Konstytucja i ustroje.
USA
Co może prezydent:
W samej konstytucji wyliczono zaledwie kilka obowiązków i kompetencji prezydenta. Stwierdzono, że prezydent:
• jest głównodowodzącym armii, jak również powołanej do służby Stanów Zjednoczonych milicji poszcze-gólnych stanów;
• stosuje prawo łaski;
• zawiera traktaty za radą i zgodą Senatu;
• powołuje, również za radą i zgodą Senatu, na stanowisko ambasadorów, sędziów i innych funkcjonariu-szy USA, a także obsadza je tymczasowo, gdy Senat nie obraduje;
• kieruje orędzia do Kongresu;
• może zwoływać lub odraczać posiedzenia izb Kongresu;
• zapewnia ścisłe wykonywanie ustaw;
• wystawia akty nominacyjne. Prezydent kieruje także polityką zagraniczną państwa. Jest faktycznym sze-fem dyplomacji.
Prezydent Stanów Zjednoczonych jest:
• głową państwa
• szefem władzy wykonawczej
• naczelnym wodzem sił zbrojnych
Polska
Co może prezydent:
• najwyższym organem państwa w zakresie władzy wykonawczej
• zwierzchnikiem Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej
• podpisuje ustawy uchwalone przez Sejm i Senat
• nadaje obywatelstwo polskie
• nadaje stopnie wojskowe
• zarządza wybory do Sejmu i Senatu
• za zgodą Senatu może rozpisać referendum
• powołuje sędziów
Może oczywiście robić znacznie więcej, ale musi byc to zgodne z konstytucją..
Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej – najważniejszy akt prawny (ustawa zasadnicza) Rzeczypospolitej Polskiej, uchwalony 2 kwietnia 1997 roku przez Zgromadzenie Narodowe, zatwierdzony w ogólnonarodowym referendum 25 maja 1997 roku. Złożona jest z preambuły, 13 rozdziałów i 243 artykułów.:
Rozdział I
W Rozdziale I Konstytucji, zatytułowanym "Rzeczpospolita" sformułowane są zasady rozstrzygające o kształcie ustrojowym państwa.
• Rzeczpospolita ma być demokratycznym państwem prawnym (art. 2 i 7), w którym władza zwierzchnia należy do na-rodu (art. 4).
• Rzeczpospolita zapewnia wolności i prawa człowieka i obywatela oraz bezpieczeństwo obywateli, strzeże dziedzictwa narodowego oraz zapewnia ochronę środowiska, kierując się zasadą zrównoważonego rozwoju (art. 5).
• Wprowadzone zostają zasady prymatu Konstytucji (art. 8), przestrzegania prawa międzynarodowego (art. 9), podziału władz (art. 10), pluralizmu politycznego (art. 11).
• Zagwarantowane zostają prawa samorządu terytorialnego do sprawowania władzy (art. 15 i 16), a także prawa samorządów zawodowych i gospodarczych (art 17).
• Ustrój gospodarczy ma opierać się na gospodarce rynkowej, a własność ma być chroniona przez prawo (art. 20, 21, 22).
• Artykuł 25 wprowadza równouprawnienie wyznań i wolność kultu, wskazując jednocześnie na bezstronność świato-poglądową państwa.
• Określono najbardziej podstawowe zasady działania sił zbrojnych (art. 26), język urzędowy (art. 27), symbole pań-stwowe (art. 28) oraz stolicę państwa (art. 29).
Rozdział II
Rozdział II Konstytucji normuje sytuację prawną obywateli, określając ich wolności, prawa, a także obowiązki względem pań-stwa.
• Podkreśla się wyraźnie, iż wszyscy ludzie są równi wobec prawa.
• Zabrania się dyskryminacji w życiu politycznym, społecznym i gospodarczym z jakiejkolwiek przyczyny (art. 32), także ze względu na płeć (art. 33).
• Zapewnia się poszanowanie odrębności obywateli należących do mniejszości narodowych (art. 35).
• Konstytucja przyznaje obywatelom wolności i prawa osobiste: ochrona życia, wolność i nietykalność osobista, poli-tyczne a także ekonomiczne, socjalne i kulturalne
• Do wymienionych w Konstytucji obowiązków obywatela względem państwa należą wierność Rzeczypospolitej Pol-skie.
8 września 2006 Sejm uchwalił ustawę o zmianie Konstytucji, dot. możliwości wydania obywatela polskiego, który jest ścigany za popełnienie czynu stanowiącego przestępstwo zarówno za granicą, jak i w Polsce
Rozdział III
W rozdziale III zatytułowanym "Źródła prawa", określona jest specyfika i hierarchia aktów prawnych, ustanawiających obowiązu-jące w państwie przepisy prawne.
Rozdział IV
W rozdziale IV Konstytucji mowa jest o strukturze, zasadach działania i kompetencjach obu izb polskiego parlamentu – Sejmu i Senatu. Artykuły rozdziału IV normują także zasady wyboru zasiadających w nich parlamentarzystów. Mowa jest także o trybie pociągania posłów i senatorów do odpowiedzialności przed Trybunał Stanu.
Rozdział V
Rozdział V Konstytucji dotyczy urzędu prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej. Określony zostaje tryb wyboru prezydenta i obję-cia przez niego urzędu. Artykuły rozdziału wymieniają również kompetencje i prerogatywy prezydenta (art. 133, 134, 136-144) oraz ograniczenia wynikające z pełnionej przez niego funkcji (art. 132). Art. 145 mówi o warunkach postawienia prezydenta w stan oskarżenia przed Trybunałem Stanu.
Rozdział VI
W rozdziale VI Konstytucji określone są kompetencje, sposób funkcjonowania oraz struktura Rady Ministrów. Szczegółowo określona jest procedura powoływania rządu oraz tryb uchwalania wotum nieufności, zarówno Radzie Ministrów jako całości, jak i poszczególnym ministrom.
Rozdział VII
Rozdział VII zawiera podstawowe zasady rządzące instytucją samorządu terytorialnego, którego podstawową jednostką jest gmina. Konstytucja zezwala jednocześnie na wprowadzenie ustawą innych jednostek samorządu terytorialnego i regionalnego.
Rozdział VIII
Rozdział VIII Konstytucji reguluje ustrój władzy sądowniczej i trybunałów. Sprawować ją mają Sąd Najwyższy, sądy powszech-ne, administracyjne i wojskowe. Działanie sądów Konstytucja nakazuje opierać na zasadach niezawisłości sędziów oraz co najmniej dwuinstancyjności postępowania. Kolejne artykuły dotyczą różnych kwestii związanych ze sprawowaniem urzędu sę-dziego. Konstytucja powołuje do życia instytucję Krajowej Rady Sądownictwa, która ma stać na straży niezależności sądów oraz niezawisłości sędziów.
Rozdział IX
Przepisy rozdziału IX powołują różne organy kontroli państwowej i ochrony prawa. Wskazane zostają ich kompetencje oraz najwyższe władze. Do tego typu ustanowionych przez Konstytucję Rzeczypospolitej Polskiej organów należą Najwyższa Izba Kontroli, Rzecznik Praw Obywatelskich oraz Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji.
Rozdział X
Artykuły rozdziału X zawierają różne przepisy dotyczące finansów publicznych. Artykuły 219-226 ustanawiają tryb uchwalania ustawy budżetowej.
Rozdział XI
Rozdział XI zwiera przepisy dotyczące stanów nadzwyczajnych, które według art. 228 mogą zostać wprowadzone w sytuacjach szczególnych zagrożeń, jeżeli zwykłe środki konstytucyjne są niewystarczające. Konstytucja zezwala na wprowadzenia takich stanów nadzwyczajnych jak stan wojenny, stan wyjątkowy oraz stan klęski żywiołowej.
Rozdział XII
Rozdział XII poświęcony jest procedurom związanym ze zmianą Konstytucji.
Rozdział XIII
Rozdział XIII poświęcony jest przepisom przejściowym i przepisom końcowym.