Polityka władców polskich po zjednoczeniu.
Plan wydarzeń przedstawionych w książce Pawła Jasienicy "Polska Piastów"
( od rozdziału "Próby zjednoczenia").
Próby zjednoczenia
I
1. 1278r. – śmierć Bolesława Rogatki ( księcia śląskiego).
2. 1279r. – śmierć Bolesława Wstydliwego ( księcia małopolskiego) oraz Bolesława Pobożnego (księcia wielkopolskiego).
3. Bolesław Wstydliwy usynawia Leszka Czarnego ( Leszek dziedziczy po nim Małopolskę).
4. Leszek rządził przez 10 lat Małopolską oraz księstwem sieradzkim. Musiał odpierać najazdy: Tatarów, Rusinów, Jadźwingów, Litwinów. Walczył również z buntami możnowładców.
5. 1125r. – opanowanie Małopolski przez możnowładców ( oprócz Krakowa).
6. Leszek wyrusza na Węgry po odsiecz.
7. Mieszczanie krakowscy stawili opór wojskom Konrada II z Czerska. Leszek z posiłkami węgierskimi pokonał wrogów w bitwie nad Rabą.
8. Od 1266r. na Śląsku rządził Henryk IV Probus (syn Henryka III i Judyty). Początkowo robił to za niego arcybiskup salzburski Władysław, gdyż Henryk był nieletni.
9. Odbycie się synodu kościoła polskiego w obecności legata papieskiego Gwidona.
10. 1270r. objęci pełnej władzy przez Henryka. Zaraz po objęciu władzy został uwięziony przez Bolesława Rogatkę i zmuszony do zrzeczenia się spadku po arcybiskupie Władysławie.
11. Odzyskał wolność po interwencji króla Czech Przemysła Ottokata II.
12. Za jego rządów Śląsk odzyskał dawną świetność.
13. W 1256r. Rogatka napadł na biskupa Tomasza I, pragnąc zmusić go do zmiany dziesięciny snopkowej na pieniężną. Czyn ten spowodował, że we wszystkich kościołach ogłoszono klątwy na księcia.
14. Spór Henryka z biskupem Tomaszem II herbu Nałęcz (dotyczył uprawnień biskupa).
15. Odzyskanie ziemi kłodzkiej i krośnieńskiej.
16. 1282r. – tajny zjazd w Kępnie, na którym zawarto umowę między Mściwojem ( księciem gdańskim), a Przemysłem II o dziedziczeniu ziemi ( ten, który przeżyje drugiego, będzie po nim dziedziczył ziemię).
17. W 1227r. skończyło się zwierzchnictwo duńskie nad Pomorzem Zachodnim, ale w 1231r. dostało się ono pod panowanie Marchii Brandenburskiej, która zaczęła germanizować tamtejsze tereny.
18. Na Pomorzu Zachodnim nie było polskiego duchowieństwa, co powodowało masowy napływ Niemców.
19. W 1273r. książę Szczecina Barnim I wydał swą wnuczkę Ludgardę za Przemysła II.
20. W 1287r. Przemysł II, Mściwój II i Bogusław IV zawarli w Słupsku traktat o wieczystym przymierzu.
21. Przemysł II, Leszek Czarny i Henryk Probus nie mieli synów. Spowodowało to, że za życia ustalili, kto będzie po nich dziedziczył. Ich następcą miał być Henryk III Głogowczyk.
22. 1288r. – śmierć Leszka Czarnego.
23. Henryk IV Probus po śmierci Leszka musiał walczyć z Władysławem Łokietkiem o Kraków.
24. Wprawdzie przegrał bitwy pod Skałą i Siewierzem, ale w zajęciu Krakowa pomogli mu krakowscy mieszczanie, którzy wpuścili go do miasta.
25. Henryk IV Probus starał się o koronę, ale otruty, zmarł w 1290r.
26. Ziemię krakowską, zgodnie z testamentem Probusa dostał Przemysł II, a Wrocław Henryk III.
27. Pretensje do polskiego tronu zaczął zgłaszać Wacław II ( król czeski).
28. Przemysł II utrzymał się w Krakowie tylko przez kilka miesięcy, ponieważ został wyparty przez Wacława II. Wacław zmusił go do zrzeczenia się praw do Małopolski.
29. 1292r. Wacław zmusił Łokietka do zrzeczenia się praw do Małopolski i uznania jego zwierzchnictwa.
30. Przemysł wyznaczył na swojego dziedzica Łokietka ( unieważniając wcześniejsze postanowienie, o tym, że jego następcą miał być Henryk III Głogowczyk).
II
1. W 1294r. umarł Mściwój II ( książę gdański).
2. Od 1293r. rozpoczęły się starania o koronę dla Przemysła II u papieża Bonifacego VIII.
3. 26 czerwiec 1295r. – korowanie Przemysła na króla Polski przez arcybiskupa Jakuba Świnkę, w Gnieźnie.
4. 1296r. – morderstwo króla w Rogoźnie ( dokładnie nie wiadomo, kto przeprowadził zamach).
5. Zgodnie z zawartymi umowami po Przemyśle miał dziedziczyć Łokietek, jednak przeciwko niemu wystąpiło duchowieństwo, które popierało Głogowczyka.
6. W 1297r. Łokietek zrzekł się na rzecz Wacława II praw do Małopolski i uznał jego zwierzchnictwo nad sobą.
7. W 1300r. w Poznaniu duchowni postanowili odsunąć Łokietka od władzy.
8. Wacław II zajął prawie wszystkie ziemie polskie i w 1300r. koronował się w Gnieźnie na króla Polski i pojął za żonę Ryksę Elżbietę ( córkę Przemysła II).
9. Koronacja Wacława II odbyła się, za przyzwoleniem cesarza niemieckiego Albrechta I Habsburga, co uzależniało Polskę od Niemiec.
10. Po śmierci Bolka Surowego ( 1301r.) Wacław II rozszerzył swoją władzę na Śląsku.
11. Polacy nie byli zadowoleni z rządów Wacława II, gdyż ten opierał je na niemieckim patrycjacie i czesko-niemieckich oddziałach wojskowych oraz zastępował polskich urzędników zagranicznymi.
12. Wacław II zmarł w 1305r. Jego następcą został syn – Wacław III.
13. Wacław III obiecał Brandenburczykom Pomorze Gdańskie, w zamian za Miśnię w 1305r.
14. Został zamordowany w 1306r.
Władysław Łokietek
I
1. Papież Bonifacy VIII był zwolennikiem Łokietka, przeciwnikiem Wacława II.
2. Na Węgrzech objął władzę Karol Robert, sprzymierzeniec Łokietka.
3. Dzięki pomocy Węgrów Łokietek jeszcze za życia Wacława II zaczął odbierać mu ziemię. W 1304r. zajął Wiślicę, a następnie ziemię sandomierską. W 1305r. zdobył Kraków. Gdy zginął Wacław III w ręku Łokietka znajdowały się następujące ziemie: krakowska, sandomierska, łęczycka, kujawska oraz część Wielkopolski (resztę, wraz z Poznaniem zajął Głogowczyk).
4. W 1306r. Łokietek odzyskał Pomorze Gdańskie z rąk Marchii Brandenburskiej.
5. Łokietek musiał również toczyć walkę z wewnętrznymi wrogami (biskupem Muskatą).
6. W 1307r. ród Święców, (który został w 1306r. odsunięty przez Łokietka od władzy na Pomorzu) wydał Brandenburgii Pomorze Gdańskie. W 1308r. margrabia Waldemar zajął całe Pomorze Gdańskie.
7. Łokietek wezwał Krzyżaków na pomoc, obiecując zwrócić im koszty wyprawy. Krzyżacy wprawdzie pokonali Brandenburczyków, ale sami zaatakowali Gdańsk i spalili go.
8. W 1309r. Krzyżacy zajęli Tczew i Świecie oraz nabyli fikcyjne prawa do Pomorza Gdańskiego od margrabiego Waldemara.
9. W 1272r. rozpoczęła się budowa Malborka, stolicy państwa krzyżackiego.
10. Krzyżacy mieli doskonal zorganizowaną propagandę, dzięki której zyskiwali coraz więcej zwolenników w Europie.
11. W 1309r. umarł Henryk III Głogowczyk, zostawiając 5 synów, którzy przejęli po nim władzę.
12. W 1310r. na tron czeski wstąpił Jan Luksemburski, który uważał się za władcę Polski.
13. W 1311r. wybuchł w Krakowie i Sandomierzu bunt mieszczan niemieckich, którzy chcieli oddać Polskę Janowi Luksemburskiemu. Na czele buntu stał wójt krakowski Albert. Luksemburczyk przysłał swego starostę Bolesława (księcia opolskiego).
14. Łokietkowi udało się odbić Kraków po roku. Ukarał on straszliwie przywódców i uczestników buntu.
15. Synowie Głogowczyka w 1312r. podzieli pomiędzy siebie Wielkopolskę. Spowodowało to bunt rycerstwa, które pokonało ich pod Kłeckiem. Poznań opowiedział się po ich stronie, ale Łokietek zdobył go w 1314r.
II
1. 1315r. – rozpoczęcie wyprawy przeciwko Brandenburgii.
2. W 1314r. zmarł wybitny polityk Jakub Świnka.
3. 20 styczeń 1320r. – koronacja Władysława Łokietka na króla Polski przez arcybiskupa Janisława w Krakowie.
4. W 1320r. rozpoczął się papieski proces o Pomorze Gdańskie. W 1321r. został wydany wyrok nakazujący Krzyżakom zwrócić Pomorze Gdańskie Polsce ( Krzyżacy nie uczynili tego).
5. W 1323r. zostali zamordowani siostrzeńcy Łokietka Lew i Andrzej, którzy władali księstwem włodzimiersko-halickim.
6. Dzięki Łokietkowi na tron halicki wstąpił książę mazowiecki Bolesław.
7. 1325r. – ślub Kazimierza z córką Giedymina Aldoną.
8. W 1325r. Łokietek spotkał się w Nakle z książętami zachodniopomorskimi – Warcisławem IV, Ottonem III i Barnimem III i zawarł układ zmierzający do odzyskania dawnych strat.
9. Wiosną 1326r. Łokietek uderzył, wsparty siłami litewskimi na Frankfurt.
10. W 1327r. wznowił walki z Krzyżakami, jednak musiał odstąpić gdyż na Polskę ruszył Jan Luksemburski. Nie zdołał on wprawdzie bezpośrednio zagrozić Polsce, ale zajął większą część Śląska.
11. 1327r. – zajęcie Kujaw przez Krzyżaków.
12. 1331r. - mianowanie Kazimierza na namiestnika Wielkopolski i Kujaw.
13. W 1331r. Krzyżacy razem z Janem Luksemburskim uderzyli na Polskę. Spotkanie wojsk miało nastąpić w Kaliszu, ale Luksemburczyk został zatrzymany przez Bolka II (księcia świdnickiego) i nie przyszedł pod Kalisz na czas. Krzyżacy nie mogąc doczekać się na Luksemburczyka sami uderzyli na Polskę. Zostali jednak pokonani przez Łokietka pod Płowcami. Luksemburczyk w końcu wszedł do Polski, jednak pod naciskiem Łokietka musiał ją opuścić.
14. 1332r. - ostateczne zajęcie Kujawy i ziemi dobrzyńskiej przez Krzyżaków.
15. W 1322r. Łokietek uderzył na zachodnią część Wielkopolski, w której rządzili synowie Henryka III Głogowczyka, uznający zwierzchnictwo Jana Luksemburskiego.
16. 2 marzec 1333r. – śmierć Władysława Łokietka najbardziej nieugiętego władcy polskiego.
Kazimierz Wielki
I
1. 25 kwiecień 1333r. – koronacja Kazimierza na króla Polski.
2. Za panowania Kazimierza w Polsce ostatecznie pojawił się podział na stany.
II
1. 1335r. – zawarcie układu dotyczącego dziedziczenia przez króla Węgier Polski.
2. 24 listopada zmarł książę Wrocławia Henryk VI. Na mocy wcześniejszych układów Wrocław dostał się pod panowanie czeskie.
3. W 1336r. Kazimierz wspólnie z Karolem Robertem i Luksemburczykiem wziął udział w wojnie przeciwko Habsburgom i Wittelsbachom.
4. W 1341r. Kazimierz wziął pod zastaw, za pożyczone pieniądze ziemię namysłowską.
5. 1346r. – śmierć Jana Luksemburskiego.
6. 1343r. – zawarcie sojuszu przeciwko Krzyżakom przez Kazimierza z Bogusławem V, Barnimem IV i Warcisławem IV w Poznaniu.
7. 23 lipca 1343r. został zawarty pokój polsko-krzyżacki.
III
1. Od 1323r. księstwem włodzimiersko-halickim rządził Jerzy-Bolesław (krewny Kazimierza). Zapisał on Kazimierzowi swoje księstwo. W 1340r. został otruty i zmarł. Zaraz po śmierci Jerzego-Bolesława Kazimierz rusza na Ruś.
2. W 1341r. Kazimierz pokonał Tatarów pod Lublinem.
3. W 1349r. Kazimierz ostatecznie zajął Ruś halicką.
4. 1350r. – śmierć księcia litewskiego Kiejstuta.
5. Walki polsko-litewskie trwały do 1355r.
6. 1355r. objęcie rządów na Mazowszu przez Ziemowita III.
IV
1. 1346r. – zorganizowanie zjazdów duchowieństwa i możnych w Wiślicy, Pyzdrach i Piotrkowie w celu ustalenia prawa cywilnego i karnego.
2. 12 maja 1364r. został założony Uniwersytet Krakowski.
3. W 1348r. Europę nawiedziła dżuma.
V
1. W 1341r. poślubił Adelajdę (córkę księcia Hesji Henryka Żelaznego).
2. 1356r. – zjazd w Pradze dotyczący układów politycznych między Kazimierzem, a Karolem IV.
3. 1363r. – ślub z Jadwigą (córką księcia śląskiego Henryka żagańskiego).
VI
1. 1364r. – uczta u Wierzynka.
2. 1359r. – wyprawa na Mołdawię.
3. W 1366r. Kazimierz uderzył na księcia litewskiego Lubarta.
4. 1366r. – wizyta w Malborku.
5. W 1365r. hołd królowi składa część książąt brandenburskich, dzięki czemu Polska odzyskała Santok i Drezdenko.
6. W 1368r. Kazimierz przyłączył do Polski Czaplinek, Drahim i Wałcz.
7. 1370r. – śmierć Kazimierz Wielkiego.
Koniec dynastii
1. 1370r. – strata Santoka, uderzenie Kiejstuta na Włodzimierz Wołyński.
Charakterystyka Kazimierza Wielkiego:
Kazimierz Wielki był jedynym synem Władysława Łokietka i Jadwigi, księżnej wielkopolskiej. Urodził się w 1310 roku, wyrósł na wysokiego i postawnego mężczyznę, nosił dość długą brodę. Od dzieciństwa ojciec przygotowywał go do objęcia władzy. Kazimierz nie odznaczał się wojowniczą naturą, tak jak ojciec. Władysław Łokietek pozostawił synowi państwo nie skonsolidowane wewnętrznie, zniszczone wojnami i śmiertelnie zagrożone od zewnątrz. Śląsk, Pomorze, Kujawy i Mazowsze pozostawały poza granicami Polski. Kazimierz, mając w chwili śmierci ojca 23 lata, niezwłocznie koronował się na króla i natychmiast przystąpił do rozwiązywania problemów pozostawionych mu przez ojca. Aby zrealizować główny cel, jakim było ułożenie stosunków z wrogimi państwami i wzmocnienie pozycji międzynarodowej Polski, stosował politykę doraźnych ustępstw. Tym samym zyskiwał czas na powiększenie potencjału gospodarczego i militarnego. Wykorzystywał ponadto spory pomiędzy jego wrogami. Zdając sobie sprawę z siły przeciwników, starał się przede wszystkim rozerwać sojusz krzyżacko-luksemburski. Przedłużył rozejm z Krzyżakami i rozpoczął układy z Janem Luksemburskim w sprawie uchylenia jego roszczeń do korony polskiej. Patronował tym rozmowom potężny monarcha węgierski, Karol Robert, sojusznik Kazimierza Wielkiego. Pierwsze rozmowy w Trenczynie nie przyniosły rezultatów. Kazimierz zgodził się na uznanie praw Czechów do Śląska i Mazowsza w zamian za rezygnację z roszczeń do korony polskiej ( roszczenia te wynikały z tego, że wcześniej królem polskim był Wacław III). W Wyszehradzie w 1335r. Kazimierz Wielki doprowadził do zrzeczenie się roszczeń do korony za olbrzymią, na tamte czasy, sumę 20 tysięcy kóp groszy praskich. Był to niewątpliwy sukces polityki polskiej. W kilka lat później, w czasie obrad sądu warszawskiego w 1339 roku Kazimierz Wielki, chcąc pozyskać poparcia Jana Luksemburskiego w swym sporze z Krzyżakami, zrzekł się swych praw do Śląska i księstwa płockiego. Traktował to jako chwilowe ustępstwo i miał plany powrócić do tej sprawy w dogodnym dla siebie momencie. Kazimierz podjął próbę odzyskania Śląska w latach czterdziestych. Zawarł przymierze z cesarzem niemieckim przeciw Luksemburgom, uwięził syna Jana Luksemburczyka (Karola) i wdał się w wojnę o Śląsk. Jednak zbrojna próba odzyskania tej dzielnicy nie powiodła się. Pechowo dla Polski, nowym królem Czech został Karol Luksemburczyk. Ogłosił on formalny akt wcielenia Śląska do królestwa czeskiego, potwierdzony potem w 1355 roku. W pokoju namysłowskim 1348 roku Polska wycofała się z wojny, rezygnując ze Śląska. Udało się natomiast Kazimierzowi udaremnić cesarskie plany oderwania Śląska od polskiej prowincji kościelnej. W 1351 roku Kazimierz Wielki przyłączył do Polski Mazowsze płockie, a z pozostałych ziem mazowieckich uczynił lenno korony. Cesarz Karol Luksemburczyk zrzekł się swych praw do Mazowsza w zamian za księstwo świdnicko-jaworskie, ostatnie niezależne księstwo śląskie. Zostało to ostatecznie potwierdzone układem z 1356 roku. Kazimierz Wielki nie rezygnował jednak, że swych praw do Śląska. Uzyskał poparcie papieża dla unieważnienia wcześniejszych, dotyczących tej dzielnicy układów. Nie zdążył już tego wykorzystać, a jego następcy zaniechali realizacji jego planów. Spór polsko-krzyżacki miał być rozsądzony przez Karola Roberta i Jana Luksemburskiego. Na zjeździe w Wyszehradzie (1335 rok) ustalono, że Kujawy i Ziemia Dobrzyńska mają być zwrócone Polsce, zaś Pomorze pozostanie przy Krzyżakach. Kazimierz, niezadowolony z wyroku grał na zwłokę i wystarał się w Rzymie o odmowę zatwierdzenia postanowień wyszehradzkich. Powołano następnie trybunał papieski, który w 1339 roku w Warszawie zdecydował, że Krzyżacy mają zwrócić Polsce wszystkie zagarnięte ziemie, a także zapłacić olbrzymie odszkodowanie. Prawie wszyscy papież popierali Polskie stanowisko w sporze z Krzyżakami, ponieważ Polska płaciła świętopietrze. Krzyżacy wyroku sądu nie uznali, a król polski nie miał dość siły, aby dochodzić swych praw zbrojnie. W 1343 roku w Kaliszu Kazimierz Wielki zawarł z Krzyżakami traktat, na mocy, którego Kujawy i Ziemia Dobrzyńska wróciły do Polski, a Pomorze Gdańskie Polska przekazała Zakonowi jako "wieczystą jałmużnę". Kazimierz zachował formalny tytuł zwierzchności nad Pomorzem. W tych konkretnych warunkach traktat kaliski można uznać za sukces dyplomatyczny. W 1340 roku Kazimierz Wielki podjął wyprawę na Ruś. Podbój Rusi realizowany był przy pomocy Węgier, a rywalem w ekspansji na te tereny była Litwa. Sukcesy z 1340 roku okazały się nietrwałe, Kazimierz wielokrotnie wyprawiał się na Ruś, prowadząc wojny z Litwinami o zasięg wpływów. Ostatecznie do Polski przyłączono Ruś Halicką, zaś Bełz, Chełm i Ruś Włodzimierska stały się lennem Polski. W latach sześćdziesiątych do ziem lennych dołączono również Podole. Akcentowano przy tym odrębność Królestwa Rusi i wydaje się, że związek z Polską miał charakter unii. W 1350 roku Kazimierz Wielki i Ludwik Andegaweński ustalili, że Ruś miała należeć do państwa polsko-węgierskiego zgodnie z układem o sukcesji. W przypadku niezrealizowania układu z Ludwikiem, Ruś miała być wykupiona przez Węgry. Przyłączenie Rusi stwarzało na ziemiach polskich nową sytuację. Wprowadzało ono odmienny element etniczny i religijny. Zgodne współżycie legło u podstaw sławnej polskiej tolerancji. Część historyków uważa, że działania na Rusi odwracały tylko uwagę Kazimierza i że przez to nie udało mu się odzyskać Śląska i Pomorza Gdańskiego. Jednak nie zgadzam się z tym, ponieważ Polska w tym czasie nie była w stanie pokonać Krzyżaków i Czechów, a dzięki zdobyciu Rusi Czerwonej umocniła swoją pozycję. Kazimierz Wielki zamierzał ściślej związać z Polską Pomorze Zachodnie. W 1337 roku zawarł przymierze z księstwami pomorskimi. Swą córkę Elżbietę wydał za księcia Bogusława V słupskiego. Dla wzmocnienia swej pozycji na północy zawarł przymierze z Danią. Bez powodzenia próbował przywrócić zwierzchność archidiecezji gnieźnieńskiej nad biskupstwem pomorskim. Sukcesem było czasowe uzależnienie lenne od Polski Drezdenka i Santoku oraz przyłączenie Wałcza i Czaplinka (kosztem Brandenburgii). W polityce międzynarodowej Kazimierz Wielki odnosił wielkie sukcesy. Umocnił suwerenność Polski, uregulował stosunki z sąsiadami, dwukrotnie zwiększył stan posiadania terytorialnego. Wyrazem rosnącej pozycji króla Kazimierza był kongres krakowski w 1364 roku, upamiętniony słynna ucztą Wierzynka. Celem kongresu było utwierdzenie pokojowych stosunków i politycznej równowagi w Europie Środkowej. Kazimierz Wielki był też gospodarzem i równorzędnym partnerem takich polityków, jak cesarz Karol IV Luksemburczyk, król węgierski Ludwik Andegaweński, król duński Waldemar, książę świdnicki i mazowiecki oraz król Cypru, Piotr. W polityce wewnętrznej Kazimierz Wielki również wykazywał wielką aktywność. Jego przedsięwzięcia zmierzające do faktycznej integracji zjednoczonego kraju są bardzo istotne. Kraj stanowił zlepek prowincji, różniących się od siebie odmiennymi prawami, obyczajem, interesami gospodarczymi. Brakowało funduszy i fachowców na przeprowadzenie zmian. Kazimierz Wielki podjął reformę systemu skarbowego i administracji. Wprowadził jedną monetę dla całego królestwa (grosz) i jednakowe obciążenie skarbowe i wojskowe. Dzięki dochodom z regaliów (m.in. kopalnia soli w Wieliczce) skarb państwowy był pełen pieniędzy. Król dbał również o chłopów wprowadzając przywileje dla nich. Urząd starosty zaczął odgrywać większą rolę, w porównaniu z dawnymi urzędami dzielnicowymi. Na szczeblu centralnym Kazimierz Wielki powołał radę królewską, której skład ustalał monarcha. Wprowadził urzędy centralne, takie jak podskarbi i podkanclerz królestwa. Zaletą króla Kazimierza była umiejętność doboru ludzi, którzy wraz z nim dokonywali przebudowy Polski. Spośród najbliższych mu współpracowników należy wymienić Jarosława Bogorię ze Skotnik czy Janusza Suchywilka. U jego boku karierę robili też przedstawiciele drobniejszego rycerstwa, jak Florian Mokrski czy Janko z Czarnkowa. Wśród współpracowników króla znajdowali się tak Małopolanie jak i Wielkopolanie, zawsze fachowcy, a nie pochlebcy. Zrozumienie Kazimierza dla potrzeby posiadania wykwalifikowanej kadry zaowocowało założeniem Uniwersytetu w Krakowie w 1364 roku. Uniwersytet miał posiadać, obok medycyny i sztuk wyzwolonych, aż osiem katedr prawa. Wielką zasługą Kazimierza Wielkiego była kodyfikacja i spisanie zwyczajowego prawa w Wielkopolsce i Małopolsce. Król zdawał sobie sprawę, że na pełną unifikację było jeszcze za wcześnie. Na potrzeby miast powołał Sąd Najwyższy Prawa Niemieckiego w Krakowie (1356 roku). Odtąd w sprawach spornych miasta nie musiały odwoływać się do Magdeburga. Procesowi integracji sprzyjało też przyjęcie koncepcji Korony Królestwa Polskiego. Pojęcie to obejmowało również ziemie, pozostające w danym momencie poza granicami państwa. Ważnym i kontrowersyjnym posunięciem króla Kazimierza były decyzje w sprawie sukcesji po nim. Król, bowiem zmarł, nie pozostawiwszy męskiego potomka. Na zjeździe w Wyszehradzie w 1338 roku Kazimierz Wielki dokonał formalnego aktu przyrzeczenia polskiego tronu Andegowenom (w przypadku nie pozostawienia potomków męskich). Był to układ obliczony na doraźną korzyść polityczną. Kazimierz miał wówczas 28 lat, zmarła jego pierwsza żona, mógł, więc liczyć na rychłe potomstwo. Gdy jego nadzieje nie spełniły się, próbował unieważnić powyższy traktat. W 1368 roku przelał prawa synowskie na swego wnuka, Kaźka słupskiego. Jednocześnie zapisał mu swoją ojcowiznę (ziemie łęczycko-sieradzką, dobrzyńską, część Kujaw i Wałcz). Tereny te nie przestawały być częścią Korony. Legat ten stwarzał możliwość połączenia Pomorza Zachodniego z Polską i utrzymania dynastii piastowskiej na tronie. Historycy uważają, że zapisanie w testamencie tych ziem przez Kazimierza było błędem. Kaźko był nieudolnym władcą ( m.in. spiskował przeciwko Polsce) i dobrze się stało, że możni krakowscy unieważnili testament Kazimierza Za panowania Kazimierza Wielkiego zaszły na polskich ziemiach istotne zmiany gospodarcze. Europa Zachodnia przeżywała kryzys i Polska stała się atrakcyjnym obszarem dla ówczesnych przedsiębiorców. Zasługą Kazimierza był fakt, że umiał wykorzystać sprzyjające okoliczności i patronował lub organizował różne przedsięwzięcia gospodarcze. Sprowadzał np. fachowców finansistów, Żydów i Włochów, Niemców i Ormian. Napływał do Polski i kapitał i ludzie. Król zakładał nowe miasta i wsie. Ogromnym sukcesem króla było stworzenie systemu obronnego Polski poprzez budowę nowych i ulepszanie starych zamków. Został również stworzony ogólnokrajowy system dowodzenia. O doskonałości Polskiego systemu obronnego świadczy to, że uległ on dopiero najazdowi Szwedów. Rozwijał się handel. Polska stała się jednym z wygodniejszych szlaków lądowych łączących Bliski Wschód z Niderlandami i Anglią. Polskie miasta zostały członkami Hanzy. Kazimierz, kosztem cudzoziemców, popierał swoich poddanych. Gdy Wrocławianie (poddani czescy) skarżyli się, że król nie pozwala im jeździć swobodnie do Lwowa, odpowiedział im, że zdobył Ruś dla swoich ludzi. Jak każdy Kazimierz miał również wady. Jedną z nielicznych wad była słabość do kobiet. Król miał wiele kochanek. Mało tego Kazimierz był bigamistą. Jednak reasumując wszystkie fakty z życia władcy mogę śmiało powiedzieć, że przydomek „wielki”, jaki został mu nadany jest jak najbardziej zasłużony. Potwierdza to przysłowie: „Zastał Polskę drewnianą, a zostawił murowaną”. Zasłużył się dla kraju. Według mnie był to jeden z najwspanialszych i najmądrzejszych władców polskich, jacy byli w naszej długiej i wspaniałej historii.
Marcin Wątorek