Matura. Oblicza miłości

Temat: Omów różne oblicza miłości i różnoraki sposób jej prezentowania w
wybranych utworach literackich.

Bibliografia

Literatura podmiotu
1. J. W. Goethe, Cierpienia młodego Wertera, Kraków 2004
2. A. Mickiewicz, Konrad Wallenrod, Kraków 2002
3. B. Prus, Lalka, Warszawa 1985
4. B. Prus, Kamizelka, Warszawa 1971

Literatura przedmiotu
1. M. Piwińska, Miłość romantyczna, Kraków-Wrocław 1984
2. W. Kopaliński, Leksykon wątków miłosnych, Warszawa 2003
3. A. Z. Makowski, Słownik postaci literackich, Warszawa 2000
4. H. Markiewicz, Lalka Bolesława Prusa, Warszawa 1967
5. T. Miłkowski, J. Termer, Leksykon lektur szkolnych, Warszawa 1993
6. Przewodnik po lekturach, pod red. P. Kuncewicza, Bolesław Prus Lalka,
opracował B. Klukowski, Warszawa 1992
7. Przewodnik po lekturach, pod red. P. Kuncewicza, Bolesław Prus
Nowele, opracował W. Solecki, Warszawa 1991
8. Przewodnik po lekturach, pod red. P. Kuncewicza, Johann Wolfgang
Goethe Cierpienia młodego Wertera, opracował S. Tomala, Warszawa
1991

Temat: Omów różne oblicza miłości i różnoraki sposób jej prezentowania w
Wybranych utworach literackich.


Ramowy plan prezentacji

1. Określenie problemu.

Miłość istnieje w literaturze już od samych jej początków. Jest nieodłącznym elementem życia. Ukazywana jest w każdym utworze literackim pod każdą postacią.

2. Kolejność prezentowanych treści

1) Krótka definicja miłości.
2) Motyw miłości w literaturze romantyzmu i pozytywizmu:
o Romantyzm – epoka najbardziej poświęcająca się miłości
o Pozytywizm – pomimo całkiem odmiennej filozofii temat miłości był obecny w literaturze
3) Sposób przestawiania miłości w literaturze romantyzmu i pozytywizmu:
o Romantyzm – najważniejszym uczuciem jest miłość, przeważnie prowadząca do zguby, przykład
o Pozytywizm – nawiązania do romantyzmu, przykłady
4) Nieszczęśliwa i niespełniona miłość Wertera do Lotty – Cierpienia młodego Wertera:
o Powieść epistolarna
o Werter i Lotta
o Werteryzm
5) Tragiczne uczucie miłości Konrada Wallenroda do ojczyzny i ukochanej – Konrad Wallenrod:
o Historia Konrada Wallenroda
o Walka metodą lisa i lwa
6) Małżeńska miłość ludzi cichych skromnych i ubogich – Kamizelka:
o Małżeńskie życie dwojga prostych biednych ludzi
7) Kupiec zakochany w arystokratce - Lalka:
o Nie odwzajemniona miłość
o Wszelkie poświęcenie Wokulskiego dla Izabeli
o Izabela typowa arystokratka – kapryśna i niestała

3. Wnioski

Prezentowanie miłości jest inne w każdej epoce. To jak jest ona prezentowana zależy od epoki i przyjętych hierarchii wartości. Jest ona najważniejszym uczuciem na świecie.

Tematem mojej prezentacji są różne oblicza miłości oraz sposób jej prezentowania w utworach literackich.

Zdecydowałam się, że zinterpretuję ten temat na przykładzie dzieł powstałych w romantyźmie i pozytywiźmie. Są to „Cierpienia młodego Wertera” Johanna Wolfganga Goethego, „Konrad Wallenrod” Adama Mickiewicza, „Lalka” oraz „Kamizelka” Bolesława Prusa.

Moim zdaniem miłość jest to uczucie najtrudniejsze i najpiękniejsze. Głębokie i piękne. Potrafi dać radość i szczęście, ale potrafi i zabić. Tworzy i niszczy. Nie umiemy powiedzieć, czym jest i jak wiele ma twarzy.

Motyw miłości od zawsze był obecny w literaturze. Największa rewolucja w sposobie jej przedstawiania miała miejsce w romantyzmie. W epoce, która pochłonęła ten temat całkowicie. Mimo że kolejna epoka – pozytywizm opierała się na zupełnie innej filozofii, to w temacie miłości nie potrafiła się uwolnić od romantycznych wyobrażeń. Pisarze wielkiego realizmu świadomi wielkiego wpływu jaki wywiera na ich twórczość model miłości romantycznej jednocześnie podejmowali z nim polemikę. Zauważalne są liczne różnice pomiędzy przedstawianiem miłości w tych epokach. Zmiany te zachodziły jednak bardzo płynnie, stopniowo w następujących już po sobie utworach romantycznych.


Podstawową zasadą romantyzmu było uważanie za wartość samo doświadczenie miłości. Niezależnie od tego czy przynosi ono szczęście, czy wręcz przeciwnie. Literatura romantyczna przedstawia zwłaszcza miłość prowadzącą do zguby. Przykładem takiej miłości jest Werter główny bohater powieści Goethego. Prezentuje on miłość idealną, przede wszystkim duchową, z założenia nieszczęśliwą.
W pozytywizmie dużą rolę odegrał Bolesław Prus, który nie bał się nawiązań do romantyzmu. W jego noweli „Kamizelka” widzimy piękną miłość dwojga dojrzałych ludzi. Choć cały utwór kończy się śmiercią ciężko chorego współmałżonka. Autor tworzy z niej jednak coś nadzwyczaj pospolitego. Nie próbuje się wgłębiać w to uczucie. Wiele jest niedomówień. Nie mówi się także o chorobie i śmierci, choć są one cały czas obecne w tekście. Prus doskonale, bez zbędnych słów i komentarzy opisał prawdziwą miłość.
Natomiast w „Lalce” pisarz przedstawił zupełnie inne oblicze miłości, lecz również bliską miłości romantycznej. Główną jej treścią jest miłość kupca Wokulskiego do arystokratki Izabeli Łęckiej.

Zacznę od „Cierpień młodego Wertera” powieści epistolarnej mającej charakter autobiograficzny. Narracja prowadzona jest w I osobie i kompozycyjnie rozpada się na szereg korespondencji oznaczonych datą i ułożonych chronologicznie. Opisuje nieszczęśliwą i niespełnioną miłość urodziwego młodzieńca Wertera do pięknej Lotty. Werter przyjeżdża na wieś w celu załatwienia spraw spadkowych i tam poznaje Lottę. Ukazana jest ona w powieści Goethego prawie jak anioł- piękna i szlachetna, czuła i dobra. Zaprzyjaźniają się ze sobą lecz Werter zakochuje się w niej na amen i nie potrafi zrezygnować z jej towarzystwa. Ona zaś bardzo go ceni lecz kocha Alberta, którego później poślubia. Uczucie Wertera romantycznego kochanka jest tak silne, że aż niszczy bohatera. Zdaje się go spalać. Przypomina on bohatera tragicznego. Stoi wobec sytuacji bez wyjścia, jedyną radością dla niego byłby związek z ukochaną, która jest dla niego nieosiągalna. Siła jego uczucia przeradza się obłęd. Powoli traci kontrolę nad sobą i swoim postępowaniem. Przestaje widzieć sens dalszego życia. Kulminacją działań bohatera jest odebranie sobie życia. Pisarz stworzył postawę określaną mianem werteryzmu czyli postawę nadmiernej uczuciowości, postrzegania świata przez pryzmat marzeń i poezji, buntu wobec świata, samotności, poczucia bezsensu egzystencji, obłędu prowadzącego do samobójstwa.


Następnym utworem , który pokazuje nam oblicze tragicznego uczucia jest dzieło Adama Mickiewicza „Konrad Wallenrod” to utwór w którym pokazuje nam zarówno miłość do ukochanej jak i miłość do ojczyzny. Bohater, młody Litwin jako dziecko został porwany przez krzyżaków i swoje lata dzieciństwa spędza w Zakonie Krzyżackim, nic nie wiedząc o swoim litewskim pochodzeniu. Kiedy bohater dorasta dowiaduje się od starego litewskiego śpiewaka o swoim pochodzeniu i swojej przeszłości. Z tą chwilą odezwał się w nim patriotyzm do swojej ojczyzny. Młody Walter Alf przy pierwszej nadarzającej się okazji uciekł do swej litewskiej ojczyzny. W swojej ojczyźnie bohater zakochuje się w księżniczce litewskiej Aldonie i zakłada z nią rodzinę. Lecz wkrótce nadciągała groźba wojny z zakonem Krzyżackim, a słaba sytuacja zbrojna państwa zmusiła Konrada do przedostania się do krzyżackich szeregów i opuszczenia rodziny. Konrad w zakonie otrzymał duże zaufanie ze strony krzyżaków i podstępnie zdobywa przywództwo w obozie przeciwnika. W tym czasie Aldona z rozpaczy zamyka się na całe życie w wieży. Kiedy dochodzi do starć Zakonu Krzyżackiego z Litwą Konrad prowadzi oddziały krzyżaków do zasadzek przygotowanych przez odziały litewskie, i dzięki temu Litwinie wygrywają wojnę. Po wszystkim ma jeszcze nadzieje, że będzie mógł wrócić do żony i prowadzić dalej swoje spokojne życie. Ona jednak zdaje sobie sprawę, że nie są już tymi samymi ludźmi i nie można wrócić do przeszłości. Konrad popełnia samobójstwo i kończy swe cierpienia.

Konrad tak bardzo kocha swoją ojczyznę, że decyduje się na walkę metodą lisa i lwa poprzez podstęp i zdradę. Wypełnia on swą misję, ale zarazem potępia metody, jakie doprowadziły go do zwycięstwa. Spełniwszy misje spiskowca, Konrad musi zginąć. Jego śmierć jest z góry wpisana w tragiczny los. Jego czyn, choć podyktowany patriotyzmem, był dla niego bardzo przytłaczający. Jest to bohater wallenrodyczny jest on zmuszony do wyboru, poświęca dla ojczyzny szczęście osobiste i nawet swej ukochanej osoby.


Kolejnym utworem opisującym historię miłości jest nowela „Kamizelka” Bolesława Prusa. Liryczna historia miłości pary biednych ludzi. Są to ludzie prości, których życie składa się z małych, prostych spraw, małych radości i sporych smutków. Pracują oni cały czas i mają krótkie chwile spoczynku. Zwraca się tu dużą uwagę na czułość, z jaką autor przedstawia losy skromnego mieszczańskiego małżeństwa. Mimo bolesnego smutku, który stanowi istotę noweli, nie pozbawiona jest pogodnego humoru. Humorystyczna jest cała historia oszukiwania się pary małżonków, mimo iż humor ten nie prowadzi do wesołości. Opisany zostaje wzajemny ich stosunek uczuciowy. Oboje ślęczą po nocach nad swoimi robotami, w święta spacerują trzymając się za ręce, w czasie choroby męża żona troskliwie go pielęgnuje. Ukazana zostaje autentyczna miłość i pokazuje siłę jaką ona nam daje. W imię miłości bohaterowie potrafią przezwyciężyć własny smutek i rozpacz. Są sobie bezgranicznie oddani.


Ostatnim z utworów jakie chce przedstawić jest „Lalka” Bolesława Prusa. Odzwierciedleniem miłości jest Stanisław Wokulski i Izabella Łęcka. Bardzo ambitny i bogaty kupiec zakochany w pannie, która była dumną arystokratką, z lekko podupadłego i zubożałego rodu. Nie odwzajemnia ona jednak jego uczucia mimo wszelkich starań podjętych przez niego. Wręcz lekceważy go i okazuje mu oschłość i obojętność na każdym kroku. Wokulski traktuje Izabelę jak ideał i nieustannie łudzi się, że połączą się związkiem małżeńskim i, że ona odwzajemnia jego uczucia. Miłość organizuje jego wszelkie poczynania. Izabela jest kobietą o cechach narcystycznych. Wychowana w bogactwie i luksusie stała się próżna i bezwzględna. Jej miłość do samej siebie sprawiła, że nie potrafiła obdarzyć uczuciem nikogo innego. Wokulski po tym jak otrząsnął się ze ślepej miłości i został zdradzony nie widzi sensu dalszego życia.

Miłość. Właśnie dzięki literaturze dowiadujemy się o wszystkich jej obliczach. Każda epoka prezentowała własne wyobrażenie o niej. Wszystkie z nich były trafne, ponieważ praktyczna definicja miłości nie istnieje. Dla każdego jest ona czymś innym. Bardzo dużo zależy od przyjętej hierarchii wartości. Uważa się, że w Romantyzmie przedstawiony został jej wyidealizowany obraz, lecz według mnie jeśli uczucie to nie bywa właśnie tak silne, to czy w ogóle można je nazwać miłością?
Również i miłość romantyczna nieubłaganie uległa ewolucji. Pozytywiści stworzyli z niej kolejną zwyczajną część naszej egzystencji.
Bez względu jednak jak będziemy o niej mówić lub pisać możemy być pewni słów Wertera:
„To przecie pewne, że nic na świecie nie czyni człowieka potrzebnym, jeno miłość.”