Filozofia

Relacje psychofizyczne:
Okazjonaliści- malebranche- zwiazek ducha i ciala;piewsze nie dziala na 2, a zmiany powoduje bog, zmiany dokonuja się jedne przy okazji drugich, ale z powodu boga. Materia jest bierna; Hobbes, nie ma duszy jest tylko materia;
Racjonaliści-spinoza. 1 to bog, duch materia to przejawy tej 1 substancji. Paralelizm psychofizyczny- dusza i cialo są obok siebie, są to przejawy 1 substancji- boga
Naturalistyczny materializm- Hobbes nie ma duszy jest tylko materia
Kartezjusz- rozbil byt namateie i dusze. Dusza to to co mysli(res cogitans)- rzecz myslaca; materia zajmuj przestrzen rozciagla(res extensa),duch–materia (przeciwienstwo)
Platon- dusza jest oddzielna od ciala, niezalezna, jest doskonalsza od ciala, cialo jest dla duszy wiezieniem, dazy do jego uwolnienia
Koncepcja możności i aktu- powstawanie rzeczy polega na przybieraniu pewnej formy np. Akt(stos cegiel)-Mozność (możność przybrania formy domu-scian z cegiel). Materia zawsze posiada jakas forme.
Umiarkowany realizm pojęciowy-Arystoteles uznawal ze istnieja nazwy, pojecia ogolne, ale nie ma ogolnch idei, przedmiotow (Idea jest w przedmiocie). Twierdzil ze zmysły mialy w poznaniu funkcje rownie niezastapiona jak rozum. Trzeba zetknąć się z rzeczywistością, aby cos w niej widziec, umysl może zetknąć się z nia jedynie przez zmysły. Umysl jest pusta tablica, która zapisuja spostrzeżenia. Od spostrzezen trzeba rozpocząć poznanie. Arystoteles stal na stanowisku racjonalizmu , ale racjonalizm jego był związany z genetycznym empiryzmem
Skrajny realizm pojęciowy-Platon uważał ze istnieja ogolne nazwy, ogolne pojecia , przedmioty jak i ogolne idee.
Emanacje- Plotyn –teoria gloszona przez neoplatonikow, tłumacząc powstanie i rozwoj swiata stopniowym wylanianiem się różnorodnych postaci bytu z jednego pierwiastka. Z prajedni wylania się umysl, a z niego duch(dusza-ruch), z niego materia- najnizszy element bytu-cos zlego ,emanacja odbywa się z koniecznosci
Monizm- z krytyki dualizmu wyrosl monizm, czyli doktryna przyjmujaca jeden tylko rodzaj substancji do których należy materializm, spirytualizm i teorie identyczności,
Metafizyczny idealizm immanentny- glosi iż umysl poznawac może tylko wlasne swe przezycia. Z idealizmu epistemologicznego w wersji immanentnej wynika, ze ciala są jakimis przezyciami umysłu poznającego. I tak przedstawiciel Berkeley uwaza ze ciala, a wiec domy, drzewa, stoly, nie są niczym innym jak tylko układami wrażeń spostrzegającego je umysłu. Te wrazenia to nie substancje które mogę egzystowac samoistnie. Nie ma ani idei, a ni przedmiotow ogolnych
Szkotysci- duns Szkot, przyjal stworzenie swiata przez boga, oddzielil filozofie od teologi. Można dowiesc istnienie boga, zze jest 1, ze swiat jest stworzony z niczego. Najwyzsza forma zycia duchowego jest wola. Rozum poznajecie tylko gatunki ale i je jednostki. Dusza to forma gatunku, ale istnieje tez forma jednostki= w czloweiku są 2 formy
Wiliam ocham – był w konflikcie z papiestwem, „bytow nie należy mnożyć ponad niezbedna konieczność”; cechy- pojecie niepotrzebne tak jak: istota,istnienie, ciągłość, forma, dowody naniesmiertelnosc duszy. Pozostawala tu tylko logika- nauka formalna o stosunkach zachodzących miedzy jakosciami.
Stoicy- nawiązują do cynikowi ich poprzedzających. Stoicy są materialistami- wzystki ciala są matrialne, jedynym bytem prawdziwm są ciala. Uznaja ze we wszystkim da się wyroznic 2 czynniki: bieny i czynny(materia i forma u Arystotelesa). Forma jest bardziej subtelna materia. Wszystko jest przeniknięte rozumem. Najwyższym dobrem jest cnota. Szczescie zalezy od cnoty-dobra najwyższego, na które mamy wpływ. Intencja oralna deydujeczy dany czyn jest dobry czy zły, nie skutek
Antynatywizm- tabula rasa człowiek rodzi się z czystym umysłem(Arystoteles)nie ma pojec wrodzonych i nabywa biala tablica która zapisuja dopiero spostrzeżenia, empiryzm genetyczny, Locke nasza wiedza pochodzi wyłącznie z doświadczenia.
Natywizm- Platon człowiek rodzi się z pojeciami wrodzonymi. Uważał on, że myśl jest niezależna od postrzegania, choć występuje po postrzeżeniu.. Pierwsza jest dana od narodzin, druga narasta w miarę doświadczenia, formuje się stopniowo. umysł nasz oglądał idee w poprzednim życiu i zachował o nich pamięć.istnieje wiedza rozumowa, niedoswiadczalna, wrodzona i ze widza zmyslowa jako niepewna musi jej być podporzadkowana.
Prawda w rozumieniu Platona jst osiaganajedynie w odniesieniu do tego co możemy zobaczyc rozumem. O tym co postrzgamy zmysłami możemy mie tylko zlane pojecie.
Prawda w rozumieniu kartezjusza- poglad sceptycyzm metodologiczny, nieprzyjmowac za pawde niczego w co można wątpić
















































Prawda w rozumieniu klasycznym- odwoluje się do subiektywnych doznan każdego człowieka. Prawda jest to co myslimy ze jest prawda. A mysli maja swój początek w empirycznych doznaniach. Mysl moze by niepodobna do rzeczywistości, a mimo to być mysla prawdziwa. Każdy z nas odbiera rzeczywistość inaczej przez co nie potrafimy określić jednoznacznie owej rzeczywistości. Prawda jest subiektywna, bo mysl jest subiektywna, bo odbierana przez nas rzeczywistość jest subiektywna
Nieklasyczna definicja prawdy- opiera sie na rozumie. Aby twierdzenie uznac za prawdziwe należy oprzec się na doświadczeniach i zgodności twierdzenia z ogolnymi prawdami. O tym co postrzegamy zmysłami, możemy mieć tylko zludne pojecie iż jest prawda.
Religia, istnienie boga- Platon- przekonanieowyzszosciswiata duchowego, cala filozofia chrzescijanska pochodzi od Latona. Glosi istnienie boga(demiurga)- idea jako ze jedynym rodzajembytu są idee; demiurg czyli boski budowniczy swiata zbudowal go powodowany, dobrocia. Doskonałość swiata była mu celem i przeto uczynil go możliwie najlepszym; o tym z swiat zbudowanyzostal przez boga świadczy lad panujący na nim.
Kartezjusz- idea boga- istoty najdoskonalszej. Idea boga w umysle zostala nam nadana, jako wrodzona, człowiek nie musial jej skontruowa, bo jego umysl jest skończony.nie człowiek wymsli idee boga, lecz zostala ona wytworzona w jego umysle przez istote doskonala, czyli rzez samego boga. Tworca natury, w szczególności umysłu jest bog, bog jest doskonaly, a jako doskonaly nie moglby nas wprowwadzic w blad. Istnienie swiata materialnego, istnienie cial nie jest pewne bezpośrednio, lecz jest gwarantowane przez dosonalosc boza.
Arystoteles- wprowadzi onpojecie boga”pierwszego poruszyciela, który nadal ruh, bo wg niego jest sam niezmienny, nieruchomy, niezłożony,niematerialny, rozumny. Rozm to myslenie, bog tylko mysli o sobie, jest dokonaly, absolutny. Istnienie boga jest od niczego pozanim samym zalezne
Sw Tomasz- bogjest czysty istnieniem, w bogu nie ma rozniy miedzy istnienim a istota. Jest to czysty akt istnienie. Istnienie boga nie jest pewne dlatego trzeba tego dowiesc. Jest 5 kosmologicznych dowodow sw Tomasza na istnienie boga
1dowod ruchu-wszystko ma przyczyne ruchu, ciag tego nie może być w nieskończoność dlatego trzeba dojsc do I przyczyny tj. boga
2dowod z niesamoistosci swiata-swiat jest niesamoistny i ymaga boga do istnienia, swiat potrzebowal o do istnienia, do powstania
3d przypadkowości-wszystkie rzeczy są przypadkowe, dlatego musi istnie cos koniecznego tj.bog
4d z roznej doskonałości rzeczy-musi istniec najdoskonalsza rzecz tj. bog
5d z powszechnej celowości rzeczy- wszystko ma swój cel, musi itniec wiec cos najwyższego tj. bog
Empiryści: cala wiedza pochodziz doświadczenia, wiedza sklada siez idei(wyobrażeń) j.locke-tabula rasa nasza wiedza pochodzi wyłącznie z doświadczenia. Berkly- esse est percipi- istnienie jest doświadczeniem, kazda idea która posiaamy jest zupełnie okreslona i konkretna, nie ma ani przedmiotow ani idei ogolnych. Hume- zanegowal zasade przyczynowości, substancje; istnieja współistniejące ze soba zjawiska, ale związków nie ma
Uniwersalia- czyli powszechniki, chodzi tu o idee platońskie, o ogólniki. Desygnaty to nazywane przedmioty:1skrajny realizm pojęciowy-platon- istnija zarono ogolne nazwy, ogolne pojecia przedmioty jak i ogolne idee.;
2umiarkowany realizm pojęciowy-arystoteles istnieja nazwy, pojecia ogolne, ale nie ma ogolnch idei, przedmiotow (Idea jest w przedmiocie).
3nominalizm-roscelin-istnieja ogol nazwy, ale nie ma pojc ani idei, przedmioto ogolnych
4konceptualizm-kant istnieja nazwy, pojecia ogolne, ale nie ma przedmiotow ogolnych, nic im nie odpowiada
Kartezjusz- odwoluje się do sceptycyzmu. Stosuje watpienie by dojsc do teori, w ktora nie sposob wątpić. odrzucic należy wszystko co niepewne, istnienie swiata realnego nie jest pewne, poddaje w watpliwosc istnienie boga, pewne jest tylko myslenie, skierowal wszytek na subiektywizm, rozbil byt na dusze i materi, dusza to to co mysli, materia zajmuje przestzen rozciagla- dualizmkarezjanski
Kant- pochodzi od Platona- wg niego rzeczy dostosowuja się do naszych mysli. Prawa przyrody są niezmienne i konieczne, nasza mysl je poznaje. Kant dzieli sady na aporii(wypowiadane niezależnie od doswiaczenia i aposterioripochodzace z doświadczenia. Wszystko co nam jest dane jest czasowe i przestrzene. Jego system to idealizm transcendetny . istota kantyzmu jest subiektywizm; agnostyczm wobec mozliwosci poznania rzeczy samych w sobie; niemozliwosc metafizyki na istnienie rzeczy samych sobie. Pogodzil tradycje racjonalistow z tradycja empirystow