Prawo rodzinne

1. Prawo rodzinne – zespół norm regulujących osobiste i majątkowe stosunki między małżonkami, krewnymi, oraz stosunki wynikające z przysposobienia, opieki, kurateli.
2. Źródła prawa: Kodeks rodzinny i opiekuńczy z 1964 r. –
3. Pojęcia
Pokrewieństwo - stosunek miedzy osobami pochodzącymi od wspólnych przodków. Rozróżnia się stopnie i linie pokrewieństwa. Pokrewieństwo w linii prostej jest to pokrewieństwo w którym 1 os. pochodzi od 2 os. Krewnymi wstępnymi są krewni w linii prostej, od których dana osoba pochodzi. Krewnymi zstępnymi są krewni w linii prostej, którzy pochodzą od danej osoby. Pokrewieństwo w linii bocznej to pokrew., w którym osoby mają wspólnego przodka ale od siebie nie pochodzą. Stopień pokrewieństwa to liczba urodzeń wspólnego przodka np. ojciec i syn są krewnymi w linii prostej I stopnia. Bracia są krewnymi w linii bocznej II stopnia.
Powinowactwo – stosunek między małżonkiem i krewnymi małżonka . Linie i stopnie powinowactwa określa się tak samo jak linie i stopnie pokrewieństwa
Władza rodzicielska – obowiązek i prawo rodziców do sprawowania opieki nad dzieckiem, wychowywania go, reprezentowania oraz zarządzania majątkiem dziecka. Władza rodzicielska powstaje z chwila urodzenia dziecka i trwa do uzyskanie przez nie pełnoletniości. Władza rodzicielska może ustać wcześniej w razie: śmierci lub uznania za zmarłego rodzica, utraty pełnej zdolności do czynności prawnych, przysposobienia dziecka, pozbawienia lub zawieszenia wł. Rodzicielskiej przez sąd, utraty praw rodzicielskich i opiekuńczych.
Przysposobienie (adopcja) – akt powodujący powstanie miedzy przysposabiającym, a przysposobionym, takiego stosunku jak miedzy rodzicami a dzieckiem. O przysposobieniu orzeka sąd opiekuńczy
Obowiązek alimentacyjny – obowiązek dostarczania środków utrzymania, a w miarę potrzeby także środków wychowania. Obowiązek ten obciąża krewnych w linii prostej oraz rodzeństwo. Rodzice są obowiązani do świadczeń alimentacyjnych względem dziecka, które nie jest w stanie samodzielnie się utrzymać w pozostałych przypadkach prawo do świadczeń alimentacyjnych mają osoby znajdujące się w niedostatku
Opiekun - osoba sprawująca opiekę. Opiekuna ustanawia sąd opiekuńczy celu zapewnienia pieczy i reprezentacji osobom małoletnim nie pozostającym pod władzę rodzicielską oraz osobom ubezwłasnowolnionym całkowicie.
Kurator – osoba sprawująca kuratelę. Kuratelę ustanawia się w celu ochrony praw określonych osób.
4. Jak zawiera się małżeństwo? Małżeństwo zostaje zawarte gdy mężczyzna i kobieta jednocześnie obecni złożą przed kierownikiem USC oświadczenia, że wstępują ze sobą w związek małżeński. Małżeństwo powinno być zawarte w USC publicznie i uroczyście w obecności 2 pełnoletnich świadków. Z ważnych powodów sąd może zezwolić, żeby oświadczenie zostało złożone przez pełnomocnika. Również z takich powodów małżeństwo może być zawarte poza USC. Skutki prawne wywołuje również małżeństwo kanoniczne tzn. zawarte w obecności duchownego, pod warunkiem, że nie istnieją przeszkody do zawarcia małżeństwa oraz, że zawarcie małżeństwa zostanie wpisane w aktach stanu cywilnego.
5. Przeszkody w zawarciu małżeństwa:
- nie może zawrzeć małżeństwa osoba nie mająca ukończonych 18 lat. Z ważnych powodów sąd opiekuńczy może zezwolić na zawarcie małżeństwa kobiecie, która ukończyła 16 lat.
- nie może zawrzeć małżeństwa osoba ubezwłasnowolniona całkowicie.
- nie może zawrzeć małżeństwa osoba dotknięta chorobą psychiczną albo niedorozwojem umysłowym. Jeżeli jednak stan zdrowia lub umysłu takiej osobie nie zagraża małżeństwu i zdrowiu przyszłego potomstwa i jeżeli osoba ta nie została ubezwłasnowolniona całkowici, sąd może jej zezwolić na zawarcie małżeństwa.
- nie może zawrzeć małżeństwa kto już pozostaje w związku małżeńskim
- nie modą zawrzeć ze sobą małżeństwa krewni w linii prostej, rodzeństwo, ani powinowań w linii prostej.
- z ważnych powodów sąd może zezwolić na zawarcie małżeństwa miedzy powinowatymi
- nie mogą zawrzeć małżeństwa ze sobą przysposabiający i przysposobieni.
6. Przyczyny ustania małżeństwa:
- śmierć lub uznanie 1 z małżonków za zmarłego
- rozwód - sąd może orzec rozwód jeżeli między małżonkami nastąpił zupełny i trwały rozkład pożycia. Rozwód nie jest jednak dopuszczalny, jeżeli na skutek niego miałoby ucierpieć dobro małoletnich dzieci. Albo z innych względów orzeczenie rozwodu byłoby sprzeczne z zasadami współżycia społecznego.
7. Separacja – instytucja zbliżoną do rozwodu. Może ją orzec sąd jeżeli miedzy małżonkami nastąpił zupełny rozkład pożycia. Z separacją prawo wiąże takie skutki jak z rozwodem z tym, że małżonek pozostający w separacji nie może zawrzeć małżeństwa.