Nerwy czaszkowe

NERWY CZASZKOWE- nervi craniales
I nerw węchowy – n. olfactorius – czuciowy – rozpoczyna się w nabłonku pola węchowego jamy nosowej ( 15-20 nici ), kierują się do jamy czaszki przez blaszkę poziomą kości sitowej i wnikają do opuszki węchowej. Tam tworzą synapsy – komórki mitralne – których wypustki osiowe tworzą pasmo węchowe. Opuszka węchowa, pasmo węchowe oraz dalsze drogi węchowe prowadzą do zakrętu Hoppokampa kory mózgu
II nerw wzrokowy – n. Opticus – czuciowy – powstaje z włókien wielobiegunowych komórek siatkówki gałki ocznej. Po wyjściu z gałki ocznej wnika przez kanał wzrokowy do jamy czaszki i kieruje się do podstawy mózgu. Na podstawie mózgu łączy się z nerwem strony przeciwnej, wytwarzając skrzyżowanie wzrokowe. Krzyżują się włókna przyśrodkowe, boczne nie ulegają skrzyżowaniu. Włókna skrzyżowane i nie skrzyżowane tworzą pasmo wzrokowe, które kończy się w ośrodku podkorowym wzroku – (tzw. Ciele kolankowatym bocznym) mieści się on w płacie potylicznym na powierzchni przyśrodkowej. Pole wzrokowe drugie leży na powierzchni wypukłej płata potylicznego.
III nerw okołoruchowy – n. oculomotorius – ruchowy – bierze początek w nakrywce śródmózgowia, biegnie do oczodołu, rozgałęzia się i zaopatruje:
- m. prosty dolny, przyśrodkowy i górny gałki ocznej
- m. skośny dolny gałki ocznej
- m. Dźwigacz powieki górnej
Zawiera włókna przywspółczulne, które zaopatrują m. zwieracz źrenicy i m. rzęskowy. Uszkodzenie ich powoduje rozszerzenie źrenicy i zaburzenia akomodacji oka. Porażenie nerwu okołoruchowego powoduje opadanie powieki górnej i zez rozbieżny
IV nerw bloczkowy – n. trochlearis – ruchowy - odchodzi od jądra leżącego w śródmózgowiu. Po wyjściu z mózgowia kieruje się do oczodołu. Unerwia m. skośny górny gałki ocznej. Porażenie tego nerwu powoduje odchylenie gałki ocznej ku górze i przyśrodkowo, widzenie podwójne przy patrzeniu w dół i przyśrodkowo
V nerw trójdzielny – n. trigeminus – mieszany czuciowo – ruchowy ( korzeń czuciowy jest grubszy, ruchowy - cieńszy). Dzieli się na:
1. oczny- czuciowy-wchodzi do oczodołu, zaopatruje:
- namiot móżdżku
- ścianę gałki ocznej
- komórki błędnika
- zatoki czołowej, klinowej
- jamę nosową
-powiekę górną
- gruczoł łzowy
2. szczękowy- zaopatruje:
- oponę twarda
-błonę śluzową wargi dolnej i policzek
- dziąsła i zęby szczęki, zatoki szczęki
- podniebienie
- jamę nosową
- powiekę dolną
3. żuchwowy- zaopatruje:
- błonę śluzową języka
- dno jamy ustnej
- obie wargi
- skórę małżowiny usznej
- dziąsła i zęby żuchwy
VI nerw odwodzący – n. abducens – ruchowy – jądro początkowe leży w obrębie mostu, zaopatruje m. prosty gałki ocznej. Uszkodzenie tego nerwu powoduje zez zbieżny
VII nerw twarzowy – n. facialis – mieszany ruchowo – czuciowo- przywspółczulny – jądra początkowe położone są w części grzbietowej mostu, po wyjściu z mózgowia wchodzi do przewodu słuchowego ucha wewnętrznego – do kanału nerwu twarzowego, który znajduje się w części skalistej kości skroniowej
Włókna ruchowe zaopatrują:
m. mimiczne twarzy
część m. dwubrzuścowego i rylcowo- gnykowego
włókna czuciowe zaopatrują brodawki grzybowate języka
włókna przywspółczulne zaopatrują
- gruczoł łzowy
- gruczoły jamy ustnej, języka, gardła, ślinianki itp.
VIII nerw przedsionkowo –ślimakowy- n. vestibulocochlearis – mieszany czuciowo-ruchowy- dzieli się na:
1.częśc przedsionkową, która stanowi nerw narządu równowagi; rozpoczyna się w trzech przewodach półkolistych, woreczku i łagiewce błędnika błoniastego ucha wewnętrznego. Włókna tej części dochodzą do komory IV i móżdżku
2. część ślimakową, która stanowi nerw narządu słuchu
Obie części łącza się ze sobą dochodząc do podstawy mózgu.
IX nerw językowo- gardłowy- n. glossopharyngeus – mieszany czuciowo- ruchowy – jadra nerwu leżą na dnie komory IV, z czaszki wychodzi otworem dla żyły szyjnej wewnętrznej.
Włókna czuciowe odpowiadają za odbieranie bodźców takich jak: smak, czucie, ból, temperatura, dotyk, funkcje wydzielnicze ślinianek i gruczołów policzkowych; zaopatrują:
- jamę bębenkową
- trąbkę słuchową
- łuki podniebienne
- migdałek podniebienny
- nasadę języka
- część nosową i ustna gardła
Włókna ruchowe odpowiadają za połykanie i zaopatrują:
-m. gardła
- m. podniebienia miękkiego
X nerw błędny- n. vagus- mieszany czuciowo- ruchowy, unerwia większość narządów wewnętrznych: krtań, płuca, narządy przewodu pokarmowego. Zawiera włókna ruchowe, czuciowe i przywspółczulne- odpowiedzialne za funkcje wydzielnicze. Włókna ruchowe zaopatrują:
- m. podniebienia miękkiego
- m. gardła
- m. krtani
Włókna czuciowe zaopatrują:
- oponę twardą mózgowia
- nasadę języka
- krtań
- narządy klp. i jamy brzusznej
Włókna przywspółczulne zaopatrują:
- ruchowe- dochodzą do mięsni gładkich narządów klp. i jamy brzusznej
- odpowiedzialne za wydzielanie- dochodzą do gruczołów znajdujących się w obrębie jamy ustnej, klp., i jamy brzusznej.
XI nerw dodatkowy – n. accesorius – ruchowy- zaopatruje
- m. mostkowo- obojczykowo- sutkowy
- m. czworoboczny. Porażenie tego nerwu powoduje trudności w obróceniu głowy w bok i unoszeniu barków
XII nerw podjęzykowy – n. hypoglossus- ruchowy zaopatruje m. języka. Jądro początkowe znajduje się w rdzeniu przedłużonym. Po wyjściu z jamy czaszki biegnie w dół po ścianie bocznej gardła, wytwarza łuk, kierując się do przodu. Dochodzi do dna jamy ustnej, po czym wnika do mięśni języka. Porażenie tego nerwu powoduje trudności w połykaniu i zaburzenia mowy
W przypadku złamania podstawy czaszki, urazów w obrębie pnia mózgu istnieje niebezpieczeństwo uszkodzenia nerwów: VII, IX, X, XI, XII