Studium przypadku: dlaczego tak się stało?

Pewien przedsiębiorca omal nie dostał zawału. Tyle lat pracy ma pójść na marne? Przedsiębiorca prowadzi firmę handlującą przetworami owocowymi i warzywnymi. Firma rozwijała się bardzo dobrze, dużo inwestowała i wchodziła z sukcesem na rynek krajowy. Dobrze prowadzone interesy w Polsce pozwoliły na rozszerzenie działalności handlowej na rynek wschodni, gdyż niedobry na tamtejszym rynku stwarzały nieograniczone możliwości. Obserwując rodzimy rynek, Przedsiębiorca wprowadzał zmiany w filii firmy działającej na rynku wschodnim. Zakładał bowiem, ze je1eli firma może sprostać wymaganiom polskich konsumentów co do wysokości cen przetworów i ich wartości użytkowej, to na pewno zadowoli rosyjskich klientów, oferując im te same warunki zakupu. Dzisiaj dowiedział się, że nakłady czynników produkcji poniesione na siec sklepów w Rosji, ich wyposażenie i obsługę znacznie przewyższają przychody ze sprzedaży. Firma poniosła znaczne straty.

Polecenie 2:
Odpowiedz na poniższe pytania:

1. Jakie czynniki wpłynęły na to, że popyt konsumentów jest tak niski?
2. Jakie zmiany powinien wprowadzić Przedsiębiorca, aby nadal utrzymać się na rynku
wschodnim?
3. Scharakteryzuj krótko gospodarki: wolnorynkową i centralnie sterowaną.
Ad. 3

GOSPODARKA WOLNORYNKOWA – to przede wszystkim gospodarka, którą nie steruje państwo. Rząd w tym modelu rynkowym odgrywa rolę drugorzędną. Na rynku działają tylko dwa podmioty gospodarcze (gospodarstwa domowe, czyli konsumenci i przedsiębiorcy) występujące w roli sprzedawców i nabywców. Podmioty gospodarcze spotykają się na rynku dóbr i usług oraz na rynku czynników produkcji. Podmioty gospodarcze działają na rynku w warunkach konkurencji tzn., że na rynku działa wielu konsumentów oraz wielu producentów wykonujących jednorodne dobro. Konkurencja sprawia, że sprzedawca musi cały czas być konkurencyjny by pozostać na rynku. W ten sposób konsumenci mają okazje wybierać gdzie chcą robić zakupy. Poszczególni uczestnicy rynku nie mają wpływu na poziom i zmianę ceny danego dobra, która jest kształtowana przez mechanizm rynkowy, czyli przez grę popytu i podaży. Wszyscy uczestnicy rynku mają jednakowy dostęp do informacji. Każdy sprzedawca i nabywca ma swobodę wyboru kontrahenta. Rynek i wolna przedsiębiorczość oznacza gospodarkę, w której decyzje podejmowane są niezależnie przez wielu kupujących oraz sprzedających. Oprócz sprzedających i kupujących innym ważnym elementem systemu rynkowego jest prywatna własność. Pod pojęciem "własność prywatna" rozumiemy prawo osób prywatnych oraz firm do posiadania środków produkcji. W gospodarce rynkowej środki produkcji są własnością osób prywatnych. Własność prywatna daje ludziom motywację do wykorzystywania tego, co posiadają w celu produkowania tych wyrobów, które korzystnie mogą sprzedać i dzięki temu osiągnąć zyski. Pragnienie osiągania zysków jest kolejnym elementem gospodarki rynkowej. Czynnik ten, nazywany często motywem zysku, stanowi jakby motor napędowy działań ludzkich, i sprawia, że produkują oni rzeczy, których pragną kupujący. Motyw zysku dostarcza również sprzedającym pobudek do utrzymywania kosztów produkcji na jak najniższym poziomie. Niższe koszty umożliwiają im bowiem zwiększenie zysku, czyli różnicy pomiędzy kosztami i ceną sprzedaży, lub zredukowanie ceny tak, aby sprzedawać taniej od konkurencji, lub osiągnięcie tych dwóch celów jednocześnie. Dążąc do jak największego zysku przedsiębiorcy starają się produkować więcej i lepiej niż ich konkurenci oraz możliwie najtaniej. Wymaga to poszukiwania najtańszych kombinacji czynników produkcji oraz wprowadzenia obniżających koszty innowacji technologicznych i organizacyjnych. Kształt gospodarki rynkowej jest zatem pochodną popytu i podaży.

GOSPODARKA CENTRALNIE STEROWANA – w tym systemie gospodarczym zasadniczą rolę odgrywają własność państwowa i centralne planowanie. Władza, a nie samodzielni producenci decyduje o tym, kto, ile i jakich dóbr powinien wytwarzać, lekceważąc zwykle obiektywne prawa ekonomii, co prowadzi najczęściej do niedoborów rynkowych i ukrytego bezrobocia. Jest to gospodarka oparta na dominacji państwowej własności czynników produkcji i kierowana przez biurokrację państwową głownie za pomocą różnego typu wskaźników wynikających z planu centralnego. Ten system był wprowadzany w życie na terenie bloku państw socjalistycznych i wg niego gospodarowano w Polsce w latach 1944-1989. Jest to system, w którym zespoły inżynierów, ekonomistów i specjalistów różnych dziedzin gospodarki na podstawie określonej procedury i w ramach pewnego systemu organizacji przygotowują, zgodnie z wytycznymi partii komunistycznej, plan dla całej gospodarki. To właśnie planiści ustalają, jakie dobra i usługi należy wyprodukować, jak będą one produkowane, a co więcej decydują, kto te dobra i usługi otrzyma, ustalając poziom płac oraz wprowadzając skomplikowany system rozdzielnictwa.
System ten charakteryzował się:
• publiczna własność środków produkcji, państwo jest właścicielem wszystkich dużych i średnich przedsiębiorstw produkcyjnych i usługowych oraz zasobów naturalnych,
• skoro państwo posiada środki produkcji może przystąpić do planowania, które odbywa się centralnie przez ośrodek rządowy i decyduje o strukturze produkcji, jej podziale i organizacji. Poprzez plan następuje podział dóbr konsumpcyjnych wśród członków społeczeństwa.
Cechy podstawowe gospodarki centralnie planowanej
• monocentryczny ład społeczny
• dominacja państwowej własności czynników produkcji
• centralne planowanie i zarządzanie gospodarką
• nierynkowa alokacja zasobów gospodarczych
• występowanie niedoborów

Ad.1
Głównym czynnikiem wpływającym na niski popyt konsumentów jest przede wszystkim cena oferowanych przetworów. W Polsce cena tego produktu jest być może nie wygórowana i jego sprzedaż jest bardzo dobra. Natomiast na rynku wschodnim podana cena może być zbyt wysoka dla tamtejszego potencjalnego klienta. Producent prawdopodobnie nie wziął pod uwagę kursu walutowego, po którego przeliczeniu przetwory przez niego oferowane na rynku wschodnim kosztują dużo drożej niż w Polsce. Poza tym prawdopodobnie nasz przedsiębiorca nie określił, jakimi dochodami dysponuje społeczeństwo (konsumenci) ze wschodu. Ich dochody mogą być niższe niż dochody polaków i nie stać ich po prostu na zakup przetworów naszego przedsiębiorcy. Dochód kształtuje warunki i motywy działań konsumentów. Wyznacza on też górną granicę wydatków i decyduje o podziale sum wydatkowanych na zaspokojenie poszczególnych potrzeb konsumpcyjnych. Jest również możliwe, że kolejnym czynnikiem niskiego popytu na polskie przetwory jest małe zapotrzebowanie konsumentów rynku wschodniego na tego rodzaju produkty w danym okresie czasowym (sezonowym). Możliwe, że był to czas, kiedy świeże warzywa i owoce zasypywały rynek wschodni i zapotrzebowanie na przetwory z nich robione było nieduże. Inny czynnik wpływający na niski popyt to ceny oferowane przez konkurencje na rynku wschodnim. W Polsce ceny przetworów pochodzących od firm konkurencyjnych mogły być wyższe od ceny zaproponowanej przez naszego przedsiębiorcę, dzięki temu jego produkty były bardziej atrakcyjne dla kupujących w Polsce. Na rynku wschodnim natomiast producenci podobnego asortymentu mogą mieć ceny niższe od ceny zaproponowanej przez polskiego przedsiębiorcę i przetwory nie są już tak atrakcyjne cenowo dla kupujących na wschodzie. Możliwe też, że następnym czynnikiem niskiego popytu jest to, iż większość obywateli państw wschodnich ma poczucie, że powinni wspierać swoją narodową gospodarkę i wolą kupić produkty pochodzące od rodzimego producenta nawet droższe cenowo, niż przetwory producenta zagranicznego nawet jeśli są one dużo tańsze. Inna ewentualność niskiego popytu to po prostu to, ze nasz przedsiębiorca nie trafił w gusta i smak klientów ze wschodu.

Ad.2
Moim zdaniem przedsiębiorca, aby utrzymać się na rynku wschodnim powinien zorientować się jak kształtują się progi cenowe przetworów owocowych i warzywnych na rynku wschodnim. Powinien obniżyć swoją cenę względem cen oferowanych przez konkurencję. Poza tym powinien zastanowić się czy nie handlować na wschodzie przetworami owoców i warzyw dostępnymi na tamtejszym rynku i po tamtejszych wschodniorynkowych cenach, gdyż może to okazać się dużo tańsze niż zakup przetworów z owoców i warzyw w Polsce oraz ich transport do sieci sklepów w Rosji. Według mnie nasz przedsiębiorca powinien zainwestować także w reklamę swoich przetworów w mediach na wschodzie, aby dotrzeć do jak największej grupy potencjalnych nabywców. Koszty poniesione na reklamę powinne zwrócić się, gdy sprzedaż jego reklamowanych produktów zacznie rosnąć. Przedsiębiorca powinien też zwrócić uwagę na jakość sprzedawanych przez siebie przetworów, możliwe, że powinien zainwestować w lepsze, nowocześniejsze technologie do ich przechowywania i eksponowania. Podniosą one jakość oferowanego przez niego produktu a co za tym idzie sprzedaż też powinna wzrosnąć. Możliwe, że powinien też postawić na lepszą i szybszą obsługi w swoich sklepach. Miła i fachowa obsługa to zadowolony i powracający do naszego sklepu klient.