Pierwiastki rakotwórcze w roślinach

1. Metale ciężkie i ich źródła
2. Podstawowe metale ciężkie
3. Wpływ metali ciężkich na hodowlę roślin
4. Wpływ metali ciężkich na człowieka
5. Jak ograniczyć ilość metali ciężkich w środowisku
6. Wnioski

Metale ciężkie i ich źródła
Metale ciężkie są to substancje zbędne lub nawet toksyczne dla żywego organizmu. Zaliczane są do tych zanieczyszczeń żywności, które stanowią szczególne zagrożenie dla zdrowia człowieka. Są one tym bardziej groźne, że skutki ich działania nie są natychmiastowe, ujawniają się po wielu latach, pokoleniach i nie są w pełni poznane. Zanieczyszczenie trującymi pierwiastkami jest odzwierciedleniem skażenia powietrza, wody i gleby przez pyły, gazy przemysłowe, ścieki, odpady a także procesy spalania węgla.
Zawartość metali ciężkich w środowisku jest dość zróżnicowana, a działanie ich zależy od pobranej dawki, rodzaju pierwiastka, postaci chemicznej, w jakiej występują jak również od stanu odżywienia organizmu.
Wprowadzone jednorazowo w małych dawkach przez dłuższy czas do organizmu mogą powodować zatrucia ostre lub przewlekłe. Wśród metali ciężkich występują pierwiastki niezbędne dla organizmów żywych (tzw. mikroelementy-miedź, cynk, nikiel, chrom, żelazo) jak i pierwiastki o nieznanej roli (kadm, rtęć, ołów, arsen, mangan, tal, bar, miedź, beryl, uran, tellur i inne) niepotrzebne ani roślinom, ani zwierzętom, ani też człowiekowi. Ze względu na znaczą toksyczność i zdolność do kumulacji (w kościach, nerkach, mózgu, nadnerczach, wątrobie, płucach, a nawet we włosach i skórze) metale ciężkie i ich sole mogą być przyczyną groźnych zatruć ostrych i przewlekłych, chorób układu krążenia, układu nerwowego, nerek, wątroby, mózgu, chorób rakotwórczych, mogą powodować nadciśnienie, zmiany nowotworowe, a w niektórych przypadkach mogą też doprowadzić do zaburzeń psychicznych i porażenia mózgu. Kumulacja ciężkich pierwiastków w organizmie to również przyczyna przewlekłych, wielopokoleniowych zatruć. Zatrucia metalami ciężkimi notuje się szczególnie wśród pracowników określonej gałęzi przemysłu. Tu też leżą przyczyny niektórych chorób zawodowych (ołowicy u drukarzy). Zatrucia wywołane są również spożywaniem pokarmów skażonych związkami metali. Ten sam pierwiastek w zależności od stężenia może być dla żywego organizmu niezbędny lub toksyczny. Z punktu widzenia naukowców najgroźniejsze dla naszego zdrowia są takie metale jak: ołów, kadm, rtęć i arsen.
Ich obieg w naturalnym środowisku przyrodniczym związane jest głównie z takimi procesami jak: wietrzenie skał, erupcja wulkanów, parowanie oceanów, pożary lasów, procesy glebotwórcze. Metale ciężkie ulegają rozproszeniu w środowisku i zanieczyszczają gleby, wody, powietrze i bezpośrednio lub poprzez rośliny dostają się do organizmu zwierząt i człowieka.
Jednak największe zagrożenie dla środowiska stwarza energetyka oparta na spalaniu węgla kamiennego i brunatnego. Kopalnictwo rud i hutnictwo metali (np. miedzi, cynku, ołowiu) przyczynia się do silnego zanieczyszczenia gleb w sąsiedztwie hut i kopalni, lecz na mniejszym obszarze w porównaniu z działaniem energetyki. Do znacznego zanieczyszczenia gleb i roślin metalami ciężkimi dochodzi wzdłuż szlaków komunikacyjnych. Odnosi się to przede wszystkim do ołowiu, który występuje w spalinach samochodowych, kadmu i chromu, z którymi mamy do czynienia w czasie ścierania się opon i innych części pojazdów. Z innych źródeł można jeszcze wymienić różnego rodzaju materiały zawierające metale ciężkie, znajdujące się w użytkowaniu człowieka, takie jak wyroby z tworzyw sztucznych stopów metali, powłoki ochronne, farby, lakiery itd..

Podstawowe metale ciężkie
Do pierwiastków szkodliwych (w dużych bądź małych ilościach) zaliczamy:
-żelazo
-cynk
-miedź
-mangan
-kobalt
-rtęć
-ołów
-kadm
-tal
-bar
-arsen
-nikiel

Wszystkie z wymienionych pierwiastków znajdziemy w produktach codziennego użytku.
Żelazo możemy znaleźć w lekach (sól żelaza), pokarmie, roślinach, urządzeniach teletechnicznych i radiotechnicznych (rdzenie transformatorów, niewielkie części maszyn elektrycznych), uszczelkach oraz tyglach do topienia cynku.
Cynk stosuje się w lecznictwie jako lek ściągający i bakteriobójczy, wyrabia się z niego stopy, wykorzystywany do cynkowania, produkcji farb, maści, kremów do opalania, do wyrobu rynien, zbiorników, rur, elektrod oraz klisz drukarskich. Niewielkie ilości cynku zawiera również woda pitna.
Miedź znajduje się ona w środkach owadobójczych, konserwowanych artykułach spożywczych zawierających dodatek siarczanu miedziowego, stosowana do wyrobu przewodów elektrycznych, części maszyn, budowy aparatury dla przemysłu chemicznego jak również spożywczego (np.: chłodnice, aparaty destylacyjne, kotły parowe), w technologii materiałów optoelektronicznych (m.in. w bateriach słonecznych, przekaźnikach elektroakustycznych), a także do krycia dachów. Szerokie zastosowanie mają również stopy miedzi. Są używane do produkcji farb, do barwienia szkła i porcelany, do wytwarzania powłok ochronnych (miedziowanie), nawozów, oraz jako katalizatory, a także w lecznictwie.
Mangan stosowany w lecznictwie jako środek odkażający do przemywania ran (nadmanganian potasu), używany również do płukania żołądka. Mangan jest składnikiem wielu stopów: miedzi-brązy i mosiądze, miedzi z niklem-manganin, aluminium, magnezu. Stosowany w hutnictwie żelaza, jest składnikiem niektórych szkieł metalicznych. Związki manganu znalazły zastosowanie w farbiarstwie, lecznictwie oraz analizie chemicznej.
Kobalt jest składnikiem witaminy B12 zwanej też ?kobalaminą?. Stosowany jako dodatek do stali szybkoschnących, składnik stopów, stosowany również w chemii radiacyjnej i lecznictwie. Związki kobaltu stosowane są do produkcji farb, lakierów oraz w przemyśle szklarskim i ceramicznym.
Rtęć bardzo rzadko występuje w przyrodzie. Stosuje się ją w przemyśle elektrotechnicznym, elektrochemicznym, papierniczym, farbiarskim i przy wyrobie baterii. Jest stosowana w termometrach, barometrach, manometrach, prostownikach, aparaturze naukowo-badawczej, pompach dyfuzyjnych i do wyrobu lamp kwarcowych oraz jarzeniowych. Sole rtęci i jej związki organiczne mają działanie bakteriobójcze i są stosowane w lecznictwie do odkażania narzędzi chirurgicznych i nieuszkodzonej skóry. Wewnętrznie jest stosowna w niektórych schorzeniach nerek. Opary rtęci wykorzystuje się w lampach rtęciowych służących między innymi do naświetlań leczniczych. Ze względu na dużą zawartość promieniowania nadfioletowego w emitowanym świetle są one stosowane jako lampy bakteriobójcze w pomieszczeniach, w których wymagana jest całkowita sterylność (laboratoria, nawiewy laminarne, w których sporządza się krople oczne, pracownie do sporządzania płynów infuzyjnych). Dawniej rtęć w postaci chlorku stosowana była w lecznictwie weterynaryjnym jako środek przeczyszczający.
Ołów jest składnikiem stopów łożyskowych i czcionkowych oraz stopów do lutowania. Z ołowiu wykonywane są także: płyty akumulatorowe, aparatura do produkcji kwasu siarkowego, odpływowe rury kanalizacyjne, osłony kabli elektrycznych, śrut, elementy pocisków. Arkusze ołowiane umieszczone w konstrukcji dużych budynków chronią przed wibracjami i hałasem. Związki ołowiu służą do wyrobu farb antykorozyjnych i malarskich, pigmentów i zapraw. Jego tlenki są składnikiem wyrobów szklanych, kauczuków, są używane również jako środki przeciwstukowe w benzynach silnikowych. Ołów możemy spotkać również w przemyśle gumowym, naftowym, mas plastycznych, materiałów wybuchowych i przy wytwarzaniu środków ochrony roślin. Źródłem ołowiu są, więc produkty takie jak: baterie i akumulatory, farby, dodatki do paliw, amunicja, stopy do lutów, rury, kable i środki ochrony roślin. Ołów znajduje się również w dymie papierosowym.
Kadm Metaliczny kadm znajduje zastosowanie w produkcji stopów, do sporządzania powłok ochronnych (kadmowanie) i do produkcji akumulatorów. Siarczek kadmu oraz selenek kadmu stosuje się jako pigmenty do celów artystycznych (żółcień bądź oranż kadmowy). Kadm nie posiada zastosowania w lecznictwie. Jest stosowany zarówno w metalurgii i produkcji akumulatorów, oraz w produkcji farb i pigmentów oraz jako stabilizator mas plastycznych. Źródłem kadmu są kopalnie i huty cynku, odpady tworzyw sztucznych, zużyte baterie, ścieki bytowe i przemysłowe oraz nawozy. Używany jest on do powlekania powierzchni metali zamiast cynku. Jest także stosowany jako składnik lutów i stopów, do wyrobu lamp kadmowych, barwników. Do atmosfery dostaje się przez emisję przemysłowe. Kadm jest szeroko rozpowszechniony w przyrodzie oraz produktach codziennego spożycia. Jeden papieros zawiera od jednego do dwóch mikrogramów kadmu, przy czym przeszło 70% przechodzi do wdychanego dymu. Kadm jest bardzo szeroko rozpowszechniony w środowisku jak również w produktach spożywczych.
Tal w przyrodzie występuje w niewielkich ilościach w minerałach zawierających cynk, ołów, żelazo, miedź i chrom. Tal otrzymuje się jako produkt uboczny przy przeróbce pirytów. Tal jest bardzo rozpowszechniony w przyrodzie i w małych ilościach znajduje się zarówno w organizmach zwierzęcych jak i roślinnych. Tal znajduje zastosowanie jako składnik stopów, szkieł optycznych, elementów półprzewodnikowych, katalizatorów, związków akrylowo-talowych (używanych w syntezach organicznych), pestycydów (głównie środków gryzoniobójczych), termometrów, w przemyśle papierniczym do pomiarów grubości papieru. Dawniej stosowano go również jako środek hamujący pocenie się u gruźlików. Znalazł zastosowanie również w kremach depilacyjnych.
Bar znajduje zastosowanie jako materiał kontrastowy w diagnostyce medycznej przewodu pokarmowego. Używany również jako dodatek stopowy. Szeroko stosowane są związki baru, między innymi siarczan baru i chromian jako pigmenty do wyrobu farb, węglan, tlenek i fluorek do wyrobu szkieł (przeciwrentgenowskich, światłowodowych), tlenek oraz tytanian baru do wyrobu ceramiki, azotan i chloran do barwienia na zielono ogni sztucznych. Związki baru stosowane są również w pirotechnice.
Arsen dawniej wykorzystywano go jako broń polityczną (czyli truciznę). Obecnie źródłem arsenu są kopalnie węgla, huty miedzi, zakłady produkcji szkła, detergentów, garbarnie. Związki arsenu są składnikami preparatów farmaceutycznych, barwników, a także środków ochrony roślin i nawozów. W znaczących ilościach występuje również w zbożach oraz w tkankach zwierząt morskich. Organiczne związki arsenu wchodzą w skład niektórych lekarstw. Stosowany jest również jako dodatek do stopów, produkt do wyrobu środków owado- i gryzoniobójczych.
Nikiel początkową dziedziną jego zastosowania były stopy niklowo-srebrowe. Wyrabiano z nich tace, czajniki i inne naczynia domowego użytku. Odmiany stali z dodatkiem samego niklu lub niklu z chromem i innymi składnikami są stosowane w konstrukcji samolotów, samochodów, lokomotyw i wielu innych urządzeń wymagających wysokiej niezawodności i wytrzymałości. Jest składnikiem stali i stopów, służy do wytwarzania powłok antykorozyjnych, elektrod oraz jako katalizator.

Wpływ metali ciężkich na hodowlę roślin
Przy skażeniach żywności bardzo ważną rolę odgrywa gleba. W warunkach naturalnych chroni przed nadmiernym przemieszczaniem się związków i substancji do wód gruntowych i do roślin. Zanieczyszczenie środowiska wpływa niekorzystnie na właściwości gleb i może znacznie ograniczyć ochronną funkcję gleby. Szczególnie niebezpieczne są zmiany w zawartości metali ciężkich w glebie, których nadmierna koncentracja może doprowadzić do zwiększonego pobierania przez rośliny, a tym samym wprowadzenia do łańcucha pokarmowego ludzi i zwierząt. Istnieją czynniki, które powiększają lub zmniejszają pobieranie metali przez rośliny. Rośliny są istotnym ogniwem w przemieszczaniu metali z gleby do organizmów zwierząt i człowieka. Ze względu na ilość spożywanych surowców roślinnych, jest to bardzo istotne źródło metali ciężkich. Warzywa ze względu na stały kontakt z glebą - zwłaszcza części podziemne warzyw - dostarczają człowiekowi metali ciężkich. Szczególne niebezpieczeństwo tkwi w ziemniakach, których spożywamy bardzo wiele. Zaobserwowano również dość duże ilości metali ciężkich w sałacie, natce pietruszki oraz w marchwi, ale nie przekraczające norm. Po przebadaniu mrożonek i przetworów warzywnych stwierdzono na ogół niższe poziomy badanych metali niż w warzywach świeżych. Spośród mrożonek najwyższe stężenia zanotowano dla: szpinaku, pietruszki, marchewki oraz selera. Dowodzi to słuszności stwierdzenia, że 20-50% metali usuwamy wraz ze skórką, 20% mocząc warzywa i owoce w wodzie lub gotując je. W ten sposób pierwiastki zostają wypłukiwane z surowca a ilość przechodzących do wody metali zależy od jego właściwości chemicznych.
Wykonano badania zawartości metali ciężkich w przyprawach i preparatach przyprawowych i stwierdzono istnienie zagrożenia zanieczyszczeniami. W wielu badanych przyprawach poziomy kadmu znacznie przekraczały ustalone zalecenia. Najwięcej kadmu stwierdzono w owocach kolendry i bazylii. Natomiast ołów występował w dużych ilościach w cynamonie i chilli a także w bazylii, estragonie, papryce słodkiej oraz w pieprzu. W niektórych mieszankach przyprawowych wykryto znacznie przekraczające dopuszczalne ilości ołowiu i kadmu.

Wpływ metali ciężkich na człowieka
Znaczenie metali ciężkich wynika głównie z ich trwałości w środowisku, kumulacji w organizmie, w tkankach miękkich i w tkance kostnej oraz wybiórczego działania na niektóre układy na przykład ośrodkowy układ nerwowy. Odkładanie metali ciężkich w organizmie to przyczyna przewlekłych, wielopokoleniowych zatruć.
Wpływ poszczególnych pierwiastków na zdrowie człowieka:
Żelazo-znajduje się we wszystkich narządach i tkankach, a jego największe ilości magazynowane są w wątrobie i śledzionie. Sole żelaza przyjmowane doustnie nie powodują zatruć, ale mogą dawać objawy uboczne takie jak zaparcia czy wymioty.
Cynk-pierwszymi objawami zatrucia jest: uszkodzenie błony śluzowej jamy nosowo-gardłowej i dolnych odcinków układu oddechowego oraz zmiany martwicze w ścianach żołądka, dwunastnicy i jelit. Zbyt duży poziom cynku może obniżyć odporność, podnieść poziom cholesterolu a zwiększone dawki siarczanu cynku powodują nudności i wymioty.
Miedź-zatrucia śmiertelne zdarzają się niezmiernie rzadko, a szybkie występowanie gwałtownych wymiotów usuwa większą część wprowadzonej trucizny. Przejściowe zatrucia mogą wystąpić po spożyciu owoców niewłaściwie spryskanych miedziowym środkiem owadobójczym.
Mangan-zatrucia tym pierwiastkiem występują tylko przy większych stężeniach par lub dymu. Charakterystyczne objawy to uczucie zmęczenia, osłabienia, senność, objawy Parkinsona podobne jak drżenie kończyn, maskowaty wyraz twarzy i trudności w chodzeniu. W dalszym ciągu następuje wypadanie włosów i rozchwianie się zębów.
Kobalt-powoduje odczyny uczuleniowe, a przy ostrym zatruciu porażenie układu nerwowego i drgawki. Przy zatruciu przewlekłym obserwuje się opóźnienie wzrostu i wagi ciała oraz powiększenie tarczycy związane z niedoczynnością tego gruczołu.
Rtęć-w stanie ciekłym jest szkodliwa. Powoduje chorobę Minamata, która pierwszy raz wystąpiła w Japonii nad zatoką Minamata. Wtedy to ok. 200 osób zmarło na zatrucie związkami rtęci zawartymi w rybach. Rtęć znalazła się tam z powodu fabryki, która odprowadzała je bezpośrednio do wody. Opary rtęci mogą spowodować silne zatrucie a nawet śmierć. W organizmie żywym wywołuje silne pobudzenie, drżenie mięśniowe, zaburzenia widzenia, słuchu i mowy, uszkodzenie nerek, a w ciężkich zatruciach śpiączkę i w konsekwencji śmierć. Uważa się, że jest to pierwiastek dużo bardziej toksyczny niż ołów czy kadm. Związki organiczne rtęci powodują zatrucia charakteryzujące się długim okresem utajenia. Wchłaniają się przez błonę śluzową przewodu pokarmowego i przez krew zostają rozprowadzone do wszystkich tkanek, a kumulują się w narządach miąższowych, głównie w nerkach, wątrobie, mięśniach i kościach. Opary również wykazują znaczną toksyczność.
Objawy zatrucia przebiegają w następującej kolejności:
zmiany w jamie ustnej - obrzęk ślinianek, dziąseł i języka
zęby chwieją się i łatwo wypadają, a w zębodołach tworzą się owrzodzenia
w dziąsłach dookoła kieszonek dziąsłowych osadza się czarny rąbek siarczku rtęciowego, wytrącany przez siarkowodór z rozkładu resztek pokarmowych - może się nie tworzyć, kiedy zachowana jest higiena jamy ustnej
ślinotok
bóle i zawroty głowy
wzmożona pobudliwość nerwowa, trudność skupienia myśli, uczucie znużenia
drżenia powiek, języka, palców, które w miarę upływu czasu rozszerzają się na całe kończyny
trudności w mówieniu
nerwica rtęciowa
i inne objawy silnego zatrucia
Ołów-wszystkie jego związki są trujące. Najczęściej spotykaną chorobą jest ołowica. Jest to przewlekłe zatrucie ołowiem i jego solami występujące u pracowników drukarń, fabryk akumulatorów i fabryk farb ołowiowych. Zatrucia ostre są rzadko spotykane. Zatrucia przewlekłe dotyczą głównie układu pokarmowego i nerwowego. Główne objawy to znużenie, zmęczenie, porażenie mięśni, szara obwódka wokół zębów, kolka ołowicza. Jednocześnie występuje białkomocz, krwiomocz oraz zaburzenia mózgowe. Zatrucia przewlekłe są bardzo złożone a szybkość ich rozwoju zależy od stężenia w powietrzu oraz od okresu narażania na działanie pyłów lub par ołowiu. Do najbardziej charakterystycznych i najczęściej spotykanych objawów należy zabarwienie skóry bladoszare o żółtawym odcieniu, rozwijające się uszkodzenie krwinek czerwonych i związana z tym niedokrwistość. Już po kilku dniach może powstać na dziąsłach charakterystyczna niebiesko- czarna obwódka, osadzającego się siarczku ołowiu - tzw. rąbek ołowiczy. Występują także z różnym nasileniem objawy takie jak: zmęczenie, zwiększona pobudliwość nerwowa, brak łaknienia, zaparcie, upośledzenie przyswajania pokarmów. Przy dalszym rozwoju zatrucia występuje metaliczny posmak, kolka ołowiczna - czyli ostry, silny skurcz mięśni gładkich jelit, trwa kilka minut, występuje zwykle w nocy powodując silne bóle, obfite poty, biegunkę i wymioty. Napadom towarzyszy przyspieszenie czynności serca, skąpomocz i białkomocz oraz spadek temperatury ciała. Ołów powoduje skurcz naczyń mózgowych, wywołując wiele ciężkich zaburzeń.
Kadm-zatrucia jego parami lub dymem występują głównie w przemyśle. Wchłanianie dymów tlenku kadmu następuje przez drogi oddechowe. Nie mają one charakterystycznego zapachu ani drażniącego działania i dlatego łatwo mogą być wchłonięte ilości niebezpieczne dla człowieka. Główne objawy zatrucia to suchość w gardle, ból głowy, duszności, niewydolność krążenia i podwyższona ciepłota ciała. Z przewodu pokarmowego wchłania się on bardzo szybko i kumuluje się głównie w wątrobie i w nerkach. Objawy zatrucia występują po 4 ?5 godzinach i charakteryzują się ślinotokiem, uporczywymi wymiotami, silnymi biegunkami i bólami brzucha. Zatrucie przewlekłe rozwija się powoli. Pierwszy okres trwa około 1 roku i jest bezobjawowy, można jedynie stwierdzić wyższy poziom kadmu w moczu i we krwi. Dłuższe - 2 letnie narażenie, prowadzi do rozwoju przewlekłej kadmicy. Charakteryzuje się ona ogólnym osłabieniem, suchością jamy ustnej, posmakiem metalicznym, brakiem łaknienia, występowaniem rąbka kadmowego na dziąsłach, okresowymi bólami brzucha i głowy, wzrostem OB i innymi objawami. Po 5 latach występuje bezsenność, pobudliwość nerwowa, zawroty głowy, krwawienia z nosa, bóle mięśniowo- stawowe, zmiany w kościach na tle odwapnieni. Natomiast po kilkunastu latach narażenia zaczynają się nieustające bóle mięśni, osłabienie, bezsenność, duszności, rozedma płuc, uszkodzenia nerek, szpiku oraz zmiany w płucach.
Tal-jest bardzo rozpowszechniony w przyrodzie i w małych ilościach znajduje się zarówno w organizmach zwierzęcych jak i roślinnych. Sole talu są łatwo wchłaniane przez drogi oddechowe, przewód pokarmowy i przez skórę. Kumuluje się w organizmie, zwłaszcza w wątrobie, mózgu i włosach. Są bardzo silną trucizną. Charakterystyczny dla zatruć talem jest brak wyraźnych objawów w początkowym okresie. Występują jedynie nudności i uczucie palącego pragnienia. W dalszym etapie rozwijają się i stopniowo narastają takie objawy jak: przyspieszenie akcji serca, wzrost ciśnienia tętniczego krwi, rozszerzenie źrenic, zanik czucia i odruchów w kończynach dolnych. W moczu pojawia się białko a na dziąsłach powstaje ciemny rąbek z osadzającego się siarczku talowego. Charakterystycznym objawem zatrucia jest pojawienie się czarnych złogów barwnika w korzeniach włosów. Włosy ulegają wypadaniu a na paznokciach pojawiają się białe poprzeczne prążki.
Bar-działa trująco głównie po dostaniu się do organizmu przez przewód pokarmowy. Jest typową trucizną mięśniową wywołującą silne skurcze mięśni gładkich narządów wewnętrznych. Początkowo działa pobudzająco, a następnie porażająco na układ nerwowy. Wywołuje silny skurcz jelit, krwawe biegunki i wymioty. Skurcze mięśni oskrzelowych powodują wystąpienie dychawicy oskrzelowej, a śmierć następuje wskutek porażenia ośrodka oddechowego.
Zbierając wszystko w skrócie możemy stwierdzić, że metale ciężkie wpływają negatywnie na cały organizm. Uszkadzają:

nerki,
wątrobę,
nadnercza,
płuca,
włosy,
paznokcie,
skórę,
kości,
zęby,
mózg,
układ nerwowy,
układ naczyniowy,
strukturę DNA,
Powodują wiele zmian i zaburzeń takich jak:

deformacja kości,
zmiany nowotworowe,
bezpłodność,
zmiany skórne,
uszkodzenia przewodu pokarmowego,
zaburzenia enzymatyczne,
zaburzenia psychiczne,
porażenia układu nerwowego,

Jak ograniczyć ilość metali ciężkich w środowisku
Niestety, nie jest to łatwe. Na jakość wdychanego powietrza nie mamy żadnego wpływu. W żywieniu powinniśmy stosować zasadę urozmaicenia posiłków. W ten sposób dostarczamy organizmowi wszystkich niezbędnych składników odżywczych i jednocześnie zmniejszamy ryzyko podtruwania się metalami obecnymi w produktach jadanych zbyt często. Może się zdarzyć, że stosując wybiórczą dietę, będziemy zjadać niemal wyłącznie produkty o dużej zawartości tych szkodliwych substancji. Amatorzy dań z podrobów, a zwłaszcza nerek i wątróbki, nie powinni jadać tych potraw częściej niż raz w tygodniu. Z warzyw i owoców zrezygnować nie możemy. Pamiętajmy, więc o dokładnym myciu ich pod bieżącą, ciepłą wodą. Ziemniaki i warzywa korzeniowe obierajmy grubo. Co prawda np. kadm gromadzi się w nich dosyć równomiernie, ale ołowiu szczególnie dużo jest właśnie w skórce. Część metali wypłukuje się podczas gotowania, dlatego warzywa i ziemniaki z nieznanego źródła bezpieczniej gotować w dużej ilości wody.
Najbardziej skażone są rośliny uprawiane na terenach uprzemysłowionych, w miejskich ogródkach działkowych oraz w pobliżu dróg o dużym natężeniu ruchu samochodowego (w odległości mniejszej niż 80 metrów od drogi). Nawet, jeśli wydają się dorodne i zdrowe, nie nadają się do jedzenia ani przez ludzi, ani przez zwierzęta. Zrezygnujmy, więc z uprawy warzyw i owoców na działkach położonych na terenach zagrożonych. Obecność zanieczyszczeń chemicznych, w tym metali ciężkich, należy do podstawowych kryteriów przy ocenie bezpieczeństwa żywności.

Wnioski:
Człowiek wiedząc o tym, jakie skutki ma nadmiar metali ciężkich w otoczeniu powinien zapobiegać ich emisji. Tym bardziej wiedząc o tym skąd się biorą. Niestety rzeczywistość jest inna. Zamiast przeciw działać przyczynia się do powstawania nowych fabryk, nie jest oszczędny w wykorzystywaniu energii, nie potrafi wykorzystać jej alternatywnych źródeł, produkuje coraz większą ilość samochodów, a przecież istnieje komunikacja miejska. Metale ciężkie istnieje w przyrodzie od zawsze, i czy to nie jest wystarczające? Czy człowiek musi mieć tak duży wpływ na ich rozprzestrzenianie się? Na to pytanie każdy sam sobie odpowiedzieć!