Systemy ekonomiczne

System ekonomiczny-to zespół instytucji oraz mechanizmów mających wpływ na podejmowanie oraz realizacją określonych decyzji ekonomicznych. Współczesne systemy ekonomiczne: -gosp. tradycyjna (zakres świadczonych dóbr i usług w danym społeczeństwie jest niezmienny od pokoleń, a członkowie danego społ. nie zdają sobie sprawy że może on ulegać zmianom lub być poszerzany) –gosp. centr. plan. (charakteryzuje się publiczną własnością środków produkcji; przedsiębiorstwa są własnością państwa i realizują zadania przez nie wyznaczone, ignorując zapotrzebowanie rynku) –czysty kapitalizm (char. się prywatną własnością środków produkcji oraz systemem rynkowym, w którym najważniejszym elementem jest cena) –systemy mieszane –gosp. rynkowa. Gospodarka rynkowa(filary): -własność prywatna(wyzwala w ludziach motywację do racjonalnego wykorzystania tego co posiadają) -konkurencja(to wzajemne oddziaływanie na siebie uczestników procesów gosp. uczestniczących w grze rynkowej) -rynek kapitałowy(zachęca lub zniechęca do oszczędzania lub inwestowania kształtując tym samym koniunkturę gosp. państwa) –stabilny pieniądz(stabilizowanie cen polega przede wszystkim na walce z inflacją) –stabilny syst. podatkowy(jest źródłem dochodów państwa) –przedsiębiorczość(umożliwia bowiem elastyczne przystosowanie się do zmieniających się warunków funkcjonowania gosp.). Transformacja syst. w Polsce: 1989r zamiana gosp. centralnie plan. na gosp. rynkową. Plany Balcerowicza: -stabilizacyjny(wzmocnienie złotówki i zahamowanie inflacji) –transformacyjny(prawa rynku i własność prywatna). Skutki wprow. reform: -poz(zahamowanie inflacji, poszanowanie pieniądza, gromadzenie oszczędności i wprowadzenie wolnego rynku) –negat(bezrobocie, zmniejszenie dochodów sfery budżetowej oraz rolników, likwidacja nierentownych zakładów). Gospodarstwo domowe-wyodrębnione ekonomicznie jedno lub wieloosobowe jednostki działające w sferze konsumpcji. Funkcje gosp. domowego: -konsumpcyjna(wszystkie czynności związane z zaspokajaniem potrzeb całej rodziny) –produkcyjna(posiadane środki finansowe na zaspokojenie potrzeb pochodzą z pracy najemnej lub posiadanego kapitału). Instytucje ochrony konsumentów: 1urząd ochrony konkurencji i konsumenta 2państwowa inspekcja handlowa(PIH) 3państwowa inspekcja sanitarna 4federacja konsumentów 5 konsumencki instytut jakości 6stowarzyszenie konsumentów polskich. Pieniądz-powszechny środek płatniczy, ekwiwalent wszystkich towarów i usług. Cechy pieniądza: -jednorodność –rozpoznawalność –poręczność –trwałość –podzielność –stabilność. Funkcje pieniądza: -jest miernikiem wartości –środek wymiany –jest środkiem akumulacji. Formy pien: -pien. gotówkowy –pien. bezgotówkowy. Podział kart płatniczych: 1ze wzgl. na moment obciążenia konta 2ze wzgl. na rodzaj nośnika informacji 3ze wzgl. na charakter umowy i rodzaj rozliczeń. Najw. systemy płatnicze: 1mastercard 2visa 3american Express 4diners club 5polcard. Formy inwestowania: -lokaty bankowe -fundusze inwestycyjne –polisy ubezpieczeniowe –skup walut obcych, metali szlachetnych –zakup dóbr materialnych. Formy rynków zorganizowanych: -giełda towarowa(skala masowa) –aukcja(zorganizowany rynek towarów niestandardowych, których nie można kupić bez ich wcześniejszego obejrzenia) –przetarg(zaproszenie do zawarcia transakcji przez składanie ofert: ograniczony i nieo.) –targi(wystawianie towarów i ich sprzedaż). Papiery wartościowe-wszelkie dokumenty stwierdzające istnienie określonego prawa majątkowego. Podział: -akcje –obligacje –weksle. Akcje-pap. wart. stwierdzające bezwarunkowe uczestnictwo jej właściciela w kapitale S.A. Uprawniają do udziału w jej zyskach w formie tzw. dywidendy oraz do majątku spółki w razie jej likwidacji. Dzieli się je na zwykłe i uprzywilejowane. W obrocie akcjami występują wartości: -nominalna(kwota na którą opiewa dokument akcji) –emisyjna(cena akcji na rynku pierwotnym) –rynkowa(cena na rynku wtórnym) Obligacje-można podzielić na imienne oraz na okaziciela, ze wzgl. na zasięg emisji. Weksel-dokument stanowiący bezwarunkowe zobowiązanie do zapłaty określonej kwoty w czasie i miejscu ustalonym przez wystawcę weksla. WIG-uwzgl. wszystkie spółki notowane na rynku WIG 20-20 najw. spółek na rynku MIDWIG-indeks uwzgl. akcje następnych w kolejności 40 spółek z rynku podst. WIRR-zawiera wszystkie spółki z rynku równoległego TECHWIG-indeks spółek działających na rynku nowoczesnych technologii. Rynek podstawowy-trafiają tu akcje tylko tych emitentów, którzy posiadają dobrą kondycję finansową. Rynek równoległy- trafiają tu akcje tych firm które nie spełniają kryterium rynku podst.