Adolf Hitler
Adolf Hitler urodził się w 1889 r. W Braunau w Austrii. Jako młody człowiek był artystą, nie zyskał jednak powodzenia. W pewnym okresie swej młodości stał się zagorzałym nacjonalistą niemieckim. W czasie pierwszej wojny światowej służył w armii niemieckiej, był ranny i otrzymał dwa medale za odwagę. Klęska Niemiec zaskoczyła go i oburzyła. W 1919 r., mając trzydzieści lat, wstąpił do niewielkiej prawicowej partii w Monachium, która wkrótce zmieniła nazwę na Nationalsozialistiche Deutsche Arbeiterpartei (w skrócie NSDAP, partia narodowosocjalistyczna lub partia nazistowska). W ciągu dwóch lat Hitler stał się jej
niekwestionowanym przywódcą (Fuhrerem). Pod przewodnictwem Hitlera NSDAP szybko rosła w siłę: w listopadzie 1923 r. Naziści spróbowali dokonać zamachu stanu, znanego jako „pucz monachijski”. Po załamaniu się puczu Hitler został aresztowany, a następnie osądzony i skazany za zdradę stanu. Jednak już po niespełna roku więzienia wyszedł na wolność.
W 1928 r. Partia narodowosocjalistyczna była nadal nieliczna. Wielki kryzys wywołał ogólne niezadowolenie społeczeństwa z działalności tradycyjnych niemieckich partii politycznych. W tych warunkach partia narodowosocjalistyczna zyskiwała szybko na sile i w styczniu 1933 r., w wieku czterdziestu czterech lat, Hitler został kanclerzem Niemiec.
Zostawszy kanclerzem Hitler wykorzystał aparat państwa do zgniecenia opozycji i szybko wprowadził dyktaturę. Ograniczenie swobód obywatelskich i praw osób stawianych przed sądem wcale nie miało charakteru stopniowej erozji, przeciwnie, proces ten nastąpił bardzo szybko: naziści często nie zawracali sobie w ogóle głowy procesami sądowymi, wielu przeciwników politycznych zostało pobitych albo po prostu zamordowanych bez sądu. Mimo to Hitler zyskał rzeczywiste poparcie większości Niemców, a dlatego, że w latach poprzedzających wojnę udało mu się zmniejszyć bezrobocie i doprowadzić do poprawy sytuacji gospodarczej.
Następnie Hitler skierował Niemcy na drogę podbojów, które w końcu doprowadziły do wybuchu II wojny światowej. Pierwsze zdobycze terytorialne zyskał bez walki. Anglia i Francja, zajęte własnymi kłopotami ekonomicznymi, tak rozpaczliwie pragnęły pokoju, że nie interweniowały ani wtedy, gdy Hitler gwałcąc traktat wersalski odbudował armię niemiecką, ani wówczas, gdy jego wojska zajęły i zdemilitaryzowały Nadrenię (marzec 1936 r.), ani gdy przemocą dokonał aneksji Austrii (marzec 1938 r.). Francja i Anglia pogodziły się nawet z zagarnięciem Sudetów (wrzesień 1938 r.), dobrze ufortyfikowanego nadgranicznego rejonu Czechosłowacji. Międzynarodowe porozumienie znane jako układ monachijski, podpisane przez Anglię i Francję w nadziei, że kupują „pokój dla naszych czasów”, sprawiło, iż
Czechosłowacja stała się zupełnie bezbronna. W parę miesięcy później zajął resztę jej terytorium. Za każdym razem Hitler umiejętnie zestawiał argumenty uzasadniające jego działania, grożąc jednocześnie, że rozpocznie wojnę, jeżeli jego życzenia nie zostaną spełnione – i za każdym razem demokracje zachodnie potulnie ustępowały.
Anglia i Francja były jednak zdecydowane bronić Polski, następnego celu ataku Hitlera. Hitler najpierw zabezpieczył się, podpisując ze Stalinem „pakt o nieagresji” w sierpniu 1939 r. (było to właściwie przymierze wojenne, ponieważ obaj dyktatorzy uzgodnili w pakcie sposób podziału Polski między Niemcy a ZSRR). Dziewięć dni później Niemcy zaatakowali Polskę, a szesnaście dni po nich Związek Radziecki uczynił to samo. Mimo, że Anglia i Francja wypowiedziały Niemcom wojnę, Polska została szybko pokonana.
Rok 1940 był dla Hitlera wyjątkowo udany. W kwietniu jego armie zagarnęły Danię i Norwegię. W maju zajęły Holandię, Belgię i Luksemburg. W czerwcu skapitulowała Francja. Ale jednak w końcu tego roku Anglicy odparli się długotrwałym nalotom niemieckiego lotnictwa – była to słynna „bitwa o Anglię” – co uniemożliwiło Hitlerowi inwazję na Wielką Brytanię.
Armie Hitlera podbiły Grecję i Jugosławię w kwietniu 1941 r. Hitler złamał pakt o nieagresji z ZSRR i rozpoczął wojnę. Armie niemieckie zajęły olbrzymi obszar Związku Radzieckiego, jednak nie zdołały pokonać radzieckich armii przed nadejściem zimy. W tym czasie Hitler walczył już i z Anglią, i z Rosją, a mimo to w grudniu 1941 r., w parę dni po japońskim ataku na bazę marynarki wojennej Stanów Zjednoczonych w Pearl Harborr, wypowiedział wojnę również Stanom Zjednoczonym. W połowie 1942 r. Niemcy panowały na olbrzymim terytorium Europy: w całej historii żadne inne państwo nie rządziło nigdy tak dużą jej częścią. Hitler zajął ponadto znaczną część Afryki Północnej. Punkt zwrotny wojny nastąpił w drugiej połowie 1942 r., kiedy Niemcy przegrali dwie decydujące bitwy, jedną pod El Alamein w Egipcie, a drugą pod Stalingradem w Związku Radzieckim: po tych porażkach sytuacja militarna Niemiec stale się pogarszała. Ostateczną klęskę Niemiec już wówczas można było uznać za nieuchronną, a jednak Hitler nie chciał się poddać. Mimo przerażających strat Niemcy walczyły jeszcze przez dwa lata po Stalingradzie. Gorzki koniec nadszedł wiosną 1945 r. Hitler popełnił samobójstwo 30 kwietnia w Berlinie :siedem dni później Niemcy poddały się.
Sprawując władzę Hitler prowadził politykę ludobójstwa w bezprecedensowej historycznie skali. Był fanatycznym rasistą, szczególnie wrogo odnosił się do Żydów. Publicznie głosił, że jego celem jest wybicie wszystkich Żydów na świecie. W czasie jego panowania naziści zbudowali obozy zagłady ze zbiorowymi komorami gazowymi. Na każdym terytorium, które przejmowali pod swoje panowanie, urządzali obławy na niewinnych ludzi – mężczyzn, kobiety i dzieci – których przewozili bydlęcymi wagonami do obozów zagłady i zabijali w komorach gazowych. W okresie zaledwie paru lat zginęło w ten sposób prawie sześć milionów Żydów.
Żydzi nie byli jedynymi ofiarami Hitlera. W czasie jego rządów masakra objęła przerażającą liczbę obywateli radzieckich i Cyganów oraz wielu innych, których Niemcy uznali albo za niższych pod względem rasowym , albo za wrogów państwa. Nie należy sobie wyobrażać, że morderstwo tych dokonywano spontanicznie, w gorączce i pasji walki; hitlerowskie obozy śmierci były zorganizowane tak samo precyzyjnie, jak wielkie przedsiębiorstwa produkcyjne. Prowadzono zapisy, ustalano kontyngenty, zabitych systematycznie badano w poszukiwaniu wartościowych przedmiotów, takich jak złote zęby czy obrączki. Ciała ofiar służyły także do wyrobu mydła. Hitler przykładał tak wielką wagę do realizacji programu zbrodni, że nawet pod koniec wojny, gdy Niemcom brakowało paliwa dla ludności i na cele militarne, wagony bydlęce nadal toczyły się w kierunku obozów śmierci spełniając przerażającą, a z wojennego punktu widzenia bezużyteczną misję.
Z kilku powodów wydaje się oczywiste, że sława Hitlera okaże się trwała. Po pierwsze, uważany jest dość powszechnie za najgorszego zbrodniarza w całej historii; jeżeli tacy ludzie, jak Neron i Kaligula, którzy wyrządzili znacznie mniej zła niż Hitler, przez dwadzieścia wieków pozostali w pamięci jako symbole okrucieństwa, to można spokojnie przewidywać, że o Hitlerze, uchodzącym za bezkonkurencyjnie najgorszego człowieka w historii, będzie się pamiętało przez wiele wieków. Ponadto Hitler pozostanie w pamięci jako główny podżegacz, który doprowadził do II wojny światowej, największej wojny, jaką świat widział do tej pory. Ze względu na istnienie broni jądrowej jest bardzo mało prawdopodobne, aby w przyszłości toczono jeszcze wojny na tak dużą skalę, dlatego nawet za dwa lub trzy tysiące lat II wojna światowa będzie pewnie nadal uważana za duże wydarzenie historyczne.