Człowiek a istota społeczna
Człowiek jest istotą społeczną. Od zwierząt różni się specyficzną budową ciała, oraz rozwiniętymi funkcjami mózgu, dzięki którym myśli, przeżywa, wyraża swoje uczucia - jest istotą rozumną. Może kierować swoim postępowaniem, dokonywać wyborów i podejmować decyzje związane z własnym życiem, np. kształceniem się, pracą zawodową, miejscem pracy i miejscem zamieszkania, oraz przynależnością do określonej organizacji. Jest również istotą społeczną, jedyną posiadającą kulturę i zdolną do jej tworzenia. Pozostaje w ścisłych związkach z otaczającym go światem, dzięki czemu istnieje, rozwija się i działa. Każdy z nas ma indywidualne potrzeby, oraz cechy odróżniające go od innych. Każdy posiada określoną osobowość.
Kiedy próbujemy odpowiedzieć sobie na pytanie, ?Kim tak właściwie jestem?" przeważnie podajemy swoje cechy fizyczne i psychiczne, określamy własne poglądy i przekonania. Przypisujemy się również do różnych grup ludzi. Tożsamość nasza kształtuje się także poprzez porównanie się z innymi ludźmi. Dostrzeżenie wspólnych właściwości z innymi osobami z grupy, w której żyjemy, np. rodziny, oraz odrębności tych grup stanowi podstawę tożsamości społecznej. Nasza tożsamość społeczna ujawnia się w różny sposób, w zależności od tego, z jaką grupą ludzi przebywamy.
Przyglądając się klasyfikacji potrzeb człowieka, dostrzegamy, że do I klasy potrzeb obok potrzeb fizjologicznych i bezpieczeństwa znajdziemy ?potrzeby przynależności i miłości?, które skłaniają do nawiązywania bliskich, przyjaznych kontaktów z innymi ludźmi, które rozbudzają przyjaźń i miłość. ?Potrzebę uznania? ? człowiek pragnie uznania ze strony innych i pragnie mieć uznanie dla siebie.
Człowiek chcąc zaspokoić swoje potrzeby, musi funkcjonować w różnych zbiorowościach ludzkich i grupach społecznych. Więzi społeczne powstają w różnych sytuacjach, w których znajduje się jednostka, np. urodzenie się w konkretnej rodzinie i miejscu stwarza wieź naturalną. Ale więzi powstają również w wyniku przynależności do określonej grupy lub konieczności podporządkowania się władzy w grupie, do której się należy. Poczucie wspólnoty może wynikać z wykonywania wspólnej pracy zawodowej, określonej służby społecznej, pobierania nauki. Jednostka przynależąc do danej grupy, odgrywa wyznaczone jej przez tę grupę określone role społeczne. Im bardziej jednostka utożsamia się z grupą tym lepiej te role wykonuje.
Grupy społeczne klasyfikują się według różnych kryteriów:
I. Liczby członków:
a) małe ? liczą od kilku do kilkudziesięciu członków: rodzina i grupa koleżeńska,
b) duże- liczą powyżej kilkudziesięciu członków: związek zawodowy, partia polityczna, naród
II. Rodzaju członkostwa:
a) pierwotne - członkowie grupy należą w wyniku urodzenia: rodzina, grupa religijna
b) wtórne - członkowie grupy należą w wyniku własnego wyboru: grupa sportowa, studenci, państwo
III. Rodzaje więzi:
a) nieformalne - oparte na więzi nieokreślonej przez prawo lub inne normy: grono przyjaciół, koło hobbystów
b) formalne - oparte na więzi sformalizowanej przez prawo i inne normy: stowarzyszenie, wojsko, organizacja gospodarcza
Człowiek w swoim życiu należy do wielu grup społecznych. Podstawową grupą społeczną jest rodzina, której jest członkiem od urodzenia, która składa się z rodziców i dzieci, także adoptowanych. Każda rodzina pełni wiele funkcji. Trzy najważniejsze to:
1. Funkcja prokreacyjna, czyli wydawanie na świat potomstwa.
2. Funkcja opiekuńczo-wychowawcza.
3. Funkcja socjalizacyjna.
Dzieci i młodzież skupiają się w grupach rówieśniczych i koleżeńskich. Kontakty te zaczynają się już w wieku przedszkolnym, a następnie szkolnym i wynikają z rozwoju emocjonalnego dzieci. Przynależność do tych grup jest dobrowolna, ale zdarza się, że dana grupa ma charakter patologiczny i wówczas może wywierać niekorzystny wpływ na rozwój jednostki. Decyzja o przynależeniu do takiej grupy powinna być przemyślana i skonsultowana z rodzicami.
Szkoła jest społecznością zorganizowaną, działającą na podstawie prawa. Tworzą ją uczniowie, nauczyciele i rodzice. Szkoła przekazuje wiedzę naukową metodami naukowymi. Oddziaływanie na dzieci i młodzież jest zgodne z teoriami pedagogicznymi i psychologicznymi. Jest także miejscem zawierania przyjaźni i pierwszych miłości.
Człowiek jest jedyną istotą w przyrodzie, której do prawidłowego rozwoju psychologicznego jest niezbędne wychowanie w społeczeństwie. Każdy z nas, przebywając w różnych, zbiorowościach i przynależąc do określonych grup społecznych, jest jednocześnie członkiem społeczeństwa.
Kolejną grupą wspólnotową jest naród. Najczęściej określa się go jako trwałą wspólnotę ludzi, połączoną wspólnymi losami historycznymi, kulturą, gospodarką, zamieszkującą określone terytorium, mającą własny język i zachowującą poczucie odrębności. Do czynników mających wpływ na powstanie i istnienie narodu zaliczam:
a) wspólne pochodzenie i wspólne losy historyczne, dające poczucie jedności i odrębności od innych,
b) określone terytorium zamieszkiwane od wieków przez społeczności, uznawane przez nie za ojczyznę,
c) wspólny język,
d) powstanie i funkcjonowanie rynku, będącego podstawą egzystencji i rozwoju,
e) państwo, chroniące wspólnotę narodową przed zagrożeniami zewnętrznymi.
Podsumowanie
Człowiek jest istotą społeczną i nie może się w pełni realizować bez obecności innych ludzi. Rodzaj relacji międzyludzkich, ich realizacji i rządzące nimi zasady oraz wynikający z tego sposób, w jaki ludzie odnoszą się do siebie, określa charakter i strukturę społeczeństwa. Społeczeństwo, w którym żyjemy, narzuca określone normy zachowania, przyjęte przez konkretną wspólnotę. Poprzez interakcje z innymi uczymy się języka i przyjmujemy podstawowe role życiowe. Istoty ludzkie żyją w grupach: pierwszą jest rodzina mała (rodzice i dzieci), drugą rodzina wielka (krewni), kolejną większe wspólnoty, również narodowe. Czasem ludziom udaje się współżyć w harmonii, ale historia uczy, że nie ma grupy idealnej, wobec czego żaden naród czy społeczność nie może liczyć na brak konfliktów.