III Dyrektywa pocztowa

Komentarz do III Dyrektywy Pocztowej”

Parlament Europejski przyjął tzw. III Dyrektywę Pocztową dn. 31. stycznia 2008 r. Zgodnie z jej zapisami liberalizacja rynku usług pocztowych nastąpi według harmonogramu dwóch lub trzech terminów. Państwa członkowskie tak zwanej Starej Unii muszą otworzyć swoje rynki najpóźniej do 31 grudnia 2010 roku. Posłowie zadecydowali, że nowe państwa członkowskie oraz kraje o małej liczbie ludności i niewielkim obszarze, jak Luksemburg, a także kraje o rozległej strukturze topograficznej i wyspiarskie, jak Grecja, będą mogły skorzystać z dodatkowych dwuletnich okresów przejściowych. Data liberalizacji dla tych państw określona została najpóźniej na 31 grudnia 2012 roku (Art. 2 i 3 II załącznika). Wprowadzenie tejże dyrektywy sprawi, iż publiczni operatorzy utracą ostatni obszar zastrzeżony na dostarczanie przesyłek o wadze poniżej 50 gramów. Pomimo tegoż ograniczenia nie zniesiono pojęcia „usługi publicznej”. Obowiązek ten polega na świadczeniu usługi pocztowej na terenie całego kraju i po przystępnej cenie, tak samo w mieście, jak i na wsi. Aby to spełnić, trzeba posiadać odpowiednio rozbudowaną sieć doręczeń i punktów oddawczych. Jak na razie, w Polsce taką sieć posiada tylko Poczta Polska.
Opłacalność świadczenia usługi powszechnej na całym terytorium kraju może być za- gwarantowana w dwojaki sposób. Państwa członkowskie będą mogły ustanowić specjalny fundusz, na który składać się będą wszyscy operatorzy funkcjonujący na danym rynku, lub poprzez udzielenie państwowych dotacji (rekompensat) operatorowi świadczącemu usługę powszechną (art. 7).
Wprowadzenie zasady pełnej konkurencji jest procesem rozciągniętym w czasie. Aby uniknąć wypaczeń konkurencji do czasu ostatecznego otwarcia rynku operatorów ma obowiązywać zasada wzajemności. Polega ona na tym, że operatorzy pocztowi z krajów, które nie zliberalizowały swojego rynku, nie będą mogli uzyskać zezwolenia na świadczenie usług na rynku w kraju, który wcześniej wprowadził liberalizację i uwolnił usługi.
Innymi istotnymi postanowieniami zawartymi w Dyrektywie jest wprowadzenie dwóch rodzajów zezwoleń (Art. 1 pkt. 14): „zezwolenie ogólne”, które nie wymaga od danego operatora świadczącego usługi pocztowe otrzymania wyraźnej decyzji krajowego organu regulacyjnego przed przystąpieniem do wykonywania praw wynikających z zezwolenia i „koncesja indywidualna”, czyli zezwolenie nadające operatorowi świadczącemu usługi pocztowe konkretne prawa, które nie zawierają się w pozwoleniu ogólnym; nie można wykonywać czynności objętych tym rodzajem koncesji do czasu decyzji krajowego organu regulacyjnego.
Dyrektywa reguluje również kwestię regulacji rynku pocztowego (art.22). Instytucje te, kontrolowane przez państwo i niezależne od operatorów pocztowych, mają za zadanie kontrolować wypełnianie postanowień niniejszej dyrektywy. Dyrektywa rozszerza również uprawnienia konsumenckie. W art. 19 nakazuje państwom członkowskim zapewnienie przejrzystych, prostych i niekosztownych procedur rozpatrywania reklamacji użytkowników usług pocztowych, w szczególności w przypadkach wiążących się z zaginięciem, kradzieżą, uszkodzeniem lub brakiem zgodności z normami jakości usługi. Państwa członkowskie zobowiązują się, aby rozstrzyganie sporów odbywało się w sposób sprawiedliwy i szybki, wraz z ustanowieniem w razie potrzeby systemu zwrotu kosztów lub rekompensaty.
Podsumowując dyrektywa jest wynikiem kompromisu, który zawarto, aby umożliwić państwowym operatorom pocztowym dokonanie restrukturyzacji, która umożliwi im podjęcie równorzędnej walki z silną, międzynarodową konkurencją. Posłowie zachowali propozycje zapewniające świadczenie usługi powszechnej, co pozwoli zachować jednolite taryfy za usługi pocztowe świadczone na obszarach miejskich, jak i najrzadziej zaludnionych terenach wiejskich. Pełnej liberalizacji usług towarzyszyć będzie regulacja w celu zapewnienia wykonywania postanowień dyrektywy; zadbano również o interesy konsumentów. Wydaje się, iż wypełnianie postanowień dyrektywy spowoduje połączenie efektywności rynkowej wraz z zabezpieczeniem interesu społecznego.