Bezrobocie i inflacja

I. Bezrobocie to zjawisko polegające na tym, że pewna część ludzi zdolnych do pracy, poszukujących pracy i akceptujących istniejący poziom wynagrodzenia nie znajduje zatrudnienia. Bezrobocie można rozpatrywać w skali makro i mikro. Z bezrobociem w skali makro mamy do czynienia w sytuacji, gdy na określonym obszarze geograficznym znaczna liczba osób zdolnych do podjęcia pracy pozostaje poza zatrudnieniem. Natomiast bezrobociem w skali mikro jest utrata pracy z powodu braku kwalifikacji lub innych umiejętności pozwalających objąć i utrzymać stanowisko.

II. Rodzaje bezrobocia

W zależności od przyczyn występowania wyróżnia się:
· bezrobocie strukturalne, wynika z nieaktywności struktury podaży siły roboczej i popytu na nią na rynku pracy. Wynikać może również z szybkich zmian strukturalnych zachodzących w gospodarce, za którymi nie nadąża szkolnictwo zawodowe i ogólne. Bezrobocie strukturalne występuje także, gdy zasoby kapitałowe są nie wystarczalne dla zatrudnienia zasobów pracy.
· bezrobocie technologiczne wynika z postępu technicznego, automatyzacji i mechanizacji procesów wytwórczych, które mają charakter praco-oszczędny. Pojawia się, gdy tempo wzrostu gospodarczego jest niskie, a inwestycje mają charakter modernizacyjny, prowadząc do wzrostu i unowocześnienia produkcji przy spadku zatrudnienia,
· bezrobocie koniunkturalne wywoływane jest spadkiem popytu konsumpcyjnego i inwestycyjnego, który powoduje zbyt małe wykorzystanie zdolności produkcyjnych przedsiębiorstw. Poziom popytu jest poddany stałym wahaniom cyklu koniunkturalnego, jakim podlega gospodarka. W fazach wysokiej koniunktury popyt rozszerza się i bezrobocie spada nawet do poziomu bezrobocia naturalnego
· bezrobocie frykcyjne jest rezultatem ruchu zatrudnionych na rynku pracy; dotyczy ludzi zmieniających zawód, pracę, przenoszących się do innej miejscowości;
· bezrobocie sezonowe jest efektem wahań aktywności gospodarczej w różnych porach roku, spowodowanych zmianą warunkIów klimatycznych


W zależności na formę występowania wyróżnia się:
· bezrobocie krótkookresowe - do 3 miesięcy bez zatrudnienia.
· bezrobocie średniookresowe - od 3 do 12 miesięcy bez zatrudnienia.
· bezrobocie długookresowe - dotyczy osób pozostających bez pracy od 6 do 12 miesięcy. Może przekształcić się w bezrobocie długotrwałe, ponieważ dłuższe pozostawanie bez pracy powoduje zmniejszenie szans na ponowne zatrudnienie.
· bezrobocie ukryte to pewna - nieokreślona - liczba osób, które w myśl ustawy nie mogą zarejestrować się jako bezrobotne, albo wykonywana przez nich praca nie jest niezbędna z punktu widzenia zatrudniającego. Występuje głównie na wsi (nadmiar rąk do pracy, dawniej - przerost administracji).
· bezrobocie rejestrowane to liczba osób bezrobotnych, czyli posiadających określone w ustawie cechy i zarejestrowanych w urzędach pracy.


III. Przyczyny bezrobocia
· likwidacja niektórych gałęzi przemysłu np. górnictwa
· zmniejszenie popytu na konkretne dobra czy usługi
· ograniczanie produkcji
· brak informacji o miejscach pracy
· brak mobilności
· przeniesienie zakładu do innego rejonu
· niedostosowane do potrzeb rynku wykształcenia pracowników
· zmiany w technologii
· wysokie obciążenia fiskalne
IV. Skutki bezrobocia
· niewykorzystany, nieproduktywny potencjał ludzki
· znaczne koszty materialne związane z utrzymaniem bezrobotnych oraz służb zajmujących się ich problemami i obsługą
· spadek dochodów rodzin, rozszerzenie się społecznych kręgów ubóstwa
· degradacja psychiczna i moralna osób pozostających bez pracy (poczucie beznadziejności, pesymizm, uczucie społecznej bezużyteczności)
· zjawiska patologii społecznej - alkoholizm, narkomania, przestępczość itd.
· utrata kwalifikacji.



I. Inflacja jest utrzymującym się przez dłuższy czas procesem wzrostu cen w gospodarce narodowej, połączonym z dużą utratą wartości pieniądza. Występuje wówczas duży wzrost podaży pieniądza i szybkości obiegu pieniądza oraz ucieczki od danej waluty do innych wartości pieniężnych i rzeczowych. Jeżeli procesom inflacyjnym towarzyszy stagnacja gospodarcza mówi się o stagflacji, natomiast w przypadku wystąpienia recesji gospodarczej o slumpflacji


II. Rodzaje inflacji

W zależności od przyczyn wywołujących zjawiska inflacyjne wyróżnia się:
· inflację popytową, w której przyczyną wzrostu cen jest nadmierny popyt w stosunku do istniejącej podaży. Nazywana jest również inflacją pieniężną ze względu na nadmierną ilość pieniądza w obiegu.
· inflację kosztową, w której przyczyną wzrostu cen są rosnące koszty produkcji.
· inflację strukturalną, której przyczyną jest niedostosowanie struktury produkcyjnej do zmieniających się potrzeb nabywców. Inflacja strukturalna ma charakter inflacji popytowo - kosztowej.
W zależności od natężenia procesów inflacyjnych rozróżnia się:
· inflację pełzającą, gdy wzrost cen nie przekracza kilku procent rocznie, nie powodująca zakłóceń w przebiegu procesów gospodarczych, poddająca się kontroli
· inflację kroczącą, gdy wzrost cen wynosi kilkanaście procent, wywołująca określone zachowania podmiotów gospodarczych, zaczyna się wymykać spod kontroli
· inflację galopującą, gdy procent wzrostu cen wyraża się liczbą dwucyfrową i mogą powstawać napięcia o charakterze społeczno - gospodarczym (np. strajki), osłabienie systemów motywacyjnych, zahamowanie wzrostu gospodarczego.
· hiperinflacja, gdy następuje szybka (często błyskawiczna) utrata wartości pieniądza i gwałtowny wzrost cen spowodowany na ogół inflacjogennym finansowaniem przez państwo wydatków budżetowych.


III. Przyczyny inflacji
1. nadmierna - w porównaniu z podażą dóbr - ilość pieniądza w gospodarce,
2. kłopoty finansowe państwa i konieczność finansowania deficytu budżetowego,
3. nadmierny wzrost płac w gospodarce,
4. znaczny wzrost cen surowców energetycznych np. wzrost cen ropy naftowej
5. ograniczenie podaży dóbr np. zboża z powodu nieurodzaju, ropy naftowej w związku z ograniczeniami limitów wydobycia przez OPEC,
6. wysokie obciążenia podatkowe,
7. nadmierna ilość monopoli w gospodarce,


IV. Skutki inflacji
1. spadek wartości niezabezpieczonych oszczędności (pieniądze w tzw. "kieszeni" oraz na nisko oprocentowanych lokatach bankowych - a’vista),
2. brak stabilności w prowadzeniu działalności gospodarczej,
3. naciski pracowników na wzrost płac,
4. spadek wartości i zaufania do pieniądza,
5. rozbieżność pomiędzy planowanymi a rzeczywistymi zyskami,
6. wyższe dochody nominalne,
7. ograniczenie produkcji,
8. utrudnienia w rozliczaniu transakcji zagranicznych.