System zależności i stany
Co to jest system zależności?
Ludzie epoki średniowiecza różnili się przede wszystkim ze względu na posiadana majątek. Ilość posiadanej ziemi decydowała o pozycji zajmowanej w społeczeństwie. Największy majątek posiadał król lub książę, zwany suwerenem. Część posiadłości przekazywał on swym rycerzom i dworzanom, a także Kościołowi. Obdarowani, tzw. wasale, mieli obowiązek służenia władcy radą oraz zbrojnego wspomagania go podczas wojny. Dobra ziemskie przekazywane przez suwerena wasalowi nazywano lennem (łac. feudum). Z kolei wasale mogli przekazywać innym wasalom własne odziedziczone ziemie. W ten sposób kształtował się w społeczeństwie system zależności nazywany systemem feudalnym. W całej Europie, z wyjątkiem Anglii, utrwaliła się zasada; "wasal mojego wasala nie jest moim wasalem", która osłabiała więzi między władcą, a jego poddanymi.
Kształtowanie się stanów.
Przywileje wydawane przez książąt w okresie rozbicia dzielnicowego obejmowały nie tylko jednostki, ale całe grypy społeczne. Dzięki temu zaczęły się wyodrębniać stany, czyli grupy ludzi o podobnych prawach i obyczajach, zróżnicowane jednak pod względem zamożności. Specjalne przywileje uzyskali rycerze (późniejsza szlachta), właściciele ziemi. Książęta chcąc zapewnić sobie ich poparcie, gwarantowali im w przywilejach nienaruszalność praw, nienakładanie podatków oraz wypłacanie żołdu. Duchowieństwo uzyskało możliwość stworzenia własnego sądownictwa, niezależnego od księcia. Jeden z pierwszych przywilejów dla rycerstwa i duchowieństwa wydał książę Władysław Laskonogi w 1228 roku. Odrębne prawa obowiązywały dwa pozostałe stany - mieszczański i kmiecy (chłopski). Mieszkańcy miast podlegali prawom miejskim i tworzyli własny samorząd. Chłopi natomiast użytkowali ziemię, z której musieli opłacić czynsz na rzecz jej właściciela - księcia, rycerza lub duchownego.
Dlaczego system zależności został zatwierdzony przez wszystkie stany?
Gdy na terenie Europy Zachodniej znacznie osłabła władza Karolingów, wzrosło niebezpieczeństwo rozbojów i najazdów ze strony Normanów i Węgrów. Chłopi zaczęli szukać opieki i obrony u możnych panów. Za swoje bezpieczeństwo oddawali panu swoje ziemie, które jednak dalej uprawiali, ale byli zobowiązani do pańszczyzny. Tak więc obie strony wychodziły na tym dobrze - chłop był w miarę bezpieczny, a pan otrzymywał dodatkowe ziemie pod uprawę i siłę roboczą.