Praca jako proces społeczny

Praca jest to „splot czynów mających charakter pokonywania trudności dla uczynienia zadości czyimś potrzebom istotnym”. Ta definicja Tadeusza Kotarbińskiego z książki pt. „Traktat o dobrej robocie” nie jest trafny, ponieważ nie zawiera on całej istoty pracy w znaczeniu mechanicznym jak i praktycznym. Jednak w tym niezbyt zrozumiałym cytacie można dopatrywać się istoty procesu społecznego. Praca nasza powinna być użyteczna społecznie i zawierać złożony charakter działania. Czyli wchodzi tu w skład użyteczność społecznego efektu pracy oraz organizacja i tryb pracy, dzięki którym efekt ten powstaje. Do procesu społecznego jakim jest praca wchodzą również takie terminy jak system komunikowania się, współpraca, różnego rodzaju innowacje, postęp oraz stosunki międzyludzkie w pracy.


Tryb pracy:

Działanie, w najszerszym znaczeniu to tyle co dokonywanie, wywoływanie zmian. Każdemu się kojarzy iż dzięki zmianą pociągają one za sobą następne pozytywne lub negatywne skutki. Przykładem może być, że jeżeli w firmie wzrastają dochody, pracownicy liczą na podwyższenie zarobków, dodatkowe premie. Następnym przykładem może być zachowanie wobec klienta. Jeżeli klient jest kulturalnie i życzliwie obsługiwany rozluźnia się i przestaje być zdenerwowany co działa korzystnie na dalszą współprace. Tak więc każde działanie człowieka zmierza do dokonania wyznaczonych dla siebie zmian lub do pozostawienia stanu rzeczy w takim stanie jakim jest. Człowiek ten „zachowuje się umyślnie” i „dąży do celu”, który sobie wcześniej wyznaczył. Taki właśnie stan rzeczy opisał Jan Zieleniewski w swojej książce pt. „Organizacja zespołów ludzkich”.

Praca zawodowa jest określonym przypadkiem działania społecznego, nie zależnie od tego, czy jest wykonywana inwidualnie czy zbiorowo. Każda praca lub działanie ma charakter jednoosobowy lub wieloosobowy. W pracy jednoosobowej wyróżnia się takie rodzaje działań jak: kierownicze i niekierownicze. Natomiast pracę wieloosobową można podzielić na:
· praca grupową – jest to czynność, którą wykonuje kilka osób i polega ona na tym samym, lecz na innym odcinku. Przykładem mogą być sprzedawcy w supermarketach, którzy obsługują klientów. Każdy z nich robi to samo, za pomocą tych samych narzędzi, aby tę pracę wykonać szybciej niż by to robił jeden sprzedawca.
· praca zespołowa – jest to podzielenie zadania na wykonawców i na różne czynności, które później składają się w całość zadania.

Prace grupową można zamienić na pracę inwidualną (jednoosobową), ponieważ praca ta polega wykonywaniu tych samych czynności i skutek jest podobny. Jednak czas wykonania taj pracy się wydłuża, niż by tą czynność wykonywało więcej osób. Przykładem może być, jeżeli trzech pracowników potrzebuje po 2 godziny na wykonanie swojej pracy, to jeden pracownik wykonywałby tą czynność podczas 6 godzin. Natomiast pracę zespołową jest o wiele trudniej zmienić na prace inwidualną, również ze względów ekonomicznych jak i efektywności pracy. Dobrym przykładem pracy zespołowej może być taśma produkcyjna. Spotykamy się tu z dobrym podziałem, ponieważ każdy pracownik ma przyporządkowaną dla siebie czynność. Dlatego organizacja ta nie może się obyć bez pracownika na danym stanowisku, ponieważ płynność tej pracy zostałaby zakłócona i zmniejszyłaby efektywność wykonywania tego zadania.

System komunikowania się:

System komunikowania się (informowania) z innymi pracownikami w firmie często jest porównywany z układem nerwowym. Przez co można lepiej zrozumieć:
· brak jakiejkolwiek informacji lub jej niekomunikatywność często staje się barierą w wykonaniu celowej, dokładnej i zorganizowanej pracy. Natomiast przykładem w układzie nerwowym jest że brak bólu w organiźmie człowieka nie wywołuje jego troski o poszczególne organy
· źle nadana lub źle zrozumiana informacja prowadzi do podjęcia niewłaściwej decyzji lub nieodpowiedniego celu pracy co prowadzi do negatywnych konsekwencji. Przykładem w medycynie jest to że źle postanowiona diagnoza prowadzi do niewłaściwego leczenia
· spóźniona informacja jest nie aktualna co prowadzi również do podjęcia niewłaściwej decyzji. Również podobnie jest gdy pacjent zgłasza się za późno do lekarza z objawami choroby
Informacja dla ekonomisty jest bardzo ważna. Tym ważniejsza im informacja jest pełna, aktualna dzięki czemu ekonomista może podjąć słuszną decyzje lub doradzić bez żadnych obaw.
Informacja często jest traktowana jako instrument polityki wewnątrzzakładowej jak i międzyzakładowej. W firmach panuje pogląd, że kto ma informacje ten ma władze i często w życiu firmy jak i codziennym pogląd ten się sprawdza. Dlatego też informacja powinna mieć swobodny przepływ do każdego. Od zwierzchników do pracowników, od pracowników do zwierzchników i na poziomie czyli od pracowników do pracowników. Nie powinno być ukrywania różnego rodzaju informacji lub specjalne zatajanie ich.

Najlepsze funkcjonowanie ma informacja, która nie jest przekazywana za pomocą mowy. Ponieważ informacja ta nie zawsze jest przekazywana w formie pierwotnej. Tym bardziej gdy jest ona przekazana poprzez kilku informatorów. Również odgrywa tu rolę przez kogo jest przekazana ponieważ każdy inaczej odbierze tą informacje i inaczej ci ją przekaże. Jeżeli nie jesteś pewien prawdziwości tej informacji lub jej źródła to powinieneś ją sprawdzić, aby potem uniknąć problemów z niewłaściwym wykonaniem pracy lub niepotrzebnie wykonaną pracą.

Często informacje są źle przekazywane za pomocą ustną wynika ona z tego iż coraz więcej osób nie potrafi się odpowiednio wypowiedzieć. Osoby, które je przekazują nie potrafią się skoncentrować na przekazywanej informacji przez co jest ona chaotyczna. Aby informacja była właściwie przekazana należy: konkretność i zwięzłość informacji, poprawność językowa, ton przekazu, bezpośredni kontakt z odbiorcą, oraz uporządkowanie informacji. Należy również posługiwać się takim językiem aby nasz odbiorca nas zrozumiał. Przykładem może być: ekonomista z ekonomistą mogą się posługiwać pojęciami ekonomicznymi, ale ekonomista z osobą która nie rozumie pojęć ekonomicznych powinien się posługiwać językiem prostym aby ją odbiorca zrozumiał. W systemie komunikowania występują również takie bariery jak:
· rozbieżność między tym co mówimy a tym co myślimy – powinniśmy myśleć o tym co mówimy i nie wyprzedzać myślami za daleko ponieważ powstaje luka pomiędzy tym o czym w tej chwili mówimy a o czym myślimy. Przez co nasza wypowiedź traci wątek i staje się nie ciekawa
· brak akceptacji dla informacji usłyszanej i zrozumianą barierą w komunikacji – jeżeli informacja usłyszana przez nas nam nie odpowiada staramy się uniknąć jej wykonywania lub nie wykonujemy ją tak jak należy. Przykładem może być: jeżeli dostaniemy polecenie posprzątania miejsca pracy i sporządzenia faktury, odmienimy jej kolejność i najpierw zrobimy to co milsze (sporządzenie faktury), a dopiero potem rzecz, której byśmy nie chcieli wykonywać (sprzątnięcie miejsca pracy).
Najważniejsze warunki procesu komunikowania się:
· uważne słuchanie rozmówcy
· jasne i jednoznaczne formułowanie myśli
· używanie jedynie terminów znanych odbiorcy
· unikanie przekazywania zbędnych treści i powtórzeń
· stawianie pytań w celu wyjaśnienia wątpliwości
· okazywanie rozmówcy zainteresowanie problemem
· taktowne i kulturalne traktowanie rozmówcy
· unikanie konfliktów

Współdziałanie (współpraca):

Współdziałanie (współpraca) jest to kolejny niezbędny element aby zakład był organizacją społeczną. Każdy pracownik powinien wykazywać chęć działania z innymi pracownikami. Przez co chcą działać na wspólną całość, dzięki czemu wyrażają chęć „uczestnictwa” w całej grupie co jest niezbędne dla istnienia instytucji.

Współpraca w zakładach pracy jest bardzo potrzebna, dzięki niej pracownicy mogą wspólnymi siłami wyznaczone cele.
Wiele zakładów ma własny regulamin pracy. W którym określone są zadania i obowiązki które powinien wykonać dany pracownik lub dane stanowisko. Inaczej określa on uprawnienia, obowiązki, zakres odpowiedzialności. Często też spotyka się zasady realizacji wspólnie z innymi komórkami lub zakładami. Tak więc ze współpracą można się spotkać wszędzie.
W społecznej organizacji zakładu pracy spotykamy się z takimi terminami jak:
· integracja – zjawisko zespolenia, dążeń, działań , interesów na rzecz dobrze wykonanej pracy. Zawsze pozostawiony jest tu „margines” swobody dla własnej samodzielności i twórczości danego zespołu. Integracja dzieli się na charakter :
organizacyjny – oznacza zharmonizowanie interesów pracownika z celami zakładu pracy i w pełni realizowane gdy nie są sprzeczne z interesami pracowników
społeczny - oznacza on wzbogacenie więzi pracowników zakładu, rozwój osobistych stosunków, dążenie do tych samych celów, podobne poglądy. W wyniku integracji społecznej powstają różne więzi takie jak:
o więź zawodu – oznacza łączność pracownika z osobami o podobnym fachu, przejęcie zasadami dobrej i porządnej roboty. Ten typ więzi ma charakter przedmiotowy, choć bywają wyjątki gdy pracownik traktuje swój zawód jako sens swojego życia.
o więź roboty – oznacza łączność pracownika z osobami z którymi współpracuje. Choć i ta więź ma charakter przedmiotowy to coraz więcej powstaje uczuć sympatii albo antypatii.
o więź koleżeńska – oznacza łączność pracownika tylko na gruncie wspólnej pracy. Jednak często się spotyka że pracownicy nie chcą być w żyłych stosunkach ze swoimi towarzyszami pracy.
o więź hierarchii – oznacza nić łączności między zwierzchnikami a podwładnymi, ma pozytywny wpływ na zacieśnienie więzi z przełożonym.
o Więź wspólnego losu – oznacza powiązania wspólnymi interesami, dążeniami lub krzywdami
o więź zakładowa – oznacza spójność załogi, przywiązanie pracowników do zakładu. Jest tym silniejsza im dłużej zakład trwa.
o więź instytucyjna – oznacza skupianie wokół instytucji wewnątrzzakładowych związanych z przedsiębiorstwem tj. rada pracownicza, rada związkowa, itp.
· dezintegracja – zjawisko rozbicia, rozkład, rozprężenie. Hamuje rozwój zespołu i uniemożliwia wykonanie jego zadań

Innowacje, nowatorstwo, postęp:

Innowacje- rozwój produkcji, usług i wszelkiej pracy zawodowej dokonuje się poprzez szczególny rodzaj zmian. Zmiany te naruszają dotychczasową rutynę myślenia i działania. Jest to celowe zastąpienie określonego na inny, nowy w świetle określonych kryteriów. Wprowadzenie innowacji czyli nowatorstwo to zastąpienie starych pomysłów nowymi bardziej wydajnymi. Dzięki nowatorstwu populacja ludzka cały czas się rozwija i nie pozostaje w miejscu.
W procesie innowacji może uczestniczyć każdy pracownik który ma nawet najmniejszą cząstkę uczestnictwa w tych zmianach. W zależności zachowania pracowników tak ten proces będzie przebiegał. Każda chęć pomocy będzie ułatwiała wdrożenie nowego pomysłu do zakładu. Natomiast każda niechęć będzie poważnie komplikowała wdrożenie tego pomysłu. Tak więc jeżeli chce się wprowadzić nową innowacje należy do nie przekonać pracowników.
Nie każda innowacja to nowatorstwo, nie sprawdzony pomysł. Często zdarza się tak, że wprowadza się pomysły takie, które zostały sprawdzone wcześniej w jakiejś firmie. Nie każde innowacje dotyczą całego zakładu, które musi wprowadzać przełożony lub pracodawca. Można również wprowadzić samemu małe innowacje co do własnej pracy. Z. Pietrasiński w swojej książce pt. „Podstawy psychologii pracy” dzieli je na:
· innowacje oryginalne – są one w mniejszym lub większym stopniu samodzielnymi wytworami lub zespołu, nigdzie do tej pory nieznanymi. Dokonanie wynalazku lub jego pionierskie zastosowanie, sprawdzenie zalicza się do innowacji oryginalnych.
· innowacje nieoryginalne – są to innowacje naśladowcze, odtwórcze. Jest to rozpowszechnianie oryginalnych osiągnięć innych osób z dodatkiem starych nawyków. Wykonanie tego wynalazku po raz pierwszy w innych jednostkach to innowacja naśladowcza.
Postawy wobec innowacji dzieli się na:
· postawa zachowawcza- przejawia się niechętnym stosunkiem do nowej innowacji. Pracownik ten stara się utrudniać wprowadzenie tej innowacji.
· Postawa recepcyjna – wyraża tendencję do pozytywnej postawy na innowacje naśladowcze. Pracownik ten jest otwarty na wszystkie propozycje aby ulepszyć system w zakładzie. Jest to postawa pozytywna i wysoce korzystna. Jednak dzieli się na:
Aktywna- pracownik sam szuka pozytywnych innowacji naśladowczych, podejmuje się trudu i inicjatywy.
Wyczekująca- pracownik jest pozbawiony inicjatywy poszukiwawczej. Czeka na propozycje zewnątrz, aż ktoś go przekona i zachęci.
· Postawa pionierska- wyraża tendencje do poszukiwania, wymyślania samemu coraz lepszych innowacji. Nie obawia się porażek, ryzyka, próbuje iść do przodu. Taka postawa cechuje pracowników którzy cenią postęp i tworzą wzory przejmowane potem przez innych.

Humanizacja stosunków międzyludzkich w pracy:

Najważniejszym zadaniem człowieka jest trafny wybór zawodu w którym ma pracować, zawod powinien odpowiadać uzdolnieniom, zainteresowaniom, a także fizycznej wytrzymałości. Wybór ten powinien być oparty prawidłowym wykształceniem i przygotowaniem do pracy. Przystosowanie się ludzi do siebie następuje w ramach działalności regulowanej w zakładzie pracy różnymi normami. Są to zasady postępowania ustalone ze względu na zadania techniczne, ekonomiczne, produkcyjne, organizacyjne, najczęściej zapisane w statutach, regulaminach czy instrukcjach. Inne normy należą do kodeksu prawnego czy obyczajowego. W ostatnich kilku latach zauważa się przypadki nie przestrzegania prawa pracy, a więc prawa pracowników zarówno do właściwych warunków pracy, jak i właściwego zatrudnienia dającego pracownikom gwarancję świadczeń chorobowych i rentalno-emerytalnych. Dlatego jest coraz więcej kontroli i kar.

W dzisiejszych czasach coraz trudniej znaleźć prace ponieważ nasila się bezrobocie, co powoduje, że wzrasta konkurencja w szukaniu pracy. Aby znaleźć prace należy mieć wysokie wykształcenie, znać języki obce, obsługę komputera i mieć doświadczenie. Dlatego we współczesnej Polsce młodzież po studiach nie może znaleźć sobie pracy. Ponieważ nie ma doświadczenia, którego nie ma gdzie poznać. Dlatego powinno się poznać każde warunki pracy, przysługujące prawa, obowiązki, zasady etyczne, stosunki międzyludzkie, postawy zachowania, komunikatywność. Aby móc w przyszłości znaleźć prace bez problemu.