat Parlamentu) z przyczyn historycznych: Europejską Wspólnotę Węgla i Stali (EWWiS) powołano bowiem w 1952 roku w Luksemburgu, a Europejską Wspólnotę Energii Atomowej (EURATOM) i Europejską Wspólnotę Gospodarczą (EWG) - w Brukseli w 1958 roku. Natomiast, Strasburg wybrano jako symbol francusko-niemieckiego pojednania. Miasto to najpierw zostało siedzibą Rady Europy, a potem (w 1952 roku) - Parlamentu Europejskiego.


Skład Parlamentu Europejskiego

Początkowo w skład Parlamentu Europejskiego wchodzili delegaci wyznaczeni przez parlamenty narodowe państw członkowskich. Jednakże już traktaty założycielskie przewidywały wybory mandatów w drodze głosowania powszechnego. Rada Unii Europejskiej 20 września 1979 roku przyjęła Akt o wyborach bezpośrednich i powszechnych do Parlamentu. Wybory odbywają się, co 5 lat. Traktat zobowiązuje PE do przygotowania jednolitych zasad wyborów.
Uchwalenie odpowiednich przepisów należy do Rady działającej jednomyślnie, po uzyskaniu zgody Parlamentu Europejskiego działającego większością swoich członków. Jak dotychczas nie udało się państwom członkowskim zająć jednolitego stanowiska w kwestii procedur wyborczych. Wybory, zatem regulowane są przez ordynacje krajowe. Każde państwo ma swobodę w kwestii ustalania czynnego i biernego prawa wyborczego przez system głosowania. Od decyzji państw uzależniona jest możliwość łączenia mandatów parlamentarzysty krajowego i europejskiego, natomiast akt z 1979 roku zabrania łączenia mandatu deputowanego do Parlamentu Europejskiego z funkcjami: członka rządu państwa członkowskiego, zarządzającego przedsiębiorstwem publicznym, członka Komisji Europejskiej, sędziego lub rzecznika generalnego albo sekretarza Trybunału Sprawiedliwości, członka Trybunału Obrachunkowego, członka Rady Dyrektorów Europejskiego Banku Inwestycyjnego.
Uchwalona 23 stycznia 2004 r. polska ordynacja wyborcza do Parlamentu Europejskiego przewiduje możliwość kandydowania po ukończeniu 21 roku życia. Kandydatów mogą zgłaszać partie polityczne, koalicje partii oraz wyborcy.
Wyboru wszystkich 50 posłów (w pierwszych wyborach w 2004 r., wyjątkowo 54, z powodu przydzielenia Polsce dodatkowych miejsc należnych Rumunii i Bułgarii, które nie zostały objęte rozszerzeniom Unii z 2004 r.) z Polski dokonuje się w 13 okręgach wyborczych (tabela poniżej) odpowiadających obszarowi jednego lub dwóch województw (jedynie województwo mazowieckie podzielono na 2 okręgi). Głosowanie jest podobne do wyborów do Sejmu, przeliczanie głosów na mandaty dokonuje się metodą d'Hondta, jednak mandaty pomiędzy komitety wyborcze dzieli się na poziomie krajowym, dopiero później rozdziela się mandaty pomiędzy poszczególne listy okręgowe. Oznacza to, że na liczbę posłów wybieranych w danym okręgu wpływ może mieć frekwencja. W podziale mandatów uczestniczą tylko komitety, które zdobyły, co najmniej 5% głosów w skali kraju (dotyczy to także koalicji).
Ordynacja przewiduje również obowiązkowe oświadczenia kandydatów (będących obywatelami polskimi), co do ich współpracy ze służbami specjalnymi PRL i innych państw socjalistycznych. Za podanie nieprawdy nie grozi jednak pozbawienie mandatu, tak jak ma to miejsce w przypadku ordynacji do parlamentu narodowego.


Okręg Obszar Siedziba
1 woj. pomorskie Gdańsk
2 woj. kujawsko-pomorskie Bydgoszcz
3 woj. podlaskie i warmińsko-mazurskie Olsztyn
4 Warszawa oraz powiaty: grodziski, legionowski, nowodworski, otwocki, piaseczyński, pruszkowski, wołomiński, warszawski-zachodni oraz zagranica Warszawa
5 reszta woj. mazowieckiego Warszawa
6 woj. łódzkie Łódź
7 woj. wielkopolskie Poznań
8 woj. lubelskie Lublin
9 woj. podkarpackie Rzeszów
10 woj. małopolskie i świętokrzyskie Kraków
11 woj. śląskie Katowice
12 woj. dolnośląskie i opolskie Wrocław
13 woj. lubuskie i zachodniopomorskie Gorzów Wielkopolski
Źródło: http://pl.wikipedia.org/wiki/Parlament_Europejski
Wybory do Parlamentu Europejskiego VI kadencji odbyły się 10 - 13 czerwca 2004 roku (w Polsce głosowano 13 czerwca).
Liczbę mandatów przypadających poszczególnym narodom określa artykuł 190 TWE. Obecnie, w zależności od potencjału demograficznego państw, kształtuje się ona następująco:
Niemcy – 99
Wielka Brytania – 78
Francja – 78
Włochy – 78
Hiszpania – 54
Polska – 54
Holandia – 27
Grecja – 24
Czechy – 24
Belgia – 24
Węgry – 24
Portugalia – 24
Szwecja – 19
Austria – 18
Słowacja – 14
Dania – 14
Finlandia – 14
Irlandia – 13
Litwa – 13
Łotwa – 9
Słowenia – 7
Estonia – 6
Cypr – 6
Luksemburg - 6
Malta – 5.
Razem 732 deputowanych z 25 krajów. Parlament nie używa jednego języka obrad. Obrady Parlamentu odbywają się symultanicznie we wszystkich językach Unii, tzn. każdy poseł mówi w swoim rodzimym języku, a jego mowa jest tłumaczona na bieżąco na wszystkie pozostałe języki. Obecnie obrady są też tłumaczone na języki wszystkich państw stowarzyszonych, gdyż przedstawiciele parlamentów państw stowarzyszonych mają prawo biernego uczestnictwa w każdych obradach. Mandat do Parlamentu Europejskiego ma charakter mandatu wolnego, co oznacza, że deputowani nie są związani instrukcjami państw, których są obywatelami. Z tego powodu organizują się oni w Parlamencie według kryterium przynależności partyjnej we frakcje. Każdy deputowany może być członkiem tylko jednej frakcji. Grupy działają według własnych regulaminów, dysponują własnymi środkami finansowymi pochodzącymi z budżetu Parlamentu, mają też określone regulaminem PE prawa, np. do udziału w ustalaniu porządku obrad. Powstanie grupy rejestrowane jest w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej. W skład grupy muszą wchodzić deputowani, z co najmniej dwóch państw i wówczas 23 deputowanych tworzy grupę. Jeśli pochodzą z trzech państw, grupę może tworzyć 18, natomiast z czterech lub więcej państw – 14 deputowanych. Najliczniejsza w Parlamencie Europejskim jest frakcja Europejskiej Partii Ludowej - Europejskich Demokratów (EPL-ED) - 268 mandatów. Druga pod względem liczebności jest grupa Partii Europejskich Socjalistów (PSE) - 200 mandatów. Trzecie jest Porozumienie Liberałów i Demokratów na Rzecz Europy (ALDE) - 88 mandatów. Zieloni/Wolne Przymierze Europejskie (Greens/EFA) - 42, Konfederacyjna Grupa Zjednoczonej Lewicy Europejskiej/Nordycka Zielona Lewica (EUL/NGL) - 41, Niepodległość i Demokracja (IND/DEM) - 37 mandatów, Unia na Rzecz Europy Narodów (UEN) - 27, niezrzeszonych jest 29 eurodeputowanych. Artykuł 191 TWE stwierdza, iż partie polityczne stanowią na poziomie europejskim istotny czynnik integracyjny oraz przyczyniają się do formowania europejskiej świadomości i wyrażania woli politycznej obywateli Unii. Na czele Parlamentu Europejskiego stoi przewodniczący, który reprezentuje PE na spotkaniach oficjalnych i w kontaktach międzynarodowych. Przewodniczy też posiedzeniom plenarnym, zebraniom Prezydium i Konferencji Przewodniczących. Szefem PE jest hiszpański socjalista Josep Borrell.
Organy wewnętrzne Parlamentu Europejskiego
Według regulaminu do głównych organów wewnętrznych PE należą: urzędnicy (przewodniczący, wiceprzewodniczący, Kolegium Kwestorów), oraz organy kierownicze (Prezydium, Konferencja Przewodniczących, Konferencja Przewodniczących Komisji, Konferencja Przewodniczących Delegacji oraz Sekretarz Generalny). Przewodniczący i Prezydium są jedynymi organami przewidzianymi w traktatach. Prezydium Parlamentu Europejskiego odpowiada za politykę budżetową parlamentu, za sprawy administracyjne, organizacyjne i za politykę kadrową. Ponad to Prezydium czuwa m.in. nad przestrzeganiem regulaminu wewnętrznego, sprawuje nadzór nad komisjami, powołuje sekretarza generalnego, dokonuje wykładni przepisów regulaminu. Członków prezydium PE wybiera się na dwa i pół roku. Oprócz przewodniczącego i czternastu wiceprzewodniczących w skład Prezydium wchodziło dotychczas pięciu kwestorów, którzy - jako doradcy - zajmują się obsługą administracyjną i finansową deputowanych i ich statutem. Kolegium Kwestorów zajmuje się obsługą finansową parlamentarzystów. Ciałem wykonawczym Parlamentu jest Konferencja Przewodniczących PE. W jej skład wchodzą: szef parlamentu i przewodniczący parlamentarnych frakcji politycznych. Jest głównym organem decyzyjnym o charakterze politycznym, m.in. decyduje o sprawach organizacji prac parlamentarnych oraz planowania legislacyjnego, o składzie i zadaniach delegacji międzyparlamentarnych, proponuje członkostwo komisji, dokonuje podziału kompetencji pomiędzy komisjami. Konferencje Przewodniczących Komisji i Przewodniczących delegacji mogą kierować zlecenia do Konferencji Przewodniczących, co do porządku obrad z zakresie swoich kompetencji, oraz wykonywać zadania zlecone przez Prezydium lub Konferencję Przewodniczących. Sekretarz generalny mianowany przez Prezydium jest zwierzchnikiem całej administracji zorganizowanej w Sekretariat. Skład i jego organizacje określa Prezydium. Obecnie istnieje siedem dyrekcji generalnych (m.in. kancelaria dokumentów, informacja, studia i archiwum, administracje, tłumaczenia) oraz dwie wyodrębnione jednostki – Departament Prawny i Dyrekcja ds. Informatyki. W Parlamencie Europejskim po rozszerzeniu jest 20 stałych komisji. Parlament może także powoływać podkomisje, komisje tymczasowe i komisje śledcze, które zajmują się konkretnymi problemami. Komisje zajmują się rozpatrywaniem spraw wymagających głębszej analizy, której nie można dokonać podczas debaty.
Tryb pracy Parlamentu Europejskiego
Parlament jest organem jednoizbowym. Pracuje w trybie sesyjnym na posiedzeniach jawnych. Sesja zwyczajna trwa rok i jest podzielona na miesięczne podsesje, które następnie dzielą się na posiedzenia. Na żądanie Rady, Komisji lub większości deputowanych PE zbiera się na sesjach nadzwyczajnych. Na posiedzeniach plenarnych, oprócz debat i dyskusji na temat raportów przedstawionych przez sprawozdawców, deputowani mogą zadawać pytania Komisji i Radzie oraz wysłuchać wystąpień przedstawicieli Komisji i Rady UE. W ciągu miesiąca: - przez jeden tydzień odbywają się W Brukseli posiedzenia klubów parlamentarnych, - przez jeden tydzień trwa sesja plenarna Parlamentu w Strasburgu, - przez jeden tydzień odbywają się posiedzenia jednej z komisji parlamentarnych w Brukseli - a w ostatnim tygodniu nadchodzi w końcu czas na spotkanie ze swoimi wyborcami. Parlamentarzysta europejski powinien mieć świadomość, że dopuszczalne są tylko dwie usprawiedliwione nieobecności w miesiącu. W razie ich przekroczenia, cięcia diet są nie do uniknięcia! Parlamentarzysta musi także ujawnić – zgodnie z zasadą przejrzystości finansowej – swoje oświadczenie majątkowe. Każdy w Europie ma prawo poprzez internet zapoznać się z tymi informacjami. Z wyjątkiem postanowień traktatu wyraźnie przewidujących podejmowanie decyzji większością kwalifikowaną 3/5 lub 2/3 oddanych głosów oraz większością członków Parlamentu, Parlament działa bezwzględną większością oddanych głosów. Głosować mogą parlamentarzyści wyłącznie osobiście. Na wniosek grupy politycznej lub minimum 29 deputowanych może być przeprowadzone głosowanie imienne, a na wniosek co najmniej 1/5 posłów lub w sprawach nominacji personalnych przeprowadza się głosowanie tajne.



Uprawnienia, zadania, funkcje Parlamentu Europejskiego
Gdyby pokusić się o lapidarne opisanie uprawnień Parlamentu, to można by je określić jako opiniodawczo-doradcze. Podobnie, jak inne parlamenty, również Parlament Europejskie ma trzy podstawowe uprawnienia: władzę ustawodawczą (jednak bez prawa inicjatywy ustawodawczej), uprawnienia budżetowe i uprawnienia do kontroli władzy wykonawczej. Procedura ustawodawcza w Parlamencie Europejskim jest podobna do procedury stosowanej w innych parlamentach i obejmuje następujące kroki:
- Komisja Europejska przedkłada PE propozycję legislacyjną. - Odpowiednia komisja parlamentarna wyznacza posła-sprawozdawcę, który przygotowuje projekt raportu na temat propozycji KE (poszczególni posłowie i inne komisje parlamentarne mogą również być proszeni o opinię). - Sprawozdawca przedstawia komisji parlamentarnej projekt raportu do dyskusji -Po rozpatrzeniu ewentualnych poprawek projekt raportu jest przedmiotem głosowania w komisji - Grupy polityczne oceniają raport z punktu widzenia ich interesów -Raport trafia na sesję plenarną Parlamentu, a po wprowadzeniu ewentualnych poprawek - następuje głosowanie. Przyjęty w ten sposób dokument wyraża stanowisko Parlamentu w danej sprawie. Procedura ustalenia stanowiska Parlamentu wobec propozycji Komisji może wymagać nawet trzech czytań.
Uprawnienia budżetowe PE dotyczą przede wszystkim ustalania wysokości niektórych (nieobligatoryjnych) wydatków Wspólnoty i dają mu możliwość odrzucenia projektu budżetu w całości. Współdecydowanie o kształcie unijnego budżetu polega na tym, że co roku w grudniu PE uchwala budżet na nadchodzący rok, przyznając niezbędne środki finansowe, a warunkiem wejścia budżetu w życie jest podpisanie go przez przewodniczącego Parlamentu. Parlament Europejski sprawuje kontrolę nad wykonaniem budżetu Unii na podstawie okresowych albo rocznych sprawozdań. Komisja przedkłada PE (Komisji Kontroli Budżetowej) miesięczne sprawozdania z wykorzystania funduszy oraz z wydatków na Wspólną Politykę Rolną. Na podstawie rocznego sprawozdania Trybunału Obrachunkowego oraz rozliczeń dotyczących wykonania budżetu oraz stanu aktywów i zobowiązań Wspólnoty przedkładanych przez Komisję, Parlament Europejski udziela Komisji absolutorium z wykonania budżetu Wspólnot. Absolutorium ma wymiar polityczny, bowiem odmowa jego udzielenia sama w sobie nie wywołuje żadnych skutków prawnych. Może jednak stać się przyczyną wniosku o wotum nieufności (art. 201 TWE). Samą procedurę określa regulamin Parlamentu Europejskiego. Do złożenia wniosku o wotum nieufności ze względu na działalność Komisji uprawniona jest 1/10 składu członków Parlamentu. Wniosek musi być złożony na piśmie do przewodniczącego PE i wymaga uzasadnienia. Debata nad wnioskiem może się odbyć nie wcześniej niż po upływie 24 godzin od obwieszczenia deputowanym o wpłynięciu wniosku. Parlament Europejski kontroluje wszystkie dziedziny działalności Unii Europejskiej, sprawując demokratyczny nadzór nad wszystkimi instytucjami UE, przede wszystkim nad Komisją Europejską, m.in. na bieżąco bada przedkładane przez Komisję sprawozdania wdrażania legislacji, wykonania budżetu i realizacji celów politycznych. Uprawnienia kontrolne PE obejmowały najpierw tylko działalność Komisji, potem rozszerzono je na Radę Ministrów, Radę Europejską, a także ciała odpowiedzialne za politykę zagraniczną i sprawy bezpieczeństwa. Komisja, podobnie jak Rada UE, zobowiązane są do udzielenia pisemnej lub ustnej odpowiedzi na pytania postawione przez Parlament lub jego członków.
Parlament jest jedyną instytucją Wspólnot w pełni demokratycznie legitymizowaną. Jego działalność mogłaby być traktowana w przyszłości jako swoiste remedium na „deficyt demokracji”, a zarazem jako bariera przed wszechwładzą eurobiurokracji.


Bibliografia
1. Instytucje i porządek prawny Wspólnot Europejskich J.A. Wojciechowski, Wydawnictwo Indor, Warszawa 1995
2. Unia Europejska Leksykon Integracji pod redakcją W. Bakajły i K. Dziubki, Wydawnictwo Europa, Wrocław 2004
3. Organizacje w stosunkach międzynarodowych, pod redakcją T. Łoś-Nowak, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław 1997
Strony www: http://euro.pap.net.pl/cgi-bin/europap.pl?grupa=4&ID=32 http://www.sld-up.pl/index.php?pid=112 http://pl.wikipedia.org/wiki/Parlament_Europejsk





Przewodniczący Parlamentu Europejskiego (od 1962 r.)
• Gaetano Martino, 1962-1964
• Jean Pierre Duvieusart, 1964-1965
• Victor Leemans, 1965-1966
• Alain Poher, 1966-1969
• Mario Scelba, 1969-1971
• Walter Behrendt, 1971-1973
• Cornelis Berkhouwer, 1973-1975
• Georges Spnale, 1975-1977
• Emilio Colombo, 1977-1979
• Simone Veil, 1979-1982
• Piet Dankert, 1982-1984
• Pierre Pflimlin, 1984-1987
• Henry Plumb, 1987-1989
• Enrique Barón, Crespo 1989-1992
• Egon Klepsch, 1992-1994
• Klaus Hnsch, 1994-1997
• Jos Mara Gil-Robles, 1997-1999
• Nicole Fontaine, 1999-2002
• Pat Cox, 2002-2004
• Josep Borrell, 2004-