System wczesnego ostrzegania - w identyfikacji ryzyka upadłości przedsiębiorstwa

To jest tylko wstęp do tego tematu - całość w zalączniku.


System wczesnego ostrzegania ( nazywany dalej SWO) jest jednym ze składników służących do oceny kondycji finansowej firmy. Umożliwia nam wczesne rozpoznanie zagrożenia i uruchomienie odpowiednich procesów naprawczych. SWO pojawił się jako odpowiedz na liczne bankructwa przedsiębiorstw w okresie wielkiego kryzysu gospodarczego (1929-1933), kiedy to menedżerowie
nie dysponując odpowiednio wczesnymi informacjami o zagrożeniach, nie byli w stanie przewidzieć grożącego niebezpieczeństwa. Obecnie, tylko dla „amatorów zarządzania” wizja upadłości przedsiębiorstwa często jest postrzegana jako zagrożenie lub nawet jako nieuchronne zmierzanie
do bankructwa. Dla menedżerów i przedsiębiorców jest to sygnał do podjęcia działań zmierzających
do polepszenia sytuacji. Dlatego też umiejętnie zarządzając ryzykiem i mierząc go za pomocą systemów wczesnego ostrzegania mogą skutecznie przewidzieć przyszłe zdarzenia zagrażające istnieniu naszego przedsiębiorstwa. Zatem zadaniem systemu wczesnego ostrzegania jest ujawnienie pogarszającej się sytuacji ekonomiczno-finansowej jednostki gospodarczej poprzez dostarczenie danych ekonomicznych np. w postaci wskaźników umożliwiających podjęcie dalszych decyzji dotyczących polepszenia kondycji przedsiębiorstwa. Aby istnienie i zastosowanie SWO miało swój sens należy pamiętać o kilku warunkach koniecznych do spełnienia. Jednym z nich jest efektywność systemu. SWO musi być sprawdzony,
aby wskazywał możliwie najbardziej prawdopodobne zagrożenia. Dlatego ważne jest jego testowanie
w długim okresie czasu przy możliwie niezmiennych czynnikach otoczenia. Bardzo ważne jest również konkretne zdefiniowanie momentu upadłości jednostki gospodarczej, gdyż w różnych krajach pod wpływem różnych czynników otoczenia fakt zaistnienia upadłości może podlegać znacznym wahaniom czasowym oraz różnicom znaczeniowym. Aby zagrożona jednostka miała czas na podjęcie działań naprawczych ujawnienie zagrożeń powinno nastąpić z pewnym wyprzedzeniem czasowym,
tak aby droga do upadłości była procesem rozłożonym w czasie.
Analizę działającej jednostki gospodarczej można przeprowadzać za pomocą danych płynących ze sprawozdań finansowych lub decydując się na przeprowadzenie inspekcji wewnętrznej przedsiębiorstwa. Częściej korzysta się z metody pierwszej, gdyż dane zawarte w bilansach firm zdają się być bardziej rzetelne od własnych wewnętrznych obserwacji. Podstawowymi kryteriami podziału SWO są kryteria podmiotowe ( jednostka tworząca system, rodzaj przedsiębiorstwa dla którego jest on tworzony) oraz przedmiotowe ( dotyczące głównie wyboru najlepszego narzędzia analizy). Dobierając odpowiedni rodzaj systemu wczesnego ostrzegania powinno się brać pod uwagę dane kryteria poszerzając je o dodatkowe informacje charakterystyczne dla badanej jednostki (np. branża, forma prawna).
Procesom transformacji gospodarki towarzyszy rosnący stopień ekonomizacji życia społeczno – gospodarczego, co wyraża się m.in., w coraz szerszym podporządkowaniu rozmaitych decyzji ostrym kryteriom ekonomicznym. Choć opinie na temat tego zjawiska nie zawsze są jednoznacznie pozytywne (niekiedy upatruje się tu przejawów czy przyczyn brutalizacji życia społecznego) nie zmienia to jednak faktu, ze rośnie znaczenie metod i narzędzi pozwalających na odpowiednio szybką i trafną ocenę wpływu podejmowanych w różnych obszarach życia społeczno-gospodarczego decyzji na osiągane wyniki gospodarcze. Wiedza na ten temat staje się nam coraz bardziej niezbędna nie tylko w sferze życia zawodowego, ale i prywatnego. Na co dzień zmuszani bowiem jesteśmy do dokonywania różnego rodzaju wyborów o charakterze ekonomicznym: np. w co, ile i kiedy zainwestować, gdzie ulokować pieniądze, na co przede wszystkim je przeznaczyć itp. Generalnie, dla każdego przedsiębiorcy
i w każdej działalności wymagającej samofinansowania, rozstrzygająca staje się wiedza o tym,
co przysparza pieniędzy, a co powoduje ich utratę, co powoduje umocnienie, a co osłabienie kondycji ekonomiczno-finansowej. Przy tym informacje na ten temat nie mogą być spóźnione. Istotne jest bowiem odpowiednio wczesne ostrzeganie. Wiedza i umiejętności w tym zakresie przesądzają o powodzeniu
w biznesie. Praktyka dowodzi przecież, że stosunkowo nietrudno jest utworzyć nowe przedsiębiorstwo: wystarczy pomysł, wiara w siebie i pewna niezbędna, wyjściowa kwota środków pieniężnych - nic więcej. Ale dla utrzymania się w biznesie i osiągnięcia sukcesu wymagane jest efektywne zarządzanie finansami i odpowiednio szybka i trafna ocena, czy sytuacja przedsiębiorstwa jest dobra,
czy nie występuje zagrożenie niewypłacalności i upadłości. Statystyki międzynarodowe dowodzą,
że ponad połowa nowo powstających przedsiębiorstw bankrutuje w ciągu 4 lat. Dalsze 30% upada
w ciągu 10 lat. Reszta wprawdzie utrzymuje się przy życiu, ale nierzadko, nic dochodząc do pełnego wykorzystania potencjału. Wszystkie statystyki dotyczące bankructw wykazują, że główną przyczyną upadłości jest brak środków pieniężnych. Dla przedsiębiorcy i menadżera ważne jest więc dysponowanie odpowiednio wczesnymi informacjami o zagrożeniach efektywnego funkcjonowania firmy. Wczesne ostrzeganie jest warunkiem podejmowania trafnych decyzji ekonomicznych. Ostrzeganie takie jest niezbędne do racjonalizacji zarówno bieżących decyzji operatywnych, jak i decyzji długofalowych, inwestycyjnych (np. polegających na sprzedaż nabywaniu papierów wartościowych, udziałów
w przedsiębiorstwach, a także decyzji dotyczących inwestycji rzeczowych - budowa obiektów, zakup maszyn i urządzeń itp.).
System wczesnego ostrzegania jest jednym z elementów procesu oceny sytuacji ekonomiczno-finansowej przedsiębiorstwa. Jego zadaniem jest przede wszystkim ujawnienie pogarszającej się sytuacji przedsiębiorstwa, a w szczególności wychwycenie elementów wskazujących na zagrożenie upadłością. System taki nie dostarcza natomiast żadnych wskazówek, w jaki sposób można poprawić kondycję ekonomiczno-finansowa przedsiębiorstwa. Jest on więc wstępnym narzędziem analitycznym, które powinno zostać wzmocnione całym procesem monitorowania kondycji ekonomiczno-finansowej przedsiębiorstwa. SWO służy do rozróżniania przedsiębiorstw o nie najlepszej sytuacji ekonomiczno-finansowej od przedsiębiorstw bez większych problemów, utożsamiany jest często z systemem prognozy upadłości, którego zadaniem jest wykrywanie przedsiębiorstw zmierzających do upadku.