Europejski Bank Inwestycyjny
Europejski Bank Inwestycyjny jest zarówno instytucją Wspólnoty, jak i bankiem. Został utworzony w 1958 roku na mocy artykułu 130 Traktatu Rzymskiego. Europejski Bank Inwestycyjny jest bankiem Wspólnoty Europejskiej, którego zadaniem jest finansowanie inwestycji przyczyniających się do zrównoważonego rozwoju Wspólnoty Europejskiej. Jest głównym źródłem finansowym Wspólnoty na rynkach kapitałowych (gdzie ma pozycję ratingową) oraz udziela nisko oprocentowanych pożyczek, przeznaczonych na priorytetowe cele Wspólnot Europejskich. Duża część kredytów jest udzielana mniej rozwiniętym Reginom Wspólnoty. Europejski Bank Inwestycyjny ma również swój udział w rozszerzaniu programów pomocy Wspólnotą Europejskim stymulujących rozwój, w szczególności w oparciu o porozumienia o współpracy i umowy stowarzyszeniowe, które Wspólnota zawarła z 12 państwami basenu Morza Śródziemnego oraz z 78 krajami Afryki, Karaibów i Pacyfiku, na mocy czwartej Konwencji z Lome. Bank pożycza również poważne sumy w oparciu o programy Unii Europejskiej – Phare i TACIE, państwom Europy Środkowej i Wschodniej, byłemu Związkowi Radzieckiemu, Radzieckiemu także, na mniejszą skalę, pewnej liczbie państw Azji i Ameryki Łacińskiej, a od roku 1995 Afryce Południowej.
Lokalizacja i struktura
Europejski Bank Inwestycyjny ma swoją siedzibę w Luksemburgu. Rada Gubernatorów Banku składa się z ministrów finansów państw członkowskich. Spotykają się oni raz w roku. Przy banku funkcjonuje także pracująca na pół etatu Rada Dyrektorów(złożona z 24 członków nominowanych przez państwa Wspólnoty i jednego członka wybieranego przez Komisję Europejską) oraz pełnoetatowy Zarząd Banku, w skład którego wchodzą prezes banku i siedmiu wiceprezesów. Prezes jest powoływany przez Radę Gubernatorów na wniosek Rady Dyrektorów na odnawialną sześcioletnią kadencję.
Działalność Banku
Działalność banku nadzoruje Rada Ministrów Wspólnot Europejskich. Bank posiada następujące organy:
1. Radę Zarządzających, składającą się z ministrów wyznaczonych przez rządy państw członkowskich. Rada ustala dyrektywy polityki kredytowej banku, kontroluje ich wykonanie;
2. Radę dyrektorów, składającą się z 22 dyrektorów i 12 zastępców, mających status funkcjonariuszy międzynarodowych. Rada decyduje w sprawie udzielania kredytów i ich oprocentowania, udzielania gwarancji na pożyczki innych banków oraz zaciągania pożyczek;
3. Komitet kierowniczy, składający się z prezesa i 7 wiceprezesów, mających status funkcjonariuszy międzynarodowych. Komitet zarządza bieżącymi sprawami Banku. Prezesowi podlega personel Banku, który w 1990 roku liczył 718 osób;
4. Komitet kontrolerów, składający się z 29 kontrolerów 17 zastępców.
Członkostwo Banku i jego źródła finansowe( stan na 2003 rok)
Członkami Europejskiego Banku Inwestycyjnego jest 15 państw Wspólnot Europejskich, które wspólnie zgromadziły kapitał Banku w wysokości 100 miliardów ECU ( z tego 6 miliardów zostało spłacone). Do końca 2001 Bank udzielił kredytów na sumę 340 miliarda euro. W roku 2001 pożyczył od innych instytucji 32,3 miliarda euro i udzielił kredytów na sumę 36,8 miliarda euro. Dzięki szerokiemu zakresowi działań Europejski Bank Inwestycyjny jest obecnie największym pożyczkobiorcą i pożyczkodawcą na międzynarodowych rynkach finansowych.
Kredyty/pożyczki mogą otrzymać przedsiębiorstwa państwowe i prywatne ze wszystkich państw członkowskich. Spłata kredytu trwa od 7 do 12 lat w przypadku inwestycji przemysłowych, a w przypadku inwestycji w dziedzinie infrastruktury udzielane są na okres do 20 lat a niekiedy i na dłuższe terminy. Oprocentowanie pożyczek/kredytów ma odpowiadać normalnym warunkom rynkowym. W 1963 r. w ramach Banku ustanowiono tzw. Sekcję specjalną, która przyznaje kredyty/pożyczki na warunkach ulgowych; Bank nie ponosi żadnej odpowiedzialności finansowej przy tych operacjach.
Przez pewien czas głównymi pożyczkobiorcami były Włochy i Wielka Brytania. Hiszpania i Portugalia (państwa te otrzymały pożyczki z EBI, zanim zostały przyjęte do Wspólnoty) szybko jednak zaciągnęły więcej pożyczek niż Włochy i Wielka Brytania. Niemcy również stały się dużym kredytobiorcą szczególnie od czasu zjednoczenia, przeznaczając kredyty na finansowanie inwestycji we wschodniej części kraju. Od 1998 roku Są największym pożyczkobiorcą.
Pożyczki Europejskiego Banku Inwestycyjnego dla państw członkowskich Wspólnoty w roku 1998 były przeznaczone głównie na rozwój regionalny, energetykę, przemysł, zaawansowane technologie, modernizację, restrukturyzacje przedsiębiorstw, transport, telekomunikację, rozwój infrastruktury oraz ochronę środowiska.
W Polsce EIB wspierał między innymi modernizację linii kolejowej Warszawa - Berlin, kopalni gazu ziemnego, rozbudowę autostrady E-40 i wiele mniejszych projektów.
Państwa członkowskie wpłacają tylko 20% swych udziałów w kapitale zakładowym, pozostała część stanowi rezerwę Banku. Rada Zarządzających Banku może na podstawie jednomyślnej decyzji zwiększyć kapitał zakładowy Banku; w czasie dotychczasowej działalności był on kilkakrotnie zwiększany.
Czym zajmuje się Bank?
Misją EBI jest inwestowanie w projekty, które przyczyniają się do osiągania celów Unii Europejskiej. Będąc instytucją o charakterze niezarobkowym, nie pozyskuje on żadnych środków z rachunków oszczędnościowych lub bieżących. Nie korzysta on również z żadnych funduszy pochodzących z budżetu UE. Zamiast tego, EBI jest finansowany z pożyczek zaciąganych na rynkach finansowych oraz przez akcjonariuszy Banku - państwa członkowskie Unii Europejskiej. Kapitał EBI pochodzi z subskrypcji w państwach członkowskich, przy czym wkład każdego państwa odzwierciedla jego znaczenie gospodarcze w obrębie Unii.
Takie poparcie państw członkowskich pozwala EBI uzyskać najwyższą ocenę wiarygodności kredytowej funkcjonującą na rynkach pieniężnych. Dzięki temu może on zebrać bardzo duży kapitał na bardzo konkurencyjnych warunkach. To z kolei pozwala Bankowi inwestować w projekty realizowane w interesie publicznym, na które w przeciwnym razie nie znalazłyby się pieniądze - albo inwestorzy byliby zmuszeni do zaciągnięcia droższych pożyczek.
Projekty, w które inwestuje Bank, są poddawane szczegółowej selekcji, zgodnie z następującymi kryteriami:
• muszą się one przyczyniać do osiągania celów UE, np. zwiększać konkurencyjność europejskiego przemysłu i małych przedsiębiorstw; tworzyć sieci transeuropejskie (transport, telekomunikacja, energetyka); doskonalić sektor technologii informatycznych; ochraniać środowisko naturalne i miejskie; podwyższać jakość usług w dziedzinie edukacji i ochrony zdrowia;
• muszą przynosić korzyści przede wszystkim najsłabiej rozwiniętym regionom;
• muszą pomagać w przyciąganiu innych źródeł finansowania.
Powyższe kryteria stosowane są zarówno w przypadku działań podejmowanych w obrębie Unii Europejskiej, jak i poza jej granicami. Prawie 90 % działań podejmowanych przez EBI ma miejsce w Unii Europejskiej, ale znaczna część funduszy kierowana jest do przyszłych państw członkowskich.
Wreszcie, EBI jest większościowym udziałowcem Europejskiego Funduszu Inwestycyjnego. Fundusz ten został utworzony w 1994 roku w celu finansowania inwestycji w małych i średnich przedsiębiorstwach (MŚP).
Jak zorganizowana jest praca Banku?
Bank kontaktuje się bezpośrednio z promotorami projektów na dużą skalę (co najmniej 25 milionów euro), natomiast w przypadku mniejszych projektów (MŚP lub władze lokalne) współpracuje on z około 180 bankami i wyspecjalizowanymi pośrednikami finansowymi w Europie.
EBI jest instytucją autonomiczną. Sam podejmuje decyzje w sprawie zaciągania i udzielania pożyczek, kierując się wyłącznie zaletami każdego projektu i możliwościami oferowanymi przez rynki finansowe. Każdego roku przedstawia on sprawozdanie z całej swojej działalności.
Bank współpracuje z instytucjami UE. Na przykład, jego przedstawiciele mogą uczestniczyć w posiedzeniach komisji Parlamentu Europejskiego, a Prezes EBI może brać udział w posiedzeniach Rady.