Cała wielka literatura opowiada o moralności

Moralność jest jedną z form świadomości społecznej. Jest zespołem dominujących w danej epoce ocen , norm i zasad określających zakres poglądów i zachowań uważanych w tej grupie za dobre lub złe. Moralność zmienia się zależnie od warunków historycznych i społecznych.

Według mnie moralność to ogół poglądów rozwijających się pod wpływem etycznych ideałów i doświadczeń. Człowiek już od początku swojego istnienia musiał wybierać między dobrem, a złem, między miłością do osoby bliskiej, a miłością do ojczyzny czy Boga. Ludzie zostają postawieni w życiu przed trudnymi wyborami moralnymi, którym muszą sprostać chociaż nie zawsze potrafią wybrać właściwie. Literatura wielka jest odzwierciedleniem dylematów moralnych człowieka. Jest ona uniwersalna, ponadczasowa.

Przytoczę tu utwór Sofoklesa pt.’’Antygona’’. Tematem tej tragedii jest czyn tytułowej bohaterki, która przeciwstawiła się nakazowi króla i dokonała pochówku brata. Stanęła ona przed trudnym wyborem moralnym: czy ma pochować zwłoki brata, a tym samym przeciwstawić się prawu czy też podporządkować się woli króla i sprzeniewierzyć się sobie . Musi wybrać między dwoma prawami: prawem boskim i prawem ziemskim. Jednak każdy jej wybór nie będzie satysfakcjonujący. Jeżeli nie pochowa brata, postąpi niemoralnie, skaże jego dusze na wieczną tułaczkę. Dla niej nakaz poszanowania umarłych bez względu na ich postępowanie za życia jest prosty i zrozumiały i nie przytłumi go żadne prawo pisane. Jeżeli wybierze prawo boskie przeciwstawi się zarządzeniu Kreona – władcy Teb i zostanie skazana na śmierć. Pomimo tego wybiera prawo boskie.
Kreon także musi dokonać wyboru pomiędzy działaniem, które nakazuje mu sumienie, a decyzją konieczną do utrzymania swojego autorytetu jako króla. Łamie wolę bogów, gdyż uważa, ze zdrajcę należy ukarać nawet po śmierci. W swej decyzji jest bezwzględny. Ponosi klęski moralną, zostaje ‘’przygnieciony’’ ciężarem własnej winy. ‘’Antygona’’ jest utworem uniwersalnym. Konflikt między prawem boskim a prawem ludzkim, między państwem a jednostką, między rozumem , a uczuciem będą istniały zawsze, zawsze będą źródłem wielu ludzkich tragedii i dramatów.

O moralności William Szekspir w tragedii pt. ‘’Makbet’’. Tematykę stanowi żądza władzy oraz kara za popełnione zbrodnie. Łączy się z tym stopniowy upadek moralny głównych bohaterów. Makbet początkowo wydaje nam się naturą wrażliwą podatną całkowicie wpływom demonicznej żony. Bez jej zachęty nie dokonałby zapewne pierwszej zbrodni, która pociągnęła za sobą kolejne morderstwa. Do swej ostatniej walki Makbet stanął osamotniony i wówczas możemy dostrzec w nim bohatera tragicznego. Tragedia ta uświadamia nam, jak niebezpieczna może być żądza władzy, która sprawia, że człowiek staje się jej niewolnikiem. Także przed wyborem moralnym staje tytułowy bohater utworu pt ‘’ Cierpienia młodego Wertera’’, którego autorem jest Joann Wolfgang Goethe. Twórca ukazuje człowieka nieszczęśliwe zakochanego. Życie przyniosło Werterowi niepokój i rozdarcie wewnętrzne, na które odpowiedział buntem. Był on skierowany przeciw konwenansom jakie zniszczyły jego uczucia. Bohater próbował pokonać miłość, którą zapłoną do Lotty. Czegokolwiek by Wertep nie zrobił miało okazać się klęską. Kiedy Lotta poślubiła Alberta, wiadomo już, że nie można nic uczynić. Wypada jedynie pogodzić się z losem. Werter jednak popełnia samobójstwo. Jest to jego wybór. Miłość bohatera do Lotty była uczuciem głębokim, ogarniającym całą jego osobowość. Łączyło ich wspólne zainteresowanie. Uczucie takie nie zważa na podziały społeczne, przynależność rodzinna zobowiązania moralne. Był to związek dusz, które są sobie bliskie. Takie nastawienie oderwane od rzeczywistości było źródłem konfliktów ze światem, z jego normami i przyczyną wielu nieszczęść kochanków.
W rozważaniu nie można pominąć także utworu Henryka Sienkiewicza pt ‘’Potop’’. Andrzej Kmicic-główny bohater dopiero po dłuższym czasie zaczyna żyć odpowiedzialnie. Jednak błędy popełnione w przeszłości długo jeszcze dają o sobie znać. Bohater nie pozostaje biernym. Stara się, aby odzyskać zaufanie rodaków i miłość Oleńki Billewiczówny. Bohater przybiera nazwisko Babinicz i zaczyna działać dla dobra ojczyzny. Dokonuje się w nim przemiana i z ‘’zabijaki’’ przeistacza się w dzielnego rycerza mające go na względzie dobro kraju. Gdyby Kmicic pozostawił swoje życie własnemu biegowi, nigdy nie miałby okazji wykazać jak wartościowym był człowiekiem. Nagrodą dla niego było odzyskanie dobrego imienia, sławy i miłości Oleńki.

Jeżeli chcemy znaleźć się w kręgu rozważań moralnych wystarczy na koniec przytoczyć ballady Adama Mickiewicza pt ‘’Świtezianka’’ ‘’Lilie’’ Jest w nich ukazana problematyka moralna winy i kary, sumienia, odpowiedzialności za czyny. ‘’Lilie’’ są balladą o zbrodni mężobójstwa. Wyraźnie obserwujemy tu problem winy i kary. Jeden zły czyn pociąga za sobą kolejne i nie ma zbrodni doskonałej- jeśli nie ten świat-to zaświaty wymierzą zbrodniarzowi sprawiedliwość, wprowadzą ład w porządek ziemski. Następna ballada opowiada o męskiej niestałości i konsekwencjach, jakie pociąga za sobą ten grzech. Karą dla młodzieńca, który złamał przysięgę o miłości i wierności na wieki, jest tysiąc lat cierpień. Moralność tamtych czasów była niezłomna, najwyżej ceniła szczerość uczuć i wierność danemu raz słowu.
Być może nie wsztkie możliwe tytuły zostały tu ujęte i omówione, lecz po analizie powyżej opisanych utworów myślę, że czas powrócić do wstępu moich rozważań ‘’ Cała wielka literatura opowiada o moralności i uważam, że moje rozważania w pełni potwierdzą tę myśl. Bohaterowie, którzy zostali przytoczeni przeze mnie często stawali przed trudnymi wyborami moralnymi. Różny bywał ich wynik lecz najważniejsze jest, aby człowiek nie zszedł z ‘’placu boju’’ w sytuacjach, w których musi walczyć