Finanse publiczne

39.Fundusze celowe
To forma organizacyjna służąca organom władzy publ do gromadzenia środ. Pieniężnych ze ściśle określonych źródeł i na ściśle określony cel
Cechy ? ogólność, roczny zakres, sztywność
Funkcje ? Alokacji środ. Publ, racjonalizacji wydatków
40. Przykłady funduszy celowych
- F. ubezpieczeń społ, dysponentem ZUS. Funkcja- koncentracja składek ubezpieczeniowych. Emerytury, renty, zasiłki chorobowe, wych, macierzyńskie.
- F emerytalno rentowy ?Dysponent Kasa Rolniczego Bezp. Społ. ? finansowa obsługa rolników indywidualnych, źródłem zasilania jest budżet państwa.
- F. Prewencji i Rehabilitacji ? dysponentem KRUS, ma na celu zapobieganie wypadkom przy pracy rolniczej rol. Chorobom zawodowym( budżet państwa oraz 1% odpis)
- Państwowy F. Rehabilitacji os. Niepełnosprawnych ? dysponent to Pełnomocnik ds. osób niepełnosprawnych, źródłem doch. Są wpłaty zakładów pracy, część ulg podatkowych zakładów pracy z tyt zatrudniania os niepełnosprawnych
- F Gwarantowanych świadczeń Pracowniczych ? dysponent Prezes Krajowego Urzędu Pracy, zagrożenie likwidacją zakładu, ( źródło: obowiązkowe składki pracowników)
- F pracy- Prezes Krajowego Urzędu Pracy źródło: dot z budżetu państwa, oprocentowanie środków na rachunkach bankowych. Zasiłki dla bezrobotnych, przeciwdziałanie bezrobociu.
41. Agencje publiczne
- agencja rynku rolnego ? dotowana z budżetu panstwa, cel: stabilizowanie rynku rolnego.
- agencja własności rolnej skarbu państwa ? cel: zagospodarowanie ziemi znajdującej się wcześniej w zasobach Państwowego funduszu ziemi, ziemi rolników przechodzących na emeryturę
- agencja restrukturyzacji i modernizacji rolnictwa ? cel: wspieranie działalności podmiotów gospodarczych rolnictwa i przetwórstwa rolno- spożywczego.
- agencja budowy o eksploatacji autostrad
43. PODATEK
Publiczno-prawne, nieodpłatne, przymusowe, bezzwrotne świadczenie na rzecz skarbu państwa, województwa, powiatu lub gminy, wynikające z ustawy podatkowej
podstawowe rodzaje:
1. bezpośrednie:
- pod dochodowy od os fizycznych, - prawnych, - od spadków i darowizn, - pod od czynności cywilnoprawnych, - rolny, - leśny, - od nieruchomości, - od środków transportu, - od posiadania psów.
2. Pośrednie:
- od towarów i usług, - od gier
44. elementy techniki podatkowej
1. Podmiot opodatkowania to każda osoba na której ciąży obowiązek podatkowy
* podmiot czynny ? państwo i władze samorządowe
* podmiot bierny ? osoby prawne i fizyczne
2. przedmiot podatku ? rzecz lub zdarzenie, które wywołuje obowiązek podatkowy
3. Podstawa opodatkowania ? przedmiot opodatkowania określony wartościowo
4. stawka podatkowa ? relacja kwoty podatku do podstawy opodatkowania , wystepuje w dwóch formach:
* stawka kwotowa ? okresla wartość podatku należnego
* stawka procentowa ? okresla jaka część podstawy opodatkowania stanowi zobowiązanie podatkowe
5. skala podatkowa: informuje o wysokości stawki należnej do zastosowania do podstawy opodatkowania
6. zwolnienia podakowe ? państwo w ramach prowadzonej polityki fiskalnej wyłącza peną grupę przedmiotów z obowiązku płacenia podatku.
7. ulgi podatkowe ? wbudowane są w dany podatek i obowiązuje wszystkie podmioty
8. zwyżki podatkowe ? podmiot płaci wyższy podatek niż powszechnie obowiązuje.

45.ZASADY PODATKOWE
Można wyróżnić następujące zasady podatkowe:
Fiskalne:
1) Wydajność ? jako wydajne źródło dochodów władz publicznych (państwo powinno sięgać do takiego przedmiotu opodatkowania, który dostarczy dochodów niezbędnych do realizacji funkcji i zadań państwa oraz władz samorządowych)
2) Elastyczność ? podatek powinien reagować na zmieniające się procesy i zdarzenia gospodarcze oraz społeczne; reagowanie skal podatkowych (w podatku dochodowym) na przebieg cyklu koniunkturalnego
3) Stałość ? konieczność ograniczonych zmian w systemie podatkowym
Ekonomiczne:
4) Nienaruszalność majątku podatników ? podatek powinien być pokrywany z bieżących dochodów, a jego wysokość nie może zmniejszać majątku podatnika
Sprawiedliwości:
5) Powszechność ? ciężary podatkowe powinny mieć charakter powszechny (każdy obywatel powinien być objęty podatkiem, jeżeli spełnione są warunki powstania stosunku podatkowego)
6) Równość ? równomierne rozłożenie ciężarów podatkowych na wszystkich podatników (proporcjonalnie do ich dochodów ? niezgodne z zasadą zdolności dochodowej)
7) Zdolność dochodowa (podatkowa) ? system podatkowy powinien korygować proporcje pierwotnego podziału dochodu narodowego, jeśli uzna się go za niesprawiedliwy
Techniczne:
8) Pewność ? podatki powinny być takie, aby były niezawodnym źródłem dochodów państwa i aby podatnik z góry wiedział, jaki podatek będzie płacił w związku z prowadzoną działalnością lub/i osiąganymi dochodami
9) Dogodność ? pobór podatku powinien uwzględniać warunki finansowe podatnika, cykl i charakter jego działalności, itp.
10) Taniość ? koszty realizowania podatków nie powinny nadmiernie zmniejszać dochodów państwa
46 Krzywa Leffera- określa zależność między skalą opodatkowania, rozm działalności gosp o doch budżetu. mówi o tym, ze w danej gospodarce znajduje się jeden optymalny punkt, przy którym stopa podatków przynosi określone przychody oraz pożądany produkt krajowy. Przy minimalnej i maksymalnej stopie procentowej dochód z podatków jest równy zeru.
47. przyczyny ucieczki przed podatkiem
1. moralne ? bo łamanie norm publ jest mniej naganne niż łamanie norm życia społecznego
2. polityczne ? brak akceptacji podatnika panującego ustroju czy rządzących. Sprzeciw
3. ekonomiczne ? niemożność przerzucenia podatków najczęściej w czasie stagnacji.
4. techniczne ? wysoki stopień skomplikowania systemu podatkowego.
48 wady i zalety podatku VAT
VAT to - Podatek od towarów i usług jest podatkiem zaliczanym do podatków pośrednich, których ciężar ponoszą nie podmioty na które został on nałożony ale przez osoby trzecie w praktyce najczęściej są to finalni konsumenci którzy muszą nabyć dane dobro. Jest to tzw. podatek od wartości dodanej .
Przedmiotem opodatkowania VAT jest :
-odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju
-eksport towarów
-import towarów
-wewnątrz wspólnotowe nabycie towarów za wynagrodzeniem na terytorium kraju
-wewnątrz wspólnotowa dostawa towarów.
ZALETY
- Główną zaletą tegoż podatku jest to , że mało kto zdaje sobie sprawę z ponoszonych ciężarów podatkowych , są one szybkie w poborze i systematycznie wpływają do budżetu państwa
- zapobiega pionowej koncentracji produkcji gdy podatnikiem jest producent
- nie zmusza producenta do przerzucania czynności wytwórczych na odbiorców
- stymuluje eksport za względu na zwrot podatku
- nie występuja zwolnienia, nie zniekształca cen towarów
WADY
- małe firmy nie muszą płacić tego podatku, ponoszą jego konsekwencje gdyż nie mogą odliczyc sobie vatu nabywając surowce.
- przy eksporcie istnieje niebezpieczeństwo oszustw podatkowych wystawianie fikcyjnych faktur.
49. mechaniz wyliczania VAT-u
- Kwota podatku należnego ? kwota pod naliczonego ? róznica wpłacana do skarbowego
Część wypłacana prze ZUS dotyczy sprzedaży ze stawką 0% i 7% oraz z tyt zakupu środków trwałych
- Kwota podatku należnego ? kwota podatku naliczonego
Część do rozliczenia w następnych okresach dot. Działalności opodatkowanej stawką 22 %
50. Źródła przychodów
1. Stosunek służbowy, stosunek pracy, w tym również spółdzielczy stosunek pracy, członkostwo w rolniczej spółdzielni produkcyjnej lub innej spółdzielni zajmującej się produkcją rolną, praca nakładcza, emerytura lub renta.
2. Działalność wykonywana osobiście.
3. Pozarolnicza działalność gospodarcza, w tym również wykonywanie wolnego zawodu, z wyjątkiem działalności określonej w pkt 2.
4. Działy specjalne produkcji rolnej.
5. Nieruchomości lub ich części.
6. Najem, podnajem, dzierżawa, poddzierżawa oraz inne umowy o podobnym charakterze, w tym również dzierżawa, poddzierżawa działów specjalnych produkcji rolnej oraz gospodarstwa rolnego lub jego składników na cele nierolnicze albo na prowadzenie działów specjalnych produkcji rolnej.
7. Kapitały pieniężne i prawa majątkowe, w tym sprzedaż i zamiana praw majątkowych innych niż wymienione w pkt 8 lit. a)-c).
8. Sprzedaż lub zamiana, z zastrzeżeniem ust. 2:
9. nieruchomości lub ich części oraz udziału w nieruchomości,
10. spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego lub użytkowego oraz wynikającego z przydziału spółdzielni mieszkaniowych: prawa do domu jednorodzinnego lub prawa do lokalu w małym domu mieszkalnym,
11. prawa wieczystego użytkowania gruntów,
12. innych rzeczy
Przychód ? uzyskany lub należny wpływ wartości, korzyści materialnych w ramach prowadzonej działalności gospodarczej. Najczęściej przychodem jest łączna wartość sprzedaży dóbr, towarów i usług netto (bez podatku VAT) w okresie rozliczeniowym (dzień, miesiąc lub rok obrachunkowy).
Podatek leśny - jest to podatek bezpośredni zbliżony pod wieloma względami do podatku rolnego. Przedmiotem opodatkowania podatkiem leśnym są lasy, z wyjątkiem lasów zajętych na wykonywanie innej działalności gospodarczej niż działalność leśna. Obecnie z podatku leśnego zwolnione są: lasy z drzewostanem w wieku do 40 lat, lasy wpisane indywidualnie do rejestru zabytków, użytki ekologiczne, szkoły (w tym wyższe), placówki naukowe, jednostki badawczo-rozwojowe oraz zakłady pracy chronionej lub aktywności zawodowej. W podatku leśnym brak jest jakichkolwiek ulg podatkowych. Skala w podatku leśnym ma charakter proporcjonalny. Stawka jest kwotowa i uzależniona od rodzaju lasu. Podstawowa stawka podatku wynosi równowartość pieniężną 0,220 m3 drewna z 1 hektara rzeczywistego za rok podatkowy
Podatek od czynności cywilnoprawnych
Podatkowi podlegają następujące czynności cywilnoprawne:
? umowy sprzedaży oraz zamiany rzeczy i praw majątkowych,
? umowy pożyczki,
? umowy darowizny - w części dotyczącej przejęcia przez obdarowanego długów i ciężarów albo zobowiązań darczyńcy,
? umowy dożywocia,
? umowy o dział spadku oraz umowy o zniesienie współwłasności - w części dotyczącej spłat lub dopłat,
? ustanowienie hipoteki,
? ustanowienie odpłatnego użytkowania, w tym nieprawidłowego, oraz odpłatnej służebności,
? umowy depozytu nieprawidłowego,
? umowy spółki (akty założycielskie);
Podatnikami są os fizyczne, os prawne jednostki organizacyjne nie mające osobowości prawnej, będące stronami czynności.
Zryczałtowany podatek dochodowy - ryczałt podatkowy - uproszczona metoda naliczania podatku, bez ustalania podstawy wymiaru podatku. Wysokość zależy od rodzaju prowadzonej działalności. 8,5 % - działalność usługowa i gastronomiczna, 5,5 % - produkcja i przewóz samoch pow 2 t., 3% działalność handlowa.
Podatek od posiadania psa - podatek nałożony na posiadacza psa. Jest to podatek bezpośredni i kwotowy. Obowiązywał w Polsce do 31 grudnia 2007 roku.
W związku ze zmianą Ustawy o podatkach i opłatach lokalnych w 2008 r. został zlikwidowany obligatoryjny obowiązek płacenia podatku od posiadania psa przez osoby fizyczne. Zamiast podatku ma zostać wprowadzona fakultatywna opłata za posiadanie psa, uzależniona od rady gminy w zakresie jej poboru, wysokości, czy terminu płatności. Stawka tej opłaty maksymalnie może sięgać 100 złotych.

Karta podatkowa - postać zryczałtowanego podatku dochodowego od osób fizycznych. Ta forma opodatkowania możliwe jest dla osób fizycznych prowadzących indywidualną działalność gospodarczą, spółek cywilnych osób fizycznych, dla osób prowadzących działalność o niewielkich rozmiarach. Nie ma konieczności prowadzenia ewidencji księgowej, rachunki wystawia się na żądanie klienta. Wysokość zależy od rodzaju działalności, wielkości miejscowości w której wykonywana jest działalność oraz ilości osób zatrudnionych.
Opłata skarbowa- Opłata skarbowa zwana także opłatą stemplową - stanowi formę ekwiwalentu za czynności organów administracji publicznej, podejmowane w indywidualnych sprawach. Czynności te obejmują dokonanie czynności urzędowych, wydanie zaświadczeń, zezwoleń oraz niektórych dokumentów.
? w sprawach indywidualnych z zakresu administracji publicznej:
o dokonanie czynności urzędowej na podstawie zgłoszenia lub na wniosek zainteresowanej strony,
o wydanie zaświadczenia na wniosek zainteresowanej strony,
o wydanie zezwolenia (pozwolenia, koncesji),
o złożenie dokumentu stwierdzającego udzielenie pełnomocnictwa
Opłata miejscowa- pobierana od os fizycznych przebywających czasowo w celach wypoczynkowych za każdy dzień pobytu.
52. CŁO- specyficzna danina publiczna której przedmiotem jest przewóz towarów przez granicę celna, spełnia funkcję fiskalną, cenotwórczą. Rodzaje: importowe, eksportowe, tranzytowe.
Deficyt budżetowy - występuje gdy wydatki w budżecie danej instytucji (zazwyczaj państwa) są wyższe niż jej dochody. Przeciwieństwem deficytu jest nadwyżka budżetowa. Rzeczywisty, strukturalny, cykliczny
Podatek od nieruchomości - podatek lokalny pobierany przez samorząd gminny, w którym przedmiotem opodatkowania jest posiadanie nieruchomości. Opodatkowaniu podatkiem od nieruchomości podlegają następujące nieruchomości lub obiekty budowlane:
? grunty,
? budynki lub ich części,
? budowle lub ich części związane z prowadzeniem działalności gospodarczej.
Podatek od środków transportowych, których dopuszczalna masa całkowita (DMC) wynosi 3,5 t i powyżej.
Podatek od spadków i darowizn - Podatek od spadków i darowizn jest podatkiem bezpośrednim, od przyrostu masy majątku, osobistym i samorządowym (gminnym). Przedmiot opodatkowania :
? spadku,
? darowizny,
? zasiedzenia,
? nieodpłatnego zniesienia współwłasności,
? zachowku
? nabycie własności rzeczy znajdujących się za granicą
Podatnikami - podatku rolnego są osoby fizyczne, osoby prawne, jednostki organizacyjne, w tym spółki, nie posiadające osobowości prawnej, które:
? właścicielami gruntów;
? posiadaczami samoistnymi gruntów[3];
? użytkownikami wieczystymi gruntów;
? posiadaczami gruntów, stanowiących własność Skarbu Państwa
podstawę opodatkowania stanowi liczba hektarów przeliczeniowych ustalana na podstawie powierzchni, rodzajów i klas użytków rolnych
Kryteria konwergencji nominalnej (kryteria zbieżności, kryteria z Maastricht) - są to ustalone w Traktacie o Unii Europejskiej wskaźniki ekonomiczne i zasady, jakie powinna spełniać polityka gospodarcza danego państwa, które aspiruje do członkostwa w Unii Gospodarczo-Walutowej
średnią stopę inflacji w ciągu roku poprzedzającego akcesję do UGW nie wyższą niż 1,5 punktu procentowego od pułapu wyznaczonego przez średni poziom inflacji obliczony dla trzech państw o najniższej inflacji w Unii Europejskiej, ( o 2% wyższą stopę procentową, stabilny kurs walutowy - 15 %, deficyt budżetowy do 3% PKB i dług publ nie przekraczający 60%)
Instytucje kontrolujące gospodarkę- NIK- Najwyższa Izba Kontroli ? to instytucja państwowa, podlegająca bezpośrednio Sejmowi i prowadząca kontrole w państwie. W zakresie NIK-u jest m.in.: kontrolowanie działalności organów państwa (administracji rządowej), NBP, osób prawnych działających na rzecz państwa, organizacji państwowych. Głównym zadaniem prowadzonych przez NIK kontroli jest dostarczanie Sejmowi i opinii publicznej informacji o działaniach państwa. Kryterium formalne ? legalność( zgodność z prawem), rzetelność( finansowo księgowa) ? kryterium nieformalne- gospodarność ( jak wydają pieniądze) , celowość ( na co wydają)
Regionalna Izba Obrachunkowa (RIO) - państwowy organ kontroli i nadzoru jednostek samorządu terytorialnego oraz innych podmiotów. Izby sprawują także nadzór nad działalnością komunalną w zakresie spraw budżetowych oraz prowadzą działalność informacyjną i szkoleniową w zakresie spraw budżetowych. Z punktu widzenia gospodarki finansowej regionalne izby obrachunkowe są państwowymi jednostkami budżetowymi.