Psychologia - ćwiczenia.
ZACHOWANIE (behawior) =
bodziec – reakcja
Dysonans poznawczy – popęd spowodowany poczuciem dyskomfortu, pierwotnie definiowany jako konsekwencja utrzymywania dwóch lub więcej niezgodnych ze sobą elementów poznawczych, następnie określany jako konsekwencja zaangażowania się w działanie, które jest sprzeczne z koncepcją siebie jako osoby przyzwoitej i rozsądnej
Dysonans poznawczy – stan który występuje wtedy, gdy dana osoba posiada jednocześnie dwa elementy poznawcze, które są psychologicznie nie zgodne ze osobę:
- dwa elementy poznawcze są w dysonansie, gdy są ze sobą sprzeczne
- uczucie napięcia spowodowane informacją, która jest sprzeczna z naszym wyobrażeniem siebie i swojej osoby
Dysonans jest najsilniejszy w tych sytuacjach w których obraz samego siebie jest zagrożony, ważnym aspektem dysonansu jest to, że jeden element jest w dysonansie z drugim, ale to, że wprowadzamy ludzi w błąd.
Elementy poznawcze – myśli, uczucia, przekonania, wiedza o czymś.
Osobowość – zbiór względnie stałych charakterystycznych dla danej jednostki cech i właściwości, które wyznaczają jej zachowania i pozwalają odróżnić ją od innych.
Zespół warunków wewnętrznych wpływających na sposób w jaki człowiek przystosowuje się do otoczenia
Zespół psychologicznych mechanizmów: np. tożsamość, mentalność, potrzeby, postawy, iteligencja, uznawane wartości, które powodują, że człowiek jest zdolny do kierowania własnym życiem, a jego zachowania są zorganizowane i względnie stałe.
Obraz samego siebie – system przekonań i ocen dotyczących własnego ja, tego co potrafię zrobić jaki jestem lub jak jestem oceniany przez innych. Dotyczy rozróżnienia między tym co dotyczy własnej osoby a tym co dotyczy świata zewnętrznego to rozróżnienie ja i „nie ja”
Własne „ja” - rezultat uogólnienia informacji dotyczących własnych umiejętności, zdolności, pragnień, potrzeb, postaw i innych ludzi, własnych uprawnień i przywilejów.
Samoocena – ogólna ocena swoich możliwości. Człowiek ocenia siebie różnie w różnych sferach, ale to samoocena ogólna decyduje o tym, jak zachowa się wobec nowych sytuacji.
Ocena adekwatna – prawidłowa ocena swych możliwości i umiejętności w zależności od zadania
Zaniżona samoocena – stan w którym człowiek przypisuje sobie niższe możliwości, niż posiada rzeczywiście a więc nie docenia swoich możliwości, zdolności atrakcyjności społecznej, ocena moralną wartości swoich czynów niżej niż one na to zasługują, spodziewa się od innych ludzi mniej niż to jest uzasadnione. Konsekwencją zaniżoną samooceny bywa ograniczenie aktywności osiąganie znacznie mniej niżby się mogło.
Zawyżona samoocena – przypisywanie sobie możliwości większych od rzeczywistych. Powoduje to podejmowanie gotowości do realizowania trudnych zadań nawet wtedy, gdy możliwości tego nie uzasadniają. Podejmowanie zadań przy zawyżonej samoocenie prowadzić może do nieodpowiedniego realizowania zadań, których w końcu nie jest w stanie wykonać.
Samoocena – jest formą pewności siebie i rozumienia samego siebie, jest cząstką struktury osobowości. Wpływa na równowagę osobowości.
Funkcje samowiedzy:
- poznawcza – polega na „odkrywaniu samego siebie i uświadamianiu sobie posiadanych właściwości
- instrumentalna – pojawia się w wieku szkolnym, oznacza, że wiedza o samym sobie zaczyna uczestniczyć w regulacji zachowania
Własne „ja” jako istotna część osobowości charakteryzuje się:
- jednością
- zdolnością uświadamiania siebie samego
- odrębnością
- możliwością kierowania zachowania przez uruchamianie się różnych motywacji zachowań, wybór celów działania.
Pojęcie własnego „ja” tworzy się jako rezultat uogólnienia informacji dotyczących własnych stanów emocjonalnych, własnego wyglądu, fizyczne, umiejętności zdolności, pragnienia, potrzeby, postawy, pozycję społeczną, role społeczne, przywileje i uprawnienia.
Ja realne – odzwierciedla, to jaki człowiek rzeczywiści jest (we własnych oczach)
„ja” idealne – określa jakim chciałbym być
Czynniki wpływające na samoocenę:
- własne doświadczenia
- sytuacje społeczne grupy do której należy dana jednostka
- opinia innych ludzi
Postwy – najważniejszy element osobowości, grupy, rodziny. Postawy narzucane, przyjmujemy sami je kształtujemy i tworzymy
Postawa – stan gotowości do słuchania i uczenia się
- ocena zachowania przedmiotów, sytuacji
- dyspozycja do zachowań
- stosunek emocjonalny wobec ludzi, przedmiotów, sytuacji
- przekonanie o słuszności
przedmiot postawy (aborcja) : zjawisko, osoba, przedmiot, rzecz, sytuacja
Postawa (s. Mika) względnie trwała struktura (lub dyspozycja) do pojawienia się takie struktury procesów poznawczych (uczenie się, myślenie, operacje umysłowe: analiza, ocenianie, proces uwagi), procesów, emocjonalnych (emocje: pozytywne, negatywne, uczucia) procesów zachowania (akty zachowawcze: zachowanie człowieka, program działania
Komponent komponent
Emocji poznawczy
Komponent behawioralny (zachowawczy)
Postawy są oceną, bo dokonujemy wartościowania
Cechy postawy:
- znak: pozytywny, negatywny
- natężenie (siła)
- zakres (indywidualna, grupowa, jednorazowa, trwała)
- treść (czego ta postawa dotyczy, jak go zdefiniujemy
- trwałość
- komplementarność (kompletność + wszystkie trzy komponenty mocno zaznaczone)
Zmiana postaw:
- sytuacja braku jakiejś postawy i ukształtowanie nowej:
o naśladownictwo
o mechanizm kar i nagród
o identyfikacja
o sugestii
o perswazja
- zmiana postawy polega na zmianie jej siły bez zmiany znaku
o silna postawa negatywna na słabą
o silna postawa pozytywna na słabą
o słaba negatywna na negatywną
o słaba pozytywna na pozytywną
- zmiana postawy polegająca na zmianie jej znaku
o pozytywna na neutralną
o negatywna na neutralną
o pozytywna na negatywną
o negatywna na pozytywna
o neutralna na pozytywną
o neutralna na negatywną
Trzy grupy czynników społecznych powodujących zmianę postaw:
- za pomocą metod badań opinii publicznej
- Zmiany, wydarzenia społeczne
- Badania porównawcze, międzykulturowe
- Sposób eksperymentalny, kontrolowany.
- Większość ludzi jest motywowana do szukania uzasadnienia swoich działań, przekonań i uczuć. Gdy człowiek coś robi, to przekonuje siebie i innych do tego, że ich postępowanie jest logiczne i rozsądne. Uzasadniamy swoje postępowania. Jeśli uważamy się za człowieka dobrego i moralnego a postąpimy inaczej, to osoba o wysokiej samoocenie będzie odczuwała silniej dysonans. Natomiast osoba o niskiej samoocenie uważająca się za podłą, będzie postępować w sposób podły i dysonans będzie mniejszy.
Rodzaje sytuacji:
- Naturalne
- Trudne
- Optymalne
Typy sytuacji:
- Trudne
- Traumatyczne
- Subtraumatyczne
Osobowość – to co charakteryzuje człowieka.
Środowisko – względnie trwały układ elementów otoczenia człowieka, rzeczy i ludzie pozostający w różnych stosunkach ważny dla życia i zachowania człowieka
Elementy środowiska
Człowiek jest podmiotem a dla innych ludzi przedmiotem oraz jest także elementem środowiska.
Stosunki różnią się między sobą jakościowo: (kategorie)
- Interakcja – wzajemnego oddziaływania
- Wzajemnej zależności
3 typy oddziaływania
- fizyczny
- fizjologiczny
- psychologiczny
Zależność polega na charakterze funkcjonalnym musi być zachowany pewien element:
Rodzaje środowiska:
- Fizyczne (temperatura otocznia, klimat)
- Biologiczne (morskie, leśne, stepowe)
- Społeczne (szkolne, zawodowe, rodzinne, wiejskie, miejskie)
- Kulturowe (polityczne, artystyczne, religijne)
Te relacje tworzą system – zbiór elementów powiązanych razem ze sobą w taki sposób, że stanowią one całość zdolną do funkcjonowania w określony sposób.
Cechy systemu jako środowiska wyznacza klimat, flora, fauna, kształt terenu, środowisko społeczno kulturowe ukształtowane przez człowieka.
Sytuacja wg Tomaszewskiego to układ jego wzajemnych stosunków z innymi elementami jego środowisko w określonym Momocie czasu.
Sytuacja określana jest przez momenty czasowe i ich cechy w każdej sytuacji mamy doczynienia z podmiotem.
Elementy sytuacji:
- Aktywność podstawowa
- Otocznie i znak
- Podmiot
Klasyfikacja sytuacji ze względu na procesy, aktywność, życie i działanie:
- Egzystencjonalna
- Behawioralne (zachowawcze) – związane z działalnością
Elementy sytuacji trudnej:
- Zadanie jakie stawia sytuacja
- Możliwości, umiejętności, wiedza
- Czynniki zewnętrzne
Typy sytuacji trudnych
- braku, deprywacji, (wiadomości, umiejętności)
- nadmiar (redunadacja, przeciążenia)
- zagrożenie (zdrowia, rodziny)
- utrudnienia (zakłócenia, przeszkody)
- konfliktowe ++,--,+-,-+,-
Komunikacja niewerbalna
Komunikowanie społeczne charakteryzuje się określonym procesem i dynamiką.
1. Porozumiewanie się
2. przyjmowanie informacji, myśli, wiedzy, emocji, uczuć poglądów, przekazywanie informacji od nadawcy za pomocą kodu znanemu nadawcy i odbiorcy.
3. wymiana myśli
wyrażanie własnych przekonań wrażeń, postaw
poznawanie otrzymywanie, odbieranie, myśli, informacji, wiedzy na temat innych ludzi ich postaw, poglądów, przekonań, emocji, pragnień, potrzeb.
Komunikacja – łączenie ludzi, porozumiewanie, przekazywanie odbieranie.
Kodowanie przekazywanie
sygnału odkodowanie
Intencja wiadomość sygnał odbiór sygnału wiadomość odtworzona interpretacja
NADAWANIE ODBIERANIE
4 rodzaje zachowań przestrzennych
dystans intymny – dla osób najbliższych poniżej 45 cm
Strefa osobista – znajomi przyjaciele 45 – 120 cm
Strefa społeczna – zachowanie określonego dystansu społecznego im bardziej znaczący i większa władza tym większy dystans 120 – 360
Strefa publiczna – powyżej 360 cm
4 rodzaje ekspresji niewerbalnej:
Mimika – stany emocjonalne źródło informacji i postaw wobec innych
Gesty
Proksemika – dostarcza informacji o partnerach na podstawie odległości przestrzennych
Kinezjetyka – analiza postaw, ruchów ciała
Parajęzyk – modulacja, ton, wysokość, natężenie, tępo mówienia, wahania, zakłócenia mowy. Natężenie emocji.
Funkcje:
Informacyjna – emocjach przeżywanych
Wspieranie przekazów słownych
Wyrażanie postaw i emocji
Definiowanie relacji poprzez zachowania przestrzenne
Kształtowanie wrażenia
2) Komunikacja niewerbalna – inaczej bezsłowna wykorzystuje gesty, mimikę tzw. Mowę ciała do przekazów komunikacyjnych.
Komunikacja werbalna – przekazywanie treści informacji słownie. Narzędzia ton głosu, natężenie. Jest to bezpośredni proces komunikowania się.
Kanał – sposób, droga przekazywania treści
Nadawca Przekaz Kanał Odbiorca
Nadawca – są to określone osoby, które reprezentują określony punkt widzenia i konstruują treści
Typy nadawców:
Rodzice
Grupy rówieśnicze
Nauczyciele, wykładowcy
Środki masowego przekazu
Nadawca:
Kompetencja językowa – posługiwanie się językiem znanemu nadawcy i odbiorcy
Kompetencja komunikacyjna – zdolność nadawcy lub odbiorcy do werbalnego lub niewerbalnego zachowania w określonej sytuacji społecznej zgodnej z rolą społeczną.
Przekaz:
1. Cechy charakterystyczne dla przekazu:
Treść
Związany z określonym językiem
Określone brzmienie
Ważność określonych argumentów dla nas
2. Charakter argumentacji:
Jednostronny
Dwustronny
o Racjonalny
o Emocjonalny
3. Skuteczność oddziaływania przekazu a stopień jego rozbieżności z postawami odbiorców
CECHY:
Zainteresowanie
Możliwości intelektualne
Problemy w komunikowaniu (co wpływa):
Empatia
Poziom intelektualny
Wiedza, doświadczenie
Kompetencje komunikacyjne nadawcy i odbiorcy
Zainteresowania
Motywacja
Czynniki ekspresji niewerbalnej
Różnice kulturowe
Utrudnienia percepcyjne; problemy ze słuchem, wady artykulacyjne, nieprawidłowe tępo mówienia, stereotypy
Samopoczucie
Wybiorczość uwagi
Brak umiejętności decentracji (nie umiejętność przyjęcia perspektywy innej niż swoja)
Mowa to proces psychiczny, poznawczy to porozumiewanie językowe za pomocą struktur językowych tożsamych z jednoczesnym procesem mówienia i rozumienia.
Mowa, to zjawisko składające się z 4 faz:
a) procesy psychiczne oparte na myśleniu bezpośrednio warunkujące produkcję dźwięków mowy
b) mówienie (wypowiedzenie) – koordynacja na poziomie układu oddechowego, fonacyjnego i artykulacyjnego
c) rozumienie niezbędna jest sprawność analizatora słuchowego
słyszenie odbiór wrażeń dźwiękowych
słuchanie – odkodowanie wiadomości i ich interpretacja
d) język, tekst, przekaz – to społeczny system znaków (wyrazów, gestów, symboli i reguł określających sposób posługiwania się znakami. Reguły te są wyapstrachowane z tekstu dlatego język jest tworem abstrakcyjnym i społecznym.
Tekst to utrwalony na piśmie lub w pamięci określony rodzaj wypowiedzenia. Nadawca i odbiorca musza posługiwać się tą samą kompetencją językową i komunikacyjną
Kompetencja językowa – umiejętność konstrukcji zdań w danym języku.
Kompetencja komunikacyjna
Funkcja języka:
ekspresyjna (emotywna) – nadawca, sposób przekazu, ekspresja przekazu
informacyjna (przedstawieniowa, odniesieniowa, komunikatywna) – służy przekazowi informacji nadawcy i odbiorcy
interpersonalna – nadawca i odbiorca, służy wyrażaniu ról społecznych w procesie komunikacji
znaczeniowa – semantyczna kod, który musi mieć znaczenie
tekstowa – odbiorca i nadawca podkreślenie elementu wypowiedzi w kontekście w którym ta wypowiedz jest zawarta
tzw. Metajęzykowa
ekstetyczna (poetycka) – nadawca, treść ma mieć formę, styl dbałość, forma poetycka, porównania, przenośnie
fatyczna – odbiorca, koncentracja w celu podtrzymania lub przerwania kontaktu interpersonalnego
funkcja pragmatyczna (apelu, konatywna) – dotyczy odbiorcy, prośby, polecenia, rozkazy, nakazy
funkcja metajęzykowa – nadawca i odbiorca, uzgodnienie i weryfikacja kodu językowego.
Konformizm – zmiana zachowania opinii danej osoby spowodowaną rzeczywistym lub wyobrażonym naciskiem ze strony jakiejś osoby lub grupy ludzi.
Czynniki zwiększające postawy konformizmu w grupie:
będzie większy im niższą samoocenę wykazuje jednostka
kompetencja członków grupy – fachowość oraz wysoka wzajemna pozycja poszczególnych jednostek oraz ich podobne postawy stanowią silne spoiwo grupy społecznej.
Jednomyślność grupy
Społeczeństwo wywiera na nas taki wpływ:
Uleganie
Internalizacja – przyswajanie do własnego ustalonego systemu zasad nowych norm i wartości, które uznajemy za słuszne
Identyfikacja – polega na przejęciu zachowań osoby lub grupy, która wywarła na nas duże wrażenie
Cele konformizmu:
Dokonywanie słusznych wyborów (informacja wpływ społeczeństwa)
Uzyskanie aprobaty społecznej (normatywny wpływ społeczeństwa)
Podporządkowanie informacyjnemu wpływowi:
Kiedy sytuacja jest niejasna – im mniej masz pewności tym bardziej jej ufasz
Kiedy sytuacja jest kryzysowa – dominuje strach, panika, zakłopotanie, inni pomagają na rozstrzygnąć jak postąpić
Kiedy inni ludzie są ekspertami. Bardziej dobre źródło wpływu (eksperci) ponieważ mają więcej informacji
Wpływ normatywny społeczny – potrzeba bycia zaakceptowanym. Wpływ innych ludzi podporządkowanie się bo chcemy być atrakcyjni. Wynika z różnych przyczyn. Zmieniamy swoje zachowanie by dorównać innym, dlatego że zdają się wiedzieć lepiej
Ludzie podporządkowują się:
Kiedy zależy im na grupie – członkowie grupy SA jednomyślni.
Kiedy grupa liczy 3 lub więcej osób
Kiedy wyrastasz w pewnej kulturze
Kiedy jesteś pewnym typem człowieka
Jasne strony konformizmu:
Pozwala na uporządkowanie sytuacji
Daje jednostce poczucie bezpieczeństwa
Sprzyja współpracy
Porozumienie, uzgadnianie stanowisk
Sprzyja komunikacji interpersonalnej
Ciemne strony konformizmu:
Ślepe bezmyślne uleganie innym
Interesowność – ulegania na chęć zdobycia nagrody a uniknięcie kary
Podporządkowanie większości przy pewności własnych racji aby uniknąć konfliktu z grupą
Ukrywanie
NONKONFORMIZM – odporność jednostki na naciski i wpływy grupy. Zachowują oni postawę krytyczną wobec norm obowiązujących w naszym środowisku.
INGRACJACJA – konformizm jest związany z patologią. Podnoszenie wartości partnera różnymi technikami w celu osiągnięcia własnych celów własnych korzyści. Pochlebstwa, komplementy, pochwały, zgodność w zakresie opinii, postaw, poglądów.
AUTODEPRECJACJA – taka mała, biedna, niezaradna, branie na litość, obniżanie swojej wartości kosztem partnera.
Najważniejsze twierdzenia behawioryzmu:
a) Świadomość nie istnieje, a jeśli istnieje to nie może być przedmiotem psychologii, tzn. nie może rejestrować i sprawdzać przeżyć psychologicznych
b) Człowiek w swoim życiu psychicznym i w reakcjach nie jest autonomiczny, ale zdeterminowany przez środowisko fizycznie i społecznie, a więc poprzez rodzinę, instytucje społeczne, szkołę, media, a także instytucje państwowe.
c) Przedmiotem psychologii są tylko dające się zarejestrować zewnętrzne reakcje na bodźce, a więc ramy zewnętrzne, reakcje fizjologiczne czyli zewnętrzne zachowania.
d) Psychologia może tylko działać na związki między bodźcami (S), a reakcjami (R) bez brania pod uwagę wewnętrznych procesów psychicznych.
Godność wg Skinner’a => układ bodźców, który nie zmusza do zachowań
Osobowość wg Skinner’a => jest to zespół nawyków powstających w procesie uczenia się lub jest to lustrzane odbicie sytuacji, nie różnicuje cech człowieka.
Środowisko => jest to trwały układ elementów w społeczeństwie
Sytuacja => jest to układ elementów w określonym czasie