Husytyzm w Czechach
HUSYTYZM- ruch społeczno-religijny, którego nazwa wywodzi się od twórcy- Jana Husa.
Jan Hus- Czech, duchowny, filozof, teolog, rektor Uniwersytetu w Pradze, który początkiem XV wieku wystąpił z krytyką Kościoła.
Hus nawiązywał do hasła Jana Wiklefa (Wiclifa, Wycliffe’a), przeciwko zeświecczeniu, gromadzeniu dóbr, pogonią za przywilejami, urzędami, tytułami, polityką. Chciał: znieść handel odpustami; aby wszyscy przyjmowali Komunię pod dwiema postaciami; zlikwidować majątki duchownych, przywileje. Kościół powinien być ubogi, prosty, żądał usunięcia księży, którzy popełniają grzechy, potępiał symonię, występował w obronie narodowości czeskiej przed zniemczeniem. Chciał wprowadzić język czeski do ksiąg, upowszechniał zasady ortograficzne, potępiał ucisk chłopów przez panów feudalnych, feudalizm.
Nauki Husa spotykały się z przychylnością społeczeństwa. Inaczej była z cesarstwem i papiestwem, które potępiały je- Husa wyklęto, usunięto z Pragi, objęto INTERDYKTEM- zakaz wygłaszania kazań i odprawiania nabożeństw.
Hus został wezwany na sobór w Konstancji, aby wyłożyć swoje nauki, przekazać, że są zgodne z prawdami wiary. Obawiał się o swoje życie. Cesarz, Zygmunt Luksemburg, nadał mu żelazny list, zapewniający nietykalność. Hus stanął na soborze jednak nie uzyskał uznania. Został wyklęty i skazany na śmierć- spalony na stosie w lipcu 1415 roku.
W reakcji na śmierć Husa jego zwolennicy w Czechach zaczęli organizować wystąpienia. Papież organizował przeciw nim krucjaty. Kiedy na tronie w Czechach po śmierci Wacława IV zasiadł Luksemburg, naród czeski powstał przeciwko „mordercy”, co doprowadziło do wybuchu WOJEN HUSYCKICH w 1419 roku.
WOJNY HUSYCKIE 1419-1436
Przeciwko Husytom zorganizowano pięć wypraw, które zostały powstrzymane przez Husytów pod dowództwem Jana iki, w oparciu a taktykę taboru- wozy formowane w obóz.
W 1424 roku zginął ika, a wodzem został Prokop Wielki. Wśród Husytów nastąpił podział na:
KALIKSTYNÓW (utrakwistów) od calix- kielich- ograniczali się do żądania zmian w Kościele, Komunią pod dwiema postaciami;
TABORYTÓW (Tabor- główna siedziba w południowych Czechach)- chcieli także zmian społecznych, krytykowali ustrój feudalny, głosili hasła równości, zmniejszenia pańszczyzny, renty feudalnej;
„sierotki”- po śmierci iki;
Rezultatem tego były walki trwające dalsze 10 lat, do 1434 roku, kiedy to doszło do porozumienia pomiędzy Kalikstynami a Luksemburgiem- tzw. kompromisy praskie. Przeszli oni na stronę cesarza i zdradziecko zaatakowali Taborytów, zadając im klęskę pod LIPANAMI- 1434 (w bitwie zginął Prokop Wielki).
Ostateczny kres ruchu husyckiego nastąpił w roku 1457, kiedy na tronie Czech zasiadł były Kalikstyn, Jerzy z Podiebradu. Na bazie kompromisów praskich, po zatwierdzeniu ich przez sobór w Bazylei, powstał NARODOWY KOŚCIÓŁ CZESKI.