Motywy biblijne w sztuce
Od wieków Biblia stanowiła dla artystów niewyczerpane źródło inspiracji. Malarstwo religijne zaczęło się od fresków w kościołach i kaplicach. Najczęściej motywem malarskim był Jezus Chrystus, Matka Boska oraz zastępy świętych i aniołów. W malarstwie uwielbiano pokazywać również samego Boga, oraz ilustrować sceny z Biblii.
Zaczniemy od początku świata. Bóg stworzył niebo i ziemie, a później wszystko to, co się na niej znajdowało. Następnie stworzył Adama, pierwszego człowieka. Widać, że na obrazie ręka Boga, pełna energii, wyciągnięta w stronę ręki Adama przekazuje mu życie. Następnie Bóg stworzył kobietę. Po pewnym czasie Ewa zgrzeszyła, zerwała zakazany owoc, i wraz z mężem została wygnana z raju. Na obrazie widać, że po prostu uległa diabłu i uwierzyła jego kłamstwom. Głównym motywem w tym fresku jest „oblubieniec i oblubienica” oraz „Bóg-stwórca”
Następny obraz przedstawia Abrahama i Izaaka, jego syna. Jak wiadomo, Abraham przez większość swojego życia nie miał syna. Gdy on i jego żona Sara byli już w podeszłym wieku urodził im się Izaak. Gdy syn Abrahama był już młodzieńcem, Bóg kazał go złożyć w ofierze, chcąc wypróbować miłość i wierność Abrahama do Boga. Kiedy miał już zabić Izaaka, anioł zawołał na Abrahama, by nie zabijał swego syna.
W malarstwie Hiob jest symbolem człowieka niewinnie cierpiącego, lecz trwającego w Bogu. Na tym obrazie widać, trędowatego Hioba, który siedzi na kupie gnoju. W tle jest palący się dom.
W Starym Testamencie był wyraźny zakaz tworzenia wizerunków świętych, scen Biblijnych oraz Boga. Zwołano nawet Synod, który oficjalnie zakazał umieszczania w świątyniach chrześcijańskich obrazów i malowideł. Dopiero w VI lub VII wieku obrazy wróciły do świątyń. Najpopularniejszymi motywami Staro Testamentowymi w malarstwie są:
• Oblubieniec i oblubienica (np. Adam i Ewa)
• Bóg jako Stwórca (np. stworzenie Adama)
• Hiob – człowiek niewinnie cierpiący, ale trwający w Bogu
• Znane postacie z historii narodu Żydowskiego, Izraela.
Teraz czas na historię Jezusa. Zacznijmy od Jego narodzin. Urodzony w stajni, wśród zwierząt. Jest to często spotykany motyw. Narodziny Jezusa możemy znaleźć w pracach takich malarzy jak Albrecht Durer, Jacob Cornelisz, Dirck Barendsz czy Tintoretto. Niektóre prace o tej tematyce noszą często nazwę „Pokłon pasterzy”
Ucieczka do Egiptu to kolejny etap w życiu małego dzieciątka Jezus. On i jego rodzice uciekali, ponieważ wszyscy mali chłopcy byli zabijani. Działo się to z rozkazu króla, gdyż Herod nie chciał dopuścić do strącenia go z tronu przez króla żydowskiego urodzonego w ubogim Betlejem.
Kiedy Jezus był już dorosły jego pierwszym cudem było przemienienie wody w wino w Kanie Galilejskiej, ale przedtem Jezus wziął chrzest w Jordanie. Udzielił mu go Jan Chrzciciel. Później Jezus powołał 12 uczniów.
W ciągu następnych wydarzeń jest jedno bardzo ważne. Jest to przemienienie na górze Tabor. Jezus przemienił się tam w obecności trzech uczniów: Piotra, Jana i Jakuba. Na obrazie obok Jezusa znajduje się jeszcze dwóch mężczyzn. Jest to Eliasz i Mojżesz.
Kolejny obraz to „Przypowieść o synu marnotrawnym”. Jest to też często spotykany motyw w sztuce.
„Ostatnia wieczerza” jest wielkim arcydziełem Leonarda da Vinci oraz przedstawia ważny moment w życiu Chrystusa. Obraz ten ukazuje chwilę po tym, jak Jezus powiedział, że jeden z nich Go zdradzi. Z tego powodu panuje takie zamieszanie wśród uczniów.
„Pocałunek Judasza” to nazwa obrazu, wydarzenie w życiu Jezusa, oraz inaczej mówiąc ZDRADA, ponieważ tym gestem Judasz zdradził Mesjasza i oddał go w ręce wojska.
„Ecce Homo” i „Ukrzyżowanie” to dwie stacje drogi krzyżowej i dwa motywy biblijne w malarstwie. Ecce Homo znaczy oto człowiek. W tej chwili Piłat zawołał do Żydów i wydał im Chrystusa, a oni postanowili go ukrzyżować.
„Złożenie do grobu” to ostatnia stacja drogi krzyżowej.
„Zmartwychwstanie” jak i „Wniebowstąpienie” są bardzo ważnymi etapami życia Jezusa Chrystusa. Oba obrazy ukazują Mesjasza w chwale. Na pierwszym Jezus jest otoczony blaskiem, a na drugim aniołami i gronem wierzących.
Ostatni obraz ukazuje nam sąd ostateczny. Jest to wizja Michała Anioła. Namalował on ten fresk na ścianie ołtarzowej w Kaplicy Sykstyńskiej. Wymiar całości to 13,75X12,2m.
W Nowym Testamencie stało się coś nowego i niezwykłego: pojawił się Bóg-Człowiek, Jezus, „obraz Boga niewidzialnego”. Chrystus uzasadnił samym swoim istnieniem „święte wizerunki”. Jak już wcześniej wspomniałam, między IV a VI lub VII wiekiem obrazy ze scenami biblijnymi nie pojawiały się w świątyniach. Dopiero w połowie VII wieku piękne malunki wróciły na swoje miejsca. Do najpopularniejszych motywów Nowo Testamentowych należą:
• Narodzenie Jezusa
• Przypowieść o synu marnotrawnym
• Pieta (Maryja trzyma na kolanach ciało zmarłego Syna i opłakuje Go)
• kuszenie Chrystusa przez szatana
• Chrystus cierpiący za ludzkość
• Sąd Ostateczny
• piekło, niebo i czyściec.