System polityczny Chorwacji

CHROWACJA
VI 89- Chorwacka Wspólnota Demokratyczna HZD; Franjo Tudman (I prezydent, zmarł 10 XII 99)
IV/V 90- wybory; zwycięża HZD
22 XII 90- konstytucja
19 V 91- referendum niepodległościowe; 90% za;
25 VI 91- deklaracja parlamentu; -> atakują wojska jugosłowiańskie; zawieszenie deklaracji
8X 91- zerwanie więzi z Jugosławią
• silna pozycja prezydenta -> po śmierci Tudmana reformy i osłabienie;
• likwidacja izby wyższej parlamentu 28 III 2001;
• 18 lat- powszechne prawo wyborcze;
• Obrońca Praw Narodu- wybierany na 8 lat przez Sabor

SABOR
• 100-160 deputowanych; kadencja 4 lata
• 2 sesje zwyczajne: 15 I- 15 VII i 15 IX- 15 XII
• sesje nadzwyczajne zwołuje się na wniosek przewodniczącego Saboru, prezydenta lub większości deputowanych
• rozwiązanie- większość deputowanych; prezydent
• decydowanie o wojnie i pokoju, nadzór nad armią i SB; decydowanie o zmianie granic; zarządzanie referendum; amnestia
• kworum- ½
• wolności i prawa obyw; system wyborczy; struktura samorządów- głosowanie większością bezwzględna;
• prawo narodowe, armia, granice- głosowanie większością 2/3

• inicjatywa ustawodawcza- posłowie, komisje, kluby, rząd
• inicjatywa zmiany konstytucji- 1/5 deputowanych; prezydent, rząd ->większość wszystkich decyduje o pracach, 2/3 o zmianach
• referendum na żądanie 10% wyborców;

Prezydent
• wybory bezpośrednie 2 tury; kadencja 5 lat
• prawo wyb 18 lat; 1 reelekcja
• niepołączalność
• zastępuje go przewodniczący Saboru
• kompetencje
 zarządza wybory, I posiedzenie saboru, referendum
 powołuje premiera
 łaska, odznaczenia, ordery
 dyplomaci- na wniosek rządu
 dowódca SZ
 dekrety- w czasie wojny
 w nadzwyczajnych okolicznościach może przewodniczyć rządowi; poza nimi- obraduje, pyta;
 rozwiązuje Sabor:
 wotum nieufności dla rządu
 brak budżetu przez 120 dni
 decyzja o rozwiązaniu- na wniosek premiera, konsultacje z klubami
• odpowiedzialność konstytucyjna: uchwała 2/3 saboru; decyzja Sądu Konstytucyjnego w większości 2/3 wszystkich sędziów
• aresztowanie i postępowanie karne- za przestępstwa obarczone karą powyżej 5 lat

RZĄD
• niepołączalność
• kandydata na premiera wysuwa prezydent z kontrasygnatą przewodniczącego Saboru
• ten ma 30 dni na przedstawienie Saborowi składu rządu i programu- głosowanie nad wotum zaufania
• brak wotum lub brak składu- 2 kandydat; jeśłi nie przejdzie- rząd bezpartyjny+ wybory parlamentarne
• odpowiedzialny przez Saborem solidarnie za decyzje rządu, indywidualnie za swoje
• wotum zaufania- wniosek 1/5 deputowanych lub premiera; decyzja większości wszystkich;
• wotum nieufności- 30 dni na nowy rząd albo nowe wybory;

SĄD NAJWYŻSZY
• 10 lat praktyki; stali sędziowie powoływani przez Radę Sądownictwa Republiki; przewodniczący- na 4 lata wybierany przez Sabor na wniosek prezydenta

RSR- 11 członków wybieranych przez Sabor na 4 lata 1 reelekcja

SĄD KONSTYTUCYJNY
• 13 sędziów wybieranych przez Sabor; 8 lat, co 4 lata prezes;

Prawo wyborcze:
• Głosują również Chorwaci z zagranicy i mniejszości:
 Serbowie- 3 mandaty
 Węgrzy- 1
 Włosi- 1
 Czesi+ Słowacy- 1
 Reszta – 1
• 10 okręgów; 140 mandatów- metoda d’hondta z dzielnikami od 1 do 14; próg 5%
• segment diaspory- max 14 mandatów; 1 okręg

ważne głosy we wszystkich okręgach
=x
140

głosy z diaspory
=ilość mandatów
x

Najważniejsze partie:
• SDP- Socjaldemokratyczna Partia Chorwacji (Ivica Racan)
• HSLS- Chorwacka Partia Socjalliberalna (Drazen Budisa)
• HNS- Chorwacka Partia Ludowa (Vesna Pusic)
• HSS- Chorwacka Partia Chłopska (Zlatko Tomcic)

Prezydenci Chorwacji:
Imię i nazwisko Objął urząd Złożył urząd
Franjo Tuđman 30 maja 1990 10 grudnia 1999
Vlatko Pavletić 10 grudnia 1999 2 lutego 2000
Zlatko Tomčić 2 lutego 2000 8 lutego 2000
Stjepan Mesić 18 lutego 2000 nadal


Lista premierów Chorwacji:
Od Do Imię i nazwisko premiera
30 maja 1990 24 sierpnia 1990 Stjepan (Stipe) Mesić
24 sierpnia 1990 17 lipca/3 sierpnia 1991 Josip Manolić
17 lipca/3 sierpnia 1991 12 sierpnia/8 września 1992 Franjo Gregurić
12 sierpnia/8 września 1992 29 marca/3 kwietnia 1993 Hrvoje Šarinić
29 marca/3 kwietnia 1993 4/7 listopada 1995 Nikica Valentić
4/7 listopada 1995 27 stycznia 2000 Zlatko Mateša
27 stycznia 2000 23 grudnia 2003 Ivica Račan
23 grudnia 2003 ... Ivo Sanader