Tkanki
TKANKA NABŁONKOWA
Nabłonki:
-oddzielają nasz organizm od otaczającego środowiska
-zabezpieczają przed utratą wody
-pozwalają na wymianę gazową
-ułatwiają odbiór bodźców ze świata zewnętrznego
-wyściełają narządy i jamy ciała
Ich charakterystyczną cechą jest zwarty układ komórek utrzymywany dzięki błonie podstawowej oraz różnego rodzaju połączeniom międzykomórkowym. Ponadto to, że nie są unaczynione, zdolne do podziałów dzięki czemu mają duże możliwości regeneracyjne.
Podział komórek mabłonkowych opiera się na liczbie warstw komórek oraz ich kształcie
Nabłonki dzielimy na:
-jednowarstwoje, które mogą przybierać kształt
*płaski/ pęcherze płucne/
* sześcienny / kanaliki nerwowe/
* walcowaty / przewód pokarmowy/
-wielowarstwowe przybierający kształt
* płaski/ rogówka oka/
Ze względu na funkcje nabłonek dzielimy na:
-pokrywający / złuszczający naskórek/
-gruczołowy / wątroba, gruczoły łojowe/
-zmysłowy / kubki smakowe na języku, błonę węchową nosa
TKANKA NERWOWA I GLEJOWA
Tkanka nerwowa składa się z:
-komórki nerwowej / neurony/
-komórki glejowej –odpowiedzialnej za jej odżywianie i ochronę
Głównym zadaniem komórki nerwowej jest przesyłanie impulsów nerwowych wzdłuż całej komórki
Komórki nerwowe różnią się wielkością i kształtem w zależności od położenia i pełnionej funkcji
Każdej z nich można jednak wyróżnić 3 podstawowe elementy:
-ciało komórki zbudowane z jądra i cytoplazmy
-wypustki zwane dendrytami, które są krótkie, mają drzewkowaty kształt. Ich zadaniem jest przewodzenie impulsów dokomórkowo, czyli w stronę ciała komórki
-wypustki zwane neurytu lub aksony. Są one rozgałęzione dopiero na końcu i mogą osiągać długość około 1 metra. Neuryt przewodzi odkomórkowo, czyli od ciała komórki dalej. Długie wypustki nazywamy włóknami nerwowymi. Są one otoczone dwiema osłonkami: rdzenną oraz komórkową. W miejscu styku komórek osłonowych występują przewężenia Ranviera.
Zdolność regeneracyjna tkanki nerwowej bardzo mała
Przekazywanie impulsów do kolejnych komórek odbywa się za pomocą specjalnych złączy zwanych synapsy.
Rozróżniamy synapsy: -nerwowo-nerwowe
- nerwowo-mięśniowe
- nerwowo- gruczołowe
TKANKA ŁĄCZNA PŁYNNA
Tkanka łączna płynna to : krew i limfa
Budowa krwi:
Krew składa się z substancji międzykomórkowej czyli osocza oraz elementów morfotycznych – krwinek /białych, czerwonych oraz płytek krwi/
Osocze jest lekko żółtawą cieczą zawierającą około 90 % wody. W Osoczu rozpuszczone są związki organiczne / białko, glukoza, oraz niewielka ilość wolnych kwasów tłuszczowych, hormonów i mocznika/
Funkcje krwi:
-oddechowa/ dostarcza tlen z płuc do wszystkich komórek ciała/
-odżywcza/ zaopatruje wszystkie komórki ciała w materiał budulcowy i energetyczny/
-wydalnicza / transportowanie zbędnych szkodliwych produktów przede wszystkim dwutlenku węgla i związków azotu/
-immunologiczna /udział w procesach odpornościowych/
-termoregulacyjna / pomaga w utrzymaniu stałej temperatury ciała/
Elementy morfologiczne krwi:
- krwinki czerwone – erytrocyty są okrągłe i dwuwklęsłe, nie mają możliwości aktywnego ruchy, są więc przenoszone z prądem krwi. Są bezjądrzaste , nie wykazują zdolności do podziałów i żyją krótko /100-120 dni/. Powstają wyłącznie w czerwonym szpiku kostnym.
-krwinki białe- leukocyty są bezbarwne, o różnym kształcie-zwykle kuliste lub owalne, część z wypustkami. Powstają w czerwonym szpiku kostnym lub układzie limfatycznym.
Ze względu na różną budowę i funkcje podzielono je na :
- granulocyty - agranulocyty
granulocyty dzielimy na 3 podgrupy:
• Neutrofile / obojętnochłonne/ pełniące funkcje obronne przed infekcjami
• eozynofile / kwasochłonne/ odpowiedzialne za niszczenie obcych białek
• bazofile / zasadochłonne/
Agranulocyty dzielimy na:
• limfocyty / te z kolei dzielimy na limfocyty B i T są onne odpowiedzialne na pobudzanie innych leukocytów do działania/
• monocyty są swoistymi strażnikami czystości biochemicznej organizmy
Płytki krwi – trombocyty są oderwanymi bezbarwnymi różnokształtnymi fragmentami cytoplazmy dużych komórek szpikowych. Pełnią rolę wyzwalaczy zapoczątkowujących złożony proces krzepnięcia krwi.
Limfa czyli chłonka pośredniczy w dwustronnej wymianie substancji pomiędzy krwią a innymi tkankami. Składa się z osocza i krwinek białych. Pełni rolę odpornościową.
TKANKA MIĘŚNIOWA
Ze względu na budowę orza lokalizację tkankę mięśniową dzielimy na :
-poprzecznie prążkowaną szkieletową
-poprzecznie prążkowaną serca
-gładką
Budowa mięśnia:
-filamentu „ minipałeczki”/ w ich skład wchodzi białko/ dzielimy je na:
* cienkie /jasne/ - aktyna
* grube/ ciemne/ - miozyna
filamenty tworzą pęczki miofibryli
miofibryle tworzą pęczki miofibryli tworząc włókno mięśniowe, te łącząc się w pęczek włókien mięśniowych tworzą mięsień
Tkanka mięśniowa poprzecznie prążkowana szkieletowa:
Włókna poprzecznie prążkowane szkieletowe przypominają wydłużony walec, są ułożone równolegle do siebie.
Budowa : spłaszczone jądra komórkowe na obrzeżach komórki
Rola: zamiana energi chemicznej na pracę mechaniczną
Są dobrze ukrwione i unerwione . Ich skurcz zależy od naszej woli.
Tkanka poprzecznie prążkowana serca
Jednostki budulcowe tkanki sercowej człowieka są jedno lub dwu jądrzastymi komórkami. Włókna mięśniowe serca widlasto rozgałęzione, dzięki czemu łączące się ze sobą komórki mięśniowe tworzą sieć. W oczkach sieci występują naczynia krwionośne.
Skurcze serca nie zależne od naszej woli.
Mięśnie gładkie
Jednorządrzaste wrzecionowate komórki, gdzie centralną część zajmuje cylindryczne jądro, cytoplazmę wypełniają liczne miofibryle.
Mięśnie gładkie tworzą ściany narządów wewnętrznych np. przewodu pokarmowego, naczyń krwionośnych
Skurcz nie zależny od naszej woli.
TKANKA ŁĄCZNA
Tkanka łączna pełni funkcje:
-wypełniającą
-odżywczą
-transportową
-mechaniczną /szkieletotwórczą/
-obronną
Tkanka łączna zbudowana jest z:
-istoty międzykomórkowej / tworzy ją bezpostaciowa, ograniczona substancja podstawowa, która w zależności od rodzaju komórek może być:
* galaretowarym śluzem/ tkanki łączna właściwa/
* twardą mineralizowaną substancją/ tkanki łączne oporowe/
-komórki
W istocie podstawoeje zanurzone są komórki i 3 rodzaje włókien:
-włokna kolagenowe / zbudowane z nierozpuszczalnego nierozpuszczalnego wodzie białka o nazwie kolagen, charakteryzują się dużą odpornościa na rozrywanie . Występują w ścięgnach, chrząstkach , kościach.
-włókna sprężyste / zbudowane z białka –elastyny, tworzą nieregularną sprężystą sieć, którą można rozciągać
- włókna retikulinowe / tworzą pojedyncze delikatne włókna występują w zrębie węzłów chłonnych.
Tkanka łączna właściwa dzieli się na:
-Tkankę łączną wiotką – zawiera liczne włókna retikulinowe, charakteryzuje się brakiem substancji twardych twardych istocie międzykomórkowej. Otacza między innymi naczynia krwionośne, nerwy, mięśnie
- tkankę łączną zbitą- zawiera włókna kolagenowe. Jeżeli są one ułożone regularnie buduje sięgna i torebki stawowe
- tkankę łączną tluszczową – stanowi rezerwę metaboliczną ustroju. Podskórna warstwa pełni rolę termoizolacyjną .
- tkankę łączną siateczkowatą- jest bogato unaczyniona i ma delikatną budowę. Jej komórki kontaktują się za pomocą licznych wypustek tworząc sieć. Tworzą zrąb takich narządów jak: węzły chłonne, grasica
- tkankę łączną zarodkową – występuje w okresie zarodkowym. Gwiaździste komórki, galaretowata substancja podstawowa pozbawiona włokien.
Tkanka łączna oporowa
Tkanka łączna oporowa ze względu na budowę i funkcje dzielimy na :
-tkankę chrzęstną
-tkankę kostną
Tkanka chrzęstna nie jest unaczyniona ani unerwiona.
W dojrzałej postaci składa się:
istoty międzykomórkowej, w której zanurzone są włókna białkowe oraz elementy komórkowe.
Rozróżniamy kilka tkanek chrzęstnych:
• tkanka chrzęstna szklista – tworzy nasz szkielet w okresie zarodkowym i płodowym. W szkielecie dorosłego człowieka możemy ją spotkać : w części chrzęstnej nosa, oskrzelach
• tkanka chrzęstna sprężysta występuje w małżowinie usznej , krtani i nagłośni
• tkanka chrzęstna włoknista występuje w miejscach przyczepu ścięgien do kości.
Tkanka kostna
Tkanka kostna powstaje w drodze kostnienia tkanki szklistej oraz tkanki łącznej właściwej.
Tkanka kostna jest aktywna pod względem metabolicznym, ulega nieustannemu procesowi przebudowy, stanowi zbiornik zapasowy jonów głównie wapniowych,wapniowych.
Tkanka kostna zbudowana jest z :
-substancji podstawowej z solami mineralnymi
-włokien kolagenowych- włókna osseinowe
-jamki kostne - osceocyty
Wyróżniamy 2 rodzaje tkanki kostnej:
- zbitą buduje trzony kości długich.
- gąbczastą występuje w końcowych częściach kości długich