Prawo spadkowe- formy testamentów.

Formy testamentów
• Testamenty zwykłe
o Własnoręczny (holograficzny)
o Notarialny
o Urzędowy (alograficzny)
• Testamenty szczególne
o Ustny
o Sporządzony na polskim statku morskim lub powietrznym
o Wojskowy

Testamenty zwykłe a testamenty szczególne
• Testament szczególny można sporządzić tylko w razie zaistnienia pewnych okoliczności szczególnych uniemożliwiających lub przynajmniej utrudniających spadkodawcy sporządzenie testamentu zwykłego.
• Testament szczególny traci swoją moc z upływem sześciu miesięcy od ustania okoliczności, które uzasadniały niezachowanie formy testamentu zwykłego, chyba że spadkodawca zmarł przed upływem tego terminu.

Testament własnoręczny
• Własnoręczne pismo – dzięki niemu można ocenić i sprawdzić czy dokument pochodzi od testatora. Ręką w rozumieniu przepisów jest również proteza, a także, gdy testator nie używają ręki pisał nogą czy nawet trzymając pióro w ustach. Bez znaczenia jest na ile to oświadczenie zostanie przez testatora testamentem nazwane. Ważne, aby wszystkie elementy testamentu zostały spełnione. Nie ma też znaczenia na jakim materiale testament zostanie sporządzony. (PYTANIE Z TESTU: NA JAKIM MATERIALE MOŻNA SPORZĄDZIĆ TESTAMENT: KARTKA A3, KARTKA A4 CZY KARTKA A5). Jako jedyny testament może być sporządzony w dowolnym języku. Może to być stenograf, może być też pisany wierszem. Testament może być sporządzony w oddzielnym dokumencie lub też może zostać sporządzony w istniejącym dokumencie np. w książce między wierszami. Nie ma też przeszkód, aby testament był sporządzony w liście. Z tej formy nie może skorzystać ten kto nie umie pisać, ale może z niej skorzystać głuchy czy niemy.
• Data – data powinna wskazywać chwilę, w której testament został sporządzony. Ustawodawca i judykatura nie określa, w którym miejscu data musi być sporządzona, więc można ją umieścić w treści testamentu a także może być sporządzona w sposób opisowy np. „na moich urodzinach”, „po zbiorach”. Brak daty nie powoduje nieważności testamentu ale tylko w 3 przypadka:
o Brak wątpliwości co do zdolności spadkodawcy do sporządzenia testamentu
o Brak wątpliwości co do wzajemnego stosunku kilku testamentów
o Brak wątpliwości co do treści testamentu: Pytanie testowe: Facet przekazał fiata 126p swojej żonie w sytuacji, gdy miał kilka żon. Czy testament jest ważny.
• Podpis – ustawodawca eliminuje mechaniczne odtwarzanie podpisu. Chodzi o sprawdzenie od kogo testament pochodzi i potwierdza, że taka jest wola zainteresowanego dokonania takich rozrządzeń. Podpis powinien być umieszczony pod rozrządzeniami dokonanymi przez spadkodawcę. Wszystkie uwagi dokonane pod podpisem są nieważne, chyba że także zostaną podpisane. Testament powinien zawierać imię i nazwisko testatora. Może być też podpisany znanym powszechnie pseudonimem. Raczej wszyscy skłaniają się do obrony tezy, że podpisanie się pierwszą literą imienia i nazwiska jest wiążące, na pewno nie jest ważne sporządzenie podpisu literą imienia i nazwiska a później parafką. Podpisanie wskazaniem stosunku łączącego określone osoby jest ważne, jeśli ten stosunek uda się ustalić np. jeśli babcia sporządzi testament w liście przesłanym do wnuczka opatrzony podpisem „babcia”.
Pierwsza i trzecia przesłanka mają charakter bezwzględny, a brak daty nie ma charakteru bezwzględnego i testament bez daty może być utrzymany w mocy po spełnieniu trzech warunków.

Testament notarialny
Jest sporządzany w oparciu o ustawę z 14.02.1991 r. prawo o notariacie. Może być sporządzony tylko w języku polskim. Z tej formy testamentu może skorzystać głuchy, niemy oraz osoby nie umiejące ani pisać ani czytać. Jedyny testament, który może sporządzić każda osoba bez względu na jej przywary!!!

Testament urzędowy
• Oświadczenie woli testatora musi być złożone ustnie – nie może z tej formy skorzystać więc osoba niema.
• Oświadczenie woli testatora musi być złożone wobec odpowiedniej osoby urzędowej i co najmniej 2 świadków – ustawodawca wymienia 5 kategorii osób urzędowych przyjmujących oświadczenie:
o Wójt/burmistrz/prezydent miasta
o Starosta
o Marszałek województwa
o Sekretarz gminy albo powiatu
o Kierownik urzędu stanu cywilnego
Świadków musi być co najmniej dwóch. Świadek musi być obecny przy sporządzeniu testamentu od początku do końca.
• Spisanie woli testatora w protokole z podaniem daty jego sporządzenia
• Odczytanie spadkodawcy protokołu w obecności osoby urzędowej i świadków – wynika z tego, że z tej formy nie może skorzystać osoba głucha
• Podpisanie odczytanego protokołu przez spadkodawcę, osobę urzędową i świadków testamentu – wszyscy muszą podpisać protokół. Spadkodawca powinien co do zasady podpisać protokół, ale testament urzędowy będzie również ważny, gdy testator nie podpisze protokołu, a w protokole zostanie określona wzmianka o powodach niepodpisania go przez testatora.

Bezwzględna niemożność bycia świadkiem przy testamencie
• Osoby nie mające pełnej zdolności do czynności prawnych
• Osoby niewidome, głuche lub nieme
• Osoby nie mogące czytać lub pisać
• Osoby niewładające językiem, w którym spadkodawca sporządza testament
• Osoby skazane prawomocnie wyrokiem sądowym za fałszywe zeznania

Względna niemożność bycia świadkiem przy testamencie
• Osoby dla których w testamencie przewidziano jakąkolwiek korzyść
• Małżonek, krewni i powinowaci pierwszego i drugiego stopnia oraz osoby pozostające w stosunku przysposobienia z osobą, dla której przewidziano w testamencie jakąkolwiek korzyść.
Naruszenie zakazu bezwzględnej niemożności powoduje nieważność testamentu.
„naruszenie zakazu do co względnej niemożności bycia świadkiem pociąga za sobą jedynie nieważność tych postanowień testamentu, które przysparzają korzyść świadkowie, jego małżonkowi, krewnym lub powinowatym pierwszego lub drugiego stopnia oraz osobie pozostającej w stosunku przysposobienia” Jeśli świadek nie będzie obecny przy sporządzaniu rozrządzeń na jego korzyść to testament będzie bezwzględnie nieważny.

Protokół testamentu urzędowego
• Spisany w jakiejkolwiek formie i w jakikolwiek sposób
• Brak jakichkolwiek ograniczeń co do spisania protokołu
• Protokół powinien zawierać datę jego sporządzenia. Brak daty lub data nieprawdziwa pociąga za sobą nieważność testamentu.
• Protokół testamentu może sporządzić każdy
Dekret – Prawo spadkowe wymagał jeszcze określenia wzmianki, że protokół został odczytany. Obecnie tego wymogu nie ma, jednakże obecnie ta forma jest często wzruszana zarzutem jakoby protokół nie został odczytany. Czyli nawet, gdyby nie było tego wymogu formalnego, dla bezpieczeństwa samego protokołu wskazane jest, aby ta wzmianka została uczyniona, bo wtedy odpada niebezpieczeństwo złożenia zarzutu.

Testament ustny
• Istnienie okoliczności szczególnych uzasadniających skorzystanie z testamentu ustnego
• Oświadczenie spadkodawcy – może być złożone nie tylko słowami ale przyjętymi słowami i gestami a więc niemy także może skorzystać z tej formy.
• Obecność co najmniej trzech świadków przy składaniu oświadczenia przez spadkodawcę
• Stwierdzenie treści testamentu ustnego

Okoliczności sporządzenia testamentu ustnego
• Obawa rychłej śmierci
• Istnienie okoliczności uniemożliwiających lub znacznie utrudniających sporządzenie testamentu w zwykłej formie

Stwierdzenie treści testamentu ustnego
• Sporządzenie pisma stwierdzającego złożenie testamentu o określonej treści w formie ustnej, Pismo to ma zostać sporządzone przez jednego ze świadków lub przez osobę trzecią, a dla swojej ważności wymaga podania daty i miejsca złożenia testamentu oraz miejsca i daty jego spisania. Powinno być ono podpisane przez spadkodawcę i dwóch świadków lub przez wszystkich świadków. …….
• W braku sporządzenia pisma treść testamentu ustnego może być stwierdzona przez sąd na podstawie zgodnych zeznań świadków. Jeżeli przesłuchanie jednego ze świadków jest niemożliwe lub napotyka trudne do przezwyciężenia przeszkody, sąd może poprzestać na zgodnych zeznaniach dwóch świadków. (Chodzi o niemożliwość przesłuchania jednego spośród wszystkich świadków i np. jeśli jest 7 świadków a niemożliwe jest przesłuchanie 2 świadków to rodzi to nieważność). Ustalenie treści testamentu ustnego przez sąd jest możliwe, jeśli nie upłynęło 6 miesięcy od chwili otwarcia spadku.

Testament sporządzony na polskim statku morskim lub powietrznym
• Testator oświadcza swoją wolę wobec dowódcy statku lub wobec jego zastępcy
• Oświadczenie woli musi nastąpić wobec co najmniej dwóch świadków
• Oświadczenie woli testatora musi być podpisane przez osobę odbierającą to oświadczenie
• Pismo zawierające oświadczenie musi być opatrzone datą
• Pismo musi być spadkodawcy odczytane w obecności odbierającego świadczenie i świadków
• Po odczytaniu pismo jest podpisywane przez wszystkie osoby biorące udział przy składaniu testamentu
• Testament może być sporządzony od momentu wejścia na statek do momentu jego opuszczenia
• Statkiem powietrznym jest statek posiadający polską przynależność a statek morski jest statek pływający pod polską banderą.
• Gdyby oświadczenie woli zostało złożone stewardessie w sytuacji, gdy kapitan lub zastępca nie żyję to można taki testament przekonwertować na testament urzędowy
• Głuchy i niemy mogą skorzystać z tej formy testamentu

Testament wojskowy
• Może być sporządzony tylko w czasie wojny lub mobilizacji albo przebywania w niewoli
• Rozporządzenie Ministra Obrony Narodowej w sprawie testamentów wojskowych z 30 stycznia 1965 r. przewiduje trzy formy podstawowe i jedną formę szczególną. Formy podstawowe nawiązują do testamentu alograficznego, natomiast forma szczególna wymaga ustnego oświadczenia woli przez spadkodawcę wobec 2 świadków, chociażby niejednocześnie obecnych.(Nie będzie pytań na teście typu: kiedy kapelan, kiedy dwodówdca przyjmuje oświadczenie).