Prawo zobowiazań- umowa ubezpieczenia.
Przez umowę ubezpieczenia ubezpieczyciel zobowiązuje się w zakresie działalności swego przedsiębiorstwa, spełnić określone świadczenie w razie zajścia przewidzianego w umowie wypadku, a ubezpieczający zobowiązuje się zapłacić składkę (art. 805 k.c.)
• K.c. – (Tytuł 27, art. 805 – 834). Uregulowania o ubezpieczeniu są podzielone na 3 elementy:
o ubezpieczenia w ogólności (do 820)
o ubezpieczenie majątkowe (do 828)
o i ubezpieczenia osobowe
Regulacji k.c. o ubezpieczeniu nie stosuje się do ubezpieczeń morskich i umowy reasekuracji, ale to nie znaczy że nie stosuje się pozostałych regulacji k.c. (TAKIE DOKŁADNE PYTANIE NA TEŚCIE MOŻE PAŚĆ )
• Ustawa z 22 maja 2003 r. o działalności ubezpieczeniowej – w tej ustawie strona ubezpieczyciela nazywana jest zakładem ubezpieczeń
• Ustawa z 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych
• Ustawa z 22 maja 2003 r. o nadzorze ubezpieczeniowym i emerytalnym oraz Rzeczniku Ubezpieczonych
• Ustawa z 22 maja 2003 r. o pośrednictwie ubezpieczeniowym
Regulacje wspólnotowe nakazały aby każda działalność w ramach ubezpieczeń była uregulowana w odrębnym akcie normatywnym. Wszystkie ustawy z 22 maja 2003 r. określa się jako „Kodeks ubezpieczeń”.
Ubezpieczenia gospodarcze
• Majątkowe – przedmiotem ubezpieczenia może być każdy interes majątkowy, który nie jest sprzeczny z prawem i może być oceniony w pieniądzu (wszelkie prawa majątkowe, ekspektatywa uzyskania prawa i odpowiedzialność cywilna). Mogą dotyczyć mienia każdego podmiotu prawa cywilnego. Ziszczenie się zdarzenia uzasadnia wypłatę odszkodowania
• Osobowe – przedmiotem ubezpieczenia jest życie lub zdolność do pracy osoby fizycznej (śmierć osoby ubezpieczonej, dożycie przez nią oznaczonego wieku, uszkodzenie ciała, rozstrój zdrowia, śmierć w skutek nieszczęśliwego wypadku). Ubezpieczonym może być tylko osoba fizyczna. Ziszczenie się zdarzenia uzasadnia wypłatę umówionej sumy pieniężnej, renty lub innego przewidzianego w umowie świadczenia.
Reasekuracja
Odstąpienie przez ubezpieczyciela części ubezpieczonego przez niego ryzyka innemu zakładowi ubezpieczeń, tzw. reasekuratorowi, który w zamian za określoną część odstępowanych mu jednocześnie składek pobranych przez ubezpieczyciela, zobowiązuje się uczestniczyć w pokryciu wypłat należnych w razie zajścia zdarzenia losowego. Ubezpieczyciela bezpośredniego odstępującego część ubezpieczanego ryzyka określa się mianem cedenta.
Koasekuracja
Zachodzi wtedy, gdy pokrycie jednego ryzyka następuje na mocy porozumienia między sobą przez kilku ubezpieczycieli. Każdy z nich przyjmuje odpowiedzialność za część ryzyka i za tę część bezpośrednio odpowiada bezpośrednio wobec ubezpieczającego (art. 2 ust. 1 pkt 4 ustawy o dz. ub.)
Podmioty stosunku prawnego ubezpieczenia gospodarczego
• Ubezpieczyciel (zakład ubezpieczeń) – może nim być tylko spółka akcyjna albo towarzystwo ubezpieczeń wzajemnych.
• Ubezpieczający – każdy podmiot prawa cywilnego, który zawarł z ubezpieczycielem umowę ubezpieczenia i jest na jej podstawie zobowiązana do uiszczania składek ubezpieczeniowych.
• Ubezpieczony – osoba, której mieniu lub zdrowiu zagraża określone w umowie ubezpieczenia zdarzenie losowe. Najczęściej ubezpieczony i ubezpieczający to ta sama osoba, ale umowa może być zawarta na rzecz osoby trzeciej.
• Uposażony – osoba, uprawniona do otrzymania określonej w ubezpieczeniu osobowym kwoty należnej z tytułu śmierci ubezpieczonego. Może to być osoba wskazana imiennie w polisie ubezpieczeniowej albo może to być osoba okazująca polisę. Osobę uposażonego ustala się na podstawie ogólnych warunków ubezpieczenia lub z postanowień polisy a jeśli nie da się go ustalić w ten sposób to ustala się go wg przepisów prawa spadkowego.
Charakter umowy ubezpieczenia
• Nazwana
• Kwalifikowana – tylko niektóre podmioty mogą być ubezpieczycielem
• Konsensualna
• Odpłatna
• Adhezyjna
• Kauzalna
• Najwyższego zaufania
• Wzajemna
• Losowa
Wypadek ubezpieczeniowy
• Ważność umowy ubezpieczenia jest uzależniona od możliwości zajścia wypadku ubezpieczeniowego (art. 806 k.c.)
• Zdarzenie, w razie zajścia którego ubezpieczyciel zobowiązuje się spełnić określone w umowie świadczenia
• Jest to zdarzenie przyszłe, niepewne i prawne – z chwilą nastąpienia powstaje obowiązek spełnienia świadczenia odszkodowawczego albo innego świadczenia na rzecz ubezpieczonego
Zawarcie umowy ubezpieczenia
• Zasady ogólne, z zastrzeżeniem, że ogólne warunki ubezpieczenia nie są ofertą w rozumieniu k.c. (art. 811 §1 k.c.)
• Obowiązek posługiwania się o.w.u. (minimalne wymagania – art. 12a ustawy i dz. u.b.)
• Postanowienia o o.w.u. lub postanowienia sprzeczne z tytułem XXVII k.c. są nieważne, chyba że przepis szczególny przewiduje wyjątki.
Forma umowy ubezpieczenia
• Dowolna
• Ubezpieczyciela obciąża obowiązek potwierdzenia zawarcia umowy ubezpieczenia dokumentem ubezpieczenia (dokument zawierający oświadczenie woli ubezpieczyciela i potwierdzający fakt zawarcia umowy – polisa, legitymacja ubezpieczeniowa, tymczasowe zaświadczenie). Dokument obejmuje essentiala negoti umowy, choć możliwe jest wystawienia dokumentu na okaziciela, jednakże tylko w odniesieniu do ubezpieczeń osobowych. Wystawienie dokumentu w odpowiedzi na ofertę ubezpieczającego, z postanowieniami odbiegającymi na jego niekorzyść zobowiązuje ubezpieczyciela do zwrócenia na piśmie uwagi na tę okoliczność, ze wskazaniem co najmniej 7-dnowego terminu do zgłoszenia sprzeciwu (art. 811 k.c.)
Składka ubezpieczeniowa
• Świadczenie pieniężne, które ubezpieczający zgodnie z treścią stosunku prawnego ubezpieczenia zobowiązany jest zapłacić ubezpieczycielowi w zamian za przyjęcie przez niego ryzyka ubezpieczeniowego
• Wysokość składki zależy od sumy ubezpieczenia i tzw. stopy składki (art. 18 ustawy o dz. ub.)
• Ubezpieczającemu przysługuje zwrot składki za okres niewykorzystanej ochrony ubezpieczeniowej
• Składka powinna być zapłacona jednocześnie zawarciem umowy ubezpieczenia, a jeżeli umowa dochodzi do skutku przed doręczeniem dokumentu ubezpieczenia, w ciągu 14 dni od jego doręczenia
Ponadubezpieczenie i niedoubezpieczenie
• Ponadubezpieczenie – suma ubezpieczenia jest wyższa od wartości ubezpieczonego mienia
• Niedoubezpieczenie – suma ubezpieczenia jest niższa od wartości ubezpieczeniowej
Początek odpowiedzialności ubezpieczyciela
• Dnia następującego po zawarciu umowy i zapłaceniu składki lub jej raty (art. 814 §1 k.c.)
• Brak terminowego zapłacenia składki ratalnej może spowodować ustanie odpowiedzialności, jeżeli tak przewiduje umowa lub o.w.u. a ubezpieczyciel wezwał do zapłaty składki z zagrożeniem, że jej brak w terminie 7 dni od dnia otrzymania wezwania spowoduje istnienie odpowiedzialności
• Jeżeli ubezpieczyciel ponosi odpowiedzialność jeszcze przed zapłaceniem składki, a składka nie zostanie zapłacona w terminie, ubezpieczyciel może wypowiedzieć umowę ze skutkiem natychmiastowym, zachowując roszczenie o zapłatę składki za okres za który ponosi odpowiedzialność
Obowiązki ubezpieczającego
• Zapłacenie składki (art. 813 §. 2)
• Podanie do wiadomości ubezpieczyciela wszystkich znanych sobie okoliczności, o które ubezpieczyciel dopytywał w formularzu oferty albo przed zawarciem umowy w innych pismach
• Zgłaszania wszelkich zmian okoliczności w porównaniu z okresem poprzedzającym zawarcie umowy. Obowiązek ten nie dotyczy ubezpieczeń na życie
• Powiadomienie o wypadku o ile ten obowiązek wynika z umowy lub o.w.u. (art. 818 k.c.)
• W ubezpieczeniach majątkowych w sytuacji wystąpienia wypadku ubezpieczeniowego, ubezpieczający ma obowiązek podjęcia starań w celu ratowania przedmiotu ubezpieczenia, oraz w celu zapobieżenia szkodzie i zmniejszenia rozmiarów szkody (art. 826 k.c.)
• Dodatkowe obowiązki mogą wynikać z umowy
Obowiązki ubezpieczyciela
• Ustalenie ewentualnej szkody
• Spełnienia świadczenia ubezpieczonego w razie zajścia wypadku ubezpieczeniowego
Świadczenie ubezpieczyciela w zakresie ubezpieczeń majątkowych
• Polega na zapłaceniu odszkodowania
• Zawsze przybiera postać pieniężną
• Jest związane z wysokością szkody.
Granicę odpowiedzialności wyznacza:
• Suma ubezpieczenia
• Poniesiona szkoda
• Damnum emergens
• Udział własny poszkodowanego
• System franszyz (integralne, redukcyjne)
Franszyza integralna – ubezpieczyciel jest wolny od wypłaty odszkodowania, która nie przekracza pewnej wysokości szkody
Franszyza redukcyjna – polega na obniżeniu kwoty wypłaconego odszkodowania ubezpieczeniowego o ustaloną kwotę lub procent wartości ubezpieczonego obiektu
Świadczenie ubezpieczyciela w zakresie ubezpieczeń osobowych
• Wypłata umówionej sumy pieniężnej, renty lub innego świadczenia
• Samobójstwo ubezpieczonego nie zwalnia ubezpieczyciela od obowiązku świadczenia, jeżeli nastąpiło po upływie 2 lat od zawarcia umowy, która może skrócić ten czas, lecz nie dalej niż do 6 miesięcy
• Jeżeli do wypadku doszło po upływie 2 lat od zawarcia umowy, ubezpieczyciel nie może podnieść zarzutu podania nieprawdziwych informacji. Umowa lub o.w.u. mogą skrócić ten termin.
Termin spełnienia świadczenia przez ubezpieczyciela
• 30 dni od daty zawiadomienia o wypadku (bez znaczenia czas potrzebny dla likwidacji szkody)
• Termin może być wydłużony, jeżeli w zastrzeżonym terminie nie było możliwe wyjaśnienie okoliczności do ustalenia odpowiedzialności ubezpieczyciela lub wysokości świadczenia. Dodatkowy termin do 14 dni po czasie niezbędnym na wyjaśnienie okoliczności
• Umowa ubezpieczenia i o.w.u. mogą przewidywać korzystniejsze postanowienia dla ubezpieczającego
• Niespełnienie świadczenia zakreślonym terminie rodzi obowiązek płacenia odsetek