Gospodarka światowa

HANDEL ZAGRANICZNY - PODSTAWY
Handel zagraniczny – obejmuje wszelkie rodzaje związane ze stosunkami z zagranicą.
Formy H.Z. – import, eksport, handel tranzytowy. Istnieją jeszcze poszczególne formy H.Z., które ze względu na charakter prawny, specyficzny przebieg transakcji, nie mogą być jednoznacznie zakwalifikowane do powyższych form. Należą do nich obrót uszlechatniający i reparacyjny, obrót licencjami, know – how, franchising, transakcje wiązane, kompensacyjne, barterowe, obrót projektami inwestycyjnymi i inwestycje bezpośrednie.
Rodzaje H.Z.: bezpośredni i pośredni, oznacza to, że transakcje eksportowe jak i importowe, są realizowane bezpośrednio między podmiotami, a odbiorcami lub przez przedsiębiorstwa które występują jako pośrednicy.
Eksport bezpośredni – w ostatnim okresie wykazuje tendencję rosnącą, zwłaszcza w obrotach dobrami inwestycyjnymi, ponieważ obroty te wymagają ścisłego kontaktu między producentem, a odbiorcą. Wymaga to tworzenia specjalnych jednostek organizacyjnych. Z bezpośrednią formą eksportu wiąże się większe ryzyko handlowe (musi być własna baza magazynowa), większego zaangażowania kapitału.
Eksport pośredni – pośredniczy w tych kontaktach wyspecjalizowana firma, rola producenta ogranicza się do postawienia do dyspozycji towaru, a pośrednik przejmuje na siebie koszty i ryzyko dalszej dystrybucji towaru. Taki eksport jest bardzo wygodną i praktykowaną formą zwłaszcza przez firmy małe i średnie zajmujące się zwłaszcza obrotem dóbr konsumpcyjnych – firmy te nie stać na ponoszenie kosztów własnej dystrybucji. Z tym eksportem wiąże się pewne niebezpieczeństwo: firma eksportująca nie będzie dostatecznie promować danego produktu. Współpraca producenta i pośrednika przy realizacji eksportu pośredniego może przybierać 2 formy:
· Producent znajduje firmę eksportową dla realizacji zbytu własnych towarów i przekazuje im prawo wyłączności sprzedaży,
· Firma eksportowa zbierając zapotrzebowanie na rynkach zagranicznych wysyła oferty na rynki krajowe i wybiera najlepszą firmę.
Różnice pomiędzy eksportem bezpośrednim, a pośrednim:
E.B. - stosowany w obrocie dóbr inwestycyjnych, E.B. bezpośredni kontakt z odbiorcą, wymaga dobrej znajomości rynków zagranicznych, konieczność własnej akwizycji i dbałość o rynek, własny dział eksportu i baza magazynowa, wzrost zaangażowania kapitału,
E.P. – dystrybucja przez przedsiębiorstwa h.z., znajomość specyficznych dla poszczególnych krajów sieci sprzedaży, dróg transportu, umiejętności pośredników w sprzedaży, istnienie wymogu przekazywania prawa wyłącznej sprzedaży, sprzedaż niewielkich ilości i nieregularne dostawy, nie wymaga zaangażowania kapitału.
Import bezpośredni – wzrasta tendencja do importowania surowców i półfabrykatów. Firmy decydują się na import bezpośredni, żeby uniknąć ryzyka spekulacyjnego. Import ten wymaga tworzenia bazy magazynowej, zatrudnienia specjalistów, tworzenia przedstawicielstwa na rynkach zagranicznych. Prowadzi do obniżenia kosztów, zwłaszcza kosztów, jakie są związane z opłatą pośredników, ale wymaga zaangażowania kapitału.
Import pośredni, – jeśli import dotyczy dóbr konsumpcyjnych sprowadzanych przez importerów w małych ilościach, przy dostawach nie regularnych, wówczas korzysta się z pośrednika, który dokonuje zakupów hurtowo. Ma możliwość wyboru najkorzystniejszego oferenta. Ta forma importu umożliwia dokonanie czynności uszlachetniających.
Różnice pomiędzy importem bezpośrednim, a pośrednim:
I.B. – stosowany jest zwłaszcza w surowcach i półfabrykatach, bezpośredni kontakt z dostawcą, własny dział zajmujący się importem zatrudniający specjalistów,
I.P. – stosowany przy nieregularnych dostawach i w małych ilościach, kiedy dostawy SA z różnych krajów, korzystniejsze ceny przy masowych zakupach, możliwość korzystania z rabatów, konieczna dobra znajomość rynku, możliwość dokonania uszlachetnienia, brak problemu poszukiwania źródeł zaopatrzenia.
Handel tranzytowy – obrót towarowy nie jest dokonywany bezpośrednio między eksporterem w kraju wytworzenia, a importerem w kraju odbiorcy. Odbywa się on za pośrednictwem firmy tranzytowej znajdującej się w kraju trzecim, w zależności od siedziby firmy tranzytowej mówimy o tranzycie aktywnym i pasywnym.
Aktywny handel tranzytowy, – gdy krajowa firma tranzytowa sprzedaje towary wyprodukowane w kraju A do kraju B.
Pasywny handel tranzytowy, - firma tranzytowa mająca siedzibę w kraju A sprzedają towary pochodzące z kraju B na rynku krajowym kraju C.
Obrót uszlachetniający i reparacyjny – obrót uszlachetniający czynny polega na przyjmowaniu towaru do uszlachetnienia, a bierny na oddawaniu towaru do uszlachetnienia.
Licencje i obrót know – how – przedmiotem transakcji są niematerialne dobra, jak np. wynalazki chronione patentem, znaki towarowe chronione rejestracją, know – how (a więc wiedza technologiczna związana z procesem wytwarzania). W przypadku know-how korzysta się z ochrony tylko zawartej w umowie.
Franchaising – odbiorca (franczyzant), który prowadzi działalność samodzielnie, ale wedle wskazówek i pod kontrolą dostawcy (franczyzera). Wytworzone towary franczyzant sprzedaje, a zgodnie ze strategią określoną przez franczyzera pod jego znakiem towarowym. Ta sprzedaż dokonywana jest na określonym obszarze i tylko określony towar.
Cechy franchaisingu –
Franczyzant jest samodzielny pod względem prawnym,
Prowadzi działalność według wskazówek franczyzera,
Strategię marketingową określa franczyzera,
Sprzedaż marketingowa odbywa się pod znakiem franczyzera,
Franczyzant ma ustalony obszar zbytu,
Franczyzant obowiązuje zakaz sprzedąy towarów konkurencyjnych,
Może zawierać umowy, ale, w których przedmiotem nie są przedmioty konkurujące ze sobą,
Franczyzera udziela kredytu na wyposażenie przedsiębiorstwa
Ta forma jest stosowana w handlu samochodami, napojami chłodzącymi, paliwami płynnymi, świadczenie usług hotelarskich, restauracyjnych (McDonalds).
Leasing – forma obrotu w handlu zagranicznym polegająca na odpłatnym przekazaniu określonych rzeczy w użytkowanie, np. maszyny.
Leasing rodzaje:
v operacyjny – nakłady poniesione przez dawce na zakup przedmiotów nie zwracają się w ramach 1 kontraktu oraz że dawca przejmuje obowiązek napraw tych przedmiotów. Po wygaśnięciu umowy towar jest zwracany leasingodawcy.
v finansowy – przedmiot kontraktu podlega całkowitej lub prawie całkowitej amortyzacji, jest użytkowany przez q biorcę, okres umowy jest dość długi i trwały, po zakończeniu umowy przedmiot przechodzi na własność leasingobiorcy.
Transakcje wiązane – polegają na uzależnieniu sprzedaży lub kupna jednego towaru od kupna lub sprzedaży innego towaru.
Transakcje kompensacyjne – polegają na wymianie towaru za towar bez regulowania należności dewizami.
Transakcje barterowe – to szczególny rodzaj transakcji kompensacyjnych, (też towar za towar), ale biorą w niej udział tylko 2 partnerzy, którzy SA jednocześnie eksporterem i importerem.
Przedmiotem obrotu h.z. jest obrót projektami inwestycyjnymi – a podmiotem są towarzystwa, które się tym zajmują. Towarzystwa tych projektów tworzą samodzielne podmioty. Realizacja tych projektów jest obarczona wielkim ryzykiem, stąd tez bardzo ważne jest zawarcie umowy, a odstępstwa od niej są karane.
Kto może być człowiekiem konsorcjum?
W zależności od rodzaju przedsięwzięcia oraz kraju inwestowania członkami mogą być osoby fizyczne jak i prawne: inicjatorzy projektu,- którzy biorą na siebie odpowiedzialność utworzenia towarzystwa, dostawcy kraju eksportującego,- którzy wykonują projekt, odbiorcy projektu,- którzy są zobowiązani do zapewnienia wykorzystania zdolności produkcyjnej, instytucje finansowe,- które badają ryzyko instytucji, towarzystwa ubezpieczeniowe,- które mają chronić przed ryzykiem gospodarczym i inni, np. dostawcy surowców, firmy konsultingowe.
Inwestycje bezpośrednie –
v do korzystnych form zaliczamy: niższe koszty pracy za granicą niż w kraju, udział w rynku zbytu za granicą, możliwość długofalowego zwiększenia zdolności produkcyjnych i poprawy pozycji konkurencyjnej, pozbycie się ryzyka kursowego, tańsze surowce, niższe koszty transportu, ulgi podatkowe, wyeliminowanie problemów związanych z wywozem, tani reimport.
v do nie korzystnych form zaliczamy: ograniczenie transferu zysków, ryzyko polityczne, możliwa dyskryminacja, może wystąpić warunek tzw. mniejszego pakietu,
Główne motywy inwestowania za granicą to zbyt zaopatrzenia, obniżka kosztów pracy, ochrona środowiska.
RYNKI ZAGRANICZNE
Współcześnie wiele transakcji dokonywanych jest na tzw. rynkach zorganizowanych, do których zaliczamy: targi, giełdy, aukcje i inne. Uczestnicy tych spotkań na rynkach zorganizowanych muszą się podporządkować obowiązującym na nich regulaminach, przestrzegać form, zwyczajów postępowania, jakie tradycje na nich panują.
TARGI – powstały już w starożytnych Chinach, Indiach, Grecji, Rzymie. Zlokalizowane były w portach morskich w osadach zakładanych na skrzyżowaniu wielkich szlaków handlowych. Otoczone były opieką i ochrona przez władze, która regulowała zasady działania tych targów.
Ukształtowały się z 2 typów: detaliczne i hurtowe. Przedmiotem ich stały się surowce, wyroby gotowe. Giełdy, aukcje, także wystawy, na których prezentuje się nowe wyroby, osiągnięcia technologiczne. Pojawiły się nowe targi – targi wzorców,- rozwój produkcji jej dywersyfikacja spowodowały, że nastąpiło ograniczenie targów wzorców, do targów branż. Targi branżowe, wielobranżowe, później jednobranżowe, na których jednocześnie były ekspozycje dotychczasowych, modernizowanych i nowych produktów. Najnowsza generacja targów to targi myśli naukowo-technicznej – przedmiotem wymiany na tych targach były patenty.
Współczesne targi klasyfikujemy wg kryterium geograficznego (targi regionalne, krajowe, międzynarodowe), rzeczowego (ogólnobranżowe, branżowe, np. targi poznańskie, targi maszynowe w Bremie).
W Polsce w latach 90-tych liczba organizowanych targów wzrosła 10-krotnie. Powołano w 2002 roku Polską Korporację Targową (założona przez 20 członków).
Targi – to miejsce spotkań handlowych organizowanych regularnie, zawsze w tym samym miejscu i w ustalonych odstępach czasu. Celem jest umożliwienie uczestnikom zaprezentowania wzorów wytwórczości i dokonania transakcji handlowej. Współczesne targi spełniają 2 podstawowe funkcje: kreatora rynku i funkcję informacyjną. Targi zorganizowane są formie spółek, rządzą się własnymi statutami, które są zatwierdzane przez odpowiednią instytucję państwową.
Na szczeblu międzynarodowym jest Związek Targów Międzynarodowych w Paryżu – wydaje corocznie terminarz imprez targowych dla swoich członków.
GIEŁDY – organizowane są w ustalonym miejscu i czasie, na których sprzedawane są określone towary po cenach ogłaszanych w codziennych notowaniach. Transakcje kupna – sprzedaży zawierane są zgodnie z określonymi regulaminami. Działalność giełd reguluje statut, a nawet ustawy.W starożytności dokonywano transakcji towarami kolonialnymi, produktami surowcowymi. Najstarsza giełda organizowana w Amsterdamie w 1500 roku, a przedmiotem transakcji był pieprz.
Władze giełdy: Zgromadzenie Członków, Rada Giełdy, Sąd Rozjemczy, Komisje Giełdowe (dyscyplinarna i notowa, – po jakich cenach zawierane są transakcje).
Członek giełdy: osoby fizyczne i prawne.
GIEŁDY TOWARÓW – najistotniejsza forma rynku zorganizowanego – zawierane są transakcje kupna i sprzedaży towarów jednorodnych pod względem jakości. Przedmiotem transakcji są zboża, rośliny przemysłowe, produkty zwierzęce, metale i surowce przemysłowe. Z obrotem towarów na tych giełdach wiąże się stabilizacja cen, bo są one najbardziej skutecznym regulatorem cen w skali rynku światowego.
Giełdy regionalne – organizowane w ośrodkach produkcji,
Giełdy międzynarodowe – lokalizowane w głównych centrach popytu na dany towar, w krajach wysoko rozwiniętych, (duży popyt, duże skupiska ludzi).
Transakcje giełdowe: mogą być zawierane na podstawie próbek produktów będących przedmiotem, ale muszą mieć oświadczenie, że są to towary jakościowo bardzo dobre, np. zboża zebrane w następnym okresie (umowę transakcji kupna sprzedaży tych zbóż giełdy rejestrują w kasie rozrachunkowej giełdy).
Rodzaje transakcji:
1. rzeczywiste – celem faktycznie jest przeniesienie praw własności towarów, ze sprzedającego na kupującego,
2. terminowe – przyszłościowe – a wśród nich najważniejsze różniczkowe- zawierane w celu uzyskania różnicy cen występującej między dwoma umownymi terminami, bez konieczności dostawy przedmiotu umowy, wiele tych transakcji ma charakter spekulacyjny.
GIEŁDY USŁUG – jest ich niewielka ilość, mają bardzo duży wpływ na kształtowanie się cen usług na rynkach światowych. Przedmiotem transakcji są: usługi transportowe- frachtowe, usługi ubezpieczeniowe, usługi pośrednictwa transakcyjnego. Giełdy frachtów – przedmiot usług transportu wodno- morskiego i śródlądowego. Publikowane przez nie notowania zawierają ceny, po jakich zawarto umowy przewozowe. W pewnym sensie pełnią one funkcję informacyjną. Ich znaczenie współcześnie maleje, największa giełda frachtów to Giełda Bałtycka w Londynie.
GIEŁDY UBEZPIECZEŃ –powstają zrzeszenia ubezpieczycieli, które koordynują usługi ubezpieczeniowe, wzajemnie się reasekurują w zakresie pokrywania strat, które przekraczają możliwości 1 ubezpieczyciela. Najbardziej rozwinięty rynek ubezpieczeniowy to Rynek Ubezpieczycieli Morskich – Giełda Ubezpieczeń w Londynie prowadzona przez korporacje Loyydsa od 1811 roku –ubezpieczają gwiazdy filmowe, wyprawy arktyczne itp.
GIEŁDY USŁUG TRANSAKCYJNYCH: to lata 80-te, pierwsza w Majami 1987 na Florydzie. Świadczy usługi pośrednictwa i wspomaga w zawieraniu transakcji handlowych i usługowych, parterowych np. transakcje między krajami Ameryki Północnej, a Ameryki Południowej.
Rynek Giełd – nie poszerza się współcześnie, giełdy działają w dużych ośrodkach, doskonaląc się jedynie. Wzrasta ilość transakcji zawieranych w handlu giełdowym. W Europie Zachodniej jest najwięcej giełd o zasięgu międzynarodowym. Najstarsze ośrodki to Amsterdam, Paryż, Londyn, Roterdam, Hamburg, Nowy Jork, Tokio. Oprócz Europy to również USA- Chicago 2 giełdy towarowe. Jedna 1874-mięso wołowe i wieprzowe, 2 to 1848 – produkty rolne, soja, kukurydza. Na tych 2 giełdach 80% to transakcje terminowe.
Najważniejsze giełdy międzynarodowe oprócz już wymienionych to giełdy cukru w Nowym Jorku, Roterdamie, Londynie i Paryżu, giełdy surowców oleistych – Londyn, Roterdam, giełdy skór – Liverpool.
AUKCJE – to forma sprzedaży ściśle określonych towarów masowych jednostkowych ( towary są gromadzone w magazynach aukcyjnych np. po to by zapoznać się z ich jakością).
Aukcje regularne – w ściśle określonych terminach i w tym samym miejscu, przez specjalne przedsiębiorstwa – organizacje kupieckie.
Aukcje nieregularne – sporadycznie, aby upłynnić zgromadzone zapasy.
Transakcje aukcyjne są zawierane w systemie licytacyjnym.
WYSTAWY GOSPODARCZE- nie zawiera się transakcji, ale prezentuje się największe, najnowsze osiągnięcia, – co 5 lat, ostatnie Hamburg, Osaka, - o charakterze międzynarodowym.
WOLNE OBSZARY CELNE – w portach, lotniskach, na szlakach tranzytowych, przejściach granicznych, w małych państewkach jak Andora, Lichtenstein, Luksemburg.
PRZETARGI – odbywa się publiczny zakup lub sprzedaż towarów na najkorzystniejszych warunkach, może być pisemny lub ustny. Może mieć charakter publiczny, ale i zamknięty (nie podawany do publicznej wiadomości przez co można go anulować).
PRZEDSIĘBIORSTWA UCZESTNICZĄCE W TRANSAKCJACH MIĘDZYNARODOWYCH
W transakcjach może uczestniczyć pojedynczy kupiec lub wielka organizacja. Musi to być osoba prawna mająca odrębność organizacyjną, prowadząca działalność gospodarczą.
Działalność gospodarcza obejmuje rozliczenia finansowe, przewóz, transport, spedycje, działalność komisową, agencyjną, maklerską, reklamową.
Działalność prowadzona bezpośrednio przez producentów – lub użytkowników lub z wykorzystaniem pośredników. Najstarszą formą było pośrednictwo handlowe.
Działalność prowadzona na własny rachunek – przez producenta lub innych przedstawicieli handlowych, polega na przejęciu ryzyka i odpowiedzialności związanej z dalszym obrotem. Do kupców działających na własny rachunek zaliczamy hurtowników, dystrybutorów, dealerów, firmy handlu detalicznego(mało rozwinięte w Polsce).
Działalność powadzona na cudzy rachunek – nie wymaga zbyt dużej odpowiedzialności, ani zbyt dużego kapitału, bardzo wygodna forma dla małych i średnich przedsiębiorstw. Kupcy działający na cudzy rachunek mogą działać we własnym imieniu (komisant- z umowy komisu i komitent, konsygnatariusz (sprzedaje towary jakie otrzyma od zleceniodawcy), konsygnat (zleceniodawca)), albo w cudzym imieniu tak jak np. agenci i maklerzy uczestniczący w obrocie.
Hurtownik – działają we własnym imieniu i na własny rachunek, w wielu krajach zajmują się obrotem towarowym, mogą zatrudniać do ok. 200 osób. Specjalizują się w obrocie towarowym o charakterze geograficznym i towarowym. Specjalizacja towarowa – przedmiot: sprzęt AGD, konfekcja damska, futra, skóry zwierząt futerkowych, sprzęt inwestycyjny.
Specjalizacja geograficzna – musi znać przywileje i tradycje poszczególnych krajów. Hurtownicy na każdą transakcje zawierają odrębną umowę, nie korzystają z wyłączności geograficznej i towarowej.
Dystrybutor – wyłącznie działa na własny rachunek, zawiera umowy długoterminowe, może posiadać wyłączność, zmonopolizować zakup lub sprzedaż jakiegoś towaru, jego działalność może być ograniczona. Może nadawać własną markę handlową, ale też może sprzedawać towar nieoznakowany.
Dealer - pośrednik działający na rzecz producenta, dokonuje sprzedaży na własny lub cudzy rachunek, ale we własnym imieniu. Przedmiotem obrotu tej działalności może być sprzęt inwestycyjny, dobra konsumpcyjne domowego użytku, samochody osobowe, sprzęt rolniczy, urządzenia komputerowe, napoje (cola, pepsi).
Umowa dealerska – jest długookresowa, dealer najczęściej reprezentuje 1 dostawcę, którego cały asortyment przejmuje i oferuje do sprzedaży na danym rynku krajowym. Dealerzy uzyskują wyłączne prawa sprzedaży, na określonym terenie, muszą opracować strategie marketingową, wszystko musi być zgodne np. wystrój itd. Dealerzy mogą zajmować się również obsługą techniczną aut, oraz obrotem starych samochodów.
Przedsiębiorstwa H. Z. – detalicznego – w Polsce od 1994 roku, w 74% obrotach z zagranicą uczestniczy sektor prywatny. Przedsiębiorstwa handlu detalicznego – działają we własnym imieniu i na własny rachunek, nie zawierają umów długoterminowych, tylko jednorazowe, prowadzą własną promocje, marketing , więc muszą ponosić koszty z tym związane.
Domy wysyłkowe – działalność eksportera jak i importera, nie oznaczają własną marką produktów, które oferują.
Konsygnatariusz - podmiot pośredniczący w międzynarodowym obrocie gospodarczym. Przyczynami jego funkcjonowania jest: zapewnienie szybkiego zaopatrzenia w części zamienne, maszyny itp. zapewnienie natychmiastowej dostawy markowych towarów konsumpcyjnych np. markowe szampany na sylwestra. Umowa o skład konsygnacyjny – zawierana na 1 rok i przedłużana na następne lata, jeżeli nie ma sprzeciwów. Wysokość premii konsygnatariusza w umowie.
Aukcjonator – we własnym imieniu i na cudzy rachunek, zajmują się organizowaniem aukcji towarowych. Aukcjonariusz to zleceniodawca. Umowa jest jedno razowa. Obowiązki aukcjonatora – dokonuje podziału na tzw. loty(mniejsze partie), opracowuje i rozsyła katalogi ( gdzie, kiedy, co przedmiotem aukcji), pobiera wadium aukcyjne (10% wartości którą klient chce kupić).
Agent handlowy – w cudzym imieniu i na cudzy rachunek, kupiec który zobowiązuje się do stałego reprezentowania 1 lub kilku mocodawców (pryncypałów). Forma umowy agencyjnej jest bardzo luźna i traktowana jako wstępna to też na jaj podstawie nie można dochodzić roszczeń na drodze sądowej.
Makler – w cudzym imieniu i na cudzy rachunek, w oparciu o umowę długookresową. Najczęściej są giełdowi i aukcyjni. Dokument potwierdzający rezultaty pracy maklerskiej, jest tzw. nota maklerska, w której zawarte są dane dotyczące przedmiotu transakcji. Odpowiednik maklera to broker.
Faktor – działa on na zasadzie agenta, ale jednocześnie to finansista udzielający kredytu firmą handlowym na dłuższy okres nią oferują banki ale za wyższe oprocentowanie.
Komprador – 17 wiek, skupowanie w głębi kraju, dostarczanie do portów kauczuku, skór, herbaty, kości słoniowej itp.
Przedsiębiorstwa prowadzące import i eksport bezpośredni mają własne biura, prowadzą import i eksport o różnym asortymencie. Zaliczamy do nich:
Przedsiębiorstwa usługowe – specjalizują się w organizacji przewozu, ubezpieczanie kontrola jakościowa i ilościowa. Mogą być przewoźnicy w transporcie kolejowym, morskim itd., jak i spedytorzy organizujący transport i ładunki z wykorzystaniem wszelkich niezbędnych czynności z tym związanych. Mogą działać na cudzy rachunek we własnym imieniu lub we własnym imieniu na własny rachunek. Mogą wykonywać czynności ubezpieczeniowe.
· Przedsiębiorstwa spedytorskie – działalność związana z ubezpieczeniami, w Polsce do 1990 roku była 1 firma HARTFIK. Najwięksi spedytorzy w Europie: Schenker, BTL, Spedpol. Przedsiębiorstwa składu – składy wolnocłowe, oraz domy składowe (mają prawo wydawania rewersu- dokumentu umożliwiającego uzyskanie kredytu).
· Przedsiębiorstwa prowadzące kontrolę towarów – liczmeńskie (kontrola ilościowa), oraz prowadzące badania ilościowe i jakościowe. W dziedzinie eksportu kontrolę przeprowadza Centralny Inspektorat Standaryzacji w Polsce.
· Przedsiębiorstw ubezpieczeniowe – ubezpieczają towary będące przedmiotem wymiany międzynarodowej. W Polsce największe towarzystwo ubezpieczeniowe to Warta, w Niemczech to Hermes, a Anglii korporacja Loyydsa.
Agencje celne i składy celne – regulowane przepisami kodeksu celnego. Na prowadzenie składów trzeba mieć pozwolenie – mogą być prywatne lub publiczne.
Agencje reklamowe – świadczą usługi eksporterom i importerom, opracowują ogłoszenia reklamowe do gazet, czasopism, mają szeroki zakres usług, prowadzą badania marketingowe, robią plany, konkretne ogłoszenia do prasy, audycje reklamowe, uczestniczą w produkcji filmów reklamowych.

















Umowa, transakcja i jej elementy
Z punktu widzenia prawnego umowa jest zgodnym oświadczeniem woli 2 stron uczestniczących w obrocie za granicą mających swój domicyl(siedziba)w różnych krajach. Wykonanie umowy w obrocie zagranicznym ma charakter podstawowy lub pomocniczy uzupełniający podstawowa umowa składająca się na realizację wymiany za granicą to umowa z kontrahentem zagranicznym określa mianem kontraktu.
Umowy pomocnicze w których określone są: zakres i warunki świadczenia zlecane różnym przedsiębiorstwom należą do nich : umowy spedycyjne, ubezpieczeniowe, umowy zawierane z przedsiębiorstwami zajmujące się kontrolą umowy z bankami wszystkie te umowy są zawierane w dziedzinie importu i eksportu wzajemnie ze sobą powiązane umowy krajowe i zagraniczne, którego celem są realizacje kontraktu a także sam kontrakt składają się na transakcje.
Elementy kontraktu: towar stanowiący podmiot transakcji w handlu mnar., ceny stanowiące istotny element kontraktu, termin dostawy istotne bo w jakim to momencie zostaną przekazane towary, odbiór towaru ważne tu są certyfikaty świadectwo dotyczące jakości, warunki płatności.
Cykl transakcji i jego fazy. Każda transakcja handlu zagr. polega na wykonywaniu czynności które są ze sobą powiązane intensywność ich różności jest cykliczna. Działalność związana z prowadzeniem transakcji w handlu zagr. prowadzona jest cyklicznie. Możemy wyróżnić 3 lub 4 fazy:
1. obejmuje przygotowanie transakcji handlu zagr. do czynności związanej z tą fazą należy wyróżnić: analizę ofert przesyłanych przez klienta, przeprowadzanie kalkulacji, wstępne rozmowy handlowe
2. to zawarci transakcji handlu zagr. która obejmuje ostateczne negocjacje handlowe w wyniku których ustala się klałzule kontraktowe, podpisuje się kontrakt z importerem i eksporterem zawiera się umowę z krajowym dostawcą lub odbiorcą.
3.jest to f. Realizacji transakcji handlu zagr. zalicza się do nich: zlecenie spedycji, zawarcie umowy ubezpieczeniowej, uzyskanie pozwolenia wywozu lub przywozu, przygotowanie towaru do wysyłki, uzyskanie świadectw certyfikatów ,zaświadczeń, wystawione faktury ale uzyskanie niezbędnych dokumentów przewozowych, dostarczenie towaru do miejsca określonego w kontrakcie i jego odbiór, zapłata lub przyjęcie
4.f. tzw. kontroli transakcji ma na celu ustalenie kontroli stanu faktycznego z dokumentami.
Dokumenty w transakcjach w handlu zagr.
Współcześnie handel zagr. wyróżnia się znacznym wzrostem dokumentów. Dzieli się je na podstawowe i pomocnicze.
Do podstawowych zalicza się fakturę handlową, dokument przewozowy, ubezpieczeniowy.
Faktura handlowa to rachunek wystawiony przez dostawcę na towary i ich ceny, termin i sposób wysyłki, rodzaj opakowania, oznakowanie, koszty związane z dostawą, opusty cenowe. Faktura potwierdza realizację dostawy może tworzyć podstawę. Jeśli kontrakt przewiduje częściową zapłatę za towar wysyłany kontrahentowi to faktura prowizoryczna nie jest księgowana. Innym rodzajem faktury jest faktura proforma to faktura fikcyjna może być ona z widocznym napisem proforma. F. ta nie stanowi dowodu wykonania transakcji towarowej gdyż jest zawierana przed jej zawarciem przesyła się najczęściej wraz z ofertą i ta faktura dotyczy próbki towaru wysyłanego. Ta faktura stanowi podstawę do załatwienia pozwolenia przywozu. Nie uprawnia ona do otrzymania należności za towar. Kraje Ameryki Łacińskiej, Turcja wymagają kontrahenci dodatkowego dokumentu.
Faktura honsulama wystawiona na specjalnych formularzach. Te faktury zawierają dane szczegółowe dotyczące cen fakturowanych towaru czy one odpowiadają celom na rynku krajowym w sprzedaży czy nie są to ceny dumpingowe. Mogą służyć do odprowadzenia odpraw celnych dal celów statystycznych, spełnia również rolę świadectwa pochodzenia.
Dokumenty przewozowe w transporcie morskim, lądowym, kolejowym
W transporcie morskim jest konosament spełnia on 3 funkcje:
1. stanowi potwierdzenie przyjęcia towaru do przywozu
2. jest dokumentem uprawniającym do dysponowania ładunku
3. stanowi potwierdzenie umowy istnienia umowy o przewóz jej wartości
Konosament nie jest dokumentem że taka umowa została zawarta przed jej ładunkiem na statek w zależności od sposobu przyjęcia ładunku do przewozu wyróżniamy: konosament na towary załadowane i na towary przyjęte do załadunku z kryterium to w zależności od rodzaju drogi przewozu wyróżniamy konosament zwykły i bezpośredni konosament zwykły jest wystawiony na podróż odbywany jedną podróż natomiast bezpośredni jest łączony z listem przewozowym, kolejowym, samochodowym itp. W zależności od przesyłki ładunku jego cech wyróżniamy czysty i brudny. Czysty to taki który stwierdza ze towary nie są uszkodzone zawartości są nieznane natomiast brudny to uszkodzone towary. W zależności od sposobu określenia odbiorcy ładunku będzie konosament imienny, na okaziciela, na zlecenie. w zależności od ilości może być zbiorowy na kilka przesyłek, spedytorski wystawiony na podstawie kwitu sternika. Przedsiębiorstwa okrętowe lub transprtowo-spedycyjne dostają kwity dokowe które potwierdzają przyjęcie towaru do składu przyjęcia.
W transporcie lądowym to kolejowe mnar. listy przewozowe, samochodowe w transporcie lotniczym to lotnicze mnar. listy przewozowe. W transporcie śródlądowym są wystawione konosamenty rzeczne.
Umowy ubezpieczeniowe generalne mogą być odpisowe lub obrotowe. Polisa generalna odpisowa charakteryzuje się tym że ubezpieczający musi z góry zadeklarować przewidywaną sumę wszystkich przesyłek otrzymanych i wysyłanych. Deklaruje przewidywaną ilość obrotu.
Certyfikaty asekuracyjny jest dokumentem w którym ubezpieczyciel stwierdza że wszystkie ładunki są objęte umową generalną. W certyfikacie są określone warunki tego ubezpieczenia. Wystawia się je najczęściej zamiast polisy ubezpieczeniowej noty pokrycia inaczej maklerskie noty wystawiane przez maklerów zamiast certyfikatu asekuracyjnego. Noty pokrycia mogą zastąpić polisę tylko wtedy kiedy strony wyrażają na to zgodę noty pokrycia najczęściej wystawia się w trakcie ubezpieczenia.
Dokumenty pomocnicze
Jest świadectwo pochodzenia, które występuje ze względu na zróżnicowanie taryf celnych w różnych krajach. Świadectwo pochodzenia towaru wystawia Krajowa Izba Gospodarcza. Zasady pochodzenia towarów są stosowane w krajach UE i określone są w kodeksach celnych.
Świadectwo antydumpingowe to dokument stwierdzający że wartość fakturowa towaru pokrywa się z rzeczywistą wartością rynkową tego towaru i udzielone upusty nie są wyższe niż stosowane dla odbiorców krajowych. Przed odprawą celną konieczne jest uzyskanie świadectwa próbobrania władze celne puszczają towar po przeprowadzeniu próbobrania.
Świadectwa analizy np. analizy jakościowej
Świadectwo standaryzacyjne władze celne żądają świadectwa standaryzacyjnego w którym stwierdza się że towar jest zgodny ze standardami ustalonymi przez państwo. Wystawiają je Instytuty Standaryzacyjne.
Świadectwa weterynaryjne dotyczą określnych grup towarów wystawione wówczas gdy przedmiotem obrotu są zwierzęta lub mięso.
Świadectwa fitopatologiczne w obrocie mnar. roślinami lub ich częściami stwierdzenie w świadectwie że w okolicach ich wyrośnięcia w których nie zauważono chorób.
Świadectwa kondycjonowania są stosowane w obrocie wełną lub przędzą wełnianą w tym świadectwie stwierdza się że towary są sprzedawane wg. Wagi suchej a nie rzeczywistej.
Świadectwa dezynfekcji w którym stwierdza się sposób przeprowadzenia dezynfekcji towaru.
Świadectwo fumigacji jest to dokażanie towaru opakowania lub środka przewozowego przy użyciu dymu pochodzącego ze składników odkażających.
Świadectwa wieku w którym określa się wiek przechowywania wina, miodów pitnych, whisky.
Świadectwa rodowe zwierząt wymagane świadectwo o rodowodzie zwierząt.
Świadectwa kwalifikacyjne które wystawia się dla towarów pochodzenia roślinnego w którym stwierdza się że nadają się do określonego celu w rolnictwie ogrodnictwie a więc że ziarna zbóż posiadają zdolność do kiełkowania, cebulki kwiatów, nasiona kwiatów
Świadectwa liczenia przy załadunku towaru że zostały przeliczone przemierzone przez liczmanów.
Świadectwo siły wyższej tzw. klauzula w traktacie stwierdzająca jakie okoliczności mogą być przy niedopełnieniu zobowiązań zawartych w kontrakcie wystawione przez Izby Kontrolne.
Zgłoszenie celne to dokumenty obowiązujące we wszystkich krajach świata.
Jednolity dokument administarcyjny SAD określa się układ taryfy celnej.
Dokumenty stwierdzające przeprowadzenie analizy formalnej i merytorycznej.
Kontrakt i jego rodzaje
Kontraktem zagranicznym może być jedno lub wielodokumentowy. Jednodokumentowy to umowa sporządzona z jednego aktu prawnego zawierająca wszystkie warunki wzajemnych świadczeń natomiast wielodokumentowa składa się z oferty zamówienia potwierdzenia zamówienia
Kryteria podziału
1. sposób kontaktowania się stron- kontakty swobodne i zawierane w sposób sformalizowany. Swobodny to np. spotkanie na których podpisuje się kontrakty a sformalizowane np. na targach
2. ze względu na termin dostawy
-długoterminowe
-krótkoterminowe
3.ze względu na sposób przekazania
- ekwiwalentu za towar
-wolnodewizowe
-cliearengowe
-gotówkowe
-kredytowe
-wiązane
-konsempacyjne
-barterowe
4 ze względu na podmiot dostawy i sposób jego określania
-kontrakty zawarte na podst. Opisu
-k. na podst. Oględzin
-według próbki wzoru
Elementy kontraktu
1. warunki podstawowe
2. warunki uzupewłniające
3. dane o charakterze formalno-porządkowym
Ad1.klałzule tj. towar jego rodzaj gatunek, stopień jakości, opakowanie, cena, termin dostawy, warunki płatności i odbioru
Ad2. są to warunki dotyczące kar umownych siły wyższej, reklamacji, klauzula poddania kontraktu kraju klauzula arbitrażu i inne
Ad3. dotyczą one nazw i adresów stron, datę i miejsca sporządzania kontraktu, nr ewidencyjnego.
Opusty od ceny umowy to rabaty, skonta, bonifikaty i refakcje
- rabaty np. umowne ustalone w czasie sporządzania kontraktów, uznaniowe seryjne, klientowski
-skonta jest to procentowy opust udzielony od ceny towaru za dokonane płatności gotówką lub za wcześniejsze uiszczenie kwoty za towar przed terminem
- bonifikata i refakcja są opustami od ceny umownej określonymi zazwyczaj w kontrakcie gdy przewiduje się dostarczenie to waru nieco gorszej jakości niż przewidywana w kontrakcie lub gdy występują ubytki naturalne dostarczonego towaru.
Klałzule uzupełniające
Klauzula licencyjna jest stosowana wówczas kiedy kontrakt może być niezrealizowany w skutek nieuzyskania zgody od państwowego organu
Klauzula siły wyższej tą klauzule włącza się do kontraktów przewidującą odpowiedzialności za niewykonanie zobowiązania przez stronę. Zawiera wykaz różnych sytuacji tj. powódź, strajk, wybuch wojny, rewolucja ], zamieszki dodatkowo braki w zaopatrzeniu surowca, trudności transportowe i inne. Działanie siły wyższej powinny być potwierdzone przez odpowiednią organizację państwową lub władze lokalne najczęściej 10 dni strona powinna powiadomić o tej sytuacji.
Klauzula kat umownych określa ona sankcje za niewykonanie zobowiązania w praktyce handlowej zdarzają się przypadki ustalania jedynie sposobu naliczania bez określenia ich maksymalnej wyrokości.
Klauzula reklamacyjna określa braki ilościowe jakości kiedy się zgłasza i w jakim terminie. Nieuwzględnienie reklamacji uruchamia klauzule arbitrażową.
Klauzule specyficzne dotyczą dokumentacji technicznej kiedy i w jakim terminie być przesłana dokumentacja.
Klauzula gwarancyjna określa gwarancję.
Klauzula montażowa określa kto i w jakim czasie ma być wysłany na montaż.
Oferty
Oferta jest wiążącą propozycją sprzedaży lub kupna towarów albo świadczenie usług. Zawiera istotne warunki przyszłej umowy. Oferta może być w formie pisemnej, telefaksowej lub ustnej ale w obrocie mnar. ustna misi być potwierdzona pisemnie. Jest przyjęta zasada że listowna wiąże 7 dni, telefaksowa 3 dni a ustna w czasie jej trwania. Mogą być wywołane lub niewywyołane. Wywołana jest zapytaniemofertowym ze strony kontrahenta a niewywyołana z naszej strony.
Akceptacja oferty niekiedy nie ma pełnej akceptacji oferty i wówczas jeśli jeat nadal zainteresowany kontrahent wysyła kontrofertę. Oprócz mnar. dokonywany jest w oparcji o reguły i zwyczaje w tzw. inkoterms.