Stalingradzka bitwa

Stalingradzka bitwa, bitwa nad Wołgą (17 VII 1942-2 II 1943), jedna z decydujących operacji strategicznych II wojny światowej. Zapoczątkowana ofensywą niemieckiej Grupy Armii A w kierunku Kaukazu i Grupy Armii B w kierunku Stalingradu (Wołgograd), która nie przyniosła ostatecznych rozstrzygnięć z powodu zaciętej obrony linii Wołgi przez 62 armię radziecką. Kontrofensywa radziecka (19 XI 1942 - 2 II 1943), koordynowana przez marszałka G.K. Żukowa, doprowadziła do okrążenia i kapitulacji 6 armii niemieckiej marszałka F. von Paulusa. Do niewoli dostało się 97 tys. żołnierzy. Stalingradzka bitwa była poważną, choć jeszcze nie rozstrzygającą losów wojny, klęską niemiecką na froncie wschodnim.

Hitler zamierzał osłabić związek radziecki przez odcięcie go od głównych ośrodków przemysłowych i zaopatrzeniowych, był do najważniejszy powód dla którego Niemcy latem 1942r. Skierowali swe siły ku wołdze i Morzu Kaspijskiemu. 28 czerwca 1942 Niemcy rozpoczęli ofensywę letnią. Jako łowne zadanie Hitler postawił przed swoimi generałami „ zniszczenie wszystkich sił pozostających w dyspozycji Związku Radzieckiego i w miarę możliwości pozbawienie ich najważniejszych ośrodków wojskowo ekonomicznych” przy czym dla obu stron Stalingrad urósł do rangi symbolu którego zdobycie miało ogromne znaczenie strategiczne i psychologiczne. Początkowo 17 VII sytuacja Armii Czerwonej była krytyczna – wiele jednostek wycofywało się w nieładzie porzucając broń, amunicję sprzęt kwatermistrzowski, załamała się jakakolwiek dyscyplina. Zaniepokojone tym faktem dowództwo postanowiło podjąć odpowiednie środki by ją wzmocnić. Wydano rozkaz strzelania do samowolnie wycofujących się jednostek, sam Stalin nakazał zaprowadzenie w armii żelaznej dyscypliny i bezlitosnego karania tych, którzy ją łamią. 19 sierpnia rozgorzały pierwsze walki na przedpolach Stalingradu. W tym czasie wojska niemieckie rozwinęły natarcie w kierunku południowym i szybko zbliżały się do Kaukazu i Morza Kaspijskiego. Zatrzymały się dopiero na północnych zboczach zdobywszy po drodze kilka ważnych strategicznie przełęczy. Zasadnicza walka o Stalingrad rozpoczęła się w momencie gdy 6 Armia dowodzona przez feldmarszałka Friedricha von Paulusa i 4 Armia Pancerna generała Hermanna Hotha przedarły się do Stalingradu. Był to przełomowy moment bitwy i wojny. Stalin, który za wszelką cenę chciał obronić miasto wysłał tam swoich najpewniejszych dowódców wojskowych i działaczy politycznych. Pod Stalingradem sformułowano też armie rezerwowe i ściągnięto dużą ilość sprzętu bojowego. Zepchnięte do wąskiego pasa wzdłuż rzeki wąskiego pasa wzdłuż rzeki wojska radzieckie stawiały zacięty opór w ruinach stalingradzkich domów i fabryk. Ulice poszczególne budynki, a nawet piętra przechodziły z rąk do rąk. Niektóre epizody bitwy o Stalingrad jak np. bitwa o Kurhan Mamaja, na stałe weszły do literatury jako jedno z najgłośniejszych wydarzeń wojny niemiecko – radzieckiej. Mając dobrze przygotowane zaplecze, 19 listopada 1942 r. armie radzieckie ruszyły do ofensywy 150 km od Stalingradu. Już pierwszego dnia wbiły się klinem 60 km w głąb stanowisk rumuńskich, a następnie rozpoczęto ofensywę także na południe od miasta. Trzeciego dnia wojskom radzieckim udało się okrążyć armię Paulusa i okrążyć 21 niemieckich i dwie rumuńskie dywizje. Hitler zabronił wycofania zagrożonej armii. Wysłana jej na odsiecz armia Ericha Mansteina została odrzucona. Zgrupowane w rejonie miasta wojska państw osi zostały zniszczone, ich resztki kapitulowały 2 lutego 1943. W czasie 19 XI 1942-2 II 1943 pod Stalingradem rozbito 2 armie niemieckie, 2 rumuńskie i 1 włoską. Zniszczono całkowicie 32 dywizje i 2 brygady niemieckie, a pozostałych 16 dywizji poniosły straty sięgające 50% - 70% stanu osobowego. Straty ogólne wojsk atakujących w rejonie Donu, Wołgi i adu ingr sięszacowano na 1,5 mln ludzi, 3,5 tys. czołgów i dział pancernych, 13 tys. Dział i moździerzy, 3 tys. Samolotów, 75 tys. Samochodów. Do niewoli dostało się 91 tys. ludzi, w tym 24 generałów z dowódcą feldmarszałkiem Friedrichem Paulusem na czele. Front niemiecki w tym rejonie odrzucono o 200-250 km na zachód.

Była to klęska o znaczeniu strategicznym. Niemcy nie maiły już rezerw na uzupełnienie poniesionych strat. Klęska pod Stalingradem miała ogromne znaczenie moralne. Wiara Niemców w Hitlera i w ostateczne zwycięstwo załamała się. W listopadzie 1942 r. Ribbentrop wysunął propozycje nawiązania rozmów ze Stalinem i zawarcia kompromisowego pokoju. Dążenie to popierał Mussolini, ale Hitler propozycję te odrzucił.