Aby istnieć, człowiek musi się buntować” A. Camus. Zastanów się nad źródłami i sensem buntu wybranych bohaterów literackich, oceń ich postawę.

KONSPEKT

„Aby istnieć, człowiek musi się buntować” A. Camus. Zastanów się nad źródłami i sensem buntu wybranych bohaterów literackich, oceń ich postawę.


1. WSTĘP

a) Wyjaśnienie definicji buntu:
Bunt – sprzeciw, protest, spontaniczne wystąpienie. Wyróżniamy bunt jednostki i społeczeństwa. Bunt jest wpisany w naturę człowieka. Bunt prowadzi do wszelkich działań. Bunt zmusza do aktywności. Człowiek, buntuje się przeciw wszystkiemu.

b) Nie ma człowieka, który przystawałby na wszystko, co oferują bądź nakazują mu inni, dlatego śmiało można stwierdzić, iż każdy na swój sposób się buntuje. Ziemię zamieszkują różne osoby, a wszystkim dogodzić jest bardzo trudno, dlatego rozpowszechnił się bunt miedzy innymi, przeciw: Bogu, ideałom, społeczeństwu, ojczyźnie, rodzinie, miłości…. Ludzie mają w życiu cele, do których dążą, które pragną zrealizować. Unowocześnianiem świata i dążeniem do „lepszego jutra” zajmują się wybitne jednostki, które nie obawiają się wyjść z tłumu i otwarcie najpierw wypowiedzieć, a następnie zrealizować swoje poglądy. Bunt bierze się z potrzeby ulepszenia - siebie i świata. Najczęściej wymaga to wiele wysiłku i trudu, dlatego pytam czy warto? Czy rzeczywiście, by zaistnieć należy się buntować?

2. ROZWINIĘCIE

2.1 Bunt w literaturze:
Bohaterowie literaccy bardzo często się buntowali, czego dowodem są powstałe wielkie działa literackie. Oto kilka przykładów potwierdzających tę tezę:

1. Bunt przeciw Bogu

* Bunt Adama i Ewy. Ewa dała się skusić wężowi i zerwała z drzewa zakazany owoc, po czym skusiła do zjedzenia jabłka także Adama. Zostali wygnani z Raju, a Bóg odebrał ludziom nieśmiertelność. Kierowała nimi ciekawość, która została przedstawiona za pomocą węża- kusiciela, wysłannika Szatana. Dzięki pierwszym rodzicom i ich chęci poznania cieszymy się szczęściem i odpoczynkiem. Bunt pierwszych ludzi przeciw Bogu i jego zasadą, nauczył nas pokory i docenienia tego, co gdyby było powszechne nie byłoby dostrzegane.

* Kain i Abel. To synowie pierwszych rodziców: Ewy i Adama. Kain był rolnikiem, Abel pasterzem, oboje musieli składać Bogu ofiary; Pierwszy z tego, co dawała mu ziemia, a drugi ze zwierząt. Bogu bardziej podobały się ofiary Abla, co wprowadzało Kaina w zazdrość i zawiść do brata, i doprowadziło do zamordowania Brata. Ten rodzaj buntu przeciw Bogu wyłania się z większego uwielbienia dla drugiego brata oraz z zazdrości, chęci bycia choć raz tym lepszym.

* Konrad z III cz. Dziadów. "Gustaw zmarł 1 XI 1823 r. Tu narodził się Konrad 1 XI 1823 r." W " Wielkiej Improwizacji ", na wpół przytomny, oszalały występuje przeciw Bogu, bluźni, żąda „rządu dusz” i władzy nad ludźmi. Buntuje się przeciw istnieniu zła. Wierzy, że jest w stanie poprowadzić naród ku wolności.

2. Bunt przeciw nieuzasadnionemu cierpieniu.

* HIOB. Najbogatszy i najszlachetniejszy mieszkaniec Hus, szczęśliwy ojciec siedmiorga synów i trzech córek. Wierny i sprawiedliwy czciciel Boga, prawy i bogobojny. Bug był z niego dumny. Szatan uważał jednak, że Hiob tak naprawdę jest słaby i cierpieniu wyrzecze się Boga. Bóg by udowodnić, że się nie myli poddał Hioba ciężkiej próbie. Pozbawił go majątku, dzieci, zaraził trądem, jednak Hiob cały czas wierzył. Nie rozumiał, dlaczego został skazany na takie męki. Narzekał na swój los, ale nie poddawał się, nadal ufał Bogu. W duszy buntował się przeciw nieuzasadnionemu cierpieniu, nie mógł pogodzić się z tym, że mimo braku winy spotkało go nieszczęście. Doznał klęski i pokory. Zaczął ślepo brnąć w nieznane, zastanawiał się, co jeszcze ześle na niego Bóg, przed jaką niesprawiedliwością go postawi; Mimo wszystko nie poddał się i nadal wielbił Pana ”Nagom wyszedł z żywota matki mojej i nago się tam wrócę: Pan dał, Pan odjął: Jako się Panu upodobało, tak się stało: niech będzie imię Pańskie błogosławione.”

Bunt przeciw ograniczeniom ludzkiej natury i przeciw zasadom.

* Antygona- antyczna buntowniczka przeciw władcy i jego nakazom. Pochowała swego brata Polinejkesa, choć wiedziała, iż czeka ją za to śmierć. Zignorowała zakaz króla Kreona, który zabronił pochowania ciała. Polinejkes zdradził kraj i brak pochówku miał być karą dla duszy, która niepochowana nie miała zaznać spokoju.

* Prometeusz. Człowiek stworzony przez Prometeusza był słaby, nie potrafił się bronić, był bezsilny wobec otaczającego go świata. Prometeusz chcąc pomóc człowiekowi zakradł się do spichlerza ognia niebieskiego i przyniósł na ziemie pierwszy płomień, ukrywany przez Boga. Czyn Prometeusza nie spodobał się Zeusowi, który ukarał tytana. Bunt przeciw zasadą Boga oraz jego ograniczeniom przyniósł korzyść ludziom, którzy po dziś dzień korzystają z ognia- podarku od Prometeusza.

* Bunt Ikara jest jednocześnie chęcią poznania, pragnienia wolności i swobody. Pomimo wielu ostrzeżeń i próśb ojca, by nie leciał zbyt blisko słońca i nie roztopił wosku sklejającego skrzydła, szalony młodzieniec postępił po swojemu. Pochłonięty entuzjazmem młodzieńczym zapałem podleciał zbyt wysoko niszcząc skrzydła. Buntownik Ikar sprzeciwił się spokojowi, opanowaniu, doświadczeniu, ojcu, który dla młodego człowieka jest uosobieniem ograniczeń jego praw, zasad i poglądów. Jako młody chłopak chce szaleć i poznawać nieznane

* Cezary Baryka. Gdy wybucha wojna, a ojciec wyrusza na front, Cezary czuje się wolny, nieskrępowany przez obowiązki. Matka nie jest dla niego autorytetem, nie słucha jej i żyje tak jak mu to odpowiada. Bunt przeciwko ogólnemu porządkowi i ładowi. Cezary włóczy się z kolegami, opuszcza lekcje, co w efekcie powoduje jego wydalenie z gimnazjum. Bezpośrednim powodem był jego spór z dyrektorem uczelni, kiedy to na oczach tłumu Cezary zaatakował wykładowcę.
Jest tak zafascynowany wolnością, że gdy w Baku wybucha rewolucja komunistyczna przyłącza się do niej. Patrząc na świat młodymi oczyma odbiera te wydarzenia z entuzjazmem i ulega fascynacji hasłami rewolucji. Znów buntuje się, tym razem przeciw wszystkim i wszystkiemu. Jest niedojrzały, naiwny. Jest uczestnikiem wieców, mityngów ślepo wierząc w słuszność głoszonych idei - "wszystko co wykrzykiwali mówcy wiecowi, trafiało mu do przekonania". W tym swoim zrywie wydaje nawet domową skrytkę z oszczędnościami na cele rewolucji.

3. Bunt przeciw marzeniom.

* Hrabia Henryk z „Nie-boskiej komedii”. Hrabia jest obrońcą wiary, tradycji. Jest świadomy, iż szlachta i arystokracja nic już nie znaczą. Hrabia staje się obrońcą warstwy, do której należy. Buntował się przeciw marzeniom, światu i miłości.
Hrabia żyje w świecie marzeń i wyobraźni. Miesza rzeczywistość z poezją i pada łupem Szatana, który zsyła na niego trzy zjawy: romantyczną kochankę, sławę i naturę (raj). Wszystkie trzy iluzje stanowią cel marzeń i dążeń hrabiego, są ideałem jego poezji. Henryk nie jest dobrym mężem i ojcem, kocha tylko swoje marzenia, a nie to, co rzeczywiste, małżeństwo jest dla niego nieważne. Odchodzi od żony i syna, za wyimaginowaną romantyczną kochanką.

4. Bunt przeciw niechęci i niemocy poprawienia swojego życia.

*Kandyd. Po wielu wędrówkach – również do krainy Eldorado - bohater odnalazł ukochaną Kunegundę i postanowił "uprawiać własny ogródek". Do tego czynu zmusiła go: przemoc, okrucieństwo, niewolnictwo, ciemnota ludzi, wojny, rozpusta i próżność duchowieństwa, pogoń za pieniędzmi, prostytucja, bezprawie, naiwność. Kandyd swoim buntem sprzeciwił się i ośmieszył przesądy, zabobony, fanatyzmy religijne, ataki na Kościół i władzę, oraz niedouczenie społeczeństwa i niechęć poprawienia swojego życia

* Bunt Tomasza Judyma z Ludzi bezdomnych przeciw nieprawidłowości poglądów, starym konwenansom i niemożliwości zmienienia świata. Tomasz pragnie naprawić świat, podnieść warunki życia najuboższych. Czuje, ze ma do spłacenia dług, za szansę, którą dostał od losu. Zmuszony jest wybierać pomiędzy dwoma racjami. Staje się rozdarty wewnętrznie i nie umie poradzić sobie z takim wyborem. Nie umie pójść na kompromis. Może poślubić Joannę i założyć rodzinę, jednak nie spełniłby wówczas swoich planów, co nie godziłoby się z jego sumieniem.

* Zenon z Granicy, Nałkowskiej buntuje się przeciw krzywdzie społecznej oraz niemocy zmienienia swojego życia. Pragnie żyć godnie i uczciwie, nie chce upodabniać sie do rodziców. Ma ambicje i jest zdolny, dlatego na początku udaje mu się, jednak z czasem przesuwa kolejne granice i ponosi klęskę- staje się taki sam jak ludzie, którzy go wychowali.

* W Procesie Kafki, jest bunt aresztowanego urzędnika, próbującego wydostać się z niewoli prawa. Prawo zniewala, ogranicza. K. próbuje walczyć, nie chce się zgodzić z absurdalną sytuacją, nie może się bronić, buntuje się, próbuje dostać się do sądu, walczyć o siebie, udowodnić swoją niewinność. Działanie K. w celu udowodnienia swojej niewinności niczego nie zmieniło. W systemie totalitarnym zostało z góry założone, iż jest winny i nic nie mogło tego zmienić. Bunt K. był jałowy, niemocny, bezbronny wobec sytuacji, w której się znalazł. Jednostka w totalitaryzmie jest bezradna, zależna, nie ma znaczenia, próbuje się buntować, choć z góry jej działania są skazane na niepowodzenie, nie jest w stanie zmienić systemu, który jest zbyt silny, a ona niestety zbyt słaba. Bunt przynosi niepokój, poczucie bezsilności, samotności i w końcu prowadzi do śmierci

* Cezary Baryka Bunt przeciw matce. Osobie, którą całkiem nieoczekiwanie porzucił i przeciw której wystąpił. Najbardziej kochająca go osoba, zdawała się, według niego, ograniczać jego wolność. Dopiero odkrycie jej sekretu zrewidowało jego stosunek. Było jednak za późno, przyszło aresztowanie, śmierć i Cezary chyba nie po raz pierwszy pożałował gwałtownie podejmowanych decyzji Wieś w "Przedwiośniu" jest bierna, chłopi traktują swój los jako coś normalnego. Ta bierność wywołuje u Cezarego bunt - "Cóż za zwierzęce pędzicie życie, chłopy silne i zdrowe". Bohater stara się sam rozwiązać problem wsi oraz odnaleźć jego przyczyny.

5. Bunt przeciw nieszczęśliwej miłości.

* Dziady część IV i III- Gustaw i Konrad. Gustaw z IV dziadów nie może pogodzić się z tym, iż kobieta, którą pokochał nie odwzajemniała jego uczuć. Bunt przeciw niespełnionej miłości popycha go do samobójstwa. Z nieszczęśliwego kochanka staje się patriotą, w ten sposób pojawia się Konrad z III części dziadów.

* Werter, wrażliwy, wykształcony mody człowiek nie może się pogodzić z beznadziejnością otaczającego go świata. Jest indywidualistą zakochanym w Lotcie. Ogromnie cierpi, ponieważ dziewczyna jest narzeczoną innego mężczyzny. Werter jest wolnym człowiekiem, który sprzeciwia się wszystkiemu, co może go ograniczać, zwłaszcza przeciw niespełnionej miłości.

* Giaur zakochał się nieszczęśliwie w żonie Hasana- Leili, która odwzajemniła jego uczucia. Zbuntowany przeciw nudnemu życiu i trudnej miłości postanowił uprowadzić Leilę, by mieć ją tylko dla siebie. Gdy Hassan dowiedział się o zdradzie, pod osłoną nocy zachowując tajemnicę wypływa na pełne morze i związaną dziewczynę wrzuca do wody. Giaur dowiedziawszy się o śmierci ukochanej zapragnął zemsty, która z czasem stała się jego celem i obowiązkiem. Wraz ze śmiercią Leili stracił wszystko, gdyż kochał on bardzo wiernie i tylko raz. Po raz kolejny zbuntował się, tym razem przeciw moralności i złu całego świata. Niestety odniósł porażkę- gnębiony poczuciem winy za śmierć ukochanej- zmarł.

* Kordian, przeżywa przemianę, której przyczyną nieszczęśliwa miłość do Laury, dostrzeżenie faktu, że ludzkimi uczuciami mogą rządzić pieniądze, a papież odmawia swego błogosławieństwa i wstawiennictwa. Kordian zaczyna walczyć. Decydującym momentem jest symboliczna scena na górze Mont Blanc. Stojący jak „posąg człowieka na posągu świata” odkrywa w sobie buntownika, pragnie poderwać Europejczyków do walki z tyranią.

* Cezary Baryka. Laura- piękna kobieta, która kochając Barykę poślubiła innego mężczyznę jedynie dla pieniędzy. Po ich burzliwym romansie i równie rozstaniu mija sporo czasu zanim spotykają się ponownie. Laura wyznaje mu miłość, lecz po chwili decyduje się na rozstanie. Cezary czuje sie odrzucony. Bunt niesprawiedliwie zranionego kochanka dostrzec można w ostatniej scenie powieści. Przyłączenie się bohatera do pochodu manifestantów kroczących na Belweder nie może być decyzją do końca przemyślaną. Jest to wynikiem protestu, zawodu miłosnego, aktu rozpaczy, co Żeromski podkreśla odgradzając go od reszty manifestantów -"parł oddzielnie wprost na szary mur żołnierzy", sugerując, że ma on osobiste, indywidualne powody buntu.

6. Bunt przeciw nieprzyjacielom.

* Pan Tadeusz, Jacek Soplica, buntuje się przeciw Stolnikowi, który odmówił mu ręki córki, Ewy. Jego niezadowolenie i chęć wyrzucenia emocji doprowadziło do zabójstwa przyjaciela. Czyn ten zmienia go. Swoją chęć zemsty, ból, nienawiść i bunt kieruje przeciw Moskalom, którzy napadają na jego ojczyznę. Wstępuje do zakonu, gdzie przyjmuje imię Robak. Staje się spokojnym, rozważnym, mądrym patriotą. Brał udział w wielu walkach. Marzył o zorganizowaniu na Litwie powstania w momencie wkroczenia na nią wojsk polskich i napoleońskich.

7. Bunt przeciw zakłamaniu, obłudzie i matce.

* Moralność Pani Dulskiej, bunt przeciw zakłamaniu i obłudzie pani Dulskiej. Zbyszek chce uwolnić się od zacofanych tradycji i dwulicowości własnej matki, od zakłamania i nieszczerości

* Cezary Baryka Bunt przeciw matce. Osobie, którą całkiem nieoczekiwanie porzucił i przeciw której wystąpił. Najbardziej kochająca go osoba, zdawała się, według niego, ograniczać jego wolność. Dopiero odkrycie jej sekretu zrewidowało jego stosunek. Było jednak za późno, przyszło aresztowanie, śmierć i Cezary chyba nie po raz pierwszy pożałował gwałtownie podejmowanych decyzji

8. Bunt przeciw Złu.

* Dżuma. Zło- dżuma, pustoszy miasto Oran. Mieszkańcy są przerażeni, niektórzy tchórzą, inni podejmują walkę z chorobą. Doktor Rieux jest jednym z pierwszych, który przeciwstawia się chorobie, nie opuszcza miasta, chociaż ma okazję. Jest lekarzem, ale nie traktuje walki z chorobą tylko z racji swojego zawodu, starcie z dżumą jest dla niego obowiązkiem moralnym. Pomaga ludziom, nie zważając na ofiary, które niesie z sobą choroba. Stwierdza, że godność ludzka to przede wszystkim bunt przeciw złu, namawia by się nie poddawać. Przyznaje, że sensem ludzkiego życia jest bunt i nietolerowanie zła oraz jego zwalczacie.

3. ZAKOŃCZENIE

a) Podsumowanie spostrzeżeń na temat buntu.
Motyw buntu w literaturze, to temat niekończący się- temat rzeka, na który można pisać, pisać nie zbliżając się do końca. Z powyżej przytoczonych przykładów, postaw wnioskuję, iż człowiek buntował się od zawsze. Sprzeciwiał się, gdyż świat, w którym żył nie wydawał mu się wystarczająco dobry, doskonały a prawa, według, których winien postępować, nie zadowalały go. Prawdopodobnie człowiek zawsze będzie się buntował, ponieważ nie jest łatwo dogodzić każdemu, zawsze znajdzie się, coś, przeciw czemu można wystąpić i zaprotestować.

b) Wyciągnięcie wniosków.

* Bunt sprawia, że człowiek się rozwija, stwarza nowe rzeczy, dzięki którym idzie naprzód i nie pozostaje bierny, pragnie zmian. Głównym celem buntu jest poprawa życia. Choć wielu buntowników, nie osiągnie swoich celów, nie uda im się postawić na swoim za jakiś czas znajdzie się ktoś inny, kto zdoła zrealizować plany poprzedników. Prawdopodobnie człowiek ten zmieni losy ludzkości, albo wynajdzie coś interesującego, za co wszyscy będą mu wdzięczni. Albert Camus stwierdził, że „Aby istnieć, człowiek musi się buntować” i jest to właśnie jedna z największych prawd kierująca człowiekiem