Europejski Bank Inwestycyjny
UNIWERSYTET WARMIŃSKO-MAZURSKI W OLSZTYNIE
WYDZIAŁ NAUK EKONOMICZNYCH
Kierunek: Ekonomia
Europejski Bank Inwestycyjny
Olsztyn 2007
Europejski Bank Inwestycyjny (EBI) Europejski Bank Inwestycyjny jest finansowym ramieniem Unii Europejskiej. Udziałowcami Banku są państwa członkowskie Unii Europejskiej. EBI jest finansowo niezależny i uznawany jest za największą na świecie wielostronną instytucję finansową. Bank zajmuje się udzielaniem pożyczek na projekty europejskie (takie jak połączenia kolejowe i drogowe, lotniska, programy ochrony środowiska), zwłaszcza w uboższych regionach, krajach kandydujących i krajach rozwijających się. Udziela również kredytów na inwestycje małym przedsiębiorstwom (MŚP). EBI wspiera także zrównoważony rozwój w krajach śródziemnomorskich, oraz w państwach Afryki, Karaibów i Pacyfiku, jak również projekty w Ameryce Łacińskiej i Azji. Bank udziela kredytów (lub je gwarantuje) zarówno publicznym, jak i prywatnym podmiotom z państw-akcjonariuszy, a nadrzędnym celem jego działań jest przyczynianie się do harmonijnego rozwoju Wspólnoty. EBI może uczestniczyć w realizacji polityki UE w zakresie pomocy państwom AKP (na podstawie konwencji z Lome), 12 państwom obszaru Morza Śródziemnego (układy o współpracy), a także krajom wschodniej i środkowej Europy (od 1990 z kredytów EBI korzysta Polska). EBI posiada 59,15% udziałów Europejskiego Funduszu Inwestycyjnego (EFI) i 3% akcji Europejskiego Banku Odbudowy i Rozwoju.
Z formalnoprawnego punktu widzenia Europejski Bank Inwestycyjny (EBI) nie jest instytucją finansową ani Wspólnot Europejskich, ani Unii Europejskiej. Jest on natomiast bankiem międzypaństwowym (a więc nie jest instytucją Wspólnoty), działającym nie dla zysku, ale w celu wspomagania inwestycji ważnych dla Unii Europejskiej poprzez korzystanie z własnych zasobów, jak i sięganie do kapitału dostępnego na rynku. Dysponuje pełną autonomią. Powołany został do realizacji zadań będących istotnym elementem procesów integracyjnych w ramach UE. EBI ma osobowość prawną, w związku z czym może być stroną przed sądami wspólnotowymi i sądami krajowymi. Założono go 25 marca 1957 r. na podstawie postanowień Traktatu Rzymskiego ustanawiającego EWG (obecnie WE), a działalność rozpoczął 1 stycznia 1958 r. Statut EBI sporządzono w formie Protokołu załączonego do Traktatu Rzymskiego o EWG i stanowiącego, zgodnie z postanowieniami art. 311 Traktatu o WE, jego integralna część Status prawny Banku oraz jego zadania są regulowane przez art. 266 i 267 Traktatu o WE, a także przez postanowienia samego Protokołu. Siedzibą EBI jest Luksemburg.
Członkami EBI są państwa członkowskie UE, które wniosły wkład do jego kapitału zakładowego. Kapitał zakładowy EBI pochodzi więc z wkładów państw członkowskich i ze środków uzyskanych na międzynarodowych rynkach kapitałowych. Wielkość udziału poszczególnych państw członkowskich w kapitale zakładowym jest określana na podstawie wartości PKB danego kraju i liczby jego mieszkańców. Państwa członkowskie wpłacają 20% ogólnej sumy subskrybowanego kapitału (1/4 w złocie, a 3/4 w walutach narodowych).
Pozostała część ma charakter funduszu gwarancyjnego za zobowiązania EBI i jest wpłacana na żądanie Banku. Zarówno subskrybowany kapitał, jak i wielkość udziału państw członkowskich mogą być zwiększone na mocy jednomyślnej decyzji Rady Gubernatorów, co już kilkakrotnie miało miejsce. Również przystąpienie nowych państw członkowskich do UE powoduje zwiększenie kapitału zakładowego Banku.
Ani Bank, ani Państwa Członkowskie nie mogą ustalać warunków wydatkowania środków pożyczonych przez Bank w określonym Państwie Członkowskim. Bank może uzależnić przyznanie pożyczki od zorganizowania międzynarodowych przetargów. EBI nie finansuje żadnych inwestycji, w całości ani w części, którym sprzeciwia się Państwo Członkowskie, na którego terytorium mają one zostać zrealizowane.
Jako uzupełnienie swojej funkcji udzielania pożyczek, Bank może udzielać wsparcia technicznego zgodnie z zasadami i na warunkach określonych przez Radę Dyrektorów, stanowiącą większością kwalifikowaną i poszanowaniem ze Statutu.
Pierwotna wartość kapitału zakładowego EBI w 1958 r. stanowiła 1 mld jednostek rozrachunkowych. Od 1 stycznia 1999 r. kapitał zakładowy Banku wynosił 100 mld euro. Obecnie kapitał Banku wynosi 163653737000 euro. Państwa Członkowskie ponoszą odpowiedzialność wyłącznie do wysokości kapitału subskrybowanego, który nie został pokryty. Przyjęcie nowego członka powoduje podwyższenie subskrybowanego kapitału proporcjonalnie do wysokości kapitału wniesionego przez tego członka. Udział w subskrybowanym kapitale nie może zostać przeniesiony, zastawiony ani zajęty. Bank może zwiększyć środki finansowe poprzez zaciąganie pożyczek i emisji obligacji do wysokości 250% swego kapitału zakładowego. Pożyczki i obligacje maja dużo większe znaczenie jako źródło pozyskiwania środków na inwestycje niż wkłady państw członkowskich.
Udział poszczególnych państw członkowskich Banku w tym kapitale kształtuje się następująco:
Tabela 1: Udział poszczególnych państw członkowskich Banku w kapitale zakładowym w euro
Niemcy 26649532500
Francja 26649532500
Włochy 26649532500
Zjednoczone Królestwo 26649532500
Hiszpania 15989719500
Belgia 7387065000
Niderlandy 7387065000
Szwecja 4900585500
Dania 3740283000
Austria 3666973500
Polska 3411263500
Finlandia 2106816000
Grecja 2003725500
Portugalia 1291287000
Republika Czeska 1258785500
Węgry 1190868500
Islandia 935070000
Słowacja 428490500
Słowenia 397815000
Litwa 249617500
Luksemburg 187015500
Cypr 183382000
Łotwa 152335000
Estonia 117640000
Malta 69804000
Źródło: Opracowania własne
Bank komunikuje się z każdym z Państw Członkowskich za pośrednictwem wyznaczonego przez nie organu. W wykonywaniu operacji finansowych Bank korzysta z usług krajowego banku centralnego zainteresowanego Państwa Członkowskiego lub innych instytucji finansowych uznanych przez dane Państwo. Bank współpracuje ze wszystkimi organizacjami międzynarodowymi działającymi w podobnych dziedzinach. Bank dąży do nawiązywania właściwych kontaktów w celu współpracy z instytucjami bankowymi i finansowymi w krajach, w których prowadzi operacje.
Bank może w dowolnym czasie wymienić swoje aktywa w walucie Państwa Członkowskiego, którego walutą nie jest euro, w celu wykonania operacji finansowych odpowiadających zadaniom określonym w artykule III-394 Konstytucji, z uwzględnieniem postanowień artykułu 21 statutu. W miarę możliwości Bank unika dokonywania takiej wymiany, jeśli ma dostępne lub dające się zgromadzić aktywa w wymaganej walucie. Bank nie może wymienić aktywów w walucie Państwa Członkowskiego, którego walutą nie jest euro na walutę państwa trzeciego bez zgody tego Państwa Członkowskiego. Może dowolnie zbywać pokrytą część swojego kapitału oraz wszelkie waluty pożyczone na rynkach poza Wspólnotą. Państwa Członkowskie zobowiązują się udostępniać dłużnikom Banku środki walutowe niezbędne do spłaty pożyczek z odsetkami, lub zapłaty prowizji za udzielone gwarancje, które zostały przyznane przez Bank na inwestycje realizowane na ich terytoriach.
Zgodnie z art. 267 Traktatu o WE, zadaniem EBI jest przyczynianie się, dzięki środkom pochodzącym z rynku kapitałowego i źródeł własnych, do zrównoważonego i stabilnego rozwoju rynku wewnętrznego Wspólnoty. Działając jako instytucja non profit, EBI udziela pożyczek i gwarancji, umożliwiających finansowanie projektów we wszystkich sektorach gospodarki. Projekty finansowane przez Bank na terytorium UE muszą przyczyniać się do realizacji takich celów, jak:
wspieranie rozwoju mniej rozwiniętych regionów UE,
modernizacja lub przekształcenia przedsiębiorstw bądź tworzenie, w związku ze stopniowym organizowaniem wspólnego rynku nowych placówek, które ze względu na swoje rozmiary lub swój charakter nie mogą być w pełni finansowane ze środków będących do dyspozycji poszczególnych członków Wspólnoty,
finansowanie przedsięwzięć, którymi zainteresowanych jest wspólnie kilku członków Wspólnoty i które, ze względu na swoje rozmiary lub na swój charakter, nie mogą być w pełni sfinansowane ze środków będących do dyspozycji poszczególnych członków Wspólnoty,
poprawa stanu europejskiej infrastruktury transportowej i telekomunikacyjnej,
ochrona środowiska naturalnego, podnoszenie poziomu życia oraz promowanie rozwoju terenów zurbanizowanych,
osiąganie celów wspólnotowych w zakresie energetyki,
podnoszenie międzynarodowej konkurencyjności przemysłu,
wspieranie działalności małych i średnich przedsiębiorstw
rozbudowa i modernizacja infrastruktury miejskiej w sektorze ochrony zdrowia i edukacji w ramach Amsterdamskiego Programu Działań Specjalnych (Amsterdam Special Action Programme), wspierającego wzrost gospodarczy i wzrost zatrudnienia.
Poza terytorium UE Bank kieruje się zasadami wspólnotowej polityki wspierania rozwoju, udzielając kredytów na inwestycje w ponad 120 krajach Afryki, Karaibów i Pacyfiku, w basenie Morza Śródziemnego, w Europie Środkowej i Wschodniej oraz w Azji i Ameryce Łacińskiej. Rozszerzenie działalności EBI na obszary inne niż terytorium UE było możliwe w wyniku upoważnienia Banku do takiej działalności przez jego państwa członkowskie.
W ramach zadań wyznaczonych przez postanowienia art. 267 Traktatu o WE Bank udziela kredytów i gwarancji pożyczkobiorcom, zarówno prywatnym, jak i publicznym, wspierając inwestycje realizowane we wszystkich sektorach gospodarki – przy czym są to, zazwyczaj, projekty na dużą skalę. Umowy są zawierane przez Bank bezpośrednio z wnioskodawcami bądź z podmiotami pośredniczącymi (rządy, banki) – w zależności od wielkości projektu. Rządy państw są podmiotami umów kredytowych z reguły w przypadku projektów o wartości przekraczającej 25 mln euro. Projekty średniej wielkości są natomiast finansowane pośrednio, przez linie kredytowe udostępniane bankom i innym instytucjom finansowym, działającym na poziomie lokalnym, regionalnym lub europejskim. EBI wymaga dla swoich pożyczek i linii kredytowych gwarancji państwa lub innych instytucji o pierwszorzędnej wiarygodności finansowej – z wyjątkiem tych, w przypadku których pożyczkobiorcą jest rząd. Udzielenie pożyczki na realizację konkretnego projektu wymaga także zaangażowania innych źródeł finansowych. EBI jest bowiem uzupełniającym źródłem finansowania, którego udział w realizowanych inwestycjach nie przekracza 50%. W praktyce projekty wspomagane przez Bank są bardzo często współfinansowane przez najbardziej wiarygodne międzynarodowe instytucje finansowe, wśród których główne miejsce zajmuje Bank Światowy. EBI udziela pożyczek średnio- i długoterminowych. W przypadku inwestycji przemysłowych okres kredytowania wynosi 7–11 lat, natomiast w odniesieniu do przedsięwzięć -z dziedziny energetyki, do 20 lat.
Ponieważ kryterium działalności EBI nie jest maksymalizacja zysku, warunki udzielania pomocy finansowej są bardzo korzystne, na co wpływają także: wysoka wiarygodność finansowa Banku (najwyższy wskaźnik AAA) i jego udziałowców, niezależność stosowanych kryteriów, dotychczasowe osiągnięcia i tradycje ułatwiające pozyskiwanie środków na międzynarodowym rynku kapitałowym. Oprocentowanie pożyczek ustalane jest dwojako: EBI określa poziom stałej stopy procentowej z jednoczesnym zastosowaniem zmiennego koszyka walut lub też zmienna stopa procentowa – w tej opcji kredyt określony jest w jednej walucie. Stopy procentowe ustalane są przez EBI cztery razy w roku i odzwierciedlają koszty działalności Banku w poprzednim okresie. Ich wysokość jest jednakowa dla wszystkich wnioskodawców. Okres karencji spłaty pożyczek jest zróżnicowany: zależy od długości okresu kredytowania, z reguły jednak nie przekracza 5 lat.
Oprocentowanie pożyczek udzielanych przez Bank, prowizje oraz inne opłaty dostosowuje się do warunków panujących na rynku kapitałowym i oblicza tak, aby dochód uzyskany z tych odsetek i prowizji umożliwił Bankowi wywiązanie się z jego zobowiązań, pokrycie kosztów i ryzyk oraz stworzenie funduszu rezerwowego.
Bank nie przyznaje obniżek oprocentowania. Jeżeli obniżenie oprocentowania wydaje się być
celowe z uwagi na szczególny charakter finansowanej inwestycji, dane Państwo Członkowskie
lub inna instytucja może udzielić pomocy na spłatę odsetek. Łączna kwota pożyczek i gwarancji udzielonych przez Bank nie może w żadnej chwili przekroczyć 250 % subskrybowanego kapitału, kapitału zapasowego, nierozwiązanych rezerw oraz nadwyżki rachunku zysku i strat. Łączna kwota tych pozycji jest obliczana po dokonaniu potrącenia kwoty równej wysokości kapitału subskrybowanego (wpłaconego bądź nie wpłaconego) z tytułu obejmowania udziałów przez Bank.
Ponieważ EBI angażuje się w finansowanie różnorodnych inwestycji, wymagających zróżnicowanej dokumentacji, nie istnieje standardowy, ustalony przez Bank, zestaw dokumentów przedkładanych przez wnioskodawcę ubiegającego się o pożyczkę. Przygotowano natomiast ogólny zestaw informacji pomocnych przy wypełnianiu wniosków aplikacyjnych. Zgodnie z nimi, podmioty takie jak przedsiębiorstwa powinny umieścić we wniosku stosowne informacje dotyczące ich statusu prawnego, udziałowców, głównych partnerów i ich wyników finansowych. Poza tym wniosek musi zawierać także dane techniczne dotyczące realizowanego projektu (wielkość produkcji, rodzaj stosowanych technologii itp.), ekonomiczne (sprzedaż, pozycja na rynku, przewidywane tendencje kształtowania się poziomu cen, popytu, odniesienie do zewnętrznych uwarunkowań gospodarczych itp.), finansowe (plan realizacji projektu, harmonogram wydatków itd.). Wszystkie te informacje są podstawą oceny projektu i podlegają skrupulatnej analizie ze strony pracowników Banku. EBI przywiązuje dużą wagę do wstępnej oceny projektów (project appraisal).
Projekty analizowane są przez grupę inżynierów, ekonomistów i analityków finansowych, współpracujących także z wnioskodawcą. W pierwszej kolejności ocena wniosku skupia się na tzw. odpowiedniości (liability of the project), to znaczy odpowiedzi na pytanie, czy przyczynia się on do realizacji tych wspólnotowych celów, za których promocję EBI jest odpowiedzialny. Zgodność charakteru inwestycji z priorytetami działalności EBI, które są z kolei konsekwencją kierunków przyjętych w politykach wspólnotowych, jest istotnym czynnikiem wpływającym na decyzję o przyznaniu dofinansowania. Szczególną uwagę zwraca się na kwestie ochrony środowiska oraz zgodności wniosków z prawem. Ocena projektu jest dokonywana na prośbę instytucji, która ze strony danego państwa zajmuje się współpracą z Bankiem. Koszt oceny projektu ponosi EBI. Cała procedura jest poufna, a jej realizacja, z udziałem kredytobiorcy, umożliwia mu wykorzystanie doświadczenia i wiedzy fachowej pracowników Banku, zdobytych podczas pracy nad projektami przygotowywanymi w państwach członkowskich Unii. Analizując przygotowanie inwestycji, Bank uwzględnia także, poza opinią państwa członkowskiego zaangażowanego w projekt, opinię Komisji Europejskiej. Po zakończeniu oceny projekt jest przekazywany do analizy i aprobaty Zarządu, a następnie do Rady Dyrektorów, która podejmuje ostateczną decyzję o udzieleniu pożyczki. Od momentu podpisania kontraktu pożyczkowego realizacja projektu jest stale monitorowana przez EBI, dzięki czemu może on odpowiednio reagować w sytuacji wystąpienia dodatkowych potrzeb finansowych, jak również stoi na straży właściwego, zgodnego z prawem i pierwotnym przeznaczeniem wykorzystania przyznanych środków. Ostatecznie Bank ocenia, czy inwestycja została zrealizowana zgodnie z umową i ocenia jej rezultaty. Finansowanie inwestycji ze środków własnych Banku jest kierowane do rządów wszystkich państw, natomiast ze środków obciążonych ryzykiem kredytowym realizuje się projekty inicjowane przez rządy państw członkowskich UE oraz rządy państw będących stroną umów zawieranych przez Wspólnotę. Bank wymaga od instytucji ubiegających się o dofinansowanie publikowania ogłoszeń o przetargach na realizację projektów w Dzienniku Urzędowym UE oraz, jeśli tylko jest to niezbędne, w innych publikatorach, np. o charakterze lokalnym. Inwestorzy są zobowiązani do stosowania formularzy wypełnionych w jednym z oficjalnych języków Unii (obecnie jest ich 11), zgodnych z międzynarodowymi standardami i specyfikacjami. Nie bierze się pod uwagę narodowości wnioskodawcy inwestora. Projekty oceniane są wyłącznie pod względem formalnym i merytorycznym.
Zasady ustanowione przez Bank, dotyczące procedur ubiegania się o dofinansowanie projektów realizowanych poza obszarem UE, nakładają na wnioskodawców pełną odpowiedzialność za realizację inwestycji – w szczególności dotyczy to jej aspektów prawnych, takich jak np. odpowiednie wypełnienie specyfikacji przetargowej czy administrowanie projektem. Udział EBI ogranicza się do kontrolowania stopnia wypełnienia warunków, które stanowiły podstawę podjęcia pozytywnej decyzji o przyznaniu dofinansowania, zgodności zastosowanych procedur z tymi, które obowiązują w Banku.
Bank pozyskuje środki niezbędne do wykonywania swoich zadań na rynkach kapitałowych. Może zaciągać pożyczki na rynkach kapitałowych Państw Członkowskich zgodnie z przepisami mającymi zastosowanie do tych rynków. Właściwe organy zainteresowanego Państwa Członkowskiego objętego derogacją w rozumieniu artykułu III-197 ustęp 1 Konstytucji mogą się temu sprzeciwić, wyłącznie gdy istnieje uzasadnione ryzyko poważnych zakłóceń na rynku kapitałowym tego państwa. Bank może wykorzystywać wszelkie dostępne fundusze, które nie są natychmiastowo niezbędne do spełnienia jego zobowiązań, w następujący sposób: może inwestować na rynkach pieniężnych, może nabywać i zbywać papiery wartościowe, może dokonywać wszelkich innych operacji finansowych powiązanych z jego celami.
W stowarzyszonych z WE państwach Europy Środkowej i Wschodniej EBI angażuje swoje środki przede wszystkim w projekty zmierzające do rozwoju infrastruktury (transport, telekomunikacja, energetyka), poprawy stanu środowiska naturalnego i zwiększenia konkurencyjności przedsiębiorstw. W dziedzinie transportu i telekomunikacji projekty te służyć mają modernizacji narodowych sieci transportowych oraz rozwojowi ich połączeń z sieciami innych państw, w tym głównie członków UE (Trans European Networks – TEN-s). Na obszarze ponad 70 krajów Afryki, Karaibów i Pacyfiku stowarzyszonych z WE, poprzednio w ramach Konwencji z Lome, a od czerwca 2000 r. Konwencji z Cotonou, środki finansowe EBI przeznaczane są przede wszystkim na budowę podstawowej infrastruktury niezbędnej do rozwoju gospodarczego tych krajów (budowa i modernizacja elektrowni, budowa linii przesyłu energii, eksploatacja złóż gazu i ropy naftowej).
W ostatnich latach EBI prowadzi bardzo aktywna działalność w ramach nowej polityki śródziemnomorskiej UE. Polityka UE w tym regionie, której ramy określa Deklaracja barcelońska z 1995 r., zmierza do utworzenia do 2010 r. Eurośródziemnomorskiego partnerstwa ekonomicznego, finansowego, politycznego, kulturalnego i społecznego. Państwa śródziemnomorskie uzyskały bezzwrotna pomoc finansowa (program MADA) oraz dostęp do kredytów EBI. Bank ma własną strukturę administracyjną i samodzielne organy decyzyjne, wyraźnie oddzielone od innych organów (instytucji) UE, aczkolwiek ściśle z nimi współpracujące.
Zgodnie z art. 8 Statutu EBI, Bank jest kierowany i zarządzany przez:
Radę Gubernatorów,
Radę Dyrektorów, zwaną również Radą Administracyjną,
Zarząd,
Komitet Kontrolerów (Rewidentów Księgowych).
Rada Gubernatorów
Składa się ona z ministrów nominowanych przez państwa członkowskie po jednym z każdego państwa. Do jej obowiązków należy:
1) ustalanie ogólnych kierunków polityki kredytowej Banku,
2) decydowanie o podwyższeniu kapitału zakładowego (art. 4 i 5 Statutu),
3) realizowanie uprawnień przyznanych w art. 6 Statutu, odnoszących się do preferencyjnych kredytów zaciąganych przez Bank w państwach członkowskich UE,
4) powoływanie członków Rady Dyrektorów i Komitetu Zarządzającego,
5) zatwierdzanie corocznego raportu na temat działalności EBI, przygotowywanego przez Radę Dyrektorów,
6) zatwierdzanie bilansu, rachunków zysku i strat,
7) zatwierdzanie procedur, formalnych zasad funkcjonowania Banku.
Ponadto, zgodnie z art. 18 Statutu, Rada Gubernatorów, działając na podstawie propozycji Rady Dyrektorów, podejmuje decyzję o przyznaniu kredytu na realizację inwestycji realizowanej w całości lub częściowo poza obszarem UE. Rada jest również organem właściwym do decydowania o zawieszeniu operacji bankowych, a także likwidacji Banku – w sytuacjach, kiedy zachodzi taka konieczność.
Rada Gubernatorów może zdecydować o utworzeniu spółek zależnych lub innych podmiotów, które będą mieć osobowość prawną i niezależność finansową. Ustanawia Statuty organów, określające w szczególności ich cele, strukturę, kapitał, członkostwo, siedzibę, zasoby finansowe, instrumenty interwencji i zasady nadzoru, a także ich stosunki z organami Banku. Rada Gubernatorów może zdecydować o przyznaniu personelowi jednostek podlegających prawu Unii, zgodnie z odpowiednimi procedurami wewnętrznymi, dostępu do systemów utrzymywanych wspólnie z Bankiem. Ponadto Rada Gubernatorów: określa zasady stosowane do operacji finansowych podejmowanych w ramach zadań Banku. W ramach Konstytucji i Statutu, Rada Gubernatorów może jednomyślnie podejmować decyzje dotyczące wstrzymania operacji Banku oraz, w miarę potrzeby, jego likwidacji. Rada podejmuje decyzje większością głosów jej członków. Większość ta musi reprezentować co najmniej 50% kapitału zakładowego EBI. Każde państwo członkowskie dysponuje natomiast taką liczbą głosów, jaka mu przysługuje podczas głosowania ważonego w Radzie UE.
Rada Dyrektorów
Składa się ona z dyrektorów i 13 zastępców. Są oni mianowani na kadencje 5-letnie. Niemcy, Francja, Włochy, Wielka Brytania mają po 3 miejsca; Hiszpania ma 2 miejsca; pozostałe państwa członkowskie mają po 1 miejscu, a 1 dyrektor jest mianowany przez Komisję Europejską. Stosowne proporcje są także zachowane w przypadku zastępców dyrektorów. Członkowie Rady Dyrektorów rekrutują się z grona wysokich urzędników banków, instytucji finansowych lub gospodarczych, a ich niezależność i kompetencje nie mogą budzić wątpliwości. Mają oni status funkcjonariuszy europejskich i za swą działalność odpowiadają tylko przed Bankiem. Rada ma wyłączne prawo podejmowania decyzji dotyczących przyznawania pożyczek i udzielania gwarancji bankowych, ustalania stóp procentowych, a także zaciągania pożyczek przez Bank. Nadzoruje zgodność funkcjonowania Banku z postanowieniami Traktatu Rzymskiego i Statutu EBI oraz wytycznymi Rady Gubernatorów. Rada Dyrektorów na koniec każdego roku finansowego przedkłada Radzie Gubernatorów raport z działalności EBI, który, po uzyskaniu akceptacji, jest publikowany. Pracami Rady Dyrektorów kieruje przewodniczący.
Zarząd
Jest to organ wykonawczy EBI. Na jego czele stoi prezes, wspomagany przez 7 wiceprezesów. Są oni mianowani przez Radę Gubernatorów na wniosek Rady Dyrektorów. Maja status funkcjonariuszy europejskich i odpowiadają tylko przed Bankiem. Ich kadencja trwa 6 lat i jest odnawialna. Organ ten zarządza bieżącą działalnością Banku pod nadzorem Rady Dyrektorów. Prezesowi Zarządu podlega personel EBI. Jest on zgrupowany w 7 Departamentach oraz w Dziale Doradztwa Technicznego.
Komitet Kontrolerów (Rewidentów Księgowych)
Składa się z 3 kontrolerów mianowanych przez Radę Gubernatorów spośród wysokich urzędników organów kontrolnych państw członkowskich EBI na trzy lata, z możliwością reelekcji. Sprawdza prawidłowość prowadzenia operacji oraz ksiąg Banku. Zatwierdza również bilans i rozrachunek zysków i strat.
Decyzje poszczególnych organów EBI, w zależności od ich rangi merytorycznej, mogą być podejmowane jednomyślnie lub większością głosów (różne warianty tej większości). Przy podejmowaniu decyzji kwalifikowaną (ważona) większością głosów poszczególne państwa członkowskie EBI mają różne liczby głosów, w takich samych proporcjach jak w Radzie Unii. Posiedzenia organów Banku maja charakter zamknięty.
Przyczyniając się do realizacji nadrzędnych celów wspólnotowych – umacniania procesów integracyjnych i zrównoważonego rozwoju gospodarczego Unii – EBI ściśle współpracuje z innymi instytucjami UE, jednocześnie zachowując własną niezależność administracyjną i procedury decyzyjne. Współdziałanie to gwarantuje optymalna efektywność stosowanych przez Bank instrumentów, umożliwia wsparcie inwestycji o szczególnie istotnym, z punktu widzenia interesu wspólnotowego, znaczeniu, zarówno na obszarze Unii, jak i poza nią. EBI uczestniczy także w informowaniu innych instytucji UE, jak również opinii publicznej o postępach w realizacji celów wspólnotowych poprzez udział w przygotowywaniu różnych publikacji i raportów.
Głównym partnerem EBI jest Komisja Europejska. Instytucja ta, pełniąca w systemie instytucjonalnym UE funkcje inicjatywy ustawodawczej, zarządzania, kontroli i reprezentowania Unii na zewnątrz, ma swą reprezentację w Radzie Dyrektorów EBI i opiniuje propozycje finansowe Banku. Współpraca tych instytucji dotyczy w szczególności takich kwestii, jak: wprowadzanie zasad polityki rozwoju regionalnego, ochrony środowiska, transportu oraz realizacja przedsięwzięć podejmowanych wspólnie z krajami spoza Unii.
Z Radą Unii, instytucją wyposażoną przede wszystkim w kompetencje ustawodawcze i koordynacji polityki gospodarczej państw członkowskich UE, EBI współpracuje w zakresie realizacji tych polityk wspólnotowych, które odnoszą się do obszaru działań Banku. Przewodniczący Banku ma prawo uczestniczenia w posiedzeniach Rady Unii i prezentowania opinii we wspólnych sprawach (rozwój transeuropejskich sieci transportowych, komunikacyjnych, telekomunikacyjnych i innych, jak również w sprawach dotyczących finansowych aspektów współpracy Unii z krajami trzecimi). W ramach współpracy Banku z Radą Europejską, nadrzędną instytucją polityczną UE, nadającą impuls jej rozwojowi, wspomaga on przygotowywanie prac Rady oraz sporządza raporty na temat własnego wkładu w realizację celów wspólnotowych, jak również opracowuje prognozy w zakresie przewidywanego wzrostu gospodarczego państw członkowskich UE. Szczególny wymiar ma współpraca EBI z Parlamentem Europejskim, którego znaczenie w systemie instytucjonalnym UE ciągle rośnie. Obie instytucje informują się wzajemnie o podejmowanych działaniach, inicjowane są również wzajemne kontakty na wysokim szczeblu. Bank, na zaproszenie Parlamentu, uczestniczy w pracach niektórych komisji parlamentarnych, wspomaga opracowanie przez Radę Unii lub Komisję Europejską odpowiedzi na pytania stawiane przez Parlament dotyczące działań EBI. Wszelkie spory, które mogą wyniknąć między Bankiem a państwami członkowskimi UE, rozstrzyga Trybunał Sprawiedliwości, stojący na straży nienaruszalności postanowień traktatów. Decyduje on również o legalności decyzji podejmowanych przez EBI i jego organy.
Na podstawie odpowiednich klauzul arbitrażowych lub rozszerzających jego kompetencje Trybunał może również rozstrzygać spory między Bankiem a pożyczkodawcami i pożyczkobiorcami. Jest on również właściwy do rozstrzygania sporów między EBI a jego personelem. Jako instytucja zarządzająca publicznymi środkami UE Bank podlega kontroli Trybunału Obrachunkowego, sprawującego nadzór nad gospodarką finansową Unii. Jest ona jednak ograniczona wyłącznie do dochodów i wydatków wspólnotowych, zarządzanych przez EBI. Bank jest, obok Komisji Europejskiej i 80 banków z obszaru Unii Europejskiej,głównym udziałowcem utworzonego w 1994 r. Europejskiego Funduszu Inwestycyjnego, którego celem jest finansowanie infrastruktury transeuropejskiej oraz inwestycji kapitałowych.
Bibliografia:
http://europa.eu/constitution/pl/ptoc100_pl.htm
http://www.nbp.pl/euro/book/11_michalowska_gorywoda_krystyna.pdf
http://europa.eu/institutions/financial/eib/index_pl.htm
http://pl.wikipedia.org/wiki/Europejski_Bank_Inwestycyjny
http://www.gajanet.pl/article.php3?id_article=158
http://www.sciaga.pl/tekst/35468-36-europejski_bank_inwestycyjny
http://europa.korba.pl/instytucje_ue/1,7927,1780,art.html
http://europa.eu.int/constitution/pl/ptoc86_pl.htm
http://www.rzeczpospolita.pl/europa/instytucje/ebi.html