Brak zaufania do polityki i polityków wśród Polaków

Ostatnie wydarzenia w kraju, takie jak sprawa Rywina, afera starachowicka, afera zawiązana z Jaskiernią, dotycząca nielegalnych automatów do gry oraz ogólna nieudolność rządów Leszka Millera spowodowały społeczne rozczarowanie polityką i znacznie podważyły zaufanie do krajowych polityków. Szczególnie mocno rozczarowany poczuł się liczny elektorat SLD, który zgodnie z plakatami wyborczymi chciał zagłosować na partię reprezentowaną przez profesjonalistów i doświadczonych polityków mających naprawić to co zepsuł poprzedni rząd AWS. Tymczasem czas pokazał, że rząd SLD nie dość, że nie zdołał poprawić ogólnej sytuacji w kraju, to jeszcze w niektórych dziedzinach społeczno-gospodarczych sytuacja uległa dalszemu pogorszeniu. Okazało się, ze zarówno rządy prawicowego AWS propagującego takie wartości jak tradycja, religia, naród, rodzina, poszanowanie prawa, jak również rządy lewicowego SLD, odwołującego się do socjaldemokratycznej myśli opartej na równości, sprawiedliwości społecznej, wolności i solidarności, zawiodły znacznie oczekiwania swoich wyborców. Po takim rozczarowaniu coraz więcej ludzi ma kłopot ze wskazaniem polityka czy partii godnych zaufania, wartych oddania swojego głosu. Można zaryzykować stwierdzenie, że mamy obecnie do czynienia z rozkładem życia politycznego w Polsce. Elektorat krąży od partii do partii, bo nie potrafi znaleźć na dłużej miejsca dla siebie, „przykleja” się na moment do jakiejś propozycji czy formacji, żeby za chwilę przejść gdzie indziej, rozczarowany, poszukujący dla siebie kolejnej szansy w wirtualnym świecie polityki. I na tym tle dość logicznie rysują się wyniki sondażowe partii populistycznych, jak np. Liga Polskich Rodzin czy przede wszystkim Samoobrona, formacja, która „jeszcze nie rządziła” i która swoim populizmem wyraża żale i rozczarowania elektoratu, tak co do warunków jego życia jak i kondycji państwa.

Słabością dzisiejszych partii jest ich brak wyrazistości. Nie posiadają one w swoich szeregach wyrazistych, charyzmatycznych członków i przywódców, nie posiadają konkretnego planu, strategii, nie maja odpowiedniego zaplecza, a nastawione są głównie na improwizowane ataki i obronę. Współczesnym partiom i ich działaczom wystarczy jeden prosty znak identyfikacji, osoba lidera, hasło i wspólne doświadczenia. Celem ich działalności stanowi uparte dążenie do władzy, zajęcie instytucji publicznych i opanowanie miejscowej ludności. To właśnie ta filozofia podboju jest jedną z największych porażek polskiej polityki, porażek partii politycznych i w konsekwencji całego systemu. Partie pozbawione etosu, skupione na wzajemnej rywalizacji pozmieniały się na najwyższych szczeblach władzy w grupy wielkich interesów, a na szczeblach niskich – jak pisze Paradowska - w „biura pośrednictwa pracy”. Partyjny zaciąg rzeczywiście stał się czymś w rodzaju zaciągu do urzędu pracy. Zaciąg ten był tym liczniejszy, im partia była bliżej władzy, a bezrobocie groźniejsze. Skutek jest taki, że przy gospodarce i w administracji, po każdym wyborczym zwycięstwie zaczynają „majstrować” partyjni funkcjonariusze – amatorzy, którym przeszkadzają ludzie z kwalifikacjami czy profesjonalna służba cywilna. Nadrzędnym celem partyjnym jest zdobycie głosów ludności, do której trzeba przemówić i trzeba przemówić wyraziście, tak aby zmieścić się w czasie antenowym i wykorzystać ten czas lepiej od innych. Miller wyrazistością pokonywał Buzka, dziś wszyscy prześcigają się, by wyrazistością pokonać Leppera. Do takiego boju muszą stawać wyraziści i populistyczni politycy, specjaliści od prostych i dobitnych haseł, bez zahamowań i oporów. Słaba jest wiedza społeczeństwa o partiach i ich programowych celach, bo wiedza ta opiera się głównie na medialnym przekazie. Partie, choć starają się apelować bezpośrednio do ludności, są jednak generalnie słabo zakorzenione w terenie (tylko jeden procent ankietowanych Polaków deklarował przynależność do jakiejkolwiek partii). Poza ścisła polityką nie prowadzą tez żadnej innej działalności, na przykład społecznej, na wzór przedwojennej PPS. Fakt, że polityka dzieje się głównie w parlamencie, ułatwia podziały, a parlamentarne fundusze na utrzymywanie biur poselskich stanowią czasem główne partyjne wsparcie.

Polityczne kariery polityków i partii w Polsce rządzą się kilkoma specyficznymi regułami. By dostać się do parlamentu wcale nie trzeba szczególnie zabiegać o organizację, członków i sympatyków, wykonywać pracy u podstaw w terenie, a trzeba przede wszystkim znaleźć się w mediach i dać odnotować się w sondażach. Przy czym istnieje bezpośrednio zależność pomiędzy obecnością w tychże mediach a pozycją w sondażach. Okazuje się, że jest to metoda bardzo wydajna, co potwierdza rosnąca popularność PO, Samoobrony oraz indywidualne kariery takich polityków jak Rokita, Lepper, Borowski czy Kaczyński.

Obserwując dzisiejszą scenę polityczną można stwierdzić, że cały system partyjny, który kształtował się przez 15 lat, jest dziś w kryzysie. Zdecydowana większość społeczeństwa dopatruje się w działaniach partii i polityków przede wszystkich dążenia do władzy i zdobycia osobistych korzyści materialnych O kryzysie w polskiej polityce niech świadczy fakt, że wkrótce mają się odbyć wcześniejsze wybory, a wyborcy wciąż nie wiedzą, kim są i czego chcą (oprócz władzy) partie, na które mieliby głosować. Kwestia baraku zaufania Polaków do partii i polityków jest według mnie poważnym problemem społecznym i dlatego temat ten wymaga podjęcia w badaniach socjologicznych.


Program badawczy:

1) Problematyka badawcza: brak zaufania Polaków do partii i polityków
2) Główny problem badawczy: Jakie są przyczyny braku zaufania Polaków do partii i polityków?
3) Pytania szczegółowe:
a) Jaki wpływ ma wiek na preferencje partyjne wyborców?
b) Jaki wpływ ma poziom wykształcenia na preferencje partyjne wyborców?
c) Jaki wpływ ma sytuacja materialna wyborcy na preferencje partyjne?
d) Jakie cechy demograficzne wyróżniają ludzi nie uczestniczących w wyborach?
e) Czy trudna sytuacja materialna wpływa na ogólne zniechęcenie do polityki?
f) Czy rzadkie korzystanie z mediów wpływa na ogólne zniechęcenie do polityki?
g) W jakim stopniu rozczarowania rządami poprzednich partii wpływają na obecne zniechęcenie do polityki?
h) Czy wyborcy głosują na polityka o podobnych do swoich cechach demograficznych?
i) Jaki wpływ na zaufanie do polityka ma osobisty kontakt wyborcy z politykiem?
j) Jaki wpływ na zaufanie do partii politycznej ma osobisty kontakt wyborcy z jej działaczami?
I) Jakie są kryteria decydujące o zaufaniu do danej partii i polityka?
j) Jakie są podstawy decydujące o nieufności do danej partii i polityka?
4) Hipotezy badawcze:
a) Im wyższy wiek wyborcy tym większe sympatie do partii konserwatywnych.
b) Im niższy poziom wykształcenia tym większe sympatie dla patii populistycznych.
c) Im gorsza sytuacja materialna jednostki tym większe poparcie dla partii populistycznych i radykalnych.
d) Im gorsza sytuacja materialna jednostki tym częstsza absencja podczas wyborów.
e) Im gorsza sytuacja materialna jednostki tym większe zniechęcenie do polityki.
f) Im większe rozczarowanie poprzednimi rządami tym większe zniechęcenie do polityki.
g) Im częstszy kontakt osobisty z danym politykiem tym większe do niego zaufanie.
h) Im częstszy kontakt z działaczami danej partii tym większe zaufanie do tej partii.


5) Wybór zbiorowości:
Osoby w całej Polsce powyżej 18 roku życia posiadające bierne prawo wyborcze
6) Wybór metod, technik i procedur badawczych:
a) metody: typologiczna, statystyczna
b) techniki: ankieta, wywiad kwestionariuszowy
c) procedury: badania terenowe, survey godny polecenia byłby również panel, który pozwoliłby stwierdzić zmiany w postawach respondentów i ich przyczyny
7) Narzędzia badawcze:
kwestionariusz ankiety, kwestionariusz wywiadu
8) Wybór bazy źródłowej (według podziału K. Dobrowolskiego)
a) źródła wywołane
b) źródła współczesne
9) Wybór zasad, kryteriów i technik analizy wyników badań:
Analiza ilościowa
10) Dobór próby
Próba losowa ogólnopolska z wykorzystaniem numeru PESEL lub list wyborczych jako operatu losowania. W przypadku problemów z dotarciem do pożądanego operatu losowania może być próba celowo-losowa.