Okupacja niemiecka w Generalnej Guberni.

Podwójna okupacja Polski stworzyła, jedno obok drugiego, dwa laboratoria totalitaryzmu. Przez dwa lata hitlerowskie i sowieckie sępy spokojnie żerowały na powalonym ciele Polski. W strefie niemieckiej dzielnice zachodnie zostały przyłączone do Rzeszy i poddane dotkliwemu reżimowi oczyszczania rasy i germanizacji. Początkiem października 1939 roku okupowane ziemie zostały podzielone na gubernie:
1) Wielkopolska z Poznaniem i Łodzią weszła w skład kraju Warty
2) Z Pomorza wraz z Gdańskiem utworzono okręg Gdańsk-Prusy Zachodnie
3) Górny Śląsk i Zagłębie Dąbrowskie wcielono do Prowincji Śląskiej
4) Z północnego Mazowsza utworzono Rejencję Ciechanowską.

12 października z pozostałych ziem utworzone zostało Generalne Gubernatorstwo (Generalgouvernement) pod zarządem wojskowym. W nocy z 25 na 26 października w miejsce zarządu wojskowego wprowadzono urząd generalnego gubernatora. Generalne Gubernatorstwo zostało podzielone na 4 dystrykty: krakowski, radomski, lubelski i warszawski. Generalnym Gubernatorem został Hans Frank. Stolicą Generalnego Gubernatorstwa został Kraków, a siedzibą gubernatora Wawel.; Ta „Gestapolandia”, która nie podlegała ani polskiemu, ani niemieckiemu prawu, stała się głównym poletkiem doświadczalnym dla faszystowskiej ideologii. Była to jedyna część okupowanej Polski, gdzie- dążąc do zapewnienia sobie Lebensraum na wschodzie- faszystowscy projektanci mieli czas zastosować swoją rasistowską politykę z całą energią i w stosunku do całej ludności. Po pierwszej inspekcji przeprowadzonej przez Himmlera ludzie starzy i umysłowo upośledzeni zostali zabrani ze szpitali, a sierocińce przeszukano, wybierając dziewczęta i chłopców nadających się do realizacji programu organizacji Lebensborn, mającego na celu poprawę rasy.

Po zakończeniu kampanii wrześniowej władze niemieckie rozpoczęły szeroką akcję wysiedleńczą Polaków z ziem wcielonych. Części ludności umożliwiono przesiedlenie do Generalnej Guberni, natomiast ci, którzy mieli mniej szczęścia kierowani byli na roboty przymusowe w głąb Niemiec. Do 1941 roku wysiedlonych zostało ok.800 tysięcy ludzi. Majątek wysiedlonych Polaków otrzymywali koloniści niemieccy. Rozpoczęła się akcja germanizacyjna. W marcu 1941 roku władze niemieckie ogłosiły tzw. Niemiecką Listę Narodową - Volkslista, na której wydzielone zostały 4 kategorie ludności:
- zwolennicy nazizmu - ci, którzy w czasie kampanii wrześniowej wspierali działania niemieckie
- obojętni - ci, którzy zachowywali się biernie
- skoligaceni - ci, którzy byli powiązani poprzez małżeństwa z rodzinami niemieckimi lub nie byli uważani przez władze niemieckie za rdzennych Polaków: ludność Kaszub, Mazur, do tej grupy zaliczeni zostali także Górale
- osoby spolonizowane - uważani za Niemców (szczególnie Ślązacy, Pomorzanie), za ludność rdzennie niemiecką.

Celem volkslisty było w dużej mierze pragnienie władz niemieckich pozyskania taniego mięsa armatniego. Niemcy w toku działań wojennych ponosili straty. 70 tysięcy ludzi z 3 i 4 kategorii zostało wcielonych do Wermachtu. Akcją germanizacyjną objęto dzieci polskie o cechach nordyckich. Dla pozyskania siły roboczej, której zaczynało brakować w III Rzeszy - większość młodych ludzi objętych było akcją mobilizacyjną - wprowadzono łapanki. I tak w roku 1939 wywieziono na roboty do Niemiec 40 tys. ludzi, w 1940 - 300 tysięcy, a w roku 1941 - blisko 400 tysięcy.

Na terenie Generalnej Guberni wobec Polaków władze niemieckie posługiwały się polityką terroru, której celem było złamanie wszelkiego oporu Polaków, zmuszenie ich do rezygnacji z wszelkiej działalności niepodległościowej, kulturalnej, ekonomicznej. W tym celu stosowano aresztowania, zarówno pojedynczych osób jak i masowe w łapankach. Stosowano masowe egzekucje. Aresztowanych kierowano na roboty, rozstrzeliwano lub kierowano do obozów koncentracyjnych. Władze niemieckie starały się jednak zachować pozory prawa - przeprowadzano sądy, które działały szybko, często nie dawano oskarżonym możliwości obrony, a wyrok ustalony był wcześniej.
Do najbardziej znaczących akcji należy:
- XII 1939 - zamordowanie w Wawrze pod Warszawą ponad 100 osób
- XI 1939 - aresztowanie i wywiezienie do obozów koncentracyjnych 183 profesorów UJ

Niemcy uczynili z Generalnej Guberni źródło taniej siły roboczej, bazę surowcową dla przemysłu III Rzeszy oraz bazę żywnościową. Skonfiskowane fabryki i zakłady przemysłowe przystosowano do produkcji wojennej, polskie gospodarstwa obłożono wysokimi kontyngentami. Zlikwidowano polskie szkolnictwo wyższe i średnie, zamknięto muzea, teatry, większość bibliotek, wywożono lub niszczono dobra kulturalne; W Majdanku i Oświęcimiu zbudowano obozy koncentracyjne, do których mieli trafić działacze polskich sił oporu. W bezlitosnym akcie ludobójstwa, tak zwanej AB- aktion, wybrano około 15 tysięcy polskich intelektualistów, urzędników państwowych, polityków, księży, których zamordowano lub wysłano do obozów koncentracyjnych. Od końca 1939 roku liczna społeczność polskich Żydów musiała się przenieść do określonych dzielnic, w których utworzono getta- stopniowo otaczane murami, zamykane i przeznaczone wyłącznie dla Żydów; Do zarządzania gettami pod nadzorem hitlerowców powołano żydowskie samorządy, wspierane przez oddziały żydowskiej policji.

Źródła:

„Europa” – Norman Davis
„Encyklopedia PWN” – Wydawnictwo PWN
różne strony internetowe